TẠP CHÍ KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ JOURNAL OF SCIENCE AND TECHNOLOGY<br />
TRƯỜNG ĐẠI HỌC HÙNG VƯƠNG HUNG VUONG UNIVERSITY<br />
Tập 14, Số 1 (2019): 95–100 Vol. 14, No. 1 (2019): 95–100<br />
ISSN<br />
1859-3968 Email: tapchikhoahoc@hvu.edu.vn Website: www.hvu.edu.vn<br />
<br />
<br />
<br />
NGƯỜI KỂ CHUYỆN TRONG MỘT SỐ TRUYỆN NGẮN<br />
THUỘC CHƯƠNG TRÌNH NGỮ VĂN TRUNG HỌC<br />
Chu Thị Hảo<br />
Trung tâm BDNG &CBQLGD, Trường Đại học Hùng Vương<br />
<br />
Ngày nhận bài: 23/08/2018; Ngày sửa chữa: 14/12/2018; Ngày duyệt đăng: 21/12/2018<br />
<br />
<br />
Tóm tắt<br />
<br />
N gười kể chuyện là hình tượng ước lệ về người trần thuật trong tác phẩm văn học. Khảo sát người kể<br />
chuyện trong 25 truyện ngắn thuộc chương trình Ngữ văn trung học, bài viết phân tích vai trò của<br />
người kể chuyện trong việc xác lập mối quan hệ giữa các nhân vật; cách nhìn, sự đánh giá về nhân vật;<br />
tư tưởng, tình cảm, khả năng tái tạo con người, đời sống của nhà văn trong tác phẩm văn học.<br />
Từ khóa: Người trần thuật, người kể chuyện, truyện ngắn.<br />
<br />
<br />
1. Mở đầu thuật trong tác phẩm văn học, chỉ xuất hiện<br />
Người kể chuyện là một yếu tố quan trọng khi nào câu chuyện được kể bởi một nhân vật<br />
trong truyện ngắn. Trước đây, khi nghiên cứu cụ thể trong tác phẩm. Đó có thể là hình tượng<br />
truyện ngắn, người ta thường chú ý tới các yếu của chính tác giả, có thể là một nhân vật đặc<br />
tố cơ bản trong truyện ngắn như: cốt truyện, biệt do tác giả sáng tạo ra, có thể là một người<br />
nhân vật, chi tiết, ngôi kể. Còn vấn đề người kể biết câu chuyện nào đó [tr 153, 1].<br />
chuyện gần như bị bỏ qua hoặc đồng nhất với tác 2.1.2. Điểm nhìn<br />
giả. Những năm gần đây, vấn đề người kể chuyện Điểm nhìn là cái vị trí dùng để quan sát,<br />
đã thu hút sự quan tâm của nhiều nhà nghiên cảm nhận, đánh giá bao gồm cả khoảng cách<br />
cứu văn học, khẳng định được vai trò của người giữa chủ thể và khách thể, cả phương diện vật<br />
kể chuyện trong tác phẩm văn học đương đại, lý, tâm lý, văn hóa [tr 149, 3].<br />
nhưng mảng văn học nhà trường chưa được quan<br />
tâm nhiều. Với mong muốn góp một cái nhìn về 2.2. Cách phân loại người kể chuyện<br />
người kể chuyện, bài viết bàn về người kể chuyện, Về cách phân loại người kể chuyện, các nhà<br />
vai trò của người kể chuyện trong một số truyện nghiên cứu thường căn cứ vào hai tiêu chí: đại<br />
ngắn thuộc chương trình Ngữ văn trung học. từ nhân xưng trong trần thuật và nhân vật<br />
truyện. Căn cứ vào đại từ nhân xưng trong<br />
2. Nội dung tường thuật và nhân vật truyện, tác giả Đinh<br />
2.1. Khái niệm Trọng Lạc chia các kiểu người kể chuyện thành:<br />
2.1.1. Người kể chuyện người tường thuật khách quan hóa, người tường<br />
Theo Từ điển thuật ngữ văn học, Người kể thuật chủ quan hóa, người tường thuật hòa hợp<br />
chuyện là hình tượng ước lệ về người trần các kiểu. Trong kiểu người tường thuật khách<br />
<br />
<br />
Email: chuthihaocbql@hvu.edu.vn 95<br />
