Tạp chí KHOA HỌC ĐHSP TPHCM Số 46 năm 2013<br />
_____________________________________________________________________________________________________________<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
NHẬN THỨC CỦA GIỚI TRẺ VỀ TIẾP BIẾN VĂN HÓA<br />
TRONG BỐI CẢNH PHÁT TRIỂN DU LỊCH QUỐC TẾ HIỆN NAY<br />
LÊ ANH TUẤN*, NGUYỄN THỊ HỒNG TÂM**<br />
<br />
TÓM TẮT<br />
Trên cơ sở phân tích mối quan hệ giữa tiếp biến văn hóa đối với phát triển du lịch<br />
quốc tế, nội hàm của tiếp biến văn hóa thông qua hoạt động du lịch quốc tế và đặc điểm<br />
của giới trẻ trong việc tiếp thu văn hóa bên ngoài, bài viết phân tích và làm rõ nhận thức,<br />
phản ứng của giới trẻ đối với các yếu tố văn hóa của khách du lịch nước ngoài. Bên cạnh<br />
đó, bài viết còn ghi nhận sự đánh giá của giới trẻ về sự biến đổi một số yếu tố văn hóa<br />
truyền thống của Việt Nam, đặc biệt là sự biến đổi về hành vi văn hóa của bản thân họ<br />
trong bối cảnh phát triển du lịch quốc tế hiện nay.<br />
Từ khóa: phát triển du lịch quốc tế, tiếp biến văn hóa, giới trẻ, nhận thức.<br />
ABSTRACT<br />
Awareness of the youth about acculturation in the context of international tourism<br />
development nowadays<br />
Based on the analysis of the relationship between acculturation and international<br />
tourism development; the connotation of acculturation through international touristic<br />
activities and the characteristics of the youth in adopting outside cultures, the article<br />
analyses and clarifies the youth’s awareness and reactions to cultural factors from foreign<br />
visitors. Besides, the article also presents the youth’s assessment of the change of some<br />
traditional cultural factors of Vietnam, especially the change in their cultural behaviours<br />
in the context of international tourism development nowadays.<br />
Keywords: international tourism development, acculturation, the youth, awareness.<br />
<br />
1. Đặt vấn đề Dưới góc nhìn văn hóa, du lịch (đặc<br />
Hiện nay, hầu hết các quốc gia trên biệt là du lịch quốc tế) là cầu nối giúp<br />
thế giới, trong đó có Việt Nam, đều chú cho người dân trên thế giới có điều kiện<br />
trọng phát triển du lịch, đặc biệt là du lịch tiếp cận với các nền văn hóa khác nhau.<br />
quốc tế. Du lịch tuy là ngành kinh tế Thông qua hoạt động giao tiếp giữa<br />
nhưng lại mang tính chất là một hiện những người dân bản địa (chủ) và khách<br />
tượng xã hội. Trong quá trình du lịch, du lịch (khách), hiện tượng tiếp thu văn<br />
việc khách du lịch tiếp xúc với các giá trị hóa từ hai phía sẽ nảy sinh. Quá trình này<br />
văn hóa bản địa, giao lưu với những dần dần tạo ra sự thay đổi trong những<br />
người dân bản địa là những hoạt động hành vi, thói quen sinh hoạt và ứng xử<br />
không thể thiếu. của cả hai phía; trong đó, sự thay đổi của<br />
người dân bản địa diễn ra sâu sắc hơn.<br />
Giới trẻ là những người đang trong<br />
*<br />
PGS TS, Trường Cao đẳng Du lịch Hà Nội quá trình định hình nhân cách, nên họ dễ<br />
**<br />
ThS, Trường Cao đẳng Du lịch Hà Nội tiếp thu cái mới, chạy theo xu thế thời đại<br />
<br />
<br />
110<br />
Tạp chí KHOA HỌC ĐHSP TPHCM Lê Anh Tuấn và tgk<br />
_____________________________________________________________________________________________________________<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
và thích biến đổi bản thân mình. Do vậy, trương phổ biến văn hóa truyền thống của<br />
sự tiếp thu và biến đổi của giới trẻ trong mình ra thế giới. Trong điều kiện đó, vấn<br />
quá trình giao lưu văn hóa diễn ra nhanh đề tiếp biến văn hóa không chỉ thông qua<br />
và mạnh hơn những đối tượng khác trong giao lưu, tiếp xúc một cách ngẫu nhiên,<br />
xã hội. thụ động mà còn được triển khai một<br />
Tuy nhiên, thông qua hoạt động du cách chủ động. [4]<br />
lịch quốc tế, việc nhận thức, tiếp thu các Ohashi Kenichi (1997) đã đề cập<br />
nét văn hóa bên ngoài và tự biến đổi tiếp biến văn hóa (acculturation) trong<br />
trong bản thân giới trẻ thông qua sự giao quá trình phát triển du lịch. Theo quan<br />
lưu đó diễn ra như thế nào, bản thân họ điểm của học giả này, trong quá trình<br />
nhận thức về các nét văn hóa bên ngoài, phát triển tiếp xúc giao lưu, tiếp biến văn<br />
sự biến đổi của các nét văn hóa truyền hóa xảy ra khi hai xã hội có mối quan hệ<br />
thống của cộng đồng họ đang sống như tương hỗ, trong đó xã hội mang vị trí phụ<br />
thế nào là vấn đề cần được quan tâm thuộc sẽ bị ảnh hưởng mạnh mẽ bởi các<br />
nghiên cứu làm rõ. Đồng thời, thông qua nét văn hóa của xã hội có vị trí chi phối.<br />
đó để nâng cao ý thức trong việc góp Còn đối với quá trình phát triển du lịch<br />
phần bảo tồn, phát huy những giá trị văn quốc tế, khách du lịch đến các điểm du<br />
hóa truyền thống, đậm đà bản sắc dân tộc lịch, tại đây quá trình giao lưu, tiếp biến<br />
trong bối cảnh hiện nay, đặc biệt đối với văn hóa xảy ra trong quá trình khách du<br />
