Nhân 42 ca cắt cuốn mũi giữa qua nội soi tại BV.115

Nghieân cöùu Y hoïc<br /> <br /> Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 9 * Phuï baûn cuûa Soá 1 * 2005<br /> <br /> NHAÂN 42 CA CAÉT CUOÁN MUÕI GIÖÕA QUA NOÄI SOI TAÏI BV.115<br /> Nhan Tröøng Sôn*, Vuõ Haûi Long**, Laâm Hoaøng Yeán**<br /> <br /> TOÙM TAÉT<br /> Phaãu thuaät caét cuoán muõi giöõa (CMG) theo chæ ñònh cuûa 42 beänh nhaân goàm 73 hoác muõi baèng phaãu<br /> thuaät noäi soi. Caùc chæ ñònh cuûa phaãu thuaät caét CMG laø CMG quaù phaùt toaøn boä, ñaàu CMG to, CMG thoaùi hoùa<br /> poâlyùp vaø coù hôi trong CMG. Sau 2 thaùng phaãu thuaät coù keát quaû laø ngheït muõi giaûm 97,2%, nhöùc vuøng maët<br /> giaûm 77,6%. Trong khi ñoù giaûm chaûy nöôùc muõi vaø taêng khöùu giaùc keát quaû khoâng nhieàu.<br /> <br /> SUMMARY<br /> SINUS ENDOSCOPIC MIDDLE TURBINECTOMY: REPORT OF 42 CASES<br /> Nhan Trung Son, Vu Hai Long, Lam Hoang Yen *<br /> Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 9 * Supplement of No 1 * 2005: 141 - 144<br /> <br /> Middle turbinectomy is made on 42 patients (73 middle turbinates) under sinus fibroscope. The main<br /> indications are hypertrophy of the middle turbinate, polyps and concha bullosa. We make total middle<br /> turbinectomy. The results 2 months later are decrease of stuffy (97,2%), decrease of facial pain (77,6%),<br /> while the effects on rhinorrheria and smelling are limited.<br /> <br /> ÑAËT VAÁN ÑEÀ<br /> <br /> PHÖÔNG PHAÙP NGHIEÂN CÖÙU<br /> <br /> Muõi laø boä phaän tieáp xuùc vôùi beân ngoaøi deã bò dò öùng<br /> vaø nhieãm truøng. Beänh nhaân bò aûnh höôûng ñeán cuoán<br /> muõi gaây khoù thôû. Dò öùng töø hoác muõi coù theå laøm heïp<br /> hoaëc bít taéc loã thoâng muõi xoang vaø gaây vieâm xoang.<br /> Neáu cuoán muõi bò aûnh höôûng, beänh nhaân thöôøng phaøn<br /> naøn ngheït muõi hoaëc nhöùc ñaàu(7). Cuoán muõi giöõa laø<br /> moät trong caùc cuoán muõi bò aûnh höôûng nhieàu nhaát.<br /> Cuoán muõi giöõa coù theå bò quaù phaùt, cong ngöôïc hoaëc<br /> thoaùi hoùa poâlyùp. Ngoaøi ra cuoán muõi giöõa coøn coù theå<br /> chöùa boùng hôi (concha bullosa). Phaàn cuûa cuoán muõi<br /> giöõa laø nôi khoâng khí ra vaøo thöôøng xuyeân. Chæ quaù<br /> phaùt theâm 1 – 2mm laø beänh nhaân bò ngheït muõi.<br /> Trong khuoân khoå baøi naøy, chuùng toâi khaùm tình traïng<br /> cuûa cuoán muõi giöõa gaây aûnh höôûng ñeán beänh nhaân coù<br /> hay khoâng keøm theo vieâm xoang(2). Beänh vieän Nhaân<br /> Daân 115 ñaõ nghieân cöùu vaán ñeà naøy qua noäi soi töø<br /> thaùng 07/2003 ñeán thaùng 07/2004 ñeå xöû trí haàu ñem<br /> laïi thoâng thoaùng muõi cho beänh nhaân hoaëc laøm giaûm<br /> nhöùc ñaàu do beänh lyù cuûa cuoán muõi giöõa gaây neân.