TẠP CHÍ KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ Tập 14, Số 1 (2019): 95–100<br />
<br />
quan hóa, tác giả chỉ ra một số kiểu tiêu biểu: kết hợp giữa việc miêu tả hành động, lời nói<br />
người tường thuật lạnh lùng, người tường thuật với những diễn biến tâm lý phức tạp bên trong<br />
hòa mình với nhân vật, người tường thuật có của nhân vật. Truyện ngắn Chiếc lược ngà của<br />
giọng nói riêng [tr 49, 2]. Nguyễn Quang Sáng, Những ngôi sao xa xôi<br />
Ở bài này, chúng tôi lựa chọn cách phân của Lê Minh Khuê là những ví dụ tiêu biểu.<br />
loại của tác giả Đinh Trọng Lạc và đi sâu vào Ở truyện ngắn Chiếc lược ngà, nhân vật ông<br />
hai kiểu người kể chuyện: hình thức người kể Sáu, bé Thu được tái hiện qua lời kể, tả của<br />
chuyện chủ quan hóa, chọn ngôi kể thứ nhất, người kể chuyện với những cử chỉ, ngôn ngữ,<br />
xưng tôi và hình thức người kể chuyện khách hành động và trạng thái tâm lý tinh tế. Ông<br />
quan hóa, chọn ngôi kể thứ ba, người kể giấu Sáu, một chiến sĩ cách mạng xa nhà đi chiến<br />
mình nhưng có mặt khắp mọi nơi trong đấu, sau tám năm mới có dịp về thăm nhà với<br />
tác phẩm. niềm mong mỏi gặp cô con gái yêu quý – bé<br />
Thu, nhưng bé Thu lại từ chối không nhận<br />
2.3. Hình thức người kể chuyện chủ cha. Trong những ngày nghỉ phép ít ỏi, ông<br />
quan hóa, chọn ngôi kể thứ nhất Sáu cố gắng gần gũi, quan tâm và chăm sóc<br />
Khảo sát truyện ngắn trong chương trình bé Thu, nhưng bé Thu vẫn kiên quyết không<br />
giảng dạy Ngữ văn Trung học, chúng tôi thấy nhận cha chỉ vì một lý do đơn giản: vết thẹo<br />
có 07 truyện, tác giả chọn người kể chuyện xưng dài trên khuôn mặt ông Sáu! Sự từ chối của bé<br />
“tôi”. Trong đó có 06 truyện, tác giả chọn nhân Thu khiến ông Sáu vô cùng đau khổ. Chỉ đến<br />
vật “tôi” đóng vai trò người kể chuyện trong khi ông Sáu chuẩn bị lên đường, bé Thu mới<br />
tác phẩm (Bức tranh của em gái tôi - Tạ Duy nhận cha. Khi đó ông Sáu mới cảm nhận được<br />
Anh, Những ngôi sao xa xôi - Lê Minh Khuê, niềm hạnh phúc của tình phụ tử thiêng liêng.<br />
Một người Hà Nội - Nguyễn Khải,…), 01 truyện Ở truyện ngắn Những ngôi sao xa xôi, trạng<br />
nhân vật “tôi” tham gia vào các tình huống của thái tâm lý căng thẳng của Phương Định trong<br />
truyện (Vi hành –Nguyễn Ái Quốc). Trong 06 một lần phá bom được miêu tả sinh động qua<br />
truyện người kể chuyện xưng “tôi”, có 01 truyện dòng độc thoại nội tâm của người kể chuyện.<br />
có hai người xưng “tôi” tham gia kể chuyện. Đó Từ cảm giác hồi hộp, lo lắng đến những giây<br />
là truyện ngắn Lão Hạc của Nam Cao. phút thần kinh “căng như dây chão” được<br />
Ở một vài truyện ngắn khác, bản thân hình nhân vật “tôi” tái hiện chân thực: “Tôi đến<br />
tượng “tôi” - người kể chuyện còn có ý nghĩa gần quả bom. Vỏ quả bom nóng lên. Một tiếng<br />
nhân đôi. “Tôi” vừa là người kể chuyện về các động nhỏ đến gai người” [tr 113, 7].<br />
nhân vật khác, đồng thời là đối tượng nhận Trong kiểu người kể chuyện xưng “tôi”,<br />
thức trở lại của chính mình (Một người Hà Nội người kể chuyện thường có sự trao đổi điểm<br />