giới trẻ với vai trò là chủ nhân tương lai lịch giao lưu, tiếp xúc trực tiếp với người<br />
của xã hội đã trở thành vấn đề mang tính dân bản địa. Đồng thời, để phát triển du<br />
cấp thiết. lịch, nhiều yếu tố văn hóa truyền thống<br />
2. Khái quát về các nghiên cứu liên được khai thác để phát triển sản phẩm du<br />
quan lịch và có những biến đổi nhất định để<br />
Hiện nay, trong bối cảnh toàn cầu phù hợp với nhu cầu của khách du lịch.<br />
hóa và hội nhập quốc tế, thì du lịch quốc Trong quá trình đó, nhiều nét văn hóa<br />
tế phát triển mạnh mẽ. Đặc biệt, khi điều truyền thống đã bị thương mại hóa, dẫn<br />
kiện tiếp xúc, giao lưu giữa các nền văn đến nhiều yếu tố có giá trị bị biến đổi,<br />
hóa ngày càng được mở rộng và tăng mất đi và xảy ra quá trình tiếp biến văn<br />
cường, vấn đề liên quan đến tiếp biến văn hóa trong bối cảnh phát triển hoạt động<br />
hóa được nhiều chuyên gia quan tâm du lịch. [6]<br />
nghiên cứu. Cụ thể, Dominique Wolton Trần Quang Đại (2013) đã đề cập<br />
(2006) đã đề cập và khẳng định trong giai vấn đề làm thế nào để thích ứng với quá<br />
đoạn hiện nay, không phải chỉ có các lĩnh trình tiếp biến văn hóa trong bối cảnh<br />
vực như kinh tế, chính trị, xã hội mà văn hiện nay và nêu những biểu hiện về hành<br />
hóa cũng là một lĩnh vực chịu nhiều ảnh vi ứng xử của giới trẻ, đồng thời trình<br />
hưởng của toàn cầu hóa, xu hướng toàn bày một số đặc điểm về hành vi văn hóa<br />
cầu hóa văn hóa đang tiến triển nhanh của giới trẻ trong xã hội hiện nay. [3]<br />
trong bối cảnh nhiều quốc gia có chủ Vân Chi (2013) đề cập văn hóa ăn<br />
<br />
<br />
111<br />
Tạp chí KHOA HỌC ĐHSP TPHCM Số 46 năm 2013<br />
_____________________________________________________________________________________________________________<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
mặc trong giới, làm rõ “gu” ăn mặc của thống nói chung trong quá trình tiếp xúc<br />
giới trẻ hiện nay trong việc bắt chước và với văn hóa nước ngoài. Những yếu tố bị<br />
học theo thần tượng. [2] biến đổi nói chung của văn hóa Việt Nam<br />
Nguyễn Thế An (2013) cũng nói trong bối cảnh phát triển du lịch quốc tế<br />
đến vai trò của thanh niên trong việc xây hiện nay. Từ phương pháp này, nghiên<br />
dựng đời sống văn hóa, đồng thời nhấn cứu xác định được các yếu tố cơ bản cấu<br />
mạnh rằng trong bối cảnh toàn cầu hóa và thành nên văn hóa của khách du lịch quốc<br />
hội nhập quốc tế như hiện nay, thanh tế: (i) Trang phục, (ii) Hành vi ứng xử<br />
niên có vai trò là chủ thể quan trọng đối với môi trường tự nhiên, (iii) Hành vi<br />
trong quá trình phát triển của đất nước, ứng xử đối với môi trường xã hội, (iv)<br />
xây dựng đời sống văn hóa và giữ gìn Hành vi ứng xử đối với di sản và tài<br />
bản sắc văn hóa dân tộc. Tuy nhiên, nguyên du lịch (đối với giác độ phát triển<br />
thanh niên cũng là đối tượng dễ tiếp thu du lịch, đây là yếu tố thuộc hành vi ứng<br />
văn hóa ngoại lai, dễ bị thay đổi. Do đó, xử đối với môi trường), (v) Cách sử dụng<br />
thanh niên cần có bản lĩnh mạnh mẽ và ngôn ngữ giao tiếp, và (vi) Cách tiêu<br />
lối sống lành mạnh. [1] dùng các sản phẩm ăn uống. Đối với<br />
Như vậy, đã có nhiều học giả và các những biến đổi của văn hóa Việt Nam<br />
nhà nghiên cứu đề cập vấn đề tiếp biến hiện nay, phương pháp này xác định 5<br />
văn hóa nói chung và vấn đề tiếp biến yếu tố cơ bản gắn bó chặt chẽ với đối<br />
văn hóa đối với giới trẻ ở Việt Nam nói tượng nghiên cứu. Cụ thể: (i) Trang phục<br />
riêng trong bối cảnh hiện nay. Tuy nhiên, của giới trẻ, (ii) Hành vi ứng xử của giới<br />
thông qua việc phát triển du lịch quốc tế, trẻ, (iii) Ngôn ngữ sử dụng của giới trẻ,<br />
vấn đề tiếp biến văn hóa được đánh giá (iv) Văn hóa truyền thống (lễ hội truyền<br />
như thế nào, đặc biệt là giới trẻ có cảm thống…), và (v) Sự thay đổi của các món<br />
nhận, đánh giá về các nét văn hóa được ăn, đồ uống.<br />
mang đến từ khách du lịch quốc tế và xu Phương pháp điều tra xã hội học<br />
hướng tiếp biến văn hóa của họ diễn ra được sử dụng để làm rõ quan điểm của<br />
theo hướng nào vẫn chưa được phân tích giới trẻ (sinh viên các trường đại học, cao<br />
một cách cụ thể. Do đó, cần phải có đẳng) về văn hóa của khách du lịch quốc<br />
những nghiên cứu mang tính hệ thống để tế, tình hình tiếp thu các yếu tố văn hóa<br />
làm rõ khía cạnh này của tiếp biến văn từ khách du lịch của giới trẻ và nhận thức<br />
hóa. của giới trẻ về những biến đổi của văn<br />
3. Phương pháp nghiên cứu hóa truyền thống trong bối cảnh phát<br />
Nghiên cứu sử dụng hai phương triển du lịch quốc tế. Thời gian triển khai<br />
pháp cơ bản: phân tích nội dung và điều trong 2 tháng: từ 12-2012 đến 01-2013.<br />
tra xã hội học. Cách thức triển khai điều tra bằng<br />
Phương pháp phân tích nội dung cách chuyển trực tiếp bảng câu hỏi cho<br />
được sử dụng để phân biệt và xác định người được hỏi, khu trú trong đối tượng<br />
các yếu tố biến đổi của văn hóa truyền sinh viên chủ yếu ở 4 khối: khối kinh tế,<br />
<br />
<br />