<br /> <br /> Ñaây laø phöông phaùp tieàn cöùu caét ngang trong 13<br /> thaùng. Chuùng toâi coù laäp baûng caâu hoûi goàm phaàn haønh<br /> chaùnh cuûa beänh nhaân (giôùi, ñòa phöông, tuoåi, ngheà<br /> nghieäp); phaàn chæ ñònh phaãu thuaät; phaàn trieäu chöùng<br /> laâm saøng (ñau vuøng soï maët, ngheït muõi, nhöùc vuøng<br /> maët, chaûy muõi, khòt ñaøm, giaûm khöùu giaùc); xeùt<br /> nghieäm tieàn phaãu; chuaån bò phaãu thuaät; phöông phaùp<br /> phaãu thuaät; haäu phaãu vaø bieán chöùng.<br /> Chæ ñònh caét cuoán muõi giöõa<br /> Trong nghieân cöùu naøy: caùc beänh lyù cuoán muõi<br /> giöõa sau ñaây gaây cho beänh nhaân ngheït muõi, nhöùc ñaàu<br /> hoaëc soå muõi duø coù hay khoâng coù vieâm xoang keøm<br /> theo. Trong tröôøng hôïp coù vieâm xoang, chuùng toâi<br /> ñieàu trò noäi khoa tröôùc(3,8), sau ñoù môùi ñieàu trò phaãu<br /> thuaät cuoán muõi giöõa:<br /> - Cuoán muõi giöõa quaù phaù toaøn boä<br /> - Ñaàu cuoán muõi giöõa to vaø con ngöôïc<br /> - Thoaùi hoùa poâlyùp<br /> <br /> * Trung taâm Ñaøo taïo vaø Boài döôõng Caùn boä Y teá TP. HCM<br /> ** Beänh vieän Nhaân daân 115<br /> <br /> 141<br /> <br /> - Hôi trong cuoán muõi giöõa (Concha bullosa)<br /> Côõ maãu<br /> Chuùng toâi coù 42 beänh nhaân, trong ñoù coù 11 ca<br /> giaûi quyeát phaãu thuaät cuoán muõi giöõa 1 beân vaø 31 ca 2<br /> beân. Nhö vaäy chuùng toâi coù 73 cuoán muõi giöõa ñöôïc<br /> ñieàu trò phaãu thuaät.<br /> Ñoái töôïng nghieân cöùu<br /> Caùc beänh nhaân ñöôïc ñöa vaøo loâ nghieân cöùu phuø<br /> hôïp vôùi caùc ñieàu kieän sau ñaây:<br /> - Ngöôøi Vieät Nam, khoâng phaân bieät giôùi vaø ñòa<br /> phöông.<br /> - Treân 15 tuoåi.<br /> - Coù chæ ñònh phaãu thuaät caét cuoán muõi giöõa neâu<br /> treân duø coù hay khoâng vieâm xoang keøm theo, beänh<br /> nhaân bò nhöùc ñaàu, ngheït muõi, chaûy muõi, khòt muõi...<br /> - Xeùt nghieäm tieàn phaãu meâ ñaït yeâu caàu.<br /> <br /> muõi giöõa vaø caùc boä phaän chung quanh, keå caû nhôùt<br /> hay muû trong hoác muõi. Tìm tình traïng beänh lyù cuûa<br /> cuoán muõi giöõa nhö cuoán muõi giöõa quaù phaùt, ñaàu cuoán<br /> muõi giöõa to hôn bình thöôøng, chieám phaàn lôùn hoác<br /> muõi, cuoán muõi giöõa cong ngöôïc, ngaên caûn khoâng khí,<br /> cuoán muõi giöõa thoaùi hoùa poâlyùp. Chuùng toâi xin X<br /> quang muõi coå ñieån ñeå bieát tình traïng