- Nguyễn Khải). Nhân vật “tôi” trong Một người nhìn với các nhân vật khác khi kể chuyện.<br />
Hà Nội của Nguyễn Khải vừa kể về bà Hiền - Ông Ba - người kể chuyện trao đổi điểm nhìn<br />
một người Hà Nội gốc, lịch lãm, sang trọng vừa cho ông Sáu, bé Thu - nhân vật chính (Chiếc<br />
tự nhận thức về lối sống xô bồ, cẩu thả của gia lược ngà). Ông giáo trao đổi điểm nhìn cho<br />
đình mình, vừa tự bộc lộ cái nhìn một chiều về Binh Tư, Lão Hạc (Lão Hạc), nhân vật tôi trao<br />
sự thay đổi của con người Hà Nội hôm nay “Con đổi điểm nhìn cho bà Hiền (Một người Hà<br />
người Hà Nội hôm nay ồn ào quá, nói nhiều quá, Nội). Do vậy, trong những truyện ngắn này<br />
khác xưa nhiều quá!”[tr 72, 12]. xuất hiện hiện tượng một sự vật, sự việc được<br />
Trong kiểu người kể chuyện xưng “tôi”, nhìn nhận từ nhiều điểm nhìn khác nhau từ<br />
các nhân vật xuất hiện trong câu chuyện của các nhân vật. Chẳng hạn, cái nhìn của Binh<br />
nhân vật “tôi” thường được thể hiện trong sự Tư về việc lão Hạc xin bả chó (Lão Hạc); hoặc<br />
<br />
<br />
96<br />
TẠP CHÍ KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ Chu Thị Hảo<br />
<br />
thái độ “cứng đầu” của bé Thu qua cái nhìn 2.4. Người kể chuyện khách quan hóa,<br />
của ông Sáu (Chiếc lược ngà); hoặc câu chuyện chọn ngôi kể thứ ba<br />
của bà Hiền về cây si bên Đền Ngọc Sơn bị bão Hình thức trần thuật này khá phổ biến, có<br />
quật đổ vào hậu cung bật cả rễ được cần cẩu tới 18/25 truyện ngắn trong chương trình Ngữ<br />
kéo lên, sau một tháng lại trổ lá non trước thái văn trung học. Người kể trong truyện giấu<br />
độ khó chịu của nhân vật “tôi” khi chứng kiến mình nhưng có cái nhìn thông thái, thấu suốt<br />
sự thay đổi của người Hà Nội với những lời mọi vấn đề trong tác phẩm và kể lại một cách<br />
bình luận không mấy tốt đẹp về người Hà Nội khách quan sự việc. Nam Cao kể về tuổi thơ<br />
hôm nay (Một người Hà Nội - Nguyễn Khải). của Chí Phèo “Một anh đi thả ống lươn, một<br />
Dù có sự trao đổi điểm nhìn với các nhân vật buổi sáng tinh sương đã thấy hắn trần truồng,<br />
khác, nhưng nhân vật “tôi” vẫn chi phối cái xám ngắt trong một cái váy đụp bỏ không” và<br />
nhìn toàn quyền về nhân vật trong tác phẩm. kể về quá trình Chí tha hóa “Vừa ở tù về hôm<br />
Trường hợp truyện ngắn có hai người kể trước, hôm sau hắn đã ngồi uống rượu thịt<br />
chuyện xưng “tôi” bao giờ cũng có một người chó ở chợ từ trưa đến xế chiều. Uống say, hắn<br />
kể chuyện chính. Truyện ngắn Lão Hạc của đến nhà Bá Kiến gọi tận tên tục của Bá Kiến ra<br />
Nam Cao là một trường hợp như vậy. Trong mà chửi”[tr 178, 3],… Hay Tô Hoài kể về cuộc<br />
truyện ngắn này có hai người kể chuyện xưng sống của Mị trong nhà thống lí Pá Tra “Ai ở xa<br />
tôi. Nhân vật ông giáo kể về lão Hạc, lão Hạc về vào nhà thống lí đều thấy một cô gái dù thái<br />
kể về chuyện bán chó, lừa chó. Tất nhiên trong cỏ ngựa, chẻ củi hay đi cõng nước suối cũng<br />
hai người kể chuyện, ông giáo giữ vai trò của đều cúi mặt, mặt buồn rười rượi” [3]. Ở đây,<br />
