Nhận định mùa mưa lũ năm 2019 ở Gia Lai

30 KHOA HOÏC KYÕ THUAÄT<br /> TẠP CHÍ KHOA HỌC CÔNG NGHỆ VÀ MÔI TRƯỜNG<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Nhận định mùa mưa lũ năm 2019<br /> ở Gia Lai<br /> CN. VÕ DUY PHƯƠNG<br /> Đài Khí tượng Thủy văn khu vực Tây Nguyên<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> T<br /> heo nhận định của các chuyên gia Khí bổ sung nguồn nước nên có biến động đáng kể<br /> tượng thuỷ văn, năm 2019 trên khu vực và tăng dần. Đặc biệt tháng 5 năm 2019, một số<br /> Biển Đông có xu hướng hoạt động muộn nơi thuộc vùng phía Tây và Tây Nam tỉnh xuất<br /> hơn so với so với trung bình nhiều năm. Số hiện lũ tiểu mãn với biên độ từ 1-2 m, đỉnh lũ<br /> lượng bão và áp thấp nhiệt đới hoạt động trên ở mức dưới báo động I. Tuy nhiên, mùa lũ chỉ<br /> Biển Đông và ảnh hưởng trực tiếp đến đất liền thực sự bắt đầu từ tháng 7 (riêng một số sông,<br /> nước ta trong năm 2019, có khả năng ít hơn so suối ở các vùng phía Đông mùa lũ bắt đầu vào<br /> với trung bình nhiều năm, cụ thể: Có khả năng tháng 8). Năm nay, mùa mưa đến sớm hơn nên<br /> xuất hiện khoảng 10 - 12 cơn bão và áp thấp từ cuối tháng 4 mực nước trên các sông có đã<br /> nhiệt đới hoạt động trên khu vực Biển Đông. có dao động nhưng vẫn duy trì ở mức thấp.<br /> Khoảng một nửa trong số đó có khả năng ảnh Tổng lượng mưa từ tháng 1 đến tháng 5<br /> hưởng trực tiếp đến đất liền nước ta và đó cũng năm 2019 ở Gia Lai, phổ biến đạt mức xấp xỉ và<br /> là số cơn bão, áp thấp nhiệt đới có tác động đến thấp hơn so với trung bình nhiều năm.<br /> tình hình thời tiết, thủy văn các tỉnh Tây Nguyên Lượng mưa lớn dự kiến sẽ tập trung phổ<br /> nói chung trong đó có Gia Lai. Từ tháng 7 đến biến vào khoảng tháng 7, 8 và tháng 9, các<br /> tháng 11, có khả năng xuất hiện một số nhiễu huyện phía Đông tập trung vào các tháng 10,<br /> động và hoàn lưu xoáy thuận nhiệt đới. Bão và tháng 11 và sẽ kết thúc sớm hơn so với trung<br /> áp thấp nhiệt đới có khả năng ảnh hưởng chủ bình nhiều năm. Đáng lưu ý là trong khoảng<br /> yếu là gây các đợt mưa vừa, mưa to hoặc rất to tháng 9, tháng 10, do ảnh hưởng kết hợp của<br /> trên diện rộng sinh lũ, lụt, lũ quét và sạt lở đất. gió mùa Tây Nam với bão, áp thấp nhiệt đới dễ<br /> Số lượng bão và áp thấp nhiệt đới hoạt động gây mưa trên diện rộng với cường độ lớn, cần<br /> trên Biển Đông dự báo thấp hơn so với trung đề phòng hoạt động của bão muộn gây mưa<br /> bình nhiều năm, nhưng cần đề phòng khả năng và sinh lũ ở Đông và Đông Nam tỉnh và những<br /> xuất hiện của những cơn bão mạnh và có quĩ trận mưa cường độ lớn gây lũ lụt nghiêm trọng<br /> đạo phức tạp. ở các vùng trũng thấp, sạt lở đất trên những<br /> Mùa mưa là mùa lũ trên các sông suối ở Tây sườn đồi dốc.