112<br />
Tạp chí KHOA HỌC ĐHSP TPHCM Lê Anh Tuấn và tgk<br />
_____________________________________________________________________________________________________________<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
khối chuyên ngành văn hóa - xã hội, khối quan hệ giữa chủ (người dân bản địa)<br />
kĩ thuật và khác. Đối tượng khảo sát là (host) và khách (khách du lịch quốc tế)<br />
các sinh viên thuộc các trường đại học, (guest).<br />
cao đẳng sâu đây: Cao đẳng Du lịch Hà Trong mối quan hệ này, người dân<br />
Nội, Đại học Bách khoa Hà Nội, Đại học bản địa với vai trò là chủ nhà, sẽ giới<br />
Xây dựng Hà Nội và Đại học Dân lập thiệu cho khách du lịch các giá trị đặc sắc<br />
Phương Đông tại Hà Nội. Các bảng câu trong tài nguyên du lịch, trong đó có<br />
hỏi được hướng dẫn trả lời và nhận lại những giá trị tài nguyên nhân văn. Những<br />
sau thời gian 1 tháng. Tổng số bảng câu giá trị văn hóa truyền thống, phong tục<br />
hỏi là 300 phiếu, được phát hết cho các tập quán, văn hóa dân gian, các loại hình<br />
đối tượng được hỏi là các sinh viên, nhận văn hóa nghệ thuật đặc sắc… được tổng<br />
lại 290 phiếu (đạt 96,67%). Trong đó, số hợp, hệ thống hóa và tổ chức thành các<br />
phiếu hợp lệ là 270 phiếu (đạt 93,1% số chương trình biểu diễn phục vụ khách du<br />
phiếu thu về), còn lại 20 phiếu không hợp lịch. Đồng thời, những người chủ này còn<br />
lệ (chiếm 6,9%). Trong số 270 phiếu hợp giới thiệu nhiều yếu tố thuộc đời sống<br />
lệ, có 19 phiếu trả lời “Chưa thấy bao hàng ngày của cộng đồng địa phương để<br />
giờ” đối với câu hỏi: Bạn đã tiếp cận với thỏa mãn nhu cầu tìm hiểu và khám phá<br />
khách du lịch bao giờ chưa? chiếm 0,7%. của khách du lịch.<br />
Còn lại 251 phiếu có đầy đủ các thông tin Thông qua hoạt động du lịch, khách<br />
theo mục tiêu điều tra. du lịch quốc tế được tiếp cận và tiếp thu<br />
Nghiên cứu cũng đã sử dụng những giá trị truyền thống của nền văn<br />
phương pháp phân tích thống kê dựa trên hóa tại các điểm du lịch mà họ đến tham<br />
phần mềm Thống kê xã hội học (SPSS), quan thông qua việc khám phá, hoặc lưu<br />
xác định các giá trị trung bình của các giữ các vật dụng mang tính biểu tượng<br />
biến số, xác định mối tương quan giữa hoặc vật dụng truyền thống của khu vực<br />
các yếu tố thuộc về bản thân các sinh mà họ đã tới, đồng thời họ cũng có thói<br />
viên như giới tính, chuyên môn nghiệp quen gợi nhớ và sử dụng lại những nét<br />
vụ, xuất thân, tiếp cận với thông tin về văn hóa mà họ đã tiếp thu được khi đi du<br />
khách du lịch, để làm cơ sở phân tích các lịch.<br />
mối quan hệ phụ thuộc này với các biến 4.2. Nội hàm của tiếp biến văn hóa<br />
số đã cho. thông qua hoạt động du lịch quốc tế<br />
4. Một số vấn đề cơ bản về tiếp biến Tiếp biến văn hóa là hai mặt của<br />
văn hóa trong mối quan hệ với phát một quá trình biến đổi trong văn hóa<br />
triển du lịch quốc tế truyền thống. Như đã phân tích ở trên,<br />
4.1. Mối quan hệ giữa phát triển du quá trình này diễn ra theo hai hướng chủ<br />
lịch quốc tế và tiếp biến văn hóa động và bị động.<br />
Du lịch quốc tế phát triển thông qua Đối với người dân bản địa, thông<br />
hoạt động của khách du lịch ở các quốc qua quá trình tiếp xúc giữa chủ với khách,<br />
gia. Tại địa điểm du lịch sẽ nảy sinh mối họ đã thực hiện hai quá trình giao lưu,<br />
<br />
<br />
113<br />
Tạp chí KHOA HỌC ĐHSP TPHCM Số 46 năm 2013<br />
_____________________________________________________________________________________________________________<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
tiếp thu và biến đổi trong văn hóa truyền của cộng đồng dân cư tại điểm đến. Quá<br />
thống. trình này thẩm thấu dần theo thời gian và<br />
Thứ nhất, người dân bản địa chủ tự thân những người trong cuộc có những<br />
động thay đổi các nét văn hóa truyền thay đổi, dần trở thành thói quen trong<br />
thống của mình để thu hút khách du lịch. sinh hoạt hàng ngày.<br />
Cụ thể, người dân bản địa và các nhà làm Như vậy, quá trình tiếp thu các yếu<br />
du lịch (tourist maker) đã thay thế một số tố văn hóa ngoại lai thông qua giao tiếp<br />
nét truyền thống để phù hợp với thị hiếu, được thực hiện trong quá trình phục vụ<br />
đặc điểm văn hóa, tập quán của khách du khách du lịch tại điểm đến giữa cư dân<br />
lịch như trong trường hợp văn hóa ẩm bản địa với khách du lịch.<br />
thực. Trong trường hợp này, người ta đã Sự tiếp thu và biến đổi này thông<br />
thay đổi nhiều yếu tố như nguyên liệu, qua các mặt của văn hóa truyền thống, cụ<br />
gia vị, cách thức ăn uống truyền thống để thể như sau:<br />
thay thế bằng những nguyên liệu, gia vị - Cách thức sử dụng ngôn ngữ: Để<br />
và cách thức ăn uống khác phù hợp hơn phục vụ khách du lịch, người ta đã sử<br />
với thị hiếu của khách du lịch quốc tế. dụng ngôn ngữ của khách để giao tiếp,<br />
Thứ hai, người dân bản địa thụ nhiều trường hợp, có những cư dân bản<br />
động tiếp thu những yếu tố văn hóa bên địa đã sử dụng ngôn ngữ vay mượn thay<br />