người kể chuyện chính, còn chủ thể kia vừa người kể chuyện đã ẩn đi, đứng đằng sau nhân<br />
là đối tượng được kể đến trong câu chuyện vật và các sự kiện, đẩy nhân vật ra trước độc<br />
của ông giáo vừa là người kể chuyện. Ở đây, giả để kể. Vì thế, trước mắt độc giả không thấy<br />
người kể chuyện xưng “tôi” thứ nhất trần người nói, chỉ thấy hiện thực được trình bày:<br />
thuật khách quan những gì nghe được, thấy “Hắn vừa đi vừa chửi. Bao giờ cũng thế cứ<br />
được và suy ngẫm về những điều nghe thấy, rượu xong là hắn chửi...”. Cứ như thế, người kể<br />
nhìn thấy. Nghe Binh Tư kể chuyện lão Hạc lạnh lùng để cho nhân vật bước ra trang sách<br />
xin bả chó, nhân vật tôi đã ngỡ ngàng, chột dạ: với tiếng chửi trời, chửi đời, chửi cha mẹ đứa<br />
“Con người đáng kính ấy bây giờ cũng theo nào sinh ra Chí Phèo!<br />
gót Binh Tư để có cái ăn ư? Cuộc đời quả thật Trong kiểu người kể chuyện khách quan<br />
cứ mỗi ngày lại thêm đáng buồn”. Nhưng đến hóa, người kể không kể chuyện theo điểm<br />
khi, chứng kiến cái chết vật vã của lão Hạc vì nhìn của nhân vật nào mà theo điểm nhìn<br />
bả chó, nhân vật tôi mới vỡ òa: “Chao ôi! Đối của chính mình. Nguyễn Dữ kể cuộc đời, số<br />
với những người xung quanh ta, nếu không phận bi kịch của Vũ Nương và những phẩm<br />
cố tìm mà hiểu họ, thì ta chỉ thấy họ gàn dỡ, chất tốt đẹp trong tâm hồn nàng bằng cái nhìn<br />
ngu ngốc, bần tiện, xấu xa bỉ ổi ...” [tr38, 3]. đầy nhân ái của một nhà văn nhân đạo. Hay<br />
Còn người kể chuyện xưng “tôi” thứ hai lại tự tác giả kể về Ngô Tử Văn, một kẻ sĩ tính tình<br />
bộc bạch mình, tự đánh giá mình theo định khảng khái, nóng nảy, dám đứng lên chống lại<br />
hướng của cái “tôi” thứ nhất: “Thì ra tôi bằng gian tà bằng nhiệt tình yêu nước và trái tim<br />
nay tuổi đầu rồi còn đánh lừa một con chó”. trọng công lý của ông. Người kể trong Sống<br />
Lời “tự thú” của lão Hạc bộc lộ nỗi day dứt, ân chết mặc bay (Phạm Duy Tốn) cũng vậy. Ông<br />
hận của một con người giàu lòng tự trọng. Từ kể về thái độ bàng quan, thờ ơ vô trách nhiệm<br />
đây, nội dung, tư tưởng, chủ đề của câu chuyện của bọn quan lại trước sinh mệnh của hàng<br />
được khắc sâu. trăm dân chúng từ điểm nhìn của một người<br />
<br />
<br />
97<br />
TẠP CHÍ KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ Tập 14, Số 1 (2019): 95–100<br />
<br />
vừa thương cảm cho người dân trước cảnh cách nhìn, đánh giá về hành động của người<br />
muôn sầu nghìn thảm do thiên tai, vừa căm đàn ông hàng chài cũng thay đổi. Phóng viên<br />
giận thái độ vô trách nhiệm của bọn quan lại Phùng nhìn ở góc độ lai lịch “Thế trước bảy<br />
cầm quyền. nhăm hắn ta có đi lính ngụy không?”, vị bao<br />
Có trường hợp, người kể chuyện mượn công phố huyện vùng biển – Chánh án Đẩu<br />
điểm nhìn của nhân vật để kể chuyện. Thạch nhìn ở góc độ pháp luật “Chị không thể sống<br />
Lam kể về cuộc sống quẩn qanh, bế tắc của với cái lão đàn ông độc ác, vũ phu ấy”, bé Phác<br />
những kiếp người nghèo, tàn tạ qua cái nhìn nhìn bằng cặp mắt ngây thơ. Còn người đàn<br />
