NHAÄN THÖÙC VEÀ BEÄNH VIEÂM GAN SIEÂU VI B<br />
CUÛA NGÖÔØI NGHIEÄN MA TUÙY TAÏI CAÙC TRUNG TAÂM CAI NGHIEÄN<br />
Nguyeãn Leâ Nhö Tuøng*, Phaïm Thò Haûi Meán*, Nguyeãn Quang Trung*, Nguyeãn Thò Hoàng Lan*,<br />
Nguyeãn Thò Caåm Höôøng*, Phan Vónh Thoï*<br />
<br />
TOÙM TAÉT<br />
Nghieân cöùu caét ngang moâ taû nhaän thöùc cuûa 800 hoïc vieân nghieän ma tuyù veà beänh vieâm gan sieâu B taïi<br />
caùc trung taâm cai nghieän ôû tænh Bình Phöôùc vaøo thaùng 8 naêm 2004 cho thaáy: chæ coù khoaûng moät nöûa<br />
(57,9%) bieát veà beänh. Ñöôøng laây ñöôïc bieát nhieàu nhaát laø duøng kim chung (39.9%), quan heä tình duïc<br />
khoâng an toaøn (35.1%). Gaàn moät nöûa soá ngöôøi khoâng nhaän bieát beänh vaø khoâng hieåu haäu quaû cuûa beänh<br />
(42.9 - 44.1%) cuõng nhö khoâng bieát caùch phoøng ngöøa beänh (47%). Trình ñoä hoïc vaán coù aûnh höôûng ñeán<br />
vieäc nhaïân thöùc veà beänh nhieàu hay ít. Vì vaäy caàn tuyeân truyeàn, giaùo duïc nhieàu hôn veà beänh VGSV B ôû<br />
nhöõng ngöôøi nghieän ma tuyù.<br />
<br />
SUMMARY<br />
KNOWLEDGE ABOUT HEPATITIS B DISEASE<br />
OF DRUG USERS AT THE CENTRES FOR WITHDRAWAL<br />
Nguyen Le Nhu Tung, Pham Thi Hai Men, Nguyen Quang Trung, Nguyen Thi Hong Lan, Nguyeãn Thi<br />
Cam Huong, Phan Vinh Tho * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 9 * Supplement of No 1 * 2005: 182 – 186<br />
<br />
We assess knowledge about Hepatitis B disease mong 800 drug users at the Centres for withdrawal at<br />
Bình Phöôùc province in August 2004 through a questionnaire. Results: only half of people knew about the<br />
disease (57,9%). The way of transmission mostly known was using shared needles (39,9%) and not<br />
protected sexual activities (35,1%). Half of them didn’t know how to recognize the disease as well as its<br />
complications (42.9 - 44.1%) or how to prevent it (47%). Education level had a influence for the<br />
comprehension of the disease. Knowledge about hepatitis B should be emphasized among drug users.<br />
<br />
ÑAËT VAÁN ÑEÀ<br />
Vieâm gan sieâu vi laø beänh laây truyeàn chuû yeáu qua<br />
ñöôøng maùu. ÔÛ ngöôøi nghieän chích ma tuùy, duøng<br />
chung kim laø moät haønh vi nguy cô laây beänh quan<br />
troïng. Thoâng thöôøng khi noùi ñeán chích ma tuùy ngöôøi<br />
ta thöôøng lieân heä ñeán HIV, nhöng thöïc söï thì khaû<br />
naêng laây HBV cao hôn HIV gaáp 100 laàn(1). Treân ngöôøi<br />
nghieän ma tuyù beänh nhieãm HBV deã chuyeån maïn<br />
tính, ñieàu trò toán keùm, gaây nhieàu bieán chöùng.<br />