cuûa cuoán muõi<br /> giöõa cuõng nhö tình traïng caùc boä phaän chung nhö<br /> cuoán muõi döôùi, hoác muõi, xoang haøm, xoang saøng,<br /> xoang traùn... Chuùng toâi chöa thöïc hieän caän laâm saøng<br /> sieâu aâm xoang(4) maëc duø caän laâm saøng naøy giuùp ích<br /> moät phaàn naøo trong ñònh beänh. Tröôùc khi ñònh beänh<br /> chính xaùc, neáu eänh nhaân coù khaû naêng, chuùng toâi ñeà<br /> nghò X quang caét lôùp (CT scan) ñeå phoái kieåm tình<br /> traïng cuûa cuoán giöõa, ñoàng thôøi tìm boùng hôi trong<br /> cuoán muõi giöõa(5). Ngoaøi ra phoái kieåm laïi tình traïng<br /> cuûa caùc boä phaän chung quanh, keå caû caùc xoang.<br /> Xeùt nghieäm tieàn phaãu<br /> <br /> - Beänh nhaân khoâng hôïp taùc.<br /> <br /> Sau khi ñònh beänh chính xaùc tình traïng beänh<br /> lyù cuûa cuoán muõi giöõa,chuùng toâi cho xeùt nghieäm<br /> tieàn phaãu meâ ñeå coù theå phaãu thuaät an toaøn. Ngoaøi<br /> xeùt nghieäm maùu thöôøng qui nhö coâng thöùc maùu,<br /> Hct maùu ñoâng maùu chaûy, tieåu caàu, tìm ñöôøng vaø<br /> ñaïm trong nöôùc tieåu, TQ TCK, X quang phoåi, ñieän<br /> taâm ñoà. Neáu beänh nhaân coù vaán ñeà veà gan hay veà<br /> thaän, chuùng toâi cho thöû chöùc naêng gan hay chöùc<br /> naêng thaän. Beänh nhaân ñöôïc nhòn aên, nhòn uoáng 6<br /> giôø tröôùc khi phaãu thuaät. Thöôøng thì beänh nhaân<br /> ñöôïc phaãu thuaät noäi soi vaøo buoåi saùng.<br /> <br /> - Hoà sô beänh aùn khoâng ñaày ñuû.<br /> <br /> Duïng cuï<br /> <br /> - Chöa theo doõi ñöôïc haäu phaãu.<br /> <br /> Ngoaøi caùc duïng cuï thoâng thöôøng nhö maùy huùt,<br /> keïp khuyûu, banh muõi, chuùng toâi söû duïng caùc duïng cuï<br /> noäi soi cao caáp Storz. OÁng noäi soi cöùng 00, ngoaøi ra<br /> oáng noäi soi cöùng 300 cuõng ñöôïc chuaån bò saün phoøng<br /> khi caàn ñeán. Camera, nguoàn saùng vaø maøn hình ñöôïc<br /> söû duïng ñeå coù theå baøn baïc trong luùc noäi soi. Baác coù<br /> taåm thuoác môõ coù Teùtracycline 1%, mousse mòn vaø<br /> Meùrocell duøng ñeå caàm maùu sau phaãu thuaät.<br /> <br /> - Ñoàng yù phaãu thuaät, coù haäu phaãu vaø theo doõi sau<br /> moå töø 1 ñeán 2 thaùng.<br /> - Hoà sô beänh aùn ñaày ñuû.<br /> Ñoái töôïng loaïi tröø<br /> - Ngöôøi nöôùc ngoaøi.<br /> - Treû döôùi 15 tuoåi.<br /> - Cuoán muõi giöõa coù beänh lyù khaùc keøm theo nhö<br /> K, træ muõi...<br /> <br /> Thôøi gian nghieân cöùu<br /> Töø thaùng 7 / 2003 ñeán thaùng 07 / 2004 (theâm 2<br /> thaùng theo doõi haäu phaãu).