của Liên (Hai đứa trẻ). Nguyễn Thành Long kể bà hàng chài lại nhìn bằng cặp mắt cảm thông,<br />
về cuộc sống của anh thanh niên – cán bộ khí thấu hiểu của một người vợ từng trải “Hễ lúc<br />
tượng thủy văn trên đỉnh Yên Sơn qua cái nhìn nào bực tức hắn lại lôi tôi ra đánh. Giá chúng<br />
của bác lái xe, ông họa sĩ già (Lặng lẽ Sa Pa),... tôi đẻ ít đi và sắm được chiếc thuyền rộng hơn<br />
Trong trường hợp này, người kể hòa mình vào một chút” [tr89,12].<br />
nhân vật đến mức khó phân biệt đâu là giọng Mượn điểm nhìn khác nhau để trần thuật,<br />
của người kể chuyện, đâu là giọng nhân vật. người kể chuyện dễ dàng thâm nhập vào đời<br />
Và thường chỉ thấy giọng của nhân vật. Thạch sống nội tâm nhân vật, lý giải mối quan hệ<br />
Lam ghi lại giấc mơ chập chờn của Liên sau giữa các nhân vật trong truyện.<br />
cảnh đợi tàu “Những cảm giác ban ngày lắng<br />
xuống. Đôi mắt chị nặng dần, Liên thấy mình 2.5. Vai trò của người kể chuyện<br />
sống giữa bao sự xa xôi không biết, như chiếc Trong truyện ngắn, người kể chuyện đồng<br />
đèn con của chị Tí chỉ chiếu sáng một vùng đất thời đảm nhiệm hai vai trò: vai trò dẫn dắt<br />
nhỏ” [tr121, 11], Kim Lân kể về cảm xúc của người đọc đi vào câu chuyện: giới thiệu nhân<br />
Tràng sau đêm đầu tiên chung sống với người vật, tình huống truyện, tả người, tả cảnh và<br />
vợ nhặt “Sáng hôm sau mặt trời lên bằng con đưa ra những nhận xét đánh giá về những<br />
sào, hắn mới trở dậy. Hắn thấy người êm ái điều được kể.<br />
lơ lửng như vừa trong giấc mộng. Việc hắn có Với nhiệm vụ dẫn dắt người đọc đi vào câu<br />
vợ đến hôm nay hắn vẫn ngờ ngợ” [tr22, 12]. chuyện, người kể chuyện xưng tôi có vai trò<br />
Mượn điểm nhìn của nhân vật để kể chuyện, quan trọng trong việc quyết định cấu trúc tác<br />
người kể đã thực sự hòa mình vào nhân vật, phẩm : Hoặc trần thuật theo trật tự thời gian,<br />
sống và cảm nhận những suy nghĩ, cảm xúc không gian (Bức tranh của em gái tôi – Tạ Duy<br />
của nhân vật. Anh); hoặc không theo trật tự thông thường<br />
Trong kiểu người kể chuyện khách quan (Chiếc lược ngà – Nguyễn Quang Sáng; Những<br />
hóa chọn ngôi kể thứ ba, điểm nhìn của người ngôi sao xa xôi – Lê Minh Khuê, Một người Hà<br />
trần thuật cũng có sự thay đổi, di chuyển điểm Nội – Nguyễn Khải). Trong tác phẩm, người kể<br />
nhìn từ nhân vật này, sang nhân vật khác. chuyện không chỉ giới thiệu, miêu tả về nhân<br />
Chiếc thuyền ngoài xa của Nguyễn Minh Châu vật, gợi tình huống truyện mà còn đưa ra cách<br />
là một ví dụ. Nội dung câu chuyện về chuyến nhìn nhận đánh giá các nhân vật khác từ điểm<br />
“săn tìm” bức ảnh cho bộ sưu tập lịch của nhìn của người kể chuyện. Nhân vật tôi trong<br />
phóng viên Phùng và câu chuyện gia đình Những ngôi sao xa xôi nhìn Nho khi bị thương<br />
người đàn bà hàng chài được tái hiện qua lời “không giống cái que kem trắng ban nãy nữa.<br />
kể của Phùng. Từ điểm nhìn của Phùng, câu Da xanh đi, mắt nhắm nghiền, quần áo đầy<br />
chuyện có sự dịch chuyển điểm nhìn sang bụi”[tr113,7]. Nhân vật tôi trong Một người Hà<br />