Hieän nay, cuøng vôùi ma tuùy vaø maõi daâm, nhieãm<br />
HBV, HIV vaø HCV cuõng gia taêng. Theo caùc khaûo saùt<br />
trong nöôùc gaàn ñaây cho thaáy coù ñeán 30% ngöôøi<br />
nhieãm HIV coù ñoàng thôøi HBsAg, tæ leä ñoàng nhieãm naøy<br />
coøn cao hôn ôû ngöôøi chích ma tuùy(2). Neáu tính caû soá<br />
* Boä moân Nhieãm ÑHYD TpHCM<br />
<br />
182<br />
<br />
ngöôøi mang ít nhaát moät daáu aán huyeát thanh cuûa<br />
HBV, coù quoác gia coøn ghi nhaän 95% ngöôøi nhieãm<br />
HIV/AIDS ñaõ hay ñang coù nhieãm HBV(4).<br />
Caên cöù vaøo tuoåi trung bình cuûa ngöôøi nghieän ma<br />
tuyù vaøo khoaûng 25-35 tuoåi; HBV, HIV & HCV ñeàu laø<br />
ba taùc nhaân taùc haïi keùo daøi, ñang vaø seõ gaây aûnh höôûng<br />
raát nhieàu ñeán söùc khoûe cuûa thanh thieáu nieân.<br />
Nghieân cöùu naøy ñöôïc tieán haønh nhaèm khaûo saùt<br />
nhaän thöùc veà beänh vieâm gan sieâu vi B cuûa nhöõng<br />
ngöôøi nghieän ma tuùy, nhaèm ruùt ra nhöõng ñieàu caàn<br />
chuù troïng trong vieäc giaùo duïc söùc khoûe phoøng vieâm<br />
gan B cho ngöôøi nghieän ma tuy sau naøy.<br />
<br />
PHÖÔNG PHAÙP NGHIEÂN CÖÙU<br />
Muïc tieâu nghieân cöùu<br />
Khaûo saùt nhaän thöùc veà beänh vieâm gan sieâu vi B<br />
cuûa ngöôøi nghieän ma tuyù taïi caùc trung taâm cai nghieän<br />
ôû TP HCM.<br />
Thieát keá<br />
Ñoái töôïng vaø thôøi gian nghieân cöùu<br />
Caùc hoïc vieân ôû caùc trung taâm cai nghieän ma tuùy:<br />
Troïng Ñieåm, Phuù Vaên, Bình Ñöùc, Ñöùc Haïnh trong<br />
thôøi gian töø 06/8/2004 ñeán 12/8/2004<br />
Thu thaäp vaø xöû lyù soá lieäu<br />
Söû duïng baûng caâu hoûi thieát keáâ saün vaø phoûng vaán<br />
tröïc tieáp.<br />
Keát quûa thu ñöôïc nhaäp vaø phaân tích baèng phaàn<br />
meàm SPSS 12.0. Pheùp kieåm Chi bình phöông ñöôïc<br />
duøng ñeå so saùnh caùc tyû leä. Möùc yù nghóa ñöôïc xaùc ñònh<br />
khi p= Caáp 2<br />
Khoâng laøm gì<br />
Lao ñoäng chaân tay<br />
Lao ñoäng trí oùc<br />
Oån ñònh<br />
Khoâng oån ñònh<br />
<br />
597<br />
688<br />
317<br />
483<br />
387<br />
393<br />
20<br />
476<br />
324<br />
<br />
74.6<br />
86<br />
39.6<br />
60.4<br />
48.4<br />
49.1<br />
2.5<br />
59.5<br />
40.5<br />
<br />
Trong 800 hoïc vieân ñöôïc khaûo saùt nam chieám tæ<br />
leä ña soá (76,5%). Phaàn lôùn hoïc vieân coøn raát treû (74,6%<br />
< 30 tuoåi, tuoåi trung bình laø 27,5± 7, nhoû nhaát 17<br />
tuoåi, lôùn nhaát 72 tuoåi). 2/3 hoïc vieân coù hoïc vaán töø caáp<br />
2 trôû leân (60.4%). Gaàn ½ laø ngöôøi khoâng coù vieäc laøm<br />
<br />
Nhieãm<br />
<br />