<br /> Nguyên nói chung và Gia Lai nói riêng. Theo quy Mực nước đỉnh lũ dự kiến năm nay sẽ<br /> luật nhiều năm, từ tháng 5, khi mùa mưa ở khu thấp hơn năm trước và cao hơn mức trung<br /> vực Tây Nguyên và Nam Bộ được thiết lập, dòng bình nhiều năm. Cụ thể, mực nước trên các<br /> chảy các sông, suối trong khu vực bắt đầu được sông suối thuộc vùng phía Tây và phần giữa<br />  KHOA HOÏC KYÕ THUAÄT 31<br /> tỉnh mùa lũ bắt đầu từ tháng 7 và kết thúc vào Bảng 2. Kết quả chạy mô hình trong các<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> SỐ 03 NĂM 2019<br /> tháng 11. Dự báo sẽ có khoảng 3 đến 5 trận lũ tháng mùa mưa lũ năm 2019 Trạm: An Khê<br /> lớn tập trung chủ yếu vào các tháng 8 và tháng Mực nước So với mực nước các cấp báo động<br /> Trạm Sông Tháng dự báo Mực nước Mực nước<br /> 9. Mực nước đỉnh lũ lớn nhất phổ biến đạt từ (cm) báo động cấp 1 (cm) báo động cấp 2 (cm)<br /> <br /> báo động 1 đến trên báo động 2, trên một số 8 40366 Nhỏ hơn<br /> <br /> sông suối nhỏ có nơi trên báo động 3, xuất hiện 9 40414 Xấp xỉ<br /> <br /> vào khoảng tháng 9. An Khê Ba 10 40440 Xấp xỉ<br /> <br /> <br /> Các huyện phía Đông và Đông Nam tỉnh, 11 40589 Lớn hơn<br /> <br /> <br /> mùa lũ sẽ bắt đầu từ tháng 9 và kết thúc vào đầu 12 40562 Lớn hơn<br /> <br /> <br /> tháng 12. Dự báo có khoảng 4 đến 6 trận lũ, tập Bảng 3. Kết quả chạy mô hình trong các<br /> trung chủ yếu vào tháng 10 và tháng 11. Mực tháng mùa mưa lũ năm 2019 Trạm: Ayun Pa<br /> nước đỉnh lũ lớn nhất đạt từ báo động 1 đến So với mực nước các cấp báo động<br /> <br /> báo động 2, có nơi đạt xấp xỉ báo động 3; trên Trạm<br /> Mực nước Mực nước<br /> Sông Tháng dự báo<br /> Mực nước Mực nước<br /> báo động báo động báo động<br /> một số sông suối vừa và nhỏ nơi trên báo động (cm) cấp 1 cấp 2 cấp 3<br /> (cm) (cm) (cm)<br /> 3, xuất hiện vào khoảng tháng 11 năm 2019.<br /> 8 15368 Lớn hơn<br /> Như vậy, mùa lũ năm nay trên hệ thống 9 15394 Nhỏ hơn<br /> sông Ba đều có nguy cơ xuất hiện lũ trung bình Ayun Pa Ba 10 15442 Xấp xỉ<br /> đến lớn và một số sông suối vùa và nhỏ có nơi 11 15540 Xấp xỉ<br /> xuất hiện lũ rất lớn. Các mô hình tính toán dự 12 15484 Lớn hơn<br /> báo thủy văn cho kết quả mực nước đỉnh lũ trên<br /> Vì vậy, muốn phòng tránh lũ lụt hiệu quả<br /> các sông chính có khả năng đạt xấp xỉ mức báo<br /> động cấp 3, đồng nghĩa với nhiều vùng ven cần đưa chủ trương, đường lối, chính sách<br /> sông có thể chịu ảnh hưởng ngập sâu trong phòng chống lũ lụt vào quy hoạch phát triển<br /> nước và lũ lụt có thể trở nên thiên tai rất tồi tệ kinh tế - xã hội; coi trọng việc định ra các quy<br /> nếu không có sự chủ động phòng chống. Đi chế phòng chống lũ lụt khi phân vùng sử dụng<br /> kèm với mưa lũ lớn trên các sông, các thiên tai đất để sản xuất, xây dựng, bố trí dân cư, phát<br /> đặc biệt nguy hiểm khác như lũ quét và sạt lở triển thủy lợi, thủy điện; điều tra, đánh giá, xây<br /> đất có xu hướng xuất hiện nhiều mà nguyên dựng bản đồ phân vùng nguy cơ ngập lụt. Lũ<br /> nhân là do sự tác động ngày càng rõ nét của lụt ở Gia Lai là vấn đề thường niên; hiện tượng<br /> biến đổi khí hậu toàn cầu kết hợp với các hoạt lũ lụt xảy ra ngày một nhiều hơn là một thực<br /> động làm thu hẹp diện tích và giảm độ che phủ tế, là hệ quả của những biến đổi thời tiết và<br /> của thảm thực vật rừng cũng như các hoạt động tác động của con người. Do đó, để chủ động<br /> san ủi, xây dựng làm thay lớn đổi diện mạo và hơn trong công tác phòng chống và giảm nhẹ<br /> kết cấu của đất... những thiệt hại do lũ lụt gây ra chúng ta cần có<br /> Bảng 1. Kết quả chạy mô hình trong các các biện pháp tổng hợp, đồng bộ, xuyên suốt.