ngoài thông qua hoạt động du lịch. Cụ vì sử dụng được ngôn ngữ mẹ đẻ.<br />
thể, nhiều yếu tố trong đời sống như - Cách ăn mặc và trang phục: Đây là<br />
trang phục, không gian sống, hành vi yếu tố dễ có sự tiếp thu và biến đổi nhất<br />
ứng xử với thế giới bên ngoài, ngôn trong thực tiễn. Khách du lịch mang đến<br />
ngữ… đã có những tiếp thu theo các những mẫu, kiểu trang phục lạ, phục vụ<br />
mức độ nhất định. Điều đó là do những cho việc đi du lịch, đồng thời cách thức<br />
cư dân bản địa, một mặt để làm vừa sử dụng trang phục trong quá trình tham<br />
lòng khách du lịch, mặt khác tự mình quan du lịch chưa phù hợp với thuần<br />
muốn tiếp cận với những nét văn hóa phong mĩ tục, đặc biệt tại các nơi trang<br />
mới do khách du lịch mang đến. Họ đã nghiêm. Theo đó, người dân bản địa, đặc<br />
sử dụng ngôn ngữ không phải ngôn ngữ biệt là giới trẻ có sự tiếp thu và bắt chước.<br />
mẹ đẻ để giao tiếp. Trong quá trình này, Thực trạng này dẫn đến những biến đổi<br />
bản thân những người dân bản địa đôi trong thực tiễn về cách ăn mặc và trang<br />
khi không nhận thức được và dần dần phục hiện nay.<br />
điều chỉnh các hành vi, thói quen… của - Các hành vi ứng xử với môi trường<br />
mình. Do vậy, quá trình tiếp biến văn bên ngoài: Cụ thể là ứng xử với môi<br />
hóa đã diễn ra. trường tự nhiên và môi trường xã hội. Ở<br />
Đối với khách du lịch, bản thân họ Việt Nam hiện nay, những hành vi ứng<br />
vừa muốn tìm hiểu, khám phá và lưu giữ xử không phù hợp với môi trường thường<br />
những kỉ niệm khi đi du lịch, vừa muốn xuyên diễn ra, gây tác hại không nhỏ đến<br />
tiếp cận với những nét văn hóa đặc thù có môi trường tự nhiên và đời sống xã hội.<br />
<br />
<br />
114<br />
Tạp chí KHOA HỌC ĐHSP TPHCM Lê Anh Tuấn và tgk<br />
_____________________________________________________________________________________________________________<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
Bên cạnh đó, nhiều nét văn hóa ứng xử - Tiếp thu nhanh nhưng thiếu chọn<br />
tích cực của khách du lịch quốc tế đối với lọc, do vậy, đôi khi có những ứng xử cực<br />
môi trường cũng có những tác động tích đoan;<br />
cực nhất định đến hành vi của cộng đồng. - Họ không đặt nặng vấn đề phải gìn<br />
- Cách thức tiêu dùng sản phẩm ăn giữ các yếu tố văn hóa truyền thống. Hơn<br />
uống của khách du lịch: Việc sử dụng các nữa, họ muốn thay đổi, tiếp thu các yếu<br />
sản phẩm ăn uống của khách du lịch cũng tố mới vốn chưa có trong cuộc sống hiện<br />
ảnh hưởng đến quá trình tiếp biến văn tại. [3]<br />
hóa và là vấn đề đáng quan tâm. Xem xét các đặc điểm trên, có thể<br />
4.3. Đặc điểm của giới trẻ trong tiếp khẳng định rằng giới trẻ là những chủ thể<br />
thu văn hóa dễ tiếp thu và định hình phong cách mới.<br />
Giới trẻ, đặc biệt là học sinh, sinh Đồng thời, họ là những người có thể dễ<br />
viên có những đặc điểm nhất định đối với dàng tiếp cận, tiếp thu và biến đổi các nét<br />
quá trình tiếp thu và thay đổi trong văn văn hóa mới cũng như văn hóa của cộng<br />
hóa, giao tiếp và ứng xử. Cụ thể là: đồng mình đang sống.<br />
- Họ đang định hình cho mình một 5. Thực trạng nhận thức của giới<br />
phong cách, do vậy dễ tiếp thu các yếu tố trẻ về tiếp biến văn hóa trong bối cảnh<br />
văn hóa mang tính khác biệt so với cuộc phát triển du lịch quốc tế hiện nay<br />
sống của bản thân; 5.1. Nhận thức của giới trẻ đối với văn<br />
- Có xu hướng chạy theo “mốt”, dễ hóa của khách du lịch quốc tế (Xem<br />
thay đổi và tiếp thu các yếu tố văn hóa mới; bảng 1)<br />
Bảng 1. Nhận thức chung của giới trẻ đối với văn hóa của khách du lịch quốc tế<br />
Đơn vị: Điểm, n= 251<br />
Giá trị Độ lệch<br />
STT Nội dung<br />
trung bình chuẩn<br />
1 Trang phục của khách du lịch 3,2709 0,80393<br />
2 Hành vi ứng xử của khách du lịch với xã hội 3,8606 0,76451<br />
3 Hành vi ứng xử của khách du lịch với môi trường 4,0558 0,81294<br />
Hành vi ứng xử của khách du lịch với di sản và<br />
4 3,9004 0,77591<br />
tài nguyên du lịch<br />
Cách thức tiêu dùng sản phẩm ăn uống của khách<br />
5 3,6255 0,84569<br />
du lịch<br />
6 Cách thức sử dụng ngôn ngữ của khách du lịch 3,6853 0,87667<br />
<br />
Nguồn: Tổng hợp từ kết quả điều tra<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
115<br />
Tạp chí KHOA HỌC ĐHSP TPHCM Số 46 năm 2013<br />
_____________________________________________________________________________________________________________<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
Theo kết quả điều tra, nhận thức nhất 3,1746 điểm. Sinh viên các khối đều<br />
của giới trẻ về 6 nội dung trong văn hóa đánh giá cao Hành vi ứng xử của khách<br />
của khách du lịch nước ngoài đến Việt du lịch với môi trường. Riêng sinh viên<br />
Nam có những điểm khác biệt. Cụ thể, khối kinh tế đánh giá 4,2667 điểm - mức<br />
giới trẻ đánh giá cao về các hành vi ứng cao nhất trong tất cả các đối tượng được<br />
xử của khách du lịch quốc tế đối với môi hỏi.<br />