Nhaän thöùc cuûa caùc hoïc vieân ñoái vôùi<br />
beänh vieâm gan sieâu vi B<br />
Baûng 2: Nguoàn thoâng tin veà beänh<br />
<br />
Moâ taû caét ngang.<br />
<br />
Giôùi<br />
<br />
(48.4%). 60% cho bieát coù thu nhaäp oån<br />
à ñònh. Vì ñòa<br />
ñieåm khaûo saùt laø moät trung taâm cai nghieän cuûa thaønh<br />
phoá cho neân hoïc vieân phaàn lôùn coù ñòa chæ ôû Tp HCM<br />
(86%) (baûng 1).<br />
<br />
Phaùi<br />
Tæ<br />
Thoâng tin veà beänh Soá<br />
leä<br />
(n=800)<br />
ca<br />
(%) Nam Nöõ<br />
Ñaõ coù nghe noùi veà<br />
593 74.1<br />
beänh<br />
Baùo, Taïp<br />
275 34.4<br />
chí<br />
Truyeàn<br />
274 34.3<br />
hình<br />
Radio<br />
Baïn beø<br />
Nguoàn Nhaân vieân<br />
thoâng tin y teá<br />
Ngöôøi<br />
thaân noùi<br />
Thaáy<br />
ngöôøi<br />
beänh<br />
Baûn thaân<br />
maéc beänh<br />
<br />
* p= caáp 2<br />
63.1(A);<br />
NS<br />
81.4(B)*<br />
19.2(A);<br />
NS<br />
44.3(B)*<br />
24.9(A);<br />
NS<br />
40.4(B)*<br />
12.9(A);<br />
24.7 13.8*<br />
28.2(B)*<br />
NS<br />
NS<br />
<br />
Nhoùm<br />
tuoåi<br />
C:=30<br />
NS<br />
NS<br />
NS<br />
19.6©;2<br />
9.6(D)*<br />
NS<br />
<br />
155 19.4<br />
<br />
NS<br />
<br />
NS<br />
<br />
NS<br />
<br />
106 13.3<br />
<br />
NS<br />
<br />
NS<br />
<br />
NS<br />
<br />
114 14.3<br />
<br />
NS<br />
<br />
NS<br />
<br />
NS<br />
<br />
43 5.4<br />
<br />
NS<br />
<br />
NS<br />
<br />
NS<br />
<br />
NS:khoâng coù yù nghóa thoáng keâ<br />
<br />
Trong 800 ngöôøi ñöôïc khaûo saùt coù 593 ngöôøi<br />
(74,1%) ñaõ töøng nghe noùi veà vieâm gan sieâu vi B.<br />
Thoâng tin veà beänh töø nhieàu nguoàn khaùc nhau nhöng<br />
baùo, tivi, radio laø 3 nguoàn thoâng tin chuû yeáu. Baùo chí vaø<br />
truyeàn hình chieám khoaûng 34%, öu theá hôn radio<br />
(21%). Nguoàn thoâng tin töø baïn beø cuõng khaù quan troïng<br />
(21%),tæ leä gaàn baèng vôùi radio. Keá ñeán laø vai troø cuûa<br />
nhaân vieân y teá (19,4%). 14,3% bieát veà beänh VGSV B do<br />
thaáy ngöôøi beänh, coøn 5,4% do baûn thaân hoï maéc beänh.<br />
Söï tieáp nhaän thoâng tin töø caùc phöông tieän truyeàn<br />
thoâng ñaïi chuùng khaùc nhau theo trình ñoä vaên hoùa,<br />
trình ñoä hoïc vaán caøng cao thì söï tieáp nhaän thoâng tin<br />
töø baùo ñaøi caøng toát hôn, tæ leä ngöôøi muø chöõ ñeán caáp 1<br />
bieát ñöôïc beänh VGSV B töø baùo, truyeàn hình, radio ôû<br />
khoaûng 12,9-24,9%, trong khi ôû nhöõng ngöôøi hoïc<br />
<br />
183<br />
<br />
treân caáp 2 laø 28,2-44,3%. Rieâng nguoàn thoâng tin töø<br />
