Nghiệp vụ Ngân hàng thương mại: Phần 2

Chia sẻ: Minh Vũ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:198

Thêm vào BST

Báo xấu

143
lượt xem 39
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Nối tiếp nội dung của phần 1 Tài liệu Ngân hàng thương mại, phần 2 trình bày các nội dung: Các nghiệp vụ tín dụng, rủi ro tín dụng và rủi ro lãi suất, quản lí thanh khoản - Chiến lược dự trữ và huy động, các hoạt động quốc tế của ngân hàng thương mại, định giá các dịch vụ của ngân hàng thương mại,... Mời các bạn cùng tham khảo nội dung chi tiết.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Nghiệp vụ Ngân hàng thương mại: Phần 2

Chương V CÁC NGHIỆP VỤ TÍN DỤNG • • • H o ạ t đ ộ n g c h ủ y ế u c ủ a n g â n h à n g t h ư ơ n g m ạ i l à t à i t r ợ cho khách h à n g t r ê n cơ sở t í n n h i ệ m (tín dụng). H ì n h thức tín d ụ n g truyền t h ố n g c ủ a n g â n h à n g t h ư ơ n g m ạ i là cho v a y n g ắ n h ạ n có đ ả m bảo bằng tài sản, g i ú p k h á c h h à n g mua h à n g hoa, nguyên, nhiên, vật l i ệ u : sau đ ó m ở r ộ n g t h à n h n h i ề u h ì n h t h ứ c k h á c n h a u n h ư cho vay t h ế c h ấ p b ằ n g b ấ t đ ộ n g s ả n , b ằ n g c á c c h ứ n g k H o á n , b ằ n g g i ấ y tờ l ư u kho h o ặ c k h ô n g c ầ n t h ê c h ấ p . C á c n g â n h à n g t h ư ơ n g m ạ i l ớ n h i ệ n nay t h ự c h i ệ n đ a d ạ n g c á c h ì n h t h ứ c t í n d ụ n g t ừ cho v a y ( t i ề n ) n g ắ n , t r u n g v à d à i h ạ n , b ả o l ã n h cho k h á c h ( đ ế k h á c h h à n g có t h ế phát h à n h các chứng k h o á n huy động vốn, mua h à n g m à c h ư a cần t r ả tiền ngay, h o ặ c v a y c ủ a n g ư ờ i t h ứ ba...), m u a c á c t à i s ả n đ ế cho thuê... Các h ì n h thức tín d ụ n g này, một m ặ t mang l ạ i t h u n h ậ p m ặ t khác c h ứ a đ ự n g r ủ i r o cho n g â n h à n g . Đ ê m ở r ộ n g t í n d ụ n g có h i ệ u q u ả , các n g â n h à n g , b ê n c ạ n h việc p h ả i x â y d ự n g v à t h ự c h i ệ n c h í n h s á c h tín d ụ n g đ ú n g đ ắ n , p h ả i k h ô n g n g ừ n g đ a d ạ n g hoa các h ì n h t h ứ c t í n d ụ n g cho p h ù h ợ p v ớ i n h u c ầ u v à t h ị h i ế u c ủ a k h á c h h à n g . T i ế p t h e o c h ư ơ n g p h â n t í c h t í n d ụ n g , c h ư ơ n g n à y sẽ t ậ p t r u n g t r ì n h b à y c á c n g h i ệ p v ụ t í n d ụ n g c ủ a n g â n h à n g t h ư ơ n g m ạ i , bao g ồ m đ i ề u k i ệ n vay, p h ư ơ n g t h ứ c cho v a y , l ã i s u ấ t , t à i s ả n đ ả m b ả o , p h ư ơ n g thức giải n g â n , t h u nợ... 1. Phân loại tín dụng ngân hàng Có nhiều cách phân loại tín dụng khác nhau tuy theo yêu cầu của k h á c h h à n g v à m ụ c t i ê u q u ả n lí c ủ a n g â n h à n g . S a u đ â y l à m ộ t số c á c h p h â n l o ạ i : L I . Phân loại theo thời gian (thời hạn tín dụng) P h â n c h i a t h e o t h ò i g i a n có ý n g h ĩ a q u a n t r ọ n g đ ố i v ớ i n g â n h à n g vì t h ò i g i a n l i ê n q u a n m ậ t t h i ế t đ ế n t í n h a n t o à n v à s i n h l ợ i c ủ a tín d ụ n g c ũ n g n h ư k h ả n ă n g h o à n t r ả của k h á c h h à n g . T h e o t h ờ i gian, tín d ụ n g được p h â n t h à n h : 93 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc-tnu.edu.vn
- T í n d ụ n g n g ắ n h ạ n : T ừ 12 t h á n g t r ở x u ố n g ; - Tín dụng trung hạn: Từ trên Ì năm đến 5 năm; - Tín dụng dài hạn: Trên 5 năm' 2 9 1 . Tài sản l ư u đ ộ n g t h ư ờ n g có v ò n g q u a y t r ê n Ì v ò n g t r o n g một n ă m . Do vậy, n g â n h à n g cấp tín d ụ n g n g ắ n h ạ n với t h ò i h ạ n từ Ì n ă m trở xuống. Các tài sản cố định n h ư p h ư ơ n g tiện v ậ n t ả i , m ộ t số cây trồng v ậ t n u ô i , t r a n g t h i ế t b ị c h ó n g hao m ò n có y ê u c ầ u đ ư ợ c t à i t r ợ t ừ t r ê n Ì n ă m tới 5 n ă m . C ô n g t r ì n h x â y d ự n g n h ư n h à , s â n bay, c ầ u , đ ư ờ n g , m á y móc t h i ế t bị có g i á t r ị l ớ n , t h ư ờ n g có t h ò i g i a n sử d ụ n g l â u có y ê u c ầ u tài t r ợ t r ê n 5 n ă m , c ó t h ê t ớ i 10 h o ặ c 30 n ă m . T h ò i h ạ n t í n d ụ n g t h ư ờ n g được x á c đ ị n h cụ t h ê ( n g à y , t h á n g , n ă m ) v à g h i t r o n g h ợ p đ ồ n g t í n d ụ n g , là t h ờ i h ạ n m à t r o n g đ ó n g â n h à n g c a m k ế t c ấ p cho k h á c h h à n g m ộ t k h o ả n t í n d ụ n g . T h ò i h ạ n t í n dụng có t h ể đ ư ợ c t í n h t ừ l ú c đ ồ n g v ố n đ ầ u t i ê n c ủ a n g â n h à n g đ ư ợ c p h á t ra đ ế n l ú c đ ồ n g v ố n v à l ã i c u ố i c ù n g p h ả i t h u v ề . Ví d ụ , cho v a y 3 t h á n g , t ừ 1/1 đ ế n 1/4, có n g h ĩ a n g â n h à n g sẽ p h á t t i ề n v a y đ ầ u t i ê n v à o 1/1 và đến 1/4 sẽ p h ả i t h u h ế t gốc v à l ã i . T h ò i h ạ n t í n d ụ n g có t h ê l à thời g i a n m à k h i k ế t t h ú c , n g â n h à n g sẽ x e m x é t l ạ i q u a n h ệ t í n d ụ n g vối k h á c h h à n g . V í d ụ , n g â n h à n g c ấ p cho k h á c h h à n g h ạ n m ứ c t í n d ụ n g 100 t r i ệ u t r o n g 6 t h á n g ; h ế t 6 t h á n g n g â n h à n g sẽ x e m x é t l ạ i , có t h ê t ă n g , g i ả m , hoặc c h ấ m d ứ t quan h ệ tín d ụ n g v ố i k h á c h h à n g . Có k h o ả n cho v a y k h ô n g x á c đ ị n h t r ư ớ c t h ờ i h ạ n n h ư cho vay luân chuyển. K h á c h h à n g thoa t h u ậ n với n g â n h à n g v ề việc ngân h à n g được q u y ề n t r í c h t i ề n t r ê n t à i k h o ả n t i ề n g ử i t h a n h t o á n đ ể thu nợ k h i t à i k h o ả n có t i ề n . V i ệ c x á c đ ị n h trước t h ò i h ạ n t h u nợ trong t r ư ờ n g h ợ p n à y c ó t h ê g â y k h ó k h ă n cho k h á c h h à n g t r o n g v i ệ c t i ê u t h ụ sản p h ẩ m . T h ờ i gian c h i ế t k h ấ u t h ư ơ n g p h i ế u là thòi h ạ n còn l ạ i của thương p h i ế u . T h ò i h ạ n b ả o l ã n h l à t h ờ i g i a n có h i ệ u l ự c c ủ a b ả o l ã n h , được t h o a t h u ậ n g h i t r o n g h ợ p đ ồ n g b ả o l ã n h . N ê u là cho t h u ê , t h ò i g i a n đ ư ợ c t í n h t ừ l ú c n g â n h à n g giao t à i s ả n cho khách h à n g đ ế n lúc Có thế có những qui định khác về thời gian trung và dài hạn. Có ngân hàng qui định trung hạn tới 7 năm và dài hạn là trên 7 năm. 94 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc-tnu.edu.vn