<br /> Phöông phaùp nghieân cöùu<br /> Ñònh beänh<br /> <br /> Beänh nhaân ñöôïc thu thaäp töø phoøng khaùm TMH<br /> BV Nhaân Daân 115. Sau khi khaùm vôùi caùc duïng cuï<br /> thöôøng qui vaø keát hôïp vôùi caùc trieäu chöùng maø beänh<br /> nhaân phaøn naøn, beänh nhaân ñöôïc chaån ñoaùn baèng<br /> phöông phaùp noäi soi ñeå ñaùnh giaù tình traïng cuûa cuoán<br /> <br /> 142<br /> <br /> Caùc böôùc tieán haønh(1)<br /> <br /> - Tröôøng hôïp cuoán muõi giöõa coù chæ ñònh phaãu<br /> thuaät noäi soi, coù keøm theo vieâm xoang, chuùng toâi ñieàu<br /> trò noäi khoa tröôùc khi xöû lyù phaãu thuaät cuoán muõi giöõa.<br /> <br /> Nghieân cöùu Y hoïc<br /> <br /> Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 9 * Phuï baûn cuûa Soá 1 * 2005<br /> <br /> - Beänh nhaân ñöôïc ñöa vaøo phoøng moå sau khi<br /> kieåm tra, ñònh beänh vaø caùc xeùt nghieäm.<br /> - Beänh nhaân ñöôïc gaây meâ noäi khí quaûn qua<br /> ñöôøng mieäng trong tö theá naèm ngöûa, ñaàu hôi cuùi<br /> xuoáng.<br /> - Ñaët baác coù taåm Naphtazoline 0,5% 2 beân hoác<br /> muõi trong voøng 5 – 10 phuùt.<br /> - Duøng oáng soi cöùng Storz 00 tìm cuoán muõi<br /> döôùi, sau ñoù tìm cuoán muõi giöõa. Ñaùnh giaù tình<br /> traïng cuoán muõi giöõa. Tieâm vaøo cuoán muõi giöõa<br /> Xylocaine 2% + Adreùnaloine 1/50.000. Chôø thuoác<br /> taùc duïng töø 10 ñeán 15 phuùt.<br /> - Neáu ñaàu cuoán muõi giöõa quaù phaùt thì caét boû<br /> ñaàu cuoán muõi giöõa maø thoâi. Chæ caét toaøn boä cuoán<br /> muõi giöõa trong tröôøng hôïp toaøn boä cuoán muõi giöõa<br /> quaù phaùt vaø caûn trôû ñöôøng thôû.<br /> - Xöû lyù tuøy theo beänh lyù cuoán muõi giöõa:<br /> * Cuoán muõi giöõa quaù phaùt toaøn boä: caét boû cuoán<br /> muõi giöõa.<br /> * Ñaàu cuoán muõi giöõa to vaø cong ngöôïc: caét boû<br /> ñaàu cuoán muõi giöõa.<br /> * Cuoán muõi giöõa thoaùi hoùa poâlyùp: caét boû poâlyùp.<br /> * Hôi trong cuoán muõi giöõa: xeû doïc cuoán muõi<br /> giöõa, laáy coát xöông, caét boû maët ngoaøi, nôi coù hôi.<br /> - Sau khi giaûi quyeát cuoán muõi giöõa, chuùng toâi<br /> kieåm tra toaøn boä caùc boä phaän chung quanh, ñaëc<br /> bieät laø moõm moác boùng saøng, xöông giaáy, traàn hoác<br /> muõi... Coù theå duøng oáng noäi soi cöùng 300 ñeå kieåm<br /> tra vuøng loã thoâng muõi xoang.<br /> - Ñaët Meùrocell, baác hay mousse coù taåm thuoác<br /> môõ Teùtracycline. Kieåm tra chaûy maùu tröôùc khi cho<br /> veà hoài söùc.<br /> Beänh nhaân ñöôïc ruùt Meùrocell ngaøy hoâm sau vaø<br /> kieåm tra laáy vaåy trong hoác muõi moãi ngaøy trong voøng<br /> 1 tuaàn, traùnh dính cuoán muõi döôùi vaøo vaùch ngaên.