trường tự nhiên, xã hội và hành vi ứng xử Đối với góc độ xuất thân, các sinh<br />
đối với di sản và tài nguyên du lịch. Mức viên xuất thân từ khu vực hải đảo đánh<br />
điểm bình quân tương ứng là 3,8606, giá cao về tất cả các yếu tố văn hóa của<br />
4,0558 và 3,9004. Đây là mức điểm khá khách du lịch, trong khi những sinh viên<br />
cao so với mức tối đa là 5. Riêng đối với xuất thân từ trung du, miền núi có sự<br />
yếu tố Cách ăn mặc, trang phục của đánh giá khắt khe hơn đối với nhiều yếu<br />
khách du lịch không được giới trẻ đánh tố của văn hóa nước ngoài. Theo kết quả<br />
giá cao, chỉ đạt mức 3,2709 - trên mức thống kê, điểm đánh giá đối với yếu tố<br />
trung bình. Trang phục của khách du lịch của các<br />
Xem xét mối tương quan giữa các sinh viên xuất thân từ trung du, miền núi<br />
khía cạnh giới tính, nghề nghiệp chuyên thấp hơn gần 0,4 điểm so với đánh giá<br />
môn, xuất thân và tiếp cận thông tin với cùng loại của sinh viên xuất thân từ thành<br />
khách du lịch thì nhận thức của giới trẻ thị (tương ứng với 3,4198 và 3,0909<br />
về văn hóa của khách du lịch quốc tế điểm). Đây là sự khác biệt khá lớn.<br />
cũng có những điểm khác biệt nhất định. Đối với góc độ Tiếp cận thông tin<br />
Cụ thể, xét theo giới tính, xu hướng với khách du lịch, mức đánh giá của các<br />
chung vẫn đảm bảo như đã đánh giá trên sinh viên khá tương đồng, không có sự<br />
đây, tuy vậy giới trẻ là nam giới đánh giá khác biệt lớn. Như vậy, yếu tố Tiếp cận<br />
cao hơn đối tượng nữ giới về Hành vi thường xuyên hoặc Tiếp cận không<br />
ứng xử của khách đối với môi trường thường xuyên thông tin về khách du lịch<br />
tương ứng với điểm trung bình 4,1348 và không ảnh hưởng nhiều đến mong muốn<br />
3,9545. Còn với Trang phục của khách của giới trẻ đối với các yếu tố văn hóa<br />
du lịch, cả 2 giới đều đánh giá không cao, của khách du lịch. Chỉ riêng với yếu tố<br />
tuy nhiên nữ giới đánh giá khắt khe hơn Trang phục của khách du lịch, đối tượng<br />
với điểm bình quân 3,1091, trong khi sinh viên có sự tiếp xúc thường xuyên<br />
nam giới đánh giá là 3,3972. đánh giá cao hơn so với đối tượng tiếp<br />
Xem xét theo nghề nghiệp chuyên xúc không thường xuyên, tương ứng với<br />
môn, xu hướng chung vẫn đảm bảo như 3,4659 và 3,1656 điểm.<br />
đã đánh giá ở trên, tuy nhiên, đối với 5.2. Phản ứng của giới trẻ trong quá<br />
Trang phục của khách du lịch thì giới trẻ trình tiếp xúc với văn hóa nước ngoài<br />
có chuyên môn thuộc khối kĩ thuật đánh thông qua khách du lịch (Xem bảng 2)<br />
giá có phần khắt khe hơn so với các<br />
chuyên ngành khác với mức điểm thấp<br />
<br />
<br />
116<br />
Tạp chí KHOA HỌC ĐHSP TPHCM Lê Anh Tuấn và tgk<br />
_____________________________________________________________________________________________________________<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
Bảng 2. Phản ứng chung của giới trẻ đối với văn hóa của khách du lịch quốc tế<br />
Đơn vị: Điểm, n= 251<br />
Giá trị Độ lệch<br />
STT Nội dung<br />
trung bình chuẩn<br />
1 Trang phục của khách du lịch 2,8725 1,14877<br />
2 Hành vi ứng xử của khách du lịch với xã hội 3,8845 0,91575<br />
3 Hành vi ứng xử của khách du lịch với môi trường 4,1394 0,93407<br />
Hành vi ứng xử của khách du lịch với di sản và tài<br />
4 4,0677 0,91181<br />
nguyên du lịch<br />
Cách thức tiêu dùng sản phẩm ăn uống của khách<br />
5 3,4502 1,12450<br />
du lịch<br />
6 Cách thức sử dụng ngôn ngữ của khách du lịch 3,9761 1,08048<br />
Nguồn: Tổng hợp từ kết quả điều tra<br />
Thực tế cho thấy giới trẻ đặc biệt chuyên môn nghề nghiệp, giới trẻ theo<br />
phản ứng mạnh mẽ với trang phục của chuyên môn kĩ thuật nhận thức về 6 nội<br />
khách du lịch, nhất là đối với trang phục dung của văn hóa khách du lịch với mức<br />
của khách du lịch phương Tây. Theo kết độ mong muốn học theo đạt các mức thấp<br />
quả thống kê ở bảng 2, điểm bình quân nhất so với giới trẻ ở các chuyên môn<br />
về mong muốn của của giới trẻ đối với khác với số điểm lần lượt là: 2,7302,<br />
trang phục của khách du lịch chỉ đạt 3,7302, 3,9365, 3,8889, 3,3492, 3,6032<br />
2,8725, thấp nhất so với các yếu tố khác. điểm.<br />
Ngược lại, giới trẻ đánh giá cao Theo góc độ xuất thân, giới trẻ xuất<br />
những yếu tố như hành vi ứng xử của thân ở nông thôn và trung du miền núi có<br />
khách du lịch quốc tế đối với môi trường, quan điểm khắt khe về việc mong muốn<br />
đối với di sản và họ mong muốn thực tiếp thu các nét văn hóa trong trang phục<br />
hiện theo. Điều này thể hiện tính tích cực của khách du lịch. Mức đánh giá của họ<br />
của giới trẻ trong việc tiếp thu các nét đạt thấp nhất với 2,7500 và 2,7273 điểm.<br />
văn hóa tiên tiến. Đây là yếu tố cần được Trong khi đó, giới trẻ xuất thân từ thành<br />
khuyến khích và phát huy trong thời gian thị có nhận thức và quan điểm thoáng<br />
tới. hơn, mức độ mong muốn học theo cách<br />
Xem xét theo các tiêu chí giới tính, ăn mặc, trang phục của khách du lịch đạt<br />
đặc trưng nghề nghiệp, xuất thân và tiếp 3,0864 điểm.<br />