khách hàng hoàn đủ tiền thuê. 1.2. Phân loại theo hình thức: G ồ m c h i ế t k h ấ u , cho v a y , bảo l ã n h v à cho t h u ê . C h i ế t k h ấ u t h ư ơ n g p h i ê u là v i ệ c n g â n h à n g ứ n g t r ư ớ c t i ề n cho k h á c h h à n g t ư ơ n g ứ n g v ớ i g i á t r ị c ủ a t h ư ơ n g p h i ế u t r ừ đi p h ầ n t h u n h ậ p c ủ a n g â n h à n g đ ế sở h ữ u m ộ t t h ư ơ n g p h i ế u c h ư a đ ế n h ạ n ( h o ặ c m ộ t g i ấ y nợ), v ề m ặ t p h á p lí t h ì n g â n h à n g k h ô n g p h ả i đ ã cho v a y đ ố i v ớ i c h ủ t h ư ơ n g p h i ế u . Đ â y c h ỉ là h ì n h t h ứ c t r a o đ ổ i t r á i quyền. Tuy n h i ê n đ ố i v ớ i n g â n h à n g , việc bỏ t i ề n ra h i ệ n t ạ i đ ể t h u v ề m ộ t k h o a n l ớ n h ơ n t r o n g t ư ơ n g l a i v ớ i lãi s u ấ t x á c đ ị n h t r ư ớ c đ ư ợ c coi n h ư là h o ạ t đ ộ n g t í n d ụ n g . N g â n h à n g t u y ứ n g t i ề n cho n g ư ờ i b á n , song t h ự c c h ấ t l à t h a y t h ế n g ư ờ i m u a t r ả t i ề n t r ư ớ c cho n g ư ờ i b á n . C h o v a y l à v i ệ c n g â n h à n g đ ư a t i ề n cho k h á c h h à n g v ớ i c a m kết' k h á c h h à n g p h ả i h o à n t r ả cả gốc v à l ã i t r o n g k h o ả n g t h ờ i g i a n x á c định. B ả o l ã n h là v i ệ c n g â n h à n g cam k ế t t h ự c h i ệ n c á c n g h ĩ a v ụ t à i chính h ộ k h á c h h à n g của mình. Mặc dù không phải xuất tiền ra, song n g â n h à n g đ ã cho k h á c h h à n g sử d ụ n g u y t í n c ủ a m ì n h đ ê t h u lợi. Cho t h u ê là v i ệ c n g â n h à n g bỏ t i ề n m u a t à i s ả n d ể cho khách h à n g t h u ê theo n h ữ n g thoa t h u ậ n n h ấ t đ ị n h . Sau thời gian nhất đ ị n h , k h á c h h à n g p h ả i t r ả cả gốc l ẫ n lãi cho n g â n h à n g . 1.3. Phân loai theo tài sản đâm bảo T à i s ả n đ ả m b ả o c á c k h o ả n t í n d ụ n g cho p h é p n g â n h à n g có đ ư ợ c nguồn t h u nợ t h ứ hai b ằ n g cách b á n các tài sản đó k h i n g u ồ n t h u nợ t h ứ n h ấ t ( t ừ q u á t r ì n h s ả n x u ấ t k i n h d o a n h ) k h ô n g có h o ặ c k h ô n g đủ. T í n d ụ n g có t h ế đ ư ợ c p h â n c h i a t h à n h t í n d ụ n g có đ ả m b ả o b ằ n g u y t í n c ủ a c h í n h k h á c h h à n g , có đ ả m b ả o b ằ n g t h ế c h ấ p , c ầ m cô t à i sản. Cam k ế t đ ả m bảo là cam k ế t của n g ư ờ i n h ậ n tín d ụ n g v ề việc d ù n g t à i s ả n m à m ì n h đ a n g sỏ h ữ u h o ặ c sử d ụ n g , h o ặ c k h ả n ă n g t r ả nợ c ủ a n g ư ờ i t h ứ b a đ ê t r ả n ợ cho n g â n h à n g . T í n d ụ n g k h ô n g c ầ n t à i s ả n đ ả m b ả o có t h ể đ ư ợ c c ấ p cho các k h á c h h à n g có u y t í n , t h ư ờ n g là k h á c h h à n g l à m ă n t h ư ờ n g x u y ê n có 95 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc-tnu.edu.vn
l ã i , t ì n h h ì n h t à i c h í n h v ữ n g m ạ n h , ít x ả y r a t ì n h t r ạ n g n ợ n ầ n dây dưa, hoặc m ó n vay t ư ơ n g đ ố i n h ỏ so v ớ i v ố n c ủ a n g ư ờ i vay. Các k h o ả n cho v a y t h e o c h ỉ t h ị c ủ a C h í n h p h ủ m à C h í n h p h ủ y ê u cầu, k h ô n g c ầ n t à i s ả n đ ả m b ả o . C á c k h o ả n cho v a y đ ố i v ớ i c á c t ô c h ứ c t à i c h í n h l ớ n , c á c c ô n g t y l ớ n , h o ặ c n h ữ n g k h o ả n cho v a y t r o n g t h ò i gian n g ắ n m à n g â n h à n g có k h ả n ă n g g i á m s á t v i ệ c b á n h à n g . . . c ũ n g có t h ê k h ô n g cần t à i s ả n đ ả m bảo. T í n d ụ n g dựa t r ê n cam k ế t đ ả m bảo y ê u c ầ u n g â n h à n g v à k h á c h h à n g p h ả i k í h ợ p đ ồ n g đ ả m b ả o . N g â n h à n g p h ả i k i ể m t r a , đ á n h giá được t ì n h t r ạ n g c ủ a Lài s ả n đ ả m b ả o ( q u y ề n sở h ữ u , g i á t r ị , t í n h t h ị t r ư ờ n g , k h ả n ă n g b á n , k h ả n ă n g t à i c h í n h c ủ a n g ư ờ i t h ứ ba...), có k h ả n ă n g g i á m s á t v i ệ c sử d ụ n g h o ặ c có k h ả n ă n g b ả o q u ả n t à i sản đ ả m bảo. 1.4. Phân loai tín dung theo rủi ro Đ ê p h â n l o ạ i t h e o t i ê u t h ứ c n à y , n g â n h à n g c ầ n n g h i ê n c ứ u các m ứ c đ ộ , c á c c ă n cứ đ ể c h i a l o ạ i r ủ i r o . M ộ t s ố n g â n h à n g l ố n c h i a tới 10 t h a n g b ậ c r ủ i r o t h e o c á c d ấ u h i ệ u r ủ i r o t ừ t h ấ p đ ế n cao cho các k h o ả n m ụ c t à i s ả n , bao g ồ m c ả n ộ i v à n g o ạ i b ả n g , c h o v a y , b ả o l ã n h , chứng khoán. Cách phân loại này giúp ngân h à n g thường xuyên đ á n h giá l ạ i t í n h an t o à n của các k h o ả n tín d ụ n g , t r í c h l ậ p d ự phòng tổn thất kịp thời. T í n d ụ n g l à n h m ạ n h : C á c k h o ả n t í n d ụ n g có k h ả n ă n g t h u h ồ i cao; T í n d ụ n g có v ấ n đ ề : C á c k h o ả n t í n d ụ n g có d ấ u h i ệ u k h ô n g l à n h m ạ n h n h ư k h á c h h à n g c h ậ m t i ê u t h ụ , t i ế n đ ộ t h ự c h i ệ n k ế h o ạ c h bị chậm, k h á c h h à n g gặp t h i ê n tai, k h á c h h à n g t r ì h o ã n nộp b á o cáo tài chính... N ợ q u á h ạ n có k h ả n ă n g t h u h ồ i : C á c k h o ả n n ợ đ ã q u á h ạ n vái t h ờ i h ạ n n g i n v à k h á c h h à n g có k ế h o ạ c h k h ắ c p h ụ c t ố t , t à i s ả n đảm b ả o có g i á t r ị l ớ n . . . N ợ q u á h ạ n k h ó đòi: N ợ q u á h ạ n q u á l â u , k h ả n ă n g t r ả nợ r ấ t k é m , t à i s ả n t h ế c h ấ p n h ỏ h o ặ c bị g i ả m g i á , k h á c h h à n g c h â y ì... 1.5. Phân loai khác Theo n g à n h k i n h t ế (công, n ô n g nghiệp...). Theo đ ố i t ư ợ n g tín d ụ n g (tài sản lưu động, tài sản cố định). 90 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc-tnu.edu.vn
Theo mục đích (sản xuất, tiêu dùng...). C á c c á c h p h â n l o ạ i n à y cho t h ấ y t í n h đ a d ạ n g h o ặ c c h u y ê n m ô n hoa t r o n g c ấ p t í n d ụ n g c ủ a n g â n h à n g . V ớ i x u h ư ớ n g đ a d ạ n g , c á c n g â n h à n g sẽ m ở r ộ n g p h ạ m v i t à i t r ợ song v ẫ n có t h ể d u y t r ì n h ữ n g l ĩ n h vực m à n g â n h à n g có l ợ i t h ế . V í d ụ , n g â n h à n g N ô n g n g h i ệ p v à Phát triển nông thôn Việt Nam, b ê n c ạ n h v i ệ c đ a d ạ n g hoa các n g à n h t à i t r ợ , v ẫ n t ậ p t r u n g t à i t r ợ cho l ĩ n h v ự c n ô n g n g h i ệ p v à n ô n g t h ô n . C á c h p h â n l o ạ i t r ê n cho p h é p n g â n h à n g t h e o d õ i r ủ i r o v à s i n h lợi g á n l i ề n v ớ i n h ữ n g l ĩ n h vực t à i t r ợ đ ể có c h í n h s á c h l ã i s u ấ t , b ả o đ à m . h ạ n mức v à c h í n h s á c h mở rộng p h ù hợp. 2. Các nghiệp vụ tín dụng 2.1. Chiết khấu thương nhiêu T h ư ơ n g p h i ế u được h ì n h t h à n h chủ y ế u từ q u á t r ì n h mua bán chịu h à n g h o a v à d ị c h v ụ g i ữ a k h á c h h à n g v ớ i n h a u . N g ư ờ i b á n ( h o ặ c n g ư ờ i t h ụ h ư ở n g ) có t h ể g i ữ t h ư ơ n g p h i ế u đ ế n h ạ n đ ể đ ò i t i ề n n g ư ờ i mua (hoặc n g ư ờ i p h ả i t r ả ) hoặc m a n g đ ế n n g â n h à n g đ ể x i n c h i ế t k h ấ u t r ư ớ c h ạ n . S a u đ â y l à sơ đ ồ l u â n c h u y ể n t h ư ơ n g p h i ế u . Hình 1: Chiết khấu t h ư ơ n g phiếu (1) Người b á n Người mua (2) Ngân h à n g (1) Người bán chuyển hàng hoa hoặc dịch vụ cho người mua; (2) Thương phiếu được lập, người mua kí, cam kết trả tiền cho người thụ hưởng khi thương phiếu đến hạn và giao thương phiếu cho người bán đổng thời là người thụ hưởng; (3) Trong thời hạn có hiệu lực của thương phiếu, người bán có thể mang thương phiêu đến ngân hàng để xin chiết khấu; (4) Sau khi kiểm tra độ an toàn của thương phiếu, ngân hàng có thể phát tiền cho người bán và nắm giữ thương phiếu (n^ấn hàng có thể yêu cầu người bán ki hậu thương phiếu cam kết trả tiền cho ngân hàng nếu người mua không trả, quyền truy đòi đối vôi thương phiếu); 97 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc-tnu.edu.vn
NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI (5) Đến han, ngàn hàng chuyền thương phiếu đến người mua đòi tiền (nếu ngubí mua không trả, ngàn hàng có quyền đòi tiền của các bén kí tên trên thương phiếu). S ô t i ê n n g â n h à n g ứ n g t r ư ớ c p h ụ t h u ộ c v à o l ã i s u ấ t c h i ê t khấu, t h ò i h ạ n c h i ế t k h ấ u v à l ệ p h í c h i ế t k h ấ u . V í d ụ , n ế u l ã i s u ấ t chiết k h ấ u l à 6 % / n ă m , g i á t r ị c ủ a t h ư ơ n g p h i ế u l à Ì t r i ệ u đ ồ n g , t h ò i hạn còn l ạ i của t h ư ơ n g p h i ê u 6 t h á n g t h ì số t i ề n n g â n h à n g p h á t ra: Ì t r i ệ u X ( Ì - 0,06/2) = 0,97 t r i ệ u N ế u s a u 6 t h á n g , n g â n h à n g đ ò i đ ư ợ c Ì t r i ệ u , v ậ y s ố l ã i m à ngân h à n g t h u được: L ã i ( t r o n g 6 t h á n g ) = Ì t r i ệ u - 0,97 t r i ệ u = 0,03 triệu V ậ y l ã i s u ấ t t h ự c : 0,03 X 2/0,97 = 6 , 1 8 5 % / n ă m B ê n c ạ n h á p d ụ n g l ã i s u ấ t c h i ế t k h ấ u ( t h ư ờ n g c h u n g cho c á c loại t h ư ơ n g p h i ế u ) , n g â n h à n g có t h ể y ê u c ầ u k h á c h h à n g t r ả t h ê m phần l ệ p h í c h i ế t k h ấ u đ ố i v ớ i n h ữ n g t r ư ờ n g h ợ p c ụ t h ể c ó l i ê n q u a n đến r ủ i ro v à c h i p h í đòi t i ề n . N g h i ệ p v ụ c h i ế t k h ấ u đ ư ợ c coi l à đ ơ n g i ả n , d ự a t r ê n s ự t í n nhiệm g i ữ a n g â n h à n g v à n h ữ n g n g ư ờ i k í t ê n t r ê n t h ư ơ n g p h i ế u . Đ e thuận t i ệ n cho k h á c h , n g â n h à n g t h ư ờ n g k í v ớ i k h á c h h ợ p đ ồ n g c h i ế t khấu (cấp cho k h á c h h à n g h ạ n m ứ c c h i ế t k h ấ u t r o n g k ì ) . K h i c ầ n chiết k h ấ u , k h á c h h à n g c h ỉ c ầ n g ử i t h ư ơ n g p h i ế u l ê n n g â n h à n g x i n chiết k h ấ u . N g â n h à n g sẽ k i ể m t r a c h ấ t l ư ợ n g c ủ a t h ư ơ n g p h i ế u v à thực h i ệ n c h i ế t k h ấ u . D o t ố i t h i ể u có h a i n g ư ờ i c a m k ế t t r ả t i ề n cho ngân h à n g n ê n đ ộ a n t o à n c ủ a t h ư ơ n g p h i ế u t ư ơ n g đ ố i cao ( t r ừ t r ư ờ n g hợp n g â n h à n g k í m i ễ n t r u y đ ò i đ ố i v ớ i k h á c h h à n g ) . H ơ n n ữ a , n g â n hàng t h ư ơ n g m ạ i có t h ể t á i c h i ế t k h ấ u t h ư ơ n g p h i ế u t ạ i n g â n h à n g Nhà nưốc đế đ á p ứ n g nhu cầu thanh khoản v ớ i c h i p h í t h ấ p (vì vậy t h ư ơ n g p h i ế u c ò n đ ư ợ c coi l à l o ạ i t à i s ả n có k h ả n ă n g c h u y ể n nhượng - có t í n h t h a n h k h o ả n cao). 2.2. Cho vay 2.2.1. Thấu chi T h ấ u c h i l à n g h i ệ p v ụ cho v a y q u a đ ó n g â n h à n g cho p h é p nguôi vay được c h i t r ộ i (vượt) t r ê n s ố d ư t i ề n g ử i t h a n h t o á n c ủ a m ì n h đ á m ộ t g i ớ i h ạ n n h ấ t đ ị n h v à t r o n g k h o ả n g t h ờ i g i a n x á c đ ị n h . G i ớ i hại n à y được g ọ i l à h ạ n mức t h ấ u chi. 98 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc-tnu.edu.vn
Chương V. C á c nghiệp vụ tín dụng Hình 2: Thấu chi Ị Trục y: số dư tiền gửi thanh toán ị (đổng); ị ị Trục x: Thời gian; Hạn mức thấu chi X Vay ngân hàng (thực hiện thấu chi) Số dư tiền gửi thanh toán Đê được thấu chi khách hàng phải làm đơn xin ngân hàng hạn mức t h ấ u c h i v à t h ờ i g i a n t h ấ u c h i (có t h ể p h ả i t r ả p h í c a m k ế t cho n g â n h à n g ) . T r o n g q u á t r ì n h h o ạ t đ ộ n g , k h á c h h à n g có t h ể k í s é c , l ậ p uy n h i ệ m c h i , m u a t h ẻ s é c . . . v ư ợ t q u á s ố d ư t i ề n g ử i đ ể c h i t r ả (song t r o n g h ạ n m ứ c t h ấ u c h i ) . K h i k h á c h h à n g có t i ề n n h ậ p v ề t à i k h o ả n t i ề n g ử i n g â n h à n g sẽ t h u n ợ góc v à l ã i . S ố lãi m à n g â n h à n g p h ả i t r ả : Lãi suất thấu chi X Thời gian thấu chi X s ố tiền thấu chi C á c k h o ả n c h i q u á h ạ n m ứ c t h ấ u c h i sẽ c h ị u l ã i s u ấ t p h ạ t v à bị đ ì n h c h ỉ sử d ụ n g h ì n h t h ứ c n à y . T h ấ u c h i d ự a t r ê n cơ sở t h u v à c h i c ủ a k h á c h h à n g k h ô n g phù hợp v ề t h ờ i g i a n v à q u i m ô . T h ờ i g i a n v à s ố l ư ợ n g t h i ế u có t h ể d ự đ o á n d ự a v à o d ự đ o á n n g â n q u ỹ song k h ô n g c h í n h x á c . D o v ậ y , h ì n h t h ứ c cho v a y n à y t ạ o đ i ế u k i ệ n t h u ậ n l ợ i cho k h á c h h à n g t r o n g q u á trình thanh toán: C h ủ động, nhanh, kịp thời. T h ấ u chi là h ì n h t h ứ c t í n d ụ n g n g ắ n h ạ n , l i n h h o ạ t , t h ủ tục đơn g i ả n , p h ầ n l ò n l à k h ô n g có đ ả m b ả o , có t h ể c ấ p cho c ả d o a n h n g h i ệ p l ẫ n cá n h â n vài n g à y t r o n g t h á n g , vài t h á n g t r o n g n ă m d ù n g đ ể t r ả lương, chi các k h o ả n p h ả i nộp, mua hàng,... H ì n h thức này nhìn c h u n g c h ỉ s ử d ụ n g đ ố i v ớ i c á c k h á c h h à n g có đ ộ t i n c ậ y cao, t h u n h ậ p đều đ ặ n v à kì t h u n h ậ p n g ắ n . 2.2.2. Cho vay trực tiếp từng lần L à h ì n h t h ứ c cho v a y t ư ơ n g đ ố i p h ổ b i ế n c ủ a n g â n h à n g đ ố i v ớ i c á c k h á c h h à n g k h ô n g có n h u c ầ u v a y t h ư ờ n g x u y ê n , k h ô n g có đ i ề u k i ệ n đ ế được cấp h ạ n mức t h ấ u chi. M ộ t số k h á c h h à n g sử d ụ n g v ố n c h ủ sở h ữ u l à c h ủ y ế u , c h ỉ k h i có n h u c ầ u t h ò i v ụ , h a y m ở r ộ n g s ả n x u ấ t đặc b i ệ t m ớ i vay n g â n h à n g , tức là v ố n t ừ n g â n h à n g chỉ t h a m 99 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc-tnu.edu.vn
NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI gia v à o m ộ t s ố g i a i đ o ạ n n h ấ t đ ị n h c ủ a c h u k ì s ả n x u ấ t k i n h d o a n h . Hình 3: Cho vay từng lẩn Quy mô vay Quy mõ và thời gian cho vay Thời gian vay Mỗi lần vay khách hàng phải làm đớn và trình ngân hàng p h ư ơ n g á n s ử d ụ n g v ố n v a y . N g â n h à n g sẽ p h â n t í c h k h á c h h à n g và k í h ợ p đ ồ n g cho v a y , x á c đ ị n h q u i m ô cho v a y , t h ờ i h ạ n g i ả i n g â n , t h ờ i h ạ n t r ả n ợ , l ã i s u ấ t v à y ê u c ầ u đ ả m b ả o n ế u c ầ n . M ỗ i m ó n vay được t á c h b i ệ t n h a u t h à n h c á c h ồ sơ ( k h ế ước n h ậ n n ợ ) k h á c n h a u . T h e o t ừ n g k ì h ạ n n ợ t r o n g h ợ p đ ồ n g , n g â n h à n g s ẽ t h u gốc v à lãi. T r o n g q u á t r ì n h k h á c h h à n g sử d ụ n g t i ề n v a y , n g â n h à n g sẽ k i ể m s o á t m ụ c đ í c h v à h i ệ u q u ả . N ế u t h ấ y có d ấ u h i ệ u v i p h ạ m h ợ p đồng, n g â n h à n g sẽ t h u n ợ t r ư ớ c h ạ n h o ặ c c h u y ể n n ợ q u á h ạ n . L ã i s u ấ t có t h ể cố đ ị n h hoặc t h ả n ổ i theo thòi đ i ể m t í n h lãi. N g h i ệ p v ụ cho v a y t ừ n g l ầ n t ư ơ n g đ ố i đ ơ n g i ả n . N g â n h à n g có t h ể k i ể m s o á t t ừ n g m ó n vay t á c h biệt. 2.2.3. Cho vay theo hạn mức Đ â y l à n g h i ệ p v ụ t í n d ụ n g t h e o đ ó n g â n h à n g t h o a t h u ậ n c ấ p cho k h á c h h à n g h ạ n m ứ c t í n d ụ n g . H ạ n m ứ c t í n d ụ n g c ó t h ể t í n h cho cả kì hoặc cuối kì. Đ ó là số d ư t ố i đ a t ạ i t h ờ i đ i ể m t í n h . Hình 4: Cho vay theo hạn mức Dư nợ Hạn mức được duyệt trong kỳ Dư nợ trong kỳ Thời gian 100 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc-tnu.edu.vn
Chương V. Cốc nghiệp vụ tin dụng Hình 5: Cho vay theo hạn mức Dư nợ - Hạn mức được duyệt cuối kỳ Dư nợ Thời gian Hạn mức tín dụng được cấp trên cơ sở kế hoạch sản xuất kinh doanh, n h u c ầ u v ố n v à n h u cầu vay v ố n của k h á c h h à n g . T r o n g k ì k h á c h h à n g có t h ể t h ự c h i ệ n v a y - t r ả n h i ề u l ầ n , song d ư nợ k h ô n g đ ư ợ c v ư ợ t q u á h ạ n m ứ c t í n d ụ n g ( h ì n h 4). M ộ t s ố t r ư ờ n g h ợ p n g â n h à n g q u i đ ị n h h ạ n m ứ c c u ố i k ì . D ư n ợ t r o n g k ì có -thể l ớ n h ơ n h ạ n mức. T u y n h i ê n , đ ế n cuối kì, k h á c h h à n g p h ả i t r ả nợ đ ể g i ả m d ư n ợ sao cho d ư n ợ c u ố i k ì k h ô n g đ ư ợ c v ư ợ t q u á h ạ n m ứ c ( h ì n h 5). M ỗ i l ầ n v a y k h á c h h à n g c h ỉ c ầ n t r ì n h b à y p h ư ơ n g á n sử d ụ n g t i ề n vay, n ộ p c á c c h ứ n g t ừ c h ứ n g m i n h đ ã m u a h à n g hoặc dịch v ụ v à n ê u y ê u c ầ u vay. Sau k h i k i ể m t r a t í n h c h ấ t hợp p h á p v à hợp l ệ của c h ứ n g t ừ , n g â n h à n g sẽ p h á t t i ề n cho k h á c h h à n g . Đ â y l à h ì n h t h ứ c cho v a y t h u ậ n t i ệ n cho n h ữ n g k h á c h h à n g v a y m ư ợ n t h ư ờ n g x u y ê n , v ố n v a y t h a m gia t h ư ờ n g x u y ê n v à o q u á t r ì n h sản x u ấ t k i n h doanh. T r o n g nghiệp v ụ n à y n g â n h à n g k h ô n g xác đ ị n h t r ư ớ c k ì h ạ n n ợ v à t h ờ i h ạ n t í n d ụ n g . K h i k h á c h h à n g có t h u n h ậ p , n g â n h à n g s ẽ t h u n ợ , do đ ó t ạ o c h ủ đ ộ n g q u ả n lí n g â n q u ỹ cho k h á c h h à n g . T u y n h i ê n , do c á c l ầ n v a y k h ô n g t á c h b i ệ t t h à n h c á c k ì h ạ n nợ cụ t h ể n ê n n g â n h à n g k h ó k i ê m s o á t h i ệ u q u ả sử d ụ n g t ừ n g l ầ n v a y . N g â n h à n g c h ỉ có t h ể p h á t h i ệ n v ấ n đ ề k h i k h á c h h à n g n ộ p báo cáo tài c h í n h hoặc d ư nợ lâu k h ô n g giảm sút. 2.2.4. Cho vay luân chuyên II L à n g h i ệ p v ụ cho v a y d ự a t r ê n l u â n c h u y ể n của h à n g hoa. D o a n h n g h i ệ p k h i m u a h à n g có t h ể t h i ế u v ố n . N g â n h à n g có t h ể cho v a y đ ể TrttHnn Bai hoe Kinh t ế Q u ố c d â n loi Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc-tnu.edu.vn
NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI m u a h à n g v à sẽ t h u n ợ k h i d o a n h n g h i ệ p b á n h à n g . Đ ầ u n ă m hoặc quí, n g ư ờ i vay p h ả i l à m đơn x i n vay l u â n c h u y ể n . Ngân h à n g và k h á c h h à n g t h o a t h u ậ n v ớ i n h a u v ề p h ư ơ n g t h ứ c v a y , h ạ n m ứ c tín dụng, các n g u ồ n cung cấp h à n g h ó a v à k h ả n ă n g t i ê u t h ụ . H ạ n mức t í n d ụ n g có t h ể đ ư ợ c t h o a t h u ậ n t r o n g Ì n ă m h o ặ c v à i n ă m . Đây k h ô n g p h ả i l à t h ò i h ạ n h o à n t r ả m à l à t h ò i h ạ n đ ể n g â n h à n g xem x é t l ạ i m ố i q u a n h ệ v ố i k h á c h h à n g v à q u y ế t đ ị n h có cho v a y n ữ a hay k h ô n g t u y m ố i q u a n h ệ g i ữ a n g â n h à n g v à k h á c h h à n g c ũ n g như tình h ì n h tài c h í n h của k h á c h h à n g . V i ệ c cho v a y d ự a t r ê n l u â n c h u y ể n c ủ a h à n g h o a n ê n c ả n g â n h à n g l ẫ n d o a n h n g h i ệ p đ ề u p h ả i n g h i ê n cứu k ế h o ạ c h l ư u chuyển h à n g hoa đ ể d ự đ o á n d ò n g n g â n q u ỹ t r o n g t h ờ i g i a n t ớ i . Ví dụ: Về kế hoạch luân chuyển hàng hóa trong 2 kì Dư đầu Mua trong Bán trong kì Dư cuối Mua trong Bán trong kì Dư cuối ki kì (giá mua) kì kì (giá mua) kì 120 20 12 128 20 10 138 Kì Ì khi mua doanh nghiệp có thể vay ngân hàng 20, khi bán, n g â n h à n g sẽ t h u n ợ 12, k ì 2 cho v a y 20, t h u n ợ 10... N g ư ờ i v a y c a m k ế t c á c k h o ả n v a y sẽ đ ư ợ c t r ả c h o n g ư ờ i b á n và mọi khoản thu b á n h à n g đều dùng đê trả vào tài khoản t i ề n vay trước k h i được t r í c h t r ả l ạ i tài k h o ả n t i ề n gửi t h a n h t o á n của khách hàng. K h i v a y , k h á c h h à n g c h ỉ c ầ n g ử i đ ế n n g â n h à n g c á c c h ứ n g từ hoa đ ơ n n h ậ p h à n g v à s ố t i ề n c ầ n v a y . N g â n h à n g c h o v a y v à trả t i ề n cho n g ư ờ i b á n . T h e o h ì n h t h ứ c n à y , g i á t r ị h à n g h o a mua vào (có hoa đ ơ n , h ợ p p h á p , h ợ p l ệ đ ú n g đ ố i t ư ợ n g ) đ ề u l à đ ố i t ư ợ n g được n g â n h à n g cho v a y ; t h u n h ậ p b á n h à n g đ ề u l à n g u ồ n đ ể c h i t r ả cho n g â n h à n g . N g â n h à n g sẽ cho v a y t h e o t ỷ l ệ n h ấ t đ ị n h t u y t h e o k h ố i lượng v à c h ấ t lượng q u a n h ệ nợ n ầ n của n g ư ờ i vay. C á c k h o ả n phải t h u v à cả h à n g hoa t r o n g k h o t r ở t h à n h v ậ t đ ả m b ả o cho k h o ả n cho vay. Cho v a y l u â n c h u y ể n t h ư ờ n g á p d ụ n g đ ố i v ớ i c á c d o a n h n g h i ệ p t h ư ơ n g n g h i ệ p h o ặ c d o a n h n g h i ệ p s ả n s u ấ t có c h u k ì t i ê u t h ụ n g ắ n n g à y , có q u a n h ệ v a y - t r ả t h ư ờ n g x u y ê n v ố i n g â n h à n g . 102 Trường Đại học Kinh t ế Quốc d â n Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc-tnu.edu.vn
Chương V. C á c nghiệp vụ tin dụng Hình 6: Cho vay luân c h u y ể n Cho vay Dự trữ hàng hoa (Tăng khi mua và giảm khi bán) Vay ự ), trả ( \ ) Thời gian Cho v a y l u â n c h u y ể n r ấ t t h u ậ n t i ệ n cho c á c k h á c h h à n g . T h ủ t ụ c / à y c h ỉ c ầ n t h ự c h i ệ n Ì l ầ n cho n h i ề u l ầ n v a y . K h á c h h à n g đ ư ợ c đ á p ứ n g n h u c ầ u v ố n k ị p t h ò i , v ì v ậ y , v i ệ c t h a n h t o á n cho n g ư ờ i c u n g c ấ p sẽ n h a n h g ọ n . N ế u d o a n h n g h i ệ p g ặ p k h ó k h ă n t r o n g t i ê u t h ụ ( h à n g hoa tồn đọng...) t h ì n g â n h à n g sẽ g ặ p k h ó k h ă n t r o n g v i ệ c t h u h ồ i v ố n do t h ờ i h ạ n của k h o ả n v a y k h ô n g đ ư ợ c q u i đ ị n h r õ r à n g . 2.2.5. Cho vay trả góp Cho v a y t r ả g ó p l à h ì n h t h ứ c t í n d ụ n g , t h e o đ ó n g â n h à n g cho p h é p k h á c h h à n g t r ả gốc l à m n h i ề u l ầ n t r o n g t h ò i h ạ n t í n d ụ n g đ ã thoa t h u ậ n . C h o v a y t r ả g ó p t h ư ờ n g đ ư ợ c á p d ụ n g đ ố i v ố i c á c khoản vay t r u n g v à d à i h ạ n , t à i t r ợ cho t à i s ả n c ố đ ị n h h o ặ c h à n g l â u b ề n . SỐ t i ề n t r ả m ỗ i l ầ n đ ư ợ c t í n h t o á n sao cho p h ù h ợ p v ớ i k h ả n ă n g t r ả nợ ( t h ư ờ n g l à t ừ k h ấ u h a o v à t h u n h ậ p sau t h u ế c ủ a d ự á n , h o ặ c t ừ thu n h ậ p h à n g kì của n g ư ờ i tiêu d ù n g ) . N g â n h à n g t h ư ờ n g cho v a y t r ả g ó p đ ố i v ớ i n g ư ò i t i ê u d ù n g t h ô n g qua h ạ n m ứ c n h ấ t đ ị n h . N g â n h à n g sẽ t h a n h t o á n cho n g ư ờ i b á n l ẻ v ề số h à n g hoa m à k h á c h h à n g đ ã m u a t r ả góp. C á c cửa h à n g b á n l ẻ n h ậ n ngay t i ề n sau k h i b á n h à n g t ừ p h í a n g â n h à n g v à l à m đ ạ i lí t h u t i ề n cho n g â n h à n g , h o ặ c k h á c h h à n g t r ả t r ự c t i ế p cho ngân h à n g . Đ â y l à h ì n h t h ứ c t í n d ụ n g t à i t r ợ cho n g ư ò i m u a (qua đó đ ế n người bán) n h ằ m k h u y ế n khích tiêu t h ụ h à n g hoa. C h o v a y t r ả g ó p r ủ i r o cao do k h á c h h à n g t h ư ò r t g t h ế c h ấ p b ằ n g h à n g hoa m u a t r ả g ó p . K h ả n ă n g t r ả nợ p h ụ t h u ộ c v à o t h u n h ậ p đ ể u đ ặ n của n g ư ồ i vay. N ế u n g ư ờ i vay m ấ t việc, ố m đ a u , t h u n h ậ p g i ả m s ú t t h ì k h ả n ă n g t h u n ợ của n g â n h à n g c ũ n g bị ả n h h ư ỏ n g . C h í n h vì 103 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc-tnu.edu.vn
NGẦN HÀNG THƯƠNG MẠI r ủ i ro cao n ê n l ã i s u ấ t cho v a y t r ả g ó p t h ư ờ n g l à cao n h ấ t trong k h u n g l ã i s u ấ t cho v a y c ủ a n g â n h à n g . 2.2.6. Cho vay gián tiếp P h ầ n l ớ n cho v a y c ủ a n g â n h à n g l à cho v a y t r ự c t i ế p . B ê n cạnh đ ó n g â n h à n g c ũ n g p h á t t r i ể n c á c h ì n h t h ứ c cho v a y g i á n t i ế p . Đ â y là h ì n h t h ứ c cho v a y t h ô n g q u a c á c t ô chức t r u n g g i a n . Hình 7: Cho vay gián t i ế p (1) (2) Ngân hàng j, ( ) 3 Trung gian: Tổ, (3) Khách hàng (thưởng đội, hội, nhóm là nông dân, người buôn bán nhỏ...) (1) Phân tích tin dụng trước khi cho vay (2) Ngân hàng phát tiền vay trực tiếp cho khách hàng (3) Các tổ chức trung gian thu nợ hộ cho ngàn hàng N g â n h à n g cho v a y q u a c á c t ổ , đ ộ i , h ộ i , n h ó m n h ư n h ó m sản x u ấ t , H ộ i N ô n g d â n , H ộ i C ự u c h i ế n b i n h , H ộ i P h ụ n ữ . . . C á c t ổ chức n à y t h ư ờ n g l i ê n k ế t c á c t h à n h v i ê n t h e o m ộ t m ụ c đ í c h r i ê n g , song c h ủ y ế u đ ề u h ỗ t r ợ l ẫ n n h a u , b ả o v ệ q u y ề n l ợ i cho m ỗ i t h à n h v i ê n . Vì v ậ y , v i ệ c p h á t t r i ể n k i n h t ế , l à m g i à u , xoa đ ó i g i ả m n g h è o l u ô n được các t r u n g gian r ấ t quan t â m . N g â n h à n g có t h ể c h u y ể n m ộ t v à i k h â u c ủ a h o ạ t đ ộ n g cho vay s a n g c á c t ổ c h ứ c t r u n g g i a n , n h ư t h u n ợ , p h á t t i ề n v a y . . . T ổ chức t r u n g g i a n c ũ n g có t h ể đ ứ n g r a t í n c h ấ p cho c á c t h à n h v i ê n v a y , hoặc c á c t h à n h v i ê n t r o n g n h ó m b ả o l ã n h cho m ộ t t h à n h v i ê n v a y . Điều n à y r ấ t t h u ậ n t i ệ n k h i n g ư ờ i vay k h ô n g có h o ặ c k h ô n g đ ủ t à i s ả n thế c h ấ p . Đ ể b ù đ ắ p m ộ t p h ầ n c h i p h í c ủ a t r u n g g i a n , n g â n h à n g trích m ộ t p h ầ n t h u n h ậ p đ ê l ạ i cho t r u n g g i a n . N g â n h à n g c ũ n g có t h ể cho v a y t h ô n g q u a n g ư ờ i b á n l ẻ c á c sản p h ẩ m đ ầ u v à o c ủ a q u á t r ì n h s ả n x u ấ t . V i ệ c cho v a y t h e o c á c h n à y sẽ h ạ n c h ế n g ư ờ i v a y sử d ụ n g t i ề n sai m ụ c đ í c h . 104 Trường Đại học Kinh t« J a - Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc-tnu.edu.vn
Chương V. Cốc nghiệp vụ tin đụng Hình 8: Cho vay gián tiếp (3) Ngân hàng Người bán lẻ ( \ Á \ Người vay ' (1) Ngân hàng ki hợp đổng tín dụng vói người vay (khách hàng) (2) Người vay mua hàng (nguyên liệu cho sản xuất, tài sản cố định như cây giống, con giong...) (3) Người bán tập trung các hoa đơn bán hàng gửi lên ngân hàng đề nghị thanh toán. Sau đó ngân hàng thu nợ của khách hàng. Cho vay g i á n t i ế p t h ư ờ n g được á p d ụ n g đ ố i v ớ i t h ị t r ư ờ n g có n h i ề u m ó n vay n h ỏ , n g ư ờ i vay p h â n t á n , c á c h xa n g â n h à n g . T r o n g t r ư ờ n g h ợ p n h ư v ậ y , cho v a y q u a t r u n g g i a n có t h ể t i ế t k i ệ m c h i p h í cho v a y ( p h â n t í c h , g i á m s á t , t h u nợ...). Cho vay q u a t r u n g g i a n đ ể u n h ằ m g i ả m b ớ t r ủ i ro, c h i p h í của n g â n h à n g . T u y n h i ê n , n ó c ũ n g bộc l ộ c á c k h i ế m k h u y ế t . N h i ề u t r u n g gian đ ã lợi d ụ n g vị t h ế của m ì n h v à n ế u n g â n h à n g k h ô n g k i ể m s o á t t ố t sẽ t ă n g l ã i s u ấ t đ ể cho v a y l ạ i , h o ặ c g i ữ l ấ y s ố t i ề n c ủ a c á c t h à n h v i ê n k h á c cho r i ê n g m ì n h . C á c n h à b á n l ẻ c ó t h ể l ợ i d ụ n g đ ể b á n h à n g k é m c h ấ t l ư ợ n g h o ặ c v ớ i g i á đ ắ t cho n g ư ờ i v a y v ố n . 2.3. Cho thuê tài sản (thuê • mua) Cho t h u ê c ủ a n g â n h à n g t h ư ờ n g là h ì n h t h ứ c t í n d ụ n g t r u n g v à d à i h ạ n . N g â n h à n g m u a t à i s ả n cho k h á c h h à n g t h u ê v ó i t h ờ i h ạ n sao cho n g â n h à n g p h ả i t h u g ầ n đ ủ ( h o ặ c t h u đ ủ ) g i á t r ị c ủ a t à i s ả n cho t h u ê c ộ n g l ã i ( t h ò i h ạ n k h o ả n g 80 - 9 0 % đ ò i s ố n g k i n h t ế c ủ a t à i s ẵ n ) . H ế t h ạ n t h u ê , k h á c h h à n g có t h ể m u a Tại t à i s ả n đ ó . 105 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc-tnu.edu.vn
NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI Hình 9: T h u ê - mua Ngân hàng (người cho thuê) (1) Khách hàng làm đơn gửi ngắn hàng nêu yêu cầu về tài sản cần thuê. Sau khi phẩn tích dự án và tình hình tài chinh của khách hàng, ngắn hàng ki hợp đổng thuê - mua với khách hàng; (2) Khách hàng gặp người sản xuất để nêu yêu cầu về qui cách, chất lượng tài sản thuê, người sản xuất có thể phải cam kết bảo hành cho người thuê; (3) Ngàn hàng kí hợp đổng mua tài sản với người sản xuất; (4) Người bán giao tài sản cho nguôi thuê (5) Ngân hàng kiểm soát tình hình sử dụng tài sản thuê, thu tiền thuê, hoặc thu hồi tài sản nếu thấy người thuê vi phạm. Cho thuê (thuê - mua) giống một khoản cho vay thông thườngở c h ỗ n g â n h à n g p h ả i x u ấ t t i ề n v ố i k ì v ọ n g t h u v ề c ả gốc l ẫ n l ã i sau t h ò i h ạ n n h ấ t đ ị n h ; k h á c h h à n g p h ả i t r ả gốc v à l ã i d ư ớ i h ì n h t h ứ c tiền t h u ê h à n g kì. N g â n h à n g cũng p h ả i đ ố i đ ầ u với r ủ i ro k h i k h á c h h à n g k i n h d o a n h k h ô n g có h i ệ u q u ả k h ô n g t r ả đ ư ợ c t i ề n t h u ê đ ầ y đ ủ v à đ ú n g h ạ n . T u y n h i ê n , cho t h u ê có n h i ề u đ i ể m k h á c b i ệ t so v ớ i cho v a y n h ư t à i sin cho t h u ê v ẫ n t h u ộ c sở h ữ u c ủ a n g â n h à n g (vì v ậ y k h ô n g g h i v à o b ả n g c â n đ ố i t à i s ả n c ủ a n g ư ờ i v a y , k h ô n g l à m t ă n g cơ c ấ u n ợ c ủ a n g ư ờ i v a y ) , n g â n h à n g có q u y ể n t h u h ồ i n ế u t h ấ y n g ư ờ i t h u ê k h ô n g tnực h i ệ n đ ú n g hợp đồng, đồng thòi n g â n h à n g c ũ n g phải có t r á c h n h i ệ m c u n g c ấ p đ ú n g l o ạ i t à i s ả n c ầ n cho k h á c h h à n g v à p h ả i b ả o đ ả m v ề c h ấ t l ư ợ n g c ủ a t à i s ả n đ ó . C h o t h u ê k h ô n g có t à i s ả n đ ả m bảo, n h i ề u t à i s ả n t h u ê m a n g t í n h đặc c h ủ n g , k h ó b á n , k h i t h u h ồ i c h i p h í t h á o d ỡ cao... n ê n cho t h u ê r ủ i r o r ấ t cao đ ố i v ớ i n g â n hàng. N g à n h à n g có t h ể l ậ p p h ò n g cho t h u ê h o ặ c c ô n g t y cho t h u ê đ ể t h ư j h i ệ n v à q u ả n lí h o ạ t đ ộ n g cho t h u ê . 106 Trường Đại học Kinh t ế Q u ố c Hân Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc-tnu.edu.vn
Chương V. C á c nghiệp vụ Un dụng 2.4. Bảo lãnh hoặc tái bảo lãnh Bảo l ã n h của n g â n h à n g là c a m k ế t của n g â n h à n g d ư ớ i h ì n h thức t h ư bảo l ã n h v ề việc thực h i ệ n nghĩa v ụ t à i c h í n h thay cho k h á c h h à n g của n g â n h à n g k h i k h á c h h à n g k h ô n g thực h i ệ n đúng nghĩa v ụ n h ư cam k ế t . B ả o l ã n h t h ư ờ n g co 3 b ê n : B ê n h ư ở n g b ả o l ã n h , b ê n đ ư ợ c b ả o l ã n h v à b ê n b ả o l ã n h . B ả o l ã n h c ủ a n g â n h a n g có n g h ĩ a n g â n h à n g l à bên bảo l ã n h ; k h á c h h à n g của n g â n h à n g là n g ư ờ i được bảo l ã n h và n g ư ờ i h ư ở n g b ả o l ã n h l à b ê n t h ứ ba. 2.4.1. Các loại bảo lãnh phân theo mục tiêu • Bảo lãnh đ ả m bảo tham gia d ự thầu L à c a m k ế t của n g â n h à n g với c h ủ đ ầ u t ư (hay c h ủ t h ầ u ) v ề việc t r ả t i ề n p h ạ t t h a y cho b ê n d ự t h ầ u n ế u b ê n d ự t h a u v i p h ạ m c á c q u i định trong hợp đồng d ự t h ầ u . T r o n g h o ạ t đ ộ n g k i n h t ế , r ấ t n h i ề u h o ạ t đ ộ n g được thực h i ệ n t h ô n g qua đ ấ u t h ầ u n h ư đ ấ u t h ầ u cung cấp t h i ế t bị, x â y d ự n g . Đ ể t ì m k i ế m đ ư ợ c c á c n h à t h ầ u có đ ủ n ă n g lực v à h ạ n c h ế n h ữ n g r ủ i r o khi n h à t h ầ u v i p h ạ m các đ i ề u k h o ả n t h a m gia d ự t h ầ u n h ư trúng t h ầ u song k h ô n g t h ự c h i ệ n hợp đồng, k h ô n g k ê k h a i đ ú n g các y ê u cầu của c h ủ đ ầ u tư... c h ủ đ ầ u t ư t h ư ờ n g y ê u c ầ u b ê n d ự t h ầ u p h ả i k í q u ỹ ( đ ặ t cọc) d ự t h ầ u . N ế u v i p h ạ m , b ê n d ự t h ầ u s ẽ b ị m ấ t t i ề n k í q u ỹ . D o k í q u ỹ g â y r a n h i ề u t h ủ t ụ c p h i ề n p h ứ c cho c ả h a i b ê n , đ ặ c biệt l à m đ ọ n g v ố n của b ê n t h a m gia d ự t h ầ u , n h i ề u c h ủ t h ầ u y ê u c ầ u thay t h ế t i ề n kí q u ỹ b ằ n g bảo l ã n h của n g â n h à n g . • Bảo lãnh thực hiện hợp đ ồ n g L à cam k ế t của n g â n h à n g v ề việc chi t r ả t ổ n t h ấ t h ộ k h á c h h à n g nếu k h á c h h à n g k h ô n g t h ự c h i ệ n đ ầ y đ ủ hợp đ ồ n g n h ư cam k ế t , g â y t ô n t h ấ t cho b ê n t h ứ ba. C á c hợp đ ồ n g được bảo l ã n h n h ư hợp đ ồ n g c u n g cấp h à n g hoa, xây dựng, t h i ế t kế... V i ệ c k h á c h h à n g v i p h ạ m hợp đ ồ n g n h ư cung cấp k h ô n g đ ú n g h ạ n , k h ô n g đ ú n g c h ấ t l ư ợ n g c a m k ế t . . . đ ề u có t h ể g â y t ố n t h ấ t l ò n cho b ê n t h ứ ba. B ả o l ã n h c ủ a n g â n h à n g m ộ t m ặ t b ù đ á p m ộ t p h ầ n t ổ n t h ấ t cho b ê n t h ứ ba, m ặ t k h á c t h ú c đ ẩ y khách h à n g n g h i ê m c h ỉ n h t h ự c h i ệ n hợp đồng. • B ả o lãnh đ ả m b ả o h o à n trả tiền ứng trước T r ư ờ n a Đ a i hoe K i n h t ế Q u ố c d â n 107 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc-tnu.edu.vn
NGẰN HÀNG THƯƠNG MẠI N h i ề u n g ư ờ i c u n g c ấ p y ê u c ầ u k h á c h h à n g ( n g ư ờ i m u a h à n g hoa d ị c h v ụ ) p h ả i đ ặ t t r ư ớ c m ộ t p h ầ n t i ề n t r o n g g i á t r ị h ợ p đ ồ n g cung c ấ p . T i ê n đ ặ t cọc v ừ a g i ú p b ê n c u n g c ấ p có m ộ t p h ầ n v ố n đ ể s ả n xuất k i n h d o a n h , v ừ a có t á c d ụ n g r à n g b u ộ c n g ư ơ i m u a p h ả i m u a h à n g đã đ ặ t . T u y n h i ê n , đ ề p h ò n g n g ư ờ i c u n g c ấ p k h ô n g c u n g c ấ p h à n g đồng t h ờ i l ạ i k h ô n g t r ả t i ê n đ ặ t cọc, b ê n m u a y ê u c ầ u b ê n c u n g c ấ p p h ả i có b ả o l ã n h c ủ a n g â n h à n g v ề v i ệ c sẽ t r ả t i ề n ứ n g t r ư ớ c . V ậ y b ả o lãnh b ả o đ ả m h o à n t r ả t i ề n ứ n g t r ư ớ c l à c a m k ế t c ủ a n g â n h à n g v ề việc sẽ h o à n t r ả t i ề n ứ n g t r ư ớ c cho b ê n m u a ( n g ư ờ i h ư ở n g b ả o l ã n h ) n ê u bên cung cấp ( n g ư ờ i được bảo l ã n h ) k h ô n g t r ả . • B ả o lãnh đ ả m b ả o h o à n trả vốn vay (bảo lãnh vay vốn) N h i ề u t ổ c h ứ c t í n d ụ n g k h i cho v a y đ ò i h ỏ i p h ả i c ó đ ả m b ả o hoặc b ằ n g h à n g h o a , c h ứ n g k h o á n , b ấ t đ ộ n g s ả n , h o ặ c b ả o l ã n h c ủ a người t h ứ ba ( t í n c h ấ p ) . . . N h à n ư ớ c , d o a n h n g h i ệ p , t ổ c h ứ c t í n d ụ n g có nhu c ầ u v a y v ố n b ằ n g c á c h p h á t h à n h t r á i p h i ế u . T u y n h i ê n , n ế u u y tín c ủ a n g ư ờ i v a y t r ê n t h ị t r ư ờ n g đ ó c h ư a cao, v i ệ c p h á t h à n h s ẽ r ấ t khó k h ă n . B ả o l ã n h đ ả m bảo h o à n t r ả v ố n vay là cam k ế t c ủ a n g â n hàng đ ố i v ớ i n g ư ơ i c h o v a y ( t ổ c h ứ c t í n d ụ n g , c á c c á n h â n . . . ) v ề v i ệ c sẽ trả gốc v à l ã i đ ú n g h ạ n n ế u k h á c h h à n g ( n g ư ờ i đ i v a y ) k h ô n g t r ả được. • B ả o lãnh đ ả m b ả o thanh t o á n L à c a m k ế t c ủ a n g â n h à n g v ề v i ệ c sẽ t h a n h t o á n t i ề n t h e o đ ú n g h ợ p đ ồ n g t h a n h t o á n cho n g ư ờ i t h ụ h ư ở n g n ế u k h á c h h à n g c ủ a ngân h à n g không thanh toán đủ. 2.4.2. Bản chất và ý n ghĩa của bảo lãnh ngân hàng Bảo l ã n h là m ộ t h ì n h thức tài trợ của ngân h à n g cho khách h à n g , qua đ ó k h á c h h à n g có t h ể t ì m n g u ồ n t à i t r ợ m ố i , m u a được h à n g hoa hoặc t h ự c h i ệ n được các h o ạ t đ ộ n g s ả n x u ấ t k i n h doanh n h ằ m thu lợi. B ả o l ã n h là h ì n h thức t à i trợ t h ô n g qua u y t í n . N g â n h à n g không p h ả i x u ấ t t i ề n n g a y k h i b ả o l ã n h , do v ậ y , b ả o l ã n h đ ư ợ c c o i n h ư tài s ả n n g o ạ i b ả n g . T u y n h i ê n , k h i k h á c h h à n g k h ô n g t h ự c h i ệ n được c a m k ế t , n g â n h à n g p h ả i t h ự c h i ệ n n g h ĩ a v ụ c h i t r ả cho b ê n t h ứ ba. K h o ả n c h i t r ả n à y đ ư ợ c x ế p v à o l o ạ i t à i s ả n " x ấ u " t r o n g n ộ i b ả n g , cấu t h à n h n ợ q u á h ạ n . C h í n h v ì v ậ y , b ả o l ã n h c ũ n g c h ứ a đ ự n g c á c r ủ i ro n h ư m ộ t k h o ả n cho v a y v à đ ò i h ỏ i n g â n h à n g p h â n t í c h k h á c h h à n g n h ư k h i cho vay. 108 T r ư ờ n g Đ ạ i h ọ c Kintv t ế Q u ố c H â n Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc-tnu.edu.vn
Chương V. C á c nghiệp vụ tín dụng Bảo l ã n h của n g â n h à n g tạo mối liên k ế t t r á c h n h i ệ m tài c h í n h và san sẻ r ủ i r o . T r á c h n h i ệ m t à i c h í n h t r ư ớ c h ế t t h u ộ c v ề k h á c h h à n g , t r á c h n h i ệ m của n g â n h à n g là t h ứ cấp k h i k h á c h h à n g k h ô n g t h ự c h i ệ n n g h ĩ a v ụ v ớ i b ê n t h ứ ba. D o m ố i l i ê n h ệ g i ữ a n g â n h à n g vói* khách hàng có k h ả n ă n g r à n g buộc k h á c h h à n g p h ả i t h ự c h i ệ n các cam k ế t . B ả o l ã n h c ũ n g g ó p p h ầ n g i ả m b ớ t t h i ệ t h ạ i t à i c h í n h cho b ê n t h ứ ba k h i t ổ n t h ấ t x ả y ra. N g â n h à n g cố g ắ n g tìm k i ế m các k h o ả n thu t ừ bảo l ã n h n h ằ m bù đ ắ p chi p h í . P h í bảo l ã n h được t í n h theo tỷ l ệ p h ầ n t r ă m t r ê n số t i ề n b ả o l ã n h . N g o à i p h í , n g â n h à n g có t h ể y ê u c ầ u k h á c h h à n g p h ả i k í q u ỹ , t ạ o n g u ồ n t i ề n t h a n h t o á n cho n g â n h à n g v ớ i m ứ c l ã i s u ấ t r ấ t thấp. Bảo l ã n h c ũ n g góp p h ầ n mở rộng các dịch v ụ k h á c n h ư k i n h doanh n g o ạ i t ệ , t ư v ấ n , t h a n h toán... Hình 10: Bảo lãnh của ngân hàng Ngân hàng (bên bảo lãnh) (2) (3) (a) Người thứ ba Khách hàng của ngân hàng (bên được bảo lãnh) (bên hưỏng bảo lãnh) (a) Khách hàng kí các hợp đổng với bên thứ ba về thanh toán, về xây dựng, hay vay vốn... Bên thứ ba yêu bầu phải cố bảo lãnh của ngàn hàng; (1) Khách hàng làm đơn xin được bảo lãnh gửi ngàn hàng, Ngân hàng sẽ thực hiện phân tích khách hàng để tìm hiểu về yêu cầu của bảo lãnh cũn g như mức độ rủi ro. Nếu đồng ý ngàn hàng và khách hàng sẽ ki hợp đổng bảo lãnh và phát hành thư bảo lãnh; (2) Ngân hàng (hoặc khách hàng) thõng báo về thư bảo lãnh cho bên thứ ba; (3) Theo như đã thoa thuận với khách hàng và bên thứ ba, ngân hàng thực hiện nghĩa vụ bảo lãnh vời bên thứ ba nếu n ghĩa vụ đó xảy ra; (4) Theo như hợp đổng bảo lãnh đã kí với khách hàng, ngấn hàng yêu cầu khách hàng phải thực hiện các n ghĩa vụ tài chinh đối vòi ngàn hàng (trả nợ gốc, lãi, hoặc phí). T?M&mL$iMJữi@G K ỉ n h t ế Q u ố c d â n 109 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc-tnu.edu.vn
NGẰN HÀNG THƯƠNG MẠI Ì 2.4.3. Q u i t r ì n h b ả o l ã n h c ủ a n g â n h à n g Bước 1: K h á c h h à n g l à m đ ơ n x i n đ ư ợ c b ả o l ã n h g ử i n g â n hàng ghi rõ số t i ề n , đ i ề u k i ệ n bảo l ã n h . N g â n h à n g p h â n t í c h k h á c h hàng, h ợ p đ ồ n g k i n h t ế g i ữ a k h á c h h à n g v à b ê n t h ứ . b a , y ê u c ầ u b ả o lãnh c ủ a b ê n t h ứ ba. Q u a đ ó , n g â n h à n g x á c đ ị n h r ủ i r o v à c á c b i ệ n p h á p p h ò n g ngừa. Bước 2: K í h ợ p đ ồ n g b ả o l ã n h v ớ i k h á c h h à n g H ợ p đ ồ n g b ả o l ã n h l à h ợ p đ ồ n g độc l ậ p v ớ i h ợ p đ ồ n g k i n h t ê giữa k h á c h h à n g v à n g â n h à n g t h ể h i ệ n r à n g b u ộ c t à i c h í n h g i ữ a ngân h à n g v à b ê n t h ứ ba. N ộ i d u n g c h í n h c ủ a h ợ p đ ồ n g : - S ố t i ề n v à t h ò i h ạ n bảo l ã n h của n g â n h à n g ; - C á c đ i ề u k h o ả n v i p h ạ m h ợ p đ ồ n g k i n h t ế d ẫ n đ ế n n g h ĩ a v ụ chi t r ả của n g â n h à n g ; - C á c t à i l i ệ u c ầ n t h i ế t m à b ê n t h ứ ba c ầ n c ó đ ể c h ứ n g m i n h sự vi p h ạ m hợp đ ồ n g của b ê n được bảo l ã n h ; - H ì n h thức bảo lãnh; - P h í b ả o l ã n h , s ố t i ề n k í q u ỹ h o ặ c t à i s ả n đ ả m b ả o cho b ả o lãnh m à k h á c h h à n g p h ả i thực h i ệ n đối với n g â n h à n g ; - T r á c h n h i ệ m t r ả n ợ cho n g â n h à n g k h i n g â n h à n g p h ả i thực h i ệ n n g h ĩ a v ụ v ớ i b ê n t h ứ ba. Bước 3: H ì n h t h ứ c b ả o l ã n h N g â n h à n g có t h ể t h ự c h i ệ n b ả o l ã n h d ư ớ i h ì n h t h ứ c sau: - P h á t h à n h t h ư bảo l ã n h ; - M ỏ thư tín dụng; - Kí h ố i p h i ế u n h ậ n nợ. L ự a c h ọ n h ì n h t h ứ c n à o l à t u y t h u ộ c c h ủ y ế u v à o y ê u c ầ u của b ê n t h ứ ba. Đ ể h ạ n c h ế r ủ i r o , b ê n t h ứ ba có t h ể y ê u c ầ u đ í c h danh n g â n h à n g b ả o l ã n h v à h ì n h t h ứ c b ả o l ã n h . P h á t h à n h t h ư b ả o lãnh có t h ể á p d ụ n g cho m ọ i l o ạ i b ả o l ã n h ; b ả o l ã . ứ i t h a n h t o á n đ ư ợ c thực h i ệ n d ư ớ i h ì n h t h ứ c m ở t h ư t í n d ụ n g (bảo l ã n h m ở ú c t r ả c h ậ m ) . Độ a n t o à n c ủ a h ì n h t h ứ c n à y r ấ t cao do t í n h p h á p lí q u ố c t ế c ủ a L/C. B ả o l ã n h v a y v ố n ( t h ư ờ n g v a y c ủ a c á c t ổ c h ứ c t í n d ụ n g n ư ó c ngoài) được thực h i ệ n d ư ớ i h ì n h t h ứ c k í p h á t h ố i p h i ấu: T h ư bảo l ã n h kèm t h e o h ố i p h i ế u t r ả t i ề n đ ã đ ư ợ c n g â n h à n g k í vôi n g à y t r ả t i ề n đ ú n g no T r ư ờ n g Đ ạ i h ọ c K i n h t ế r . v Ã - ^ v .v. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc-tnu.edu.vn
Chương V. C á c nghiệp vụ tín dụng v à o n g à y k h á c h h à n g p h ả i t r ả cho b ê n t h ứ ba. Kết luận: T h ô n g qua n g h i ệ p v ụ tín d ụ n g g ồ m c h i ế t k h ấ u , cho v a y , b ả o l ã n h , cho t h u ê , n g â n h à n g g ó p p h ầ n t à i t r ợ n h u c ầ u v ố n c ủ a k h á c h h à n g . C á c nghiệp v ụ tín d ụ n g đa dạng n h ằ m p h ù hợp v ố i q u á t r ì n h l u â n c h u y ể n v ố n v à chu kì t h u n h ậ p của k h á c h h à n g . 3. Các hình thức đảm bảo trong tín dụng T r o n g n h i ề u t r ư ờ n g hợp, n g â n h à n g y ê u c ầ u k h á c h h à n g p h ả i có t à i s ả n đ ả m b ả o k h i n h ậ n t í n d ụ n g . L í do k h á c h h à n g l u ô n p h ả i đ ố i đ ầ u v ớ i r ủ i r o t r o n g k i n h d o a n h , có t h ể m ấ t k h ả n ă n g t r ả n ợ cho n g â n h à n g do t h u n h ậ p t ừ h o ạ t đ ộ n g g i ả m s ú t m ạ n h . N h ữ n g b i ế n c ố k h ô n g m o n g đ ợ i có t h ể g â y cho n g â n h à n g n h ữ n g - t ổ n t h ấ t l ớ n . C h í n h v ì v ậ y , t r ừ n h ữ n g k h á c h h à n g có u y t í n cao, p h ầ n lớn k h á c h h à n g p h ả i có t à i s ả n đ ả m b ả o k h i n h ậ n t í n d ụ n g c ủ a n g â n h à n g . Đ ặ t y ê u c ầ u p h ả i có t à i s ả n đ ả m b ả o , n g â n h à n g m u ố n có được n g u ồ n t r ả n ợ t h ứ h a i k h i nguồn t h ứ n h ấ t là t h u n h ậ p t ừ hoạt động k h ô n g đ ả m bảo t r ả nợ. 3.1. Các hình thức tài sản đảm bảo 3.1.1. Phân loại theo tính chất an toàn N g â n h à n g c h i a t à i s ả n đ ả m b ả o t h à n h h a i l o ạ i : L o ạ i Ì v à l o ạ i 2. Loại Ì , là các t à i sản t h u ộ c sở h ữ u h o ặ c sử d ụ n g l â u d à i của k h á c h h à n g , h o ặ c đ ả m b ả o c ủ a b ê n t h ứ ba cho k h á c h h à n g c ủ a ngân h à n g (bảo l ã n h ) . N h ữ n g đ ả m bảo n à y k h ô n g được h ì n h t h à n h từ k h o ả n t í n d ụ n g c ủ a c h í n h n g â n h à n g . Đ ả m b ả o l o ạ i Ì có t h ế có g i á t r ị lốn hơn, n h ỏ h ơ n hoặc b ằ n g giá t r ị của k h o ả n tín d ụ n g t u y thuộc vào d ự đ o á n của. n g â n h à n g v ề r ủ i r o . C á c k h o ả n t í n d ụ n g d ự a t r ê n t à i s ả n đ ả m b ả o l o ạ i Ì t h ư ờ n g đ ả m b ả o a n t o à n cho n g â n h à n g , s o n g g â y k h ó k h ă n cho c ả n g â n h à n g l ẫ n k h á c h h à n g t r o n g v i ệ c đ ị n h g i á , b ả o q u ả n , l à m cho t h ò i g i a n p h â n t í c h t í n d ụ n g t h ư ờ n g b ị k é o d à i . Loại 2, l à n h ữ n g t à i s ả n được h ì n h t h à n h t ừ n g u ồ n t à i t r ợ của n g â n h à n g . Ví dụ, k h i n g â n h à n g cho n g ; ư ồ i n ô n g d â n v a y 10 t r i ệ u đ ể m u a b ò , n g ư ờ i n ô n g d â n k h ô n g có t à i s ầ n đ ả m b ả o l o ạ i Ì , t h ì s ố b ò h ì n h t h à n h t ừ v ố n v a y sẽ có t h ể t r ở t h à n h đ ả m b ả o l o ạ i 2. Đ â y là b i ệ n p h á p c u ố i c ù n g đ ể n g â n h à n g có t h ê h ạ n c h ế v i ệ c n g ư ờ i v a y b á n t à i s ả n được h ì n h t h à n h t ừ v ố n vay. T u y n h i ê n , k h i n g ư ờ i vay không có k h ả n ă n g t r ả n ợ t h ì p h ầ n l ớ n c á c t à i s ả n n à y c ũ n g đ ể u b ị g i ả m g i á , k h ó b á n . D o đ ó , t à i s ả n l o ạ i 2 k h ô n g đ ả m o ả o cho n g â n h à n g t h u đ ủ „ « rv»i K«/. K i n h t ế Q u ố c d â n I U Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc-tnu.edu.vn
NGÀN HÀNG THƯƠNG MẠI gốc v à l ã i . T à i s ả n l o ạ i 2 t h ư ờ n g á p d ụ n g cho k h á c h h à n g m à t à i s ả n l o ạ i Ì có í t h o ặ c k h ô n g t h ể t r ở t h à n h t à i s ả n đ ả m b ả o cho n g â n h à n g . 3.1.2. Phân loại tài sản đảm bảo theo hình thức vật chất • Đ ả m b ả o b ằ n g h à n g hoa t r o n g k h o n h ư n g u y ê n , n h i ê n , v ậ t l i ệ u , s ả n p h ẩ m . . . N ế u n g â n h à n g có k h o b ã i r i ê n g h o ặ c có p h ư ơ n g t h ứ c bảo q u ả n t h í c h h ợ p t h ì đ â y l à h ì n h t h ứ c r ấ t t h u ậ n l ợ i cho k h á c h h à n g và n g â n h à n g . C á c n h â n t ố t á c đ ộ n g đ ế n v i ệ c c h ấ p n h ậ n h à n g hoa làm đ ả m bảo: + K h ả n ă n g kiểm soát h à n g hoa đ ả m b ả o : N ế u h à n g đ ả m bảo thuộc kho n g ư ờ i vay, hoặc kho n g ư ờ i vay t h u ê , n g â n h à n g p h ả i nắm q u y ề n k i ể m s o á t v i ệ c b á n h à n g hoa đ ó ; n ế u k h ô n g n g â n h à n g p h ả i có k h o đ ể c ấ t g i ữ h à n g đ ả m b ả o . N g â n h à n g p h ả i n ắ m g i ữ h à n g hoặc g i ấ y t ờ l ư u k h o đ ể đ ả m b ả o n g ư ờ i v a y k h ô n g m a n g t h ế c h ấ p cho n g â n h à n g k h á c , hoặc r ú t h à n g ra b á n . N g â n h à n g c ũ n g xem x é t việc n h ữ n g đ ả m b ả o n à y có t h ể đ ã m a n g đ ả m b ả o cho t ô c h ứ c t í n d ụ n g k h á c đ ể v a y v ố n . K h i có n h u c ầ u v a y , n g ư ờ i v a y p h ả i t r ì n h cho n g â n h à n g k i ể m s o á t h à n g h o a t r o n g k h o (sau k h i t r ừ đ i h à n g h o a đảm b ả o n ợ k h á c , h à n g k é m p h ẩ m c h ấ t , h à n g hoa đ ư ợ c t à i t r ợ b ằ n g n g u ồ n v ò n t ự c ó . . . k h o ả n g 70 - 80% p h ầ n c ò n l ạ i m ớ i l à đ ố i t ư ợ n g cho vay c ủ a n g â n h à n g , đ ồ n g t h ò i l à đ ả m b ả o cho k h o ả n vay). + T í n h t h ị t r ư ờ n g c ủ a h à n g hoa đ ả m b ả o . N g â n h à n g q u a n t â m đ ế n t í n h ổ n đ ị n h g i á t r ị t h ị t r ư ờ n g c ủ a đ ả m b ả o : H à n g h o a p h ả i dễ b á n (có t h ị t r ư ờ n g ) v à g i á p h ả i t ư ơ n g đ ố i ô n đ ị n h . + K h ả n ă n g bảo q u ả n , định giá h à n g đ ả m bảo: R ấ t n h i ề u hàng h ó a đ ò i h ỏ i k ĩ t h u ậ t b ả o q u ả n cao, n ế u k h ô n g sẽ b ị g i ả m g i á . D o vậy, n g â n h à n g c h ỉ t h ư ờ n g c h ấ p n h ậ n h à n g hoa ít chịu ả n h h ư ở n g của yếu tố môi trường. H à n g h o a p h ả i đ ư ợ c b ả o h i ể m . B ả o h i ể m sẽ t r á n h c h o n g â n h à n g t ổ n t h ấ t l ớ n k h i h à n g bị c h á y , t r ộ m c ư ố p , hoặc c á c t h i ê n t a i k h á c . • Đ ả m b ả o b ằ n g t à i s ả n c ố đ ị n h . N h à m á y , t r a n g t h i ế t b ị sản x u ấ t v à p h ư ơ n g t i ệ n v ậ n c h u y ể n , c â y con, q u y ề n sử d ụ n g đ ấ t , r ừ n g . . . đ ề u có t h ể t r ở t h à n h đ ả m b ả o cho n g â n h à n g . Đ ả m b ả o b ằ n g đ ấ t đai r ấ t p h ứ c t ạ p . k h á c h h à n g c ầ n p h ả i đ ă n g k í v ớ i Sở Đ ị a c h í n h , h o ặ c các cơ q u a n có t h ẩ m q u y ề n v ề v i ệ c c h u y ể n n h ư ợ n g h o ặ c đ ã t h ế c h ấ p cho n g â n h à n g . C á c n h â n t ố t á c đ ộ n g tới việc c h ấ p n h ậ n t à i s ả n cố định l à m đ ả m b ả o cho c á c k h o ả n t à i t r ợ : 112 Trường Đại học Kinh tố*" "*' 1 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc-tnu.edu.vn