<br /> Beänh nhaân ñöôïc söûduïng khaùng sinh uoáng nhoùm<br /> Ceùphasporine theá heä thöù 2 trong voøng 1 tuaàn. Ñeà<br /> nghò taùi khaùm 1 tuaàn, 4 tuaàn vaè tuaàn sau moå ñeå ñaùnh<br /> giaù ngheït muõi baèng caùch cho thôû ra treân göông. Kieåm<br /> tra nhöùc muõi vaø chaûy muõi.<br /> <br /> KEÁT QUAÛ.<br /> Giôùi tính<br /> Nam 18<br /> Nöõ 24<br /> Coäng 42<br /> Tuoåi<br /> Tuoåi 15-20 20-30 30-40 40-50 50-60<br /> Soá ca<br /> 1<br /> 11<br /> 14<br /> 9<br /> 5<br /> <br /> >60<br /> 2<br /> <br /> Coäng<br /> 42<br /> <br /> Tình traïng cuoán muõi giöõa<br /> Tình<br /> traïng<br /> Soá ca<br /> <br /> CMG quaù<br /> phaùt<br /> 24<br /> <br /> Poâlyùp<br /> <br /> Ñaàu CMG Hôi CMG<br /> quaù phaùt<br /> 9<br /> 8<br /> <br /> 32<br /> <br /> Coäng<br /> 73<br /> <br /> Trieäu chöùng laâm saøng<br /> Trieäu chöùng<br /> Ñau vuøng maët<br /> Ngheït muõi<br /> Chaûy muõi ñuïc, xanh<br /> Khòt ñaøm<br /> Giaûm khöùu giaùc<br /> Coäng<br /> <br /> Soá ca<br /> 49<br /> 72<br /> 69<br /> 36<br /> 42<br /> ---<br /> <br /> Can thieäp cuoán muõi giöõa qua noäi soi<br /> Phaãu thuaät<br /> Soá ca<br /> <br /> Caét baùn<br /> Caét toaøn Môû tuùi hôi<br /> phaàn CMG phaàn CMG<br /> 8<br /> <br /> Coäng<br /> 73<br /> <br /> Tình traïng sau moå<br /> Tình traïng<br /> Soá ca<br /> <br /> Seïo dính<br /> 9<br /> <br /> Taùi phaùt poâlyùp<br /> 11<br /> <br /> Toån thöông khaùc<br /> 0<br /> <br /> Keát quaû sô khôûi (sau 2 thaùng)<br /> Trieäu chöùng Ngheït muõi<br /> Keát quaû<br /> 70/72<br /> <br /> Ñau<br /> 38/49<br /> <br /> Chaûy muõi ñuïc<br /> 32/69<br /> <br /> Coäng<br /> ---<br /> <br /> BAØN LUAÄN<br /> Vieâm muõi xoang laø beänh thöôøng gaëp trong TMH.<br /> Xoang bò vieâm thöôøng gaây aûnh höôûng ñeán cuoán muõi<br /> giöõa. Ngöôïc laïi vieâm muõi dò öùng coù theå laøm heïp hay<br /> bít taéc loã thoâng gaây vieâm xoang.<br /> Beänh lyù cuoán muõi giöõa thöôøng hay gaây ngheït<br /> muõi, nhöùc ñaàu vaø chaûy muõi. Giaûi quyeát cuoán muõi giöõa<br /> coù theå laøm giaûm caùc trieäu chöùng treân.<br /> Veà chaûy maùu trong luùc moå, chuùng toâi nhaän thaáy<br /> maùu chaûy nhieàu hôn so vôùi moå noäi soi chöùc naêng muõi<br /> xoang ñôn thuaàn. Tuy nhieân chuùng toâi vaãn khoáng cheá<br /> <br /> 143<br /> <br /> chaûy maùu trong luùc moå baèng eùp boâng coù taåm thuoác<br /> co maïch(6).<br /> Trong phaãu thuaät naøy chuùng toâi coù keøm theo moå<br /> chöùc naêng muõi xoang 38 beân muõi. Chuùng toâi cuõng<br /> chöa nhaän ñònh roõ giaûm trieäu chöùng beänh laø coù theå<br /> do moät phaàn naøo moå noäi soi chöùc naêng muõi xoang.<br /> Keát quaû cho thaáy cuoán muõi laø nôi khoâng khí ra<br /> vaøo. Caét CMG laøm cho beänh nhaân thôû toát hôn ñeán<br /> 97,2%. Trieäu chöùng ñau vuøng maët cuõng giaûm roõ<br /> (77,6%). Tuy nhieân, giaûm chaûy muõi vaø naâng khöùu<br /> giaùc chöa coù gì khaû quan sau 2 thaùng theo doõi.<br /> <br /> 97,2% (70/72). Tuy nhieân chaûy muõi vaø khòt ñaøm giaûm<br /> khoâng nhieàu. Khöùu giaùc beänh nhaân bò giaûm, sau moå<br /> vaãn chöa thaáy keát quaû.<br /> <br /> TAØI LIEÄU THAM KHAÛO<br /> 1.<br /> <br /> 2.<br /> <br /> 3.<br /> <br /> 4.<br /> <br /> KEÁT LUAÄN<br /> Tình traïng beänh lyù CMG thöôøng gaây ngheït muõi,<br /> nhöùc ñaàu vaø chaûy muõi. Neáu laø ñôn thuaàn, ñieàu trò caét<br /> CMG ñuùng theo chæ ñònh, beänh coù theå giaûm raát nhieàu,<br /> nhaát laø trieäu chöùng ngheït muõi. Ñau vuøng maët vaø chaûy<br /> muõi coù theå laø do vieâm nhieãm caùc vuøng laân caän, muoán<br /> ñieàu trò phaûi phoái hôïp caét cuoán muõi vaø giaûi quyeát vieâm<br /> nhieãm chung quanh baèng phaãu thuaät. Kieåm tra sau 2<br /> thaùng sau khi phaãu thuaät, giaûm ñau vuøng maët chieám<br /> ñeán 77,6% (38/49); ngheït muõi giaûm raát roõ, chieám<br /> <br /> 144<br /> <br /> 5.<br /> <br /> 6.<br /> <br /> 7.<br /> 8.<br /> <br /> Acquadro MA, Montgomery WW. Treatment of chronic<br /> paranasal sinus disease. Ann Otol Rhinol Laryngol<br /> 1996; 105: 607-614<br /> Borman KR, Brown, Mezera KK, Jhaveri H. Occult<br /> fever in surgical intensive care unit patients is seldom<br /> caused by sinusitis. Am J Surg 1992; 164:412-415<br /> Fireman P. Diagnosis of sinusitis in children:<br /> emphasis on the history and physical examination. J<br /> Allergy Clin Immunol 1992; 90: 433-436<br /> Kaups KL, Cohn SM, Nageris B, Lavelle WV.<br /> Maxillary sinusitis in the surgical intensive care unit:<br /> a study using bedside sinus ultrasound. Am J<br /> Otolaryngol 1995; 16:24-28<br /> Kennedy DW, Zinreich SJ, Rosenbaum AE, Johns ME.<br /> Functional endoscopic sinus surgery: theory and<br /> diagnostic evaluation. Arch Otolaryngol 1985; 11: 576<br /> Maniglia AJ. Fatal and major complications secondary<br /> to nasal and sinus surgery. Laryngoscope 1989; 99:<br /> 276<br /> Wald E. Epidemiology, pathophysiology and etiology<br /> of sinusitis. Pediatr Infec Dis 1985; 6 (Suppl): 51 1<br /> Wald E. Microbiology of acute and chronic sinusitis in<br /> children. J Allergy Clin Immunol 1992; 90: 452-460<br /> <br />