<br /> tháng mùa mưa lũ năm 2019 Trạm: Pơ Mơ Rê Được thể hiện qua các việc làm cụ thể như sau:<br /> Mực nước So với mực nước các cấp báo động Tuyên truyền, phổ biến kiến thức cho mọi người<br /> Trạm Sông Tháng dự báo<br /> (cm)<br /> Mực nước Mực nước<br /> báo động cấp 1 (cm) báo động cấp 2 (cm)<br /> dân nhận biết rõ hơn về lũ lụt, nâng cao ý thức<br /> 7 67611 Lớn hơn cảnh giác phòng, chống và tránh lũ. Ở những<br /> 8 67648 Lớn hơn vùng có nguy cơ xảy ra lũ lụt cao cần có kế<br /> PMơRê Ayun 9 67681 Xấp xỉ hoạch nhằm chủ dộng di dời dân tránh lũ khi có<br /> 10 67610 Lớn hơn thời tiết nguy hiểm xảy ra. Hàng năm, trước mùa<br /> 11 67601 Xấp xỉ<br /> mưa lũ các đơn vị quản lý kho nước, hồ chứa<br /> 32 KHOA HOÏC KYÕ THUAÄT<br /> TẠP CHÍ KHOA HỌC CÔNG NGHỆ VÀ MÔI TRƯỜNG<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Nhiều nhà dân bị ngập trong nước. Ảnh: Nguyễn Tú<br /> <br /> <br /> và các địa phương cần kiểm tra độ an toàn của bãi. Cần có các biện pháp cụ thể, kiên quyết<br /> công trình. Với các hồ chứa có dung tích tương bảo vệ rừng phòng hộ đầu nguồn, rừng tái sinh;<br /> đối lớn trở lên cần có các phương án chủ động tăng cường trồng mới ở những vùng đất trống,<br /> điều tiết trong mùa mưa lũ, tránh trường hợp đồi núi trọc, vùng sườn dốc.<br /> xả lũ đột ngột không kịp thông báo trước cho Tây Nguyên nói chung và Gia Lai nói riêng<br /> các địa phương ở phía hạ lưu hồ. Các đập dâng, đang bước vào mùa mưa, lũ mới năm 2019. Thật<br /> hồ có tràn chảy tự do cần có các biện pháp an khó mà lường hết được những hậu quả từ sự bất<br /> toàn như: Mở cửa, phá đập tạm khi mùa mưa thường của diễn biến thời tiết khí hậu thủy văn<br /> bắt đầu để tránh sự tích nước tự nhiên trong gây ra. Để làm giảm thiểu tối đa thiệt hại do bão<br /> khi công trình không có khả năng tích nước lũ gây ra, Ban Chỉ huy Phòng - chống lụt bão -<br /> cao nhằm tránh việc hình thành tổ hợp lũ giữa tìm kiếm cứu nạn các tỉnh đã xây dựng phương<br /> lượng nước lũ từ mưa và lượng nước lũ do hồ, án, kế hoạch trực ban, chuẩn bị tốt nhân tài, vật<br /> đập bị vỡ gây ra lũ quét ở vùng hạ lưu hồ. Khi lực để sẵn sàng triển khai thực hiện với phương<br /> xây dựng các hồ chứa mới cần lưu ý độ an toàn châm “4 tại chỗ”. Tổ chức lên kế hoạch, tổ chức<br /> của công trình trong trường hợp có mưa lũ lớn, lực lượng ứng trực ở những nơi thường xuyên<br /> đặc biệt quan tâm đến tính điều tiết của lưu vực bị lũ cô lập, lũ quét, sạt lở đất, nhất là các vùng<br /> trong những năm gần đây đã giảm đáng kể do ven sông, ven suối, sườn đồi, hồ, đập để di dời<br /> tác động của con người trong đó chủ yếu là khai dân đến nơi an toàn trong trường hợp cần thiết,<br /> thác, chặt phá rừng phòng hộ đầu nguồn bừa bảo vệ tính mạng và tài sản của nhân dân./.<br />