Đẩu – Chánh án huyện, người đàn bà hàng Nội nhận xét về bà Hiền – một người Hà Nội<br />
chài. Điểm nhìn trần thuật thay đổi, dẫn đến khôn ngoan quá, giỏi giang quá, khiêm tốn,<br />
<br />
<br />
98<br />
TẠP CHÍ KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ Chu Thị Hảo<br />
<br />
rộng lượng quá và gọi bà là “một hạt bụi vàng Mị hành động quyết liệt : cởi trói cho A Phủ.<br />
của Hà Nội. Hãy mượn gió mà bay lên cho đất Chỉ đến khi A Phủ đi rồi, Mị mới bàng hoàng<br />
kinh kỳ chói sáng những ánh vàng”[tr72, 12]. sực tỉnh: “A Phủ cho tôi đi với. Ở đây thì chết<br />
Ở kiểu người kể chuyện khách quan hóa, mất!”[tr14, 12]. Lúc này, Mị mới nghĩ đến chính<br />
truyện trung đại giới thiệu nhân vật theo lối mình. Mị chạy theo A Phủ. Cách miêu tả và<br />
“cổ tích”: Ngô Tử Văn là Soạn, người huyện dẫn dắt khéo léo của người kể chuyện làm cho<br />
Yên Dũng đất Lạng Giang. Chàng vốn nóng nảy người đọc cảm thấy như mình đang được sống<br />
thấy sự gian tà thì không chịu được, người vùng chính cuộc sống của nhân vật, đang rung động<br />
Bắc vẫn khen là một người cương trực. Sau đó chính những rung động, suy tư của nhân vật.<br />
kể về những việc làm khảng khái, tính cách Nói về vai trò của người kể chuyện, ta thấy<br />
cương trực của Ngô Tử Văn. Cuối cùng tác giả người kể chuyện xác lập vị trí của mình tùy<br />
đưa ra lời bình: “Ngô Tử Văn là một chàng áo thuộc vào kiểu kể chuyện, điểm nhìn trần thuật.<br />
vải. Vì cứng cỏi mà dám đốt đền tà, chống lại Từ mỗi kiểu kể chuyện và điểm nhìn trần thuật<br />
yêu ma, làm một việc hơn cả thần và người. Bởi khác nhau, người kể chuyện đem lại cho tác<br />
thế được nổi tiếng và được giữ chức vị ở Minh phẩm một cái nhìn, sự đánh giá về nhân vật, về<br />
ti thật là xứng đáng. Vậy kẻ sĩ không nên kiêng tư tưởng, tình cảm, khả năng tái tạo con người<br />
sợ sự cứng cỏi”[tr30, 11]. Đến truyện ngắn hiện và đời sống của nhà văn trong tác phẩm.<br />
đại, cách giới thiệu nhân vật thường bị xáo Như vậy, người kể chuyện trong truyện<br />
trộn, không theo trật tự thời gian, không gian. ngắn do nhà văn sáng tạo ra. Nhà văn trao<br />
Nam Cao kể về Chí Phèo say rượu chửi trời, quyền cho người kể chuyện, kiểm soát người<br />
chửi đời rồi mới trở về quá khứ kể về nguồn kể chuyện, nhưng người kể có một cuộc sống<br />
gốc, lai lịch của Chí Phèo. tương đối độc lập trong cấu trúc tác phẩm<br />
Ở kiểu người tường thuật hòa mình với và đôi khi vượt khỏi mong muốn và ý định<br />
nhân vật làm cho người đọc cảm thấy hiện của người cầm bút. Cho nên, người kể trong<br />
thực được phản ánh sống động như trong một truyện ngắn có mối quan hệ gắn bó với nhà<br />
bức ảnh nổi, do đó gây được ấn tượng sâu sắc văn, nhưng không phải lúc nào cũng đồng<br />
về những suy tư, những cảm xúc của nhân vật. nhất với nhà văn.<br />
Đây là đoạn văn Tô Hoài miêu tả tâm trạng<br />
của Mị trong đêm cởi trói cho A Phủ “Ngọn 3. Kết luận<br />
lửa sưởi bùng sáng lên, Mị lé mắt trông sang, Tìm hiểu Người kể chuyện trong một số<br />
thấy mắt A Phủ cũng mở, một dòng nước mắt truyện ngắn thuộc chương trình Ngữ văn<br />
lấp lánh bò xuống hai hõm má đã xám đen lại. trung học, ta có một cái nhìn đầy đủ hơn về<br />
Nhìn thấy tình cảnh như thế, Mị chợt nhớ lại người kể, điểm nhìn trần thuật, vai trò của<br />
đêm năm trước, A Sử trói Mị, Mị cũng phải người kể chuyện, mối quan hệ giữa người kể<br />
trói đứng thế kia. Nhiều lần khóc, nước mắt chuyện với nhà văn trong tác phẩm. Lựa chọn<br />
chảy xuống miệng, xuống cổ, không biết lau đi hình thức kể chuyện khác nhau, người kể đã<br />
được”[tr14,3]. Dòng hồi tưởng của Mị được đem đến cho bạn đọc cái nhìn đa chiều về cuộc<br />
người kể tái hiện bằng những câu văn có cấu sống, mở rộng tầm khái quát hiện thực của<br />
trúc nhiều tầng, xen những câu văn ngắn tạo truyện ngắn. Các hình thức kể chuyện trong<br />
nên sự dồn nén, ngưng đọng cảm xúc. Chính truyện ngắn còn đánh dấu bước phát triển của<br />
dòng hồi tưởng, liên tưởng của Mị là động lực truyện ngắn Việt Nam từ truyện ngắn trung<br />
thúc đẩy cảm nghĩ của nhân vật, thể hiện phép đại đến truyện ngắn hiện đại, sự đổi mới trong<br />
biện chứng trong tâm hồn nhân vật. Từ đây, nỗi ý thức nghệ thuật, dấu ấn cá nhân của người<br />
thương người lớn hơn nỗi thương thân đã kiến cầm bút.<br />
<br />
<br />
99<br />
TẠP CHÍ KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ Tập 14, Số 1 (2019): 95–100<br />
<br />
Tài liệu tham khảo [6] Bộ Giáo dục và Đào tạo (2005) Sách giáo khoa<br />
[1] La Bá Hán, Trần Đình Sử (1992), Từ điển thuật Ngữ văn 8, NXB Giáo dục<br />
ngữ văn học, NXB Giáo dục, Hà Nội. [7] Bộ Giáo dục và Đào tạo (2005) Sách giáo khoa<br />
[2] Đinh Trọng Lạc (1994), Phong cách học văn bản, Ngữ văn 9, NXB Giáo dục<br />
NXB Giáo dục, Hà Nội. [8] Bộ Giáo dục và Đào tạo (2011) Sách giáo khoa<br />
[3] Trần Đình Sử (1998), Tự sự học – Một số vấn đề về Ngữ văn 10 NXB Giáo dục Việt Nam.<br />
lý luận và lịch sử, NXB Đại học Sư phạm. [9] Bộ Giáo dục và Đào tạo (2011), Sách giáo khoa<br />
[4] Bộ Giáo dục và Đào tạo (2005), Sách giáo khoa Ngữ văn 11, NXB Giáo dục Việt Nam.<br />
Ngữ văn 6, NXB Giáo dục.<br />
[10] Bộ Giáo dục và Đào tạo (2011), Sách giáo khoa<br />
[5] Bộ Giáo dục và Đào tạo (2005), Sách giáo khoa Ngữ văn 12, NXB Giáo dục Việt Nam.<br />
Ngữ văn 7, NXB Giáo dục<br />
<br />
<br />
<br />
STORYTELLERS PORTRAYED IN SHORT STORIES<br />
OF HIGH SCHOOL LITERATURE PROGRAM<br />
<br />
Chu Thi Hao<br />
Center for Professional Development of Teachers and Educational Administrators<br />
<br />
Abstract<br />
<br />
T he storyteller is an image of the conception of the narrator in literature. Surveying the storyteller<br />
in 25 short stories of the High School Literature program, the paper analyzes the narrator’s role in<br />
establishing relationships between characters; view, evaluation of characters; thoughts, feelings, ability<br />
to reproduce people, and writers’ life in literary works.<br />
Keywods: Narator, short story, role of storyteller.<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
100<br />