cận thông tin với khách du lịch thì tùy Đối với góc độ Tiếp cận thông tin<br />
theo từng tiêu chí cụ thể mà giới trẻ có với khách du lịch, mức đánh giá của các<br />
cảm nhận khác nhau. Cụ thể, theo giới sinh viên khá tương đồng, không có sự<br />
tính, nam giới đánh giá mức điểm khác biệt lớn. Như vậy, yếu tố Tiếp cận<br />
2,9929, trong khi nữ giới đánh giá thấp thường xuyên hoặc Tiếp cận không<br />
hơn với 2,7182 điểm. Theo đặc trưng thường xuyên thông tin về khách du lịch<br />
<br />
117<br />
Tạp chí KHOA HỌC ĐHSP TPHCM Số 46 năm 2013<br />
_____________________________________________________________________________________________________________<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
không ảnh hưởng nhiều đến việc mong tiếp xúc không thường xuyên, tương ứng<br />
muốn của giới trẻ đối với các yếu tố văn với 3,0341 và 2,7853 điểm.<br />
hóa của khách du lịch. Chỉ riêng đối với 5.3. Đánh giá của giới trẻ về hiện trạng<br />
yếu tố Trang phục của khách du lịch, đối những biến đổi văn hóa trong xã hội<br />
tượng sinh viên có tiếp xúc thường xuyên hiện nay thông qua phát triển du lịch<br />
có đánh giá cao hơn đối với đối tượng (Xem bảng 3)<br />
Bảng 3. Đánh giá chung của giới trẻ đối với sự biến đổi văn hóa truyền thống hiện nay<br />
Đơn vị: Điểm, n= 251<br />
Giá trị Độ lệch<br />
STT Nội dung<br />
trung bình chuẩn<br />
1 Trang phục của giới trẻ 1,8606 1,00821<br />
2 Hành vi ứng xử của giới trẻ 2,0717 1,02510<br />
3 Ngôn ngữ sử dụng của giới trẻ 2,0677 1,08046<br />
4 Văn hóa truyền thống (lễ hội truyền thống...) 2,9442 1,17511<br />
5 Sự thay đổi của các món ăn đồ uống 2,8167 1,08733<br />
Nguồn: Tổng hợp từ kết quả điều tra<br />
Theo kết quả điều tra, giới trẻ đánh phục của giới trẻ, Hành vi ứng xử của<br />
giá khá tiêu cực trong việc biến đổi văn giới trẻ, Ngôn ngữ sử dụng của giới trẻ,<br />
hóa truyền thống và trang phục của giới Văn hóa truyền thống (lễ hội truyền<br />
trẻ hiện nay, điểm bình quân chỉ đạt thống ...), Sự thay đổi của các món ăn đồ<br />
1,8606, thấp nhất trong 5 yếu tố được hỏi. uống tương ứng với mức điểm như sau:<br />
Các yếu tố: Hành vi ứng xử của giới trẻ 2,0142; 2,1560; 2,2199; 2,9574, 2,9504<br />
và Ngôn ngữ sử dụng của giới trẻ cũng so với: 1,6636; 1,9636; 1,8727; 2,9273;<br />
được đánh giá thấp, chỉ đạt 2,0717 và 2,6455. Như vậy, đánh giá của nữ giới có<br />
2,0677 điểm, chưa đạt mức trung bình. phần khắt khe hơn so với nam giới về các<br />
Chỉ có yếu tố biến đổi của văn hóa dân yếu tố văn hóa đang biến đổi trong xã hội<br />
gian truyền thống (lễ hội truyền thống) hiện nay.<br />
đạt ở mức cao nhất là 2,9442 điểm, Xem xét theo đặc trưng chuyên<br />
nhưng cũng chỉ vượt qua mức trung bình môn nghề nghiệp, đối với nhiều nội dung,<br />
2,5 điểm. Như vậy, theo đánh giá của đánh giá của sinh viên ở các chuyên<br />
giới trẻ, các yếu tố văn hóa truyền thống ngành tương đối đồng đều và ở mức điểm<br />
của chúng ta hiện nay, đặc biệt là những thấp. Chỉ có nội dung Văn hóa truyền<br />
hành vi của bản thân giới trẻ đang có thống (lễ hội truyền thống…) thì đối<br />
những biểu hiện chưa phù hợp. tượng sinh viên chuyên ngành kinh tế và<br />
Xem xét theo giới tính, giới trẻ là kĩ thuật có điểm đánh giá cao hơn 3<br />
nam đều có những đánh giá với điểm số điểm, tương ứng với 3,1556 và 3,0317<br />
cao hơn so với đánh giá của nữ về Trang điểm. Đây là điểm đánh giá cao nhất so<br />
<br />
<br />
118<br />
Tạp chí KHOA HỌC ĐHSP TPHCM Lê Anh Tuấn và tgk<br />
_____________________________________________________________________________________________________________<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
với các chuyên ngành khác và đồng thời 19 đến 24 trong bối cảnh phát triển du<br />
cũng là điểm đánh giá cao nhất trong các lịch hiện nay có những đặc điểm chủ yếu<br />
yếu tố cơ bản của văn hóa truyền thống sau đây:<br />
được đề cập. Đối với nội dung Trang (i) Nhận thức của giới trẻ về các yếu<br />
phục của giới trẻ, khối sinh viên có tố văn hóa của khách du lịch quốc tế khi<br />
chuyên ngành khác ngoài kinh tế, kĩ thuật đến Việt Nam<br />
và văn hóa xã hội đánh giá chỉ ở mức Kết quả nghiên cứu cho thấy, trong<br />
1,5676 điểm - thấp nhất. 6 yếu tố văn hóa của khách du lịch nước<br />
Theo góc độ xuất thân, về các nội ngoài, đối tượng sinh viên đại diện cho<br />
dung của văn hóa truyền thống, giới trẻ giới trẻ có xu hướng đặc biệt quan tâm,<br />
có xuất thân ở thành thị, nông thôn, trung đánh giá cao các đặc điểm văn hóa,<br />
du miền núi và hải đảo đều có những những hành vi ứng xử có văn hóa đối với<br />
nhận thức gần như tương đồng trong môi trường, ý thức bảo vệ môi trường,<br />
đánh giá về những biến đổi. Về yếu tố bảo vệ di sản tại điểm du lịch và việc tiêu<br />
Văn hóa truyền thống, chỉ có những sinh dùng sản phẩm ăn uống của khách du lịch<br />
viên xuất thân ở nông thôn đánh giá trên (như tính tiết kiệm trong tiêu dùng sản<br />
3 điểm (3,0625 điểm) - mức cao nhất. phẩm ăn uống). Đây là những điểm tích<br />
Còn lại các điểm đánh giá đều ở mức cực của giới trẻ hiện nay trong vấn đề<br />
dưới 3; trong đó, điểm đánh giá thấp nhất tiếp thu các yếu tố văn hóa bên ngoài.<br />
đối với yếu tố Trang phục của giới trẻ Tuy vậy, giới trẻ có những đánh giá<br />
hiện nay là của những sinh viên xuất thân không tích cực đối với Trang phục của<br />
từ hải đảo, chỉ đạt 1,5000. khách du lịch. Họ cho rằng trang phục<br />
Đối với góc độ Tiếp cận thông tin của khách du lịch chưa phù hợp với thuần<br />
với khách du lịch, mức đánh giá của các phong mĩ tục Việt Nam. Do vậy, các<br />
sinh viên khá tương đồng, không có sự điểm đánh giá đều ở mức độ thấp nhất so<br />
khác biệt lớn. Như vậy, yếu tố Tiếp cận với các yếu tố khác.<br />
thường xuyên hoặc Tiếp cận không (ii) Mong muốn của sinh viên đối với<br />
thường xuyên thông tin về khách du lịch việc tiếp thu các yếu tố văn hóa nước<br />
không ảnh hưởng đến việc đánh giá của ngoài<br />
giới trẻ đối với vấn đề biến đổi văn hóa Đối với các yếu tố văn hóa của<br />
truyền thống của Việt Nam hiện nay. khách du lịch nước ngoài mang đến khi<br />
5.4. Xu hướng chung trong nhận thức du lịch Việt Nam như hành vi ứng xử,<br />
của giới trẻ về tiếp biến văn hóa thông trang phục, ngôn ngữ, điệu bộ, thì sinh<br />
qua phát triển du lịch quốc tế hiện nay viên - đại diện cho giới trẻ năng động, đã<br />
Như vậy, với các kết quả nêu trên, có những đánh giá biểu hiện sự mong<br />
theo đánh giá chung thì giới trẻ có những muốn học hỏi. Như đã phân tích ở trên,<br />
nhận xét và cảm nhận rất rõ ràng. Đặc các yếu tố: Hành vi ứng xử của khách du<br />
điểm trong nhận thức, phản ứng và cảm lịch đối với môi trường, Hành vi ứng xử<br />
nhận của đối tượng sinh viên lứa tuổi từ của khách du lịch đối với xã hội và Hành<br />
<br />
<br />
119<br />
Tạp chí KHOA HỌC ĐHSP TPHCM Số 46 năm 2013<br />
_____________________________________________________________________________________________________________<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
vi ứng xử của khách du lịch đối với di trong trang phục của khách du lịch nước<br />
sản và tài nguyên du lịch của điểm du ngoài.<br />
lịch được sinh viên đánh giá rất cao và (iii) Đánh giá và cảm nhận đối với sự<br />
thể hiện mong muốn được học theo. Theo biến đổi của các yếu tố văn hóa truyền<br />
họ, đây là những đặc điểm tích cực cần thống Việt Nam hiện nay<br />
học tập. Cụ thể, theo kết quả điều tra, có Xu hướng thay đổi các yếu tố văn<br />
đến 79,1% số người được hỏi cho rằng hóa truyền thống, cụ thể là 3 yếu tố liên<br />
Muốn nếu có điều kiện tiếp cận và Rất quan đến giới trẻ: Trang phục của giới<br />
muốn học theo các hành vi ứng xử đối trẻ, Ngôn ngữ của giới trẻ, Hành vi của<br />
với môi trường, 69,6% sinh viên được giới trẻ, và 2 yếu tố thuộc văn hóa truyền<br />
hỏi cho rằng Muốn nếu có điều kiện tiếp thống nói chung: Sự biến đổi của món ăn<br />
cận và Rất muốn học theo các hành vi đồ uống và Văn hóa truyền thống, trong<br />
ứng xử đối với xã hội và 78,1% sinh viên đó có lễ hội truyền thống, được đánh giá<br />
cho rằng Muốn nếu có điều kiện tiếp cận tương đối thấp. 3 yếu tố liên quan đến<br />
và Rất muốn học theo các hành vi ứng xử giới trẻ được đánh giá thấp hơn 2 yếu tố<br />
đối với di sản và tài nguyên du lịch. Đây văn hóa truyền thống. Điều này thể hiện<br />
cũng đồng nhất với việc họ mong muốn bản thân giới trẻ cũng có những nhận<br />
làm theo các hành vi ứng xử của khách thức không tốt về các biểu hiện hành vi<br />
du lịch, với nội dung mà họ đã đánh giá cao. của thế hệ mình về sự không phù hợp của<br />
Đối với yếu tố trang phục của trang phục, lời ăn tiếng nói và hành vi<br />
khách du lịch, quan điểm của sinh viên ứng xử đối với môi trường xung quanh.<br />
có sự phân chia thành các nhóm khác 6. Kết luận và kiến nghị<br />
nhau, 31,5% Muốn tiếp thu nếu có điều 6.1. Kết luận<br />
kiện tiếp cận và Rất muốn (trong đó Rất Hiện nay, du lịch quốc tế là một<br />
muốn chiếm 7,2%). Còn lại, Hoàn toàn lĩnh vực được quan tâm phát triển mạnh<br />
không muốn và Không muốn lắm chiếm ở nhiều quốc gia. Thông qua hoạt động<br />
37% (trong đó có 14,3% trả lời Hoàn du lịch quốc tế, các quốc gia thu ngoại tệ,<br />
toàn không muốn). Như vậy, với yếu tố làm cân bằng cán cân thanh toán, đồng<br />
trang phục của khách du lịch, kết quả thời tạo nhiều công ăn việc làm, phát<br />
nghiên cứu cho thấy xu hướng không triển kinh tế vùng, thúc đẩy các ngành<br />
muốn bắt chước và làm theo chiếm ưu kinh tế khác có liên quan chặt chẽ trong<br />
thế hơn. Tuy nhiên, với kết quả 31,5 % phát triển ngành du lịch. Bên cạnh đó, du<br />
thể hiện sự mong muốn tiếp cận và học lịch quốc tế còn góp phần thúc đẩy, tăng<br />
theo cách thức ăn mặc của khách du lịch cường giao lưu quốc tế. Trong quá trình<br />
đặt ra vấn đề là giới trẻ có cách nhìn nhận thực hiện hoạt động du lịch, giao lưu giữa<br />
cởi mở trong vấn đề đánh giá các yếu tố cư dân bản địa và khách du lịch, các nét<br />
văn hóa nước ngoài. Đây cũng là yếu tố văn hóa đặc thù của hai bên được trực<br />
cần phải có định hướng khi tư vấn cho tiếp cảm nhận từ hai phía, nhờ đó, quá<br />
giới trẻ trong vấn đề tiếp cận với văn hóa trình tiếp nhận văn hóa giữa “chủ” và<br />
<br />
<br />
120<br />
Tạp chí KHOA HỌC ĐHSP TPHCM Lê Anh Tuấn và tgk<br />
_____________________________________________________________________________________________________________<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
“khách” được diễn ra. truyền cho các đối tượng, nhất là thế hệ<br />
Kết quả nghiên cứu cho thấy, giới trẻ, về văn hóa truyền thống và định<br />
trẻ - với đại diện là các sinh viên - đã hướng một cách cụ thể về quá trình tiếp<br />
nhận thức rõ về các yếu tố văn hóa của thu văn hóa bên ngoài.<br />
khách du lịch nước ngoài và các nét văn - Đối với ngành giáo dục, đào tạo:<br />
hóa truyền thống của Việt Nam trong vấn Giới trẻ là một đối tượng rất dễ tiếp<br />
đề tiếp biến văn hóa, nhất là khi cơ hội và thu các nét văn hóa mới, dễ thay đổi,<br />
tần suất tiếp xúc với người nước ngoài, chưa định hình được phong cách và các<br />
trong đó có khách du lịch quốc tế ngày hành vi ứng xử cho bản thân mình. Do<br />
càng gia tăng. vậy, hoạt động đào tạo trong các nhà<br />
Bên cạnh đó, giới trẻ cũng đã đánh trường ở các cấp độ khác nhau là rất quan<br />
giá không tích cực về các nét văn hóa của trọng. Định hướng và chủ trương giáo<br />
bản thân họ, đây là những kết quả mang dục tốt từ trong nhà trường sẽ giúp cho<br />
tính tích cực, thể hiện cách nhìn nhận giới trẻ thấy được mục đích và ý nghĩa<br />
thẳng thắn của giới trẻ đối với những của việc bảo tồn, phát huy các giá trị văn<br />
khía cạnh tốt, xấu của văn hóa và hành vi hóa truyền thống; cách thức, mức độ<br />
ứng xử. Yếu tố này cần được khẳng định trong việc tiếp thu văn hóa tiên tiến bên<br />
và khuyến khích để giới trẻ nhận biết và ngoài. Từ đó, hình thành cho giới trẻ một<br />
lựa chọn hướng đi đúng trong quá trình phong cách, hành vi ứng xử tiên tiến, phù<br />
định hình hành vi văn hóa ứng xử và góp hợp với xu thế phát triển và hội nhập hiện<br />
phần bảo tồn các nét văn hóa truyền nay.<br />
thống cũng như tiếp thu các nét văn hóa - Đối với giới trẻ:<br />
mới tiên tiến. Đây cũng là vấn đề cần Trong bối cảnh toàn cầu hóa và hội<br />
được các nhà quản lí văn hóa quan tâm nhập quốc tế, đồng thời với chủ trương<br />
để có những định hướng phù hợp cho phát triển mạnh du lịch quốc tế hiện nay,<br />
giới trẻ hiện nay. việc giao lưu, tiếp xúc với người nước<br />
6.2. Kiến nghị ngoài nói chung và khách du lịch quốc tế<br />
- Đối với cơ quan quản lí nhà nước nói riêng diễn ra thường xuyên và liên<br />
về văn hóa: tục, vấn đề giao lưu văn hóa là không<br />
Để đảm bảo hạn chế quá trình tiếp tránh khỏi. Trong quá trình này, giới trẻ<br />
biến văn hóa theo hướng tiêu cực, ngành cần hiểu rõ về văn hóa truyền thống của<br />
văn hóa cần có những kế hoạch, chiến dân tộc mình, đồng thời trong quá trình<br />
lược cụ thể trong việc duy trì nền văn hóa giao lưu, tiếp xúc văn hóa với các quốc<br />
truyền thống trên cơ sở tiếp thu có chọn gia khác nhau, nên có sự phân biệt giữa<br />
lọc tinh hoa văn hóa của thế giới, đảm những yếu tố tích cực và không tích cực,<br />
bảo việc phát huy vai trò của văn hóa nhận thức và định hình cho bản thân một<br />
truyền thống, góp phần bảo tồn tài phong cách và hành vi văn hóa đúng mực,<br />
nguyên nhân văn phục vụ cho phát triển tránh thụ động, vô thức và tùy tiện trong<br />
du lịch. Đặc biệt, cần tăng cường tuyên tiếp thu văn hóa bên ngoài.<br />
<br />
<br />
121<br />
Tạp chí KHOA HỌC ĐHSP TPHCM Số 46 năm 2013<br />
_____________________________________________________________________________________________________________<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
TÀI LIỆU THAM KHẢO<br />
1. Nguyễn Thế An (2013), Vai trò của thanh niên trong xây dựng đời sống văn hóa,<br />
http://netdepmoitruong.vn/index.php/vi/about/<br />
2. Vân Chi (2013), Văn hóa ăn mặc trong giới trẻ hiện nay,<br />
baoquangngai.com.vn/channel/2028/201212/<br />
3. Trần Quang Đại (2013), “Để thích ứng với quá trình tiếp biến văn hóa”,<br />
http://dantri.com.vn/dien-dan/de-thich-ung-voi-qua-trinh-tiep-bien-van-hoa-<br />
492057.html<br />
4. Dominique Wolton (2006), Toàn cầu hóa văn hóa, Đinh Thùy Anh, Ngô Hữu Long<br />
dịch, Nxb Thế giới.<br />
5. Likert Rensis (1967), “The Method of Constructing and Attitude Scale”, Martin<br />
Fishbein Ed.: Readings in Attitude Theory and Measurement, John Wiley & Sons<br />
pp.90-95.<br />
6. Maeda Osamu (chủ biên), Ohashi Kenichi (1997), “Đối tượng của hoạt động du lịch<br />
- Môi trường sống và giao lưu”, Tổng luận du lịch hiện đại, pp.133-139, Nxb<br />
Gakbunsha, Tokyo.<br />
<br />
(Ngày Tòa soạn nhận được bài: 24-4-2013; ngày phản biện đánh giá: 10-5-2013;<br />
ngày chấp nhận đăng: 23-5-2013)<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
122<br />