radio thì nam nghe nhieàu hôn nöõ, nhoùm ngöôøi >30<br />
tuoåi nghe nhieàu hôn nhoùm ngöôøi< 30 tuoåi (baûng 2).<br />
Baûng 3: Nhaän thöùc cuûa ngöôøi nghieän ma tuùy veà beänh<br />
vgsv B<br />
Kieán thöùc (n= Soá Tæ leä<br />
800)<br />
ca (%)<br />
<br />
Phaùi<br />
Nam Nöõ<br />
<br />
Traû lôøi veà ñöôøng laây<br />
Khoâng bieát<br />
36 46,6 49.2 3û8.3*<br />
<br />
Vaên hoùa<br />
A: muø chöõ<br />
Æcaáp 1<br />
B: >= caáp 2<br />
<br />
Nhoùm<br />
tuoåi<br />
C:=30<br />
<br />
51.4(A);<br />
43.5(B)*<br />
NS<br />
NS<br />
<br />
NS<br />
<br />
Tieâm chích 319 39.9 37,7 46.8*<br />
Quan heä tình 281 35.1 32.4 44.1*<br />
duïc<br />
Tieáp xuùc vôùi 237 29.6<br />
NS<br />
NS<br />
maùu<br />
Meï truyeàn<br />
202 25.2 23.0 32.4*<br />
NS<br />
sang con<br />
Chung dao caïo, 193 24.1<br />
NS<br />
NS<br />
caét moùng<br />
Truyeàn maùu coù 191 23.9<br />
NS<br />
19.2(A);26.9(B<br />
beänh<br />
)*<br />
Hieåu sai (chung 30 3.8 2.6 7.4*<br />
NS<br />
aùo quaàn..)<br />
Nhaän bieát ngöôøi coù nguy cô<br />
Khoâng bieát 369 46.1 48.2 39.4<br />
51.1<br />
(A);42.2(B)*<br />
Xì ke<br />
368 46.0<br />
NS<br />
41.3(A);<br />
49.1(B)*<br />
Gaùi maïi daâm 251 31.4<br />
NS<br />
27.1<br />
(A);34.2(B)*<br />
Ñoàng tính<br />
173 21.6<br />
NS<br />
NS<br />
luyeán aùi<br />
Caùch nhaän bieát coù beänh VGSV B<br />
Khoâng bieát 343 42.9 44.4 37.8*<br />
53.6<br />
(A);35.8(B)*<br />
Thöû maùu<br />
258 32.3 32.8 30.3<br />
Vaøng da vaøng 199 24.9 22.7 31.9<br />
maét<br />
Haäu quaû cuûa beänh<br />
Khoâng bieát roõ 353 44.1 46.6 36.2*<br />
56.5<br />
(A);36.5(B)*<br />
Töû vong<br />
387 48.4 46.4 54.8*<br />
38.2<br />
(A);55.1(B)*<br />
Xô gan<br />
150 18.8 17.2 23.9*<br />
NS<br />
Ung thö gan 147 18.4<br />
NS<br />
13.9<br />
(A);21.3(B)*<br />
<br />
184<br />
<br />
NS<br />
NS<br />
NS<br />
<br />
NS<br />
NS<br />
NS<br />
<br />
NS<br />
NS<br />
NS<br />
NS<br />
<br />
Kieán thöùc (n= Soá Tæ leä<br />
800)<br />
ca (%)<br />
<br />
Phaùi<br />
Nam Nöõ<br />
<br />
Vaên hoùa<br />
A: muø chöõ<br />
<br />
Veà caùch phoøng ngöøa beänh<br />
Khoâng bieát 376 47.0 49.5 38.8*<br />
Khoâng aên<br />
chung<br />
Khoâng QHTD<br />
böøa baõi<br />
Söû duïng BCS<br />
Khoâng chích<br />
chung kim<br />
Khoâng chung<br />
dao caïo<br />
Chích ngöøa<br />
<br />
Nhoùm<br />
tuoåi<br />
<br />
56.2<br />
(A);41.0(B)*<br />
134 16.8 14.7 23.4*<br />
NS<br />
<br />
NS<br />
<br />
248 31.0 29.1 37.2*<br />
<br />
NS<br />
<br />
NS<br />
<br />
213 26.6 24.8 32,4*<br />
302 37.8<br />
NS<br />
<br />
NS<br />
33.1<br />
(A);40.8(B)*<br />
NS<br />
<br />
NS<br />
NS<br />
<br />
17.4<br />
(A);23.4(B)*<br />
<br />
NS<br />
<br />
NS<br />
<br />
NS<br />
<br />
NS<br />
<br />
15,4©;9,<br />
9(D)<br />
NS<br />
<br />
229 28.6<br />
<br />
NS<br />
<br />
168 21.0<br />
<br />
NS<br />
<br />
Caûm nhaän veà söï nguy hieåm cuûa beänh<br />
Sôï bò maéc<br />
268 33,5 73,7 81,9*<br />
beänh<br />
Ñaõ chích ngöøa 112 14<br />
NS<br />
Chöa chích 688 86<br />
ngöøa<br />
Ko bieát coù<br />
509 74.0<br />
thuoác chích<br />
Seõ chích khi coù 600 87.2<br />
ñieàu kieän<br />
<br />
* p30 tuoåi, coøn laïi 86%<br />
chöa chích ngöøa. Lyù do quan troïng nhaát cuûa vieäc chöa<br />
chích ngöøa ñoù laø khoâng bieát coù thuoác chuûng (62,6%).<br />
<br />
BAØN LUAÄN<br />
Ñoä tuoåi trung bình laø 27,5.7; ña soá laø nam, trình ñoä<br />
hoïc vaán thaáp, laøm ngheà lao ñoäng giaûn ñôn vaø thaát nghieäp.<br />
<br />
Nhieãm<br />
<br />
Nhaän thöùc veà beänh vieâm gan sieâu vi B cuûa ngöôøi<br />
nghieän ma tuùy khoâng cao, chæ coù khoaûng moät<br />
nöûa(57,9%) coù moät soá kieán thöùc veà beänh, keå caû nhöõng<br />
kieán thöùc sai veà ñöôøng laây vaø caùch phoøng ngöøa. Hoï<br />
bieát raèng hoï laø nhoùm ngöôøi coù nguy cô cao bò maéc<br />
beänh VGSV B do haønh vi chích chung kim laø ñöôøng<br />
laây truyeàn beänh. Cuõng coù khoaûng moät nöûa cho raèng<br />
VGSV B laø moät beänh nguy hieåm, haäu quaû cuûa beänh laø<br />
töû vong nhöng sôï bò maéc beänh chæ coù 33,5%. Nhöõng<br />
ngöôøi bieát beänh nguy hieåm nhöng khoâng sôï coù theå do<br />
baûn thaân hoï ñaõ maéc beänh hay do thaùi ñoä baát caàn cuûa<br />
moät soá ngöôøi, vieäc tuyeân truyeàn phoøng beänh cho<br />
nhöõng ngöôøi naøy seõ khoù khaên hôn.<br />
Trình ñoä vaên hoùa aûnh höôûng nhieàu ñeán söï nhaän<br />
thöùc beänh, trình ñoä vaên hoùa caøng cao thì nhaän thöùc veà<br />
beänh caøng nhieàu vaø ñuùng hôn, söï tieáp nhaän thoâng tin<br />
töø nhöõng phöông tieän truyeàn thoâng ñaïi chuùng toát hôn,<br />
ñaây laø nhöõng nguoàn thoâng tin phoå bieán vaø coù giaù trò.<br />
Nöõ giôùi bieát veà beänh nhieàu hôn nam giôùi, keå caû<br />
nhöõng hieåu bieát sai cuõng nhieàu hôn, tæ leä sôï bò beänh<br />
nhieàu hôn. Ñieàu naøy coù theå do taâm lyù hay lo laéng cuûa<br />
giôùi nöõ neân hoï cho raèng beänh raát deã laây, beänh coù theå<br />
truyeàn baèng baát cöù con ñöôøng naøo.<br />
Tæ leä chích ngöøa ôû nhoùm ngöôøi 30 tuoåi ñieàu naøy cho thaáy vieäc<br />
chuûng ngöøa hieän nay ñaõ phoå bieán hôn neân nhöõng<br />
ngöôøi treû ñöôïc chuûng ngöøa nhieàu hôn. Ña soá nhöõng<br />
ngöôøi chöa chích ngöøa cho raèng hoï chöa chích vì<br />
nghó laø khoâng coù thuoác chuûng, nhö vaäy vieäc tuyeân<br />
truyeàn phoøng ngöøa VGSV B cho nhöõng ngöôøi nghieän<br />
ma tuùy chöa toát.<br />
Caùc nguoàn thoâng tin töø baùo chí, truyeàn hình,<br />
radio ñoùng vai troø quan troïng trong coâng taùc tuyeân<br />
truyeàn trong ñoù baùo, truyeàn hình coù phaàn öu theá hôn<br />
coù leõ do nhöõng phöông tieän thoâng tin naøy thöôøng coù<br />
hình aûnh sinh ñoäng keøm theo neân gaây aán töôïng cho<br />
ngöôøi tieáp nhaän thoâng tin hôn. Nhöõng ngöôøi muø chöõ<br />
vaø trình ñoä vaên hoùa thaáp thoâng tin maø hoï nhaän ñöôïc<br />
chuû yeáu töø tivi. Caùc nguoàn thoâng tin khaùc cuõng ñoùng<br />
moät vai troø nhaát ñònh nhöng khoâng coù söï khaùc bieät<br />
giöõa caùc nhoùm hoïc vaán<br />
<br />
185<br />
<br />
KIEÁN NGHÒ<br />
<br />
ñeán söùc khoûe hôn laø nöõ.<br />
<br />
- Khaû naêng maéc beänh vgsv B thì cao hôn HIV ôû<br />
ngöôøi tieâm chích ma tuùy, nhöng söï hieåu bieát veà beänh<br />
VGSV B keùm hôn nhieàu so vôùi HIV(3) cho neân caàn<br />
taêng cöôøng coâng taùc tuyeân truyeàn hôn nöõa veà beänh<br />
naøy ôû caùc trung taâm cai nghieän cuõng nhö treân caùc<br />
phöông tieän thoâng tin ñaïi chuùng, caàn phaûi söû duïng<br />
nhöõng töø ngöõ deã hieåu, hình aûnh minh hoïa soáng ñoäng<br />
ñeå nhöõng ngöôøi coù trình ñoä hoïc vaán thaáp deã tieáp thu<br />
<br />
TAØI LIEÄU THAM KHAÛO<br />
<br />
- Chuù yù khi tuyeân truyeàn cho nhöõng ngöôøi<br />
nghieän chích laø nam giôùi vì ñoái töôïng naøy ít quan taâm<br />
<br />
186<br />
<br />
1.<br />
2.<br />
<br />
3.<br />
<br />
4.<br />
<br />
Nguyeãn Höõu Chí, “ Beänh vieâm gan sieâu vi caáp”-Beänh<br />
truyeàn nhieãm, NXB y hoïc 1997.<br />
Nguyeãn Höõu Chí, Cao Ngoïc Nga, Voõ Minh Quang,<br />
Ñoàng nhieãm HIV vaø caùc loaïi sieâu vi gaây vieâm gan,<br />
Yhoïc thöïc haønh, Boä y teá, soá 8.<br />
Leâ Ngoïc Yeán, Chung AÙ(uûy ban quoác gia phoøng choáng<br />
AIDS), Nguyeãn Chí Phi (Tröôøng ñaïi hoïc y Haø noäi):<br />
Nhaän thöùc vaø haønh vi nguy cô deã nhieãm HIV cuûa<br />
ngöôøi nghieän ma tuùy, 1997.<br />
Louise Cooley, Joseph Sasadeusz (2003),Clinical and<br />
virological aspects of hepatitis B co-infection in<br />
individials infected with human immunodeficiency<br />
virus type 1, Journal of Clinical Virology 26<br />
<br />
Thêm vào BST
Báo xấu
Download
Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ
