Nhận xét đặc điểm lâm sàng, X quang nhóm bệnh nhân cấy implant có nâng xoang ghép xương

T¹p chÝ y - d−îc häc qu©n sù sè 1-2018<br /> <br /> NHẬN XÉT ĐẶC ĐIỂM LÂM SÀNG, X QUANG NHÓM BỆNH NHÂN<br /> CẤY IMPLANT CÓ NÂNG XOANG GHÉP XƯƠNG<br /> Trương Uyên Cường*; Trần Thị Lan Anh**<br /> TÓM TẮT<br /> Mục tiêu: nhận xét đặc điểm lâm sàng, nguyên nhân và X quang nhóm bệnh nhân (BN)<br /> nghiên cứu. Đối tượng và phương pháp: nghiên cứu trên 21 BN (44 implant ankylos), đến khám<br /> và điều trị tại Khoa Răng miệng, Bệnh viện Quân y 103 từ tháng 3 - 2013 đến 5 - 2016. Kết quả<br /> và kết luận: nguyên nhân mất răng chủ yếu là do viêm quanh răng (31/44 implant = 70,5%).<br /> Chiều cao xương có ích hàm trên chủ yếu < 5 mm (26/44 trường hợp = 59,1%). Chiều rộng<br /> xương có ích hàm trên chủ yếu từ 6 - 9 mm (41/44 trường hợp = 93,2%).<br /> * Từ khóa: Cấy ghép implant; Nâng xoang; Ghép xương.<br /> <br /> Review on Clinical Features, X-ray on the Patients with Dental<br /> Implants Maxillary Sinus Floor Elevation and Bone Graft<br /> Summary<br /> Objectives: To review clinical features, causes, X-ray on the patients who were restored<br /> dental. Subjects and methods: A retrospective and prospective cross-sectional study on 21<br /> patients with 44 implant who were examined and treated at Oral and Dental Department, 103<br /> Military Hospital from 3 - 2013 to 5 - 2016. Results and conclusions: Main cause of tooth loss is<br /> due to periodontitis with 31/44 implants (70.5%). Alveolar bone maxillary height < 5 mm<br /> was found in 26/44 cases (59.1%). Dimensional ridge maxillary between 6 - 9 mm was 41/44<br /> cases (93.2%).<br /> *Keywords: Implant; Sinus floor elevation; Bone graft.<br /> <br /> ĐẶT VẤN ĐỀ<br /> Tiêu xương ở bề mặt của ổ nhổ và bồi<br /> đắp xương trong huyệt ổ răng rỗng là hai<br /> quá trình tự nhiên diễn ra đồng thời sau<br /> nhổ răng. Trong quá trình tiêu xương, xương<br /> hàm trên tiêu chủ yếu theo chiều ngang ở<br /> cả mặt trong lẫn mặt ngoài nên sống hàm<br /> trên trở nên hẹp và nhọn. Các nghiên cứu<br /> cho thấy, khoảng 25% khối lượng xương bị<br /> <br /> mất đi ngay ở năm đầu tiên sau nhổ răng<br /> và 40 - 60% trong 3 năm tiếp theo [7].<br /> Thiếu xương trong cấy implant có thể<br /> theo chiều dọc, chiều ngang hoặc hỗn<br /> hợp. Để khắc phục tình trạng thiếu xương<br /> vùng răng sau hàm trên, phẫu thuật nâng<br /> xoang (kín hoặc hở) và ghép xương là<br /> phương pháp tối ưu nhằm đảm bảo thành<br /> công trong cấy implant nha khoa.<br /> <br /> * Bệnh viện Quân y 103<br /> ** Bộ Tư lệnh Bảo vệ Lăng Chủ tịch Hồ Chí Minh<br /> Người phản hồi (Corresponding): Trương Uyên Cường (uyencuong79@yahoo.com)<br /> Ngày nhận bài: 29/09/2017; Ngày phản biện đánh giá bài báo: 15/12/2017<br /> Ngày bài báo được đăng: 26/12/2017<br /> <br /> 146<br /> <br /> T¹p chÝ y - d−îc häc qu©n sù sè 1-2018<br /> ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP<br /> NGHIÊN CỨU<br /> 1. Đối tượng nghiên cứu.<br /> Chọn cỡ mẫu 21 BN với 44 implant<br /> đến khám và điều trị tại Khoa Răng<br /> miệng, Bệnh viện Quân y 103 từ tháng 3 2013 đến 5 - 2016.<br /> * Tiêu chuẩn lựa chọn:<br /> + BN ≥ 20 tuổi, có sức khỏe tốt, đủ<br /> điều kiện phẫu thuật.<br /> + Mất răng hàm sau và khoảng cách<br /> mất răng đủ phục hình tối thiểu 5 mm.<br /> + Có nguyên vọng cấy implant nha<br /> khoa và đồng ý tham gia nghiên cứu.<br /> * Tiêu chuẩn loại trừ:<br /> + BN bị các bệnh mạn tính toàn thân<br /> và tại chỗ, không đủ sức khỏe phẫu thuật.<br /> BN đang điều trị tia xạ vùng đầu mặt cổ.<br /> + Sót chân răng hoặc có hiện tượng<br /> viêm tiết dịch mủ ngay sau nhổ răng.<br /> + BN không đồng ý nghiên cứu và<br /> không theo dõi được.<br /> 2. Phương pháp nghiên cứu.<br /> - Phương pháp hồi cứu, tiến cứu, mô<br /> tả cắt ngang.<br /> * Các bước tiến hành:<br /> - Khám và thu thập thông tin trước<br /> nghiên cứu: họ và tên, tuổi, giới, tiền sử.<br /> <br /> - Khám lâm sàng, cận lâm sàng và thu<br /> thập thông tin trước phẫu thuật: xác định<br /> vị trí, kích thước sống hàm, chụp CT<br /> conebeam, dự kiến kích thước implant.<br /> * Phương pháp thu thập số liệu:<br /> - Số liệu thu thập được ghi chép vào<br /> bệnh án nghiên cứu.<br /> - Đo kích thước xương phẫu thuật:<br /> dựa trên CT Cone Beam.<br /> - Chiều cao xương phẫu thuật được đo<br /> từ mào xương đến đáy xoang hàm trên.<br /> - Chiều rộng xương phẫu thuật được<br /> đo tại vị trí dự kiến cấy implant.<br /> * Đánh giá mật độ xương:<br /> Dựa vào chỉ số Hounsfield để xác định<br /> mật độ xương (g/cm3):<br /> D1: > 1.250 HU; D2: 850 -1.250 HU;<br /> D3: 350 - 850 HU; D4: 150 - 350 HU;<br /> D5: < 150 HU.<br /> * Xác định loại niêm mạc:<br /> Dựa vào cách đánh giá độ dày - mỏng<br /> của niêm mạc theo Kan và CS (2009)<br /> [5], đặc điểm giải phẫu niêm mạc mỏng uốn lượn là loại mà khi thăm khám bằng<br /> thăm châm nha chu có thể thấy thăm<br /> châm qua viền lợi dưới ánh sáng tự<br /> nhiên. Loại niêm mạc dày - phẳng là loại<br /> không thể nhìn thấy thăm châm khi thăm<br /> khám.<br /> <br /> KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ BÀN LUẬN<br /> Bảng 1: Liên quan giữa tuổi và vị trí mất răng.<br /> Vị trí<br /> <br /> Răng hàm nhỏ<br /> <br /> Răng hàm lớn<br /> <br /> Chung<br /> <br /> Tuổi<br /> <br /> n<br /> <br /> %<br /> <br /> n<br /> <br /> %<br /> <br /> n<br /> <br /> %<br /> <br /> < 25<br /> <br /> 1<br /> <br /> 2,9<br /> <br /> 1<br /> <br /> 10,0<br /> <br /> 2<br /> <br /> 4,5<br /> <br /> 25 - 50<br /> <br /> 8<br /> <br /> 23,5<br /> <br /> 1<br /> <br /> 10,0<br /> <br /> 9<br /> <br /> 20,5<br /> <br /> > 50<br /> <br /> 25<br /> <br /> 73,5<br /> <br /> 8<br /> <br /> 80,0<br /> <br /> 33<br /> <br /> 75,0<br /> <br /> 34<br /> <br /> 100,0<br /> <br /> 10<br /> <br /> 100,0<br /> <br /> 44<br /> <br /> 100,0<br /> <br /> Tổng<br /> <br /> 147<br /> <br /> T¹p chÝ y - d−îc häc qu©n sù sè 1-2018<br /> Các đối tượng tham gia nghiên cứu ở<br /> nhiều lứa tuổi, nhỏ nhất 20 tuổi, lớn nhất<br /> 70 tuổi. Độ tuổi trung bình 44,88 ± 15,7<br /> phù hợp với nghiên cứu của Trịnh Hồng<br /> Mỹ (44,9 ± 11,2 tuổi) [1].<br /> <br /> mất răng sau hàm trên khá cao so với<br /> người trẻ.<br /> - Về phân bố tỷ lệ nam/nữ trong nghiên<br /> cứu cho thấy nam gặp nhiều hơn nữ<br /> (nam 76,2% và nữ 23,8%) cho thấy do vệ<br /> sinh răng miệng của nam kém hơn dẫn<br /> đến tỷ lệ mắc các bệnh viêm quanh răng<br /> cao hơn. Mặt khác, do lo sợ phẫu thuật,<br /> đau và các biến chứng… nên tỷ lệ nữ cấy<br /> implant nâng xoang có ghép xương ít hơn.<br /> <br /> Trong nghiên cứu, nhóm BN < 25 tuổi<br /> có tỷ lệ thấp (4,7%) và nhóm tuổi nhiều<br /> nhất > 50 tuổi (66,7%). Sự khác biệt<br /> này cho thấy tỷ lệ người lớn tuổi > 50<br /> <br /> Bảng 2: Liên quan giữa nguyên nhân mất răng và vị trí mất răng.<br /> Vị trí<br /> <br /> Răng hàm nhỏ<br /> <br /> Răng hàm lớn<br /> <br /> Chung<br /> <br /> Nguyên nhân<br /> <br /> n<br /> <br /> %<br /> <br /> n<br /> <br /> %<br /> <br /> n<br /> <br /> %<br /> <br /> Sâu răng<br /> <br /> 1<br /> <br /> 10,0<br /> <br /> 11<br /> <br /> 32,4<br /> <br /> 12<br /> <br /> 27,3<br /> <br /> Viêm quanh răng<br /> <br /> 8<br /> <br /> 80,0<br /> <br /> 23<br /> <br /> 67,6<br /> <br /> 31<br /> <br /> 70,5<br /> <br /> Chấn thương<br /> <br /> 0<br /> <br /> 0<br /> <br /> 0<br /> <br /> 0<br /> <br /> 0<br /> <br /> 0<br /> <br /> Bẩm sinh<br /> <br /> 1<br /> <br /> 10,0<br /> <br /> 0<br /> <br /> 0<br /> <br /> 1<br /> <br /> 2,3<br /> <br /> 10<br /> <br /> 100,0<br /> <br /> 34<br /> <br /> 100,0<br /> <br /> 44<br /> <br /> 100,0<br /> <br /> Tổng<br /> <br /> Nguyên nhân mất răng phổ biến nhất là do viêm quanh răng (70,5%). Tỷ lệ viêm<br /> quanh răng trong nghiên cứu của chúng tôi phù hợp với kết quả của Đàm Văn Việt<br /> (46%) [2].<br /> Bảng 3: Liên quan giữa chiều cao xương phẫu thuật với vị trí mất răng.<br /> Răng hàm nhỏ<br /> <br /> Răng hàm lớn<br /> <br /> Chiều cao<br /> <br /> n<br /> <br /> %<br /> <br /> n<br /> <br /> %<br /> <br /> n<br /> <br /> %<br /> <br /> < 5 mm<br /> <br /> 0<br /> <br /> 0,0<br /> <br /> 26<br /> <br /> 76,5<br /> <br /> 26<br /> <br /> 59,1<br /> <br /> 5 - 10 mm<br /> <br /> 10<br /> <br /> 90<br /> <br /> 8<br /> <br /> 23,5<br /> <br /> 18<br /> <br /> 40,9<br /> <br /> > 10 mm<br /> <br /> 0<br /> <br /> 10<br /> <br /> 0<br /> <br /> 0,0<br /> <br /> 0<br /> <br /> 0<br /> <br /> 10<br /> <br /> 100.00<br /> <br /> 34<br /> <br /> 100.00<br /> <br /> 44<br /> <br /> 100.0<br /> <br /> Vị trí<br /> <br /> Tổng<br /> <br /> Tổng<br /> <br /> - Chiều cao xương phẫu thuật phổ biến < 5 mm.<br /> - Chiều cao xương phẫu thuật vùng răng sau hàm trên thường không đủ để cấy<br /> implant có chiều dài lý tưởng. Vì vậy, chúng tôi kết hợp với kỹ thuật nâng sàn xoang<br /> (nâng xoang kín với chiều cao xương 5 - 10 mm và nâng xoang hở khi chiều cao<br /> xương < 5 mm) nhằm gia tăng chiều cao xương, đảm bảo implant có thể tích hợp<br /> xương, chịu được lực và tồn tại lâu dài [3].<br /> 148<br /> <br /> T¹p chÝ y - d−îc häc qu©n sù sè 1-2018<br /> Bảng 4: Liên quan giữa chiều rộng xương phẫu thuật với vị trí mất răng.<br /> Răng hàm nhỏ<br /> <br /> Răng hàm lớn<br /> <br /> Chiều rộng<br /> <br /> n<br /> <br /> %<br /> <br /> n<br /> <br /> %<br /> <br /> n<br /> <br /> %<br /> <br /> < 6 mm<br /> <br /> 1<br /> <br /> 10<br /> <br /> 0<br /> <br /> 0.0<br /> <br /> 1<br /> <br /> 2,3<br /> <br /> 6 - 9 mm<br /> <br /> 9<br /> <br /> 90<br /> <br /> 32<br /> <br /> 94.1<br /> <br /> 41<br /> <br /> 93,2<br /> <br /> > 9 mm<br /> <br /> 0<br /> <br /> 0.0<br /> <br /> 2<br /> <br /> 5.9<br /> <br /> 2<br /> <br /> 4,5<br /> <br /> Tổng<br /> <br /> 10<br /> <br /> 100.0<br /> <br /> 34<br /> <br /> 100.0<br /> <br /> 44<br /> <br /> 100.0<br /> <br /> Vị trí<br /> <br /> Tổng<br /> <br /> - Chiều rộng xương phẫu thuật chủ yếu trong khoảng 6 - 9 mm. Chiều rộng xương<br /> có ích ít nhất < 6 mm (2,3%) và > 9 mm (4,5%).<br /> - Trong nghiên cứu, chiều rộng xương phẫu thuật đủ lớn để cấy implant. Đối với các<br /> răng sau hàm trên, thường sử dụng implant đường kính lớn nhằm tăng diện tích tiếp<br /> xúc, tăng độ ổn định sơ khởi và đảm bảo chức năng ăn nhai [6].<br /> Bảng 5: Liên quan giữa mật độ xương với nhóm tuổi.<br /> Nhóm tuổi<br /> <br /> < 25<br /> <br /> 25 - 50<br /> <br /> > 50<br /> <br /> Tổng<br /> <br /> Loại xương<br /> <br /> n<br /> <br /> %<br /> <br /> n<br /> <br /> %<br /> <br /> n<br /> <br /> %<br /> <br /> n<br /> <br /> %<br /> <br /> D1<br /> <br /> 0<br /> <br /> 0<br /> <br /> 1<br /> <br /> 0<br /> <br /> 0<br /> <br /> 0<br /> <br /> 1<br /> <br /> 2,3<br /> <br /> D2<br /> <br /> 1<br /> <br /> 50<br /> <br /> 5<br /> <br /> 55,6<br /> <br /> 6<br /> <br /> 18,2<br /> <br /> 12<br /> <br /> 27,3<br /> <br /> D3<br /> <br /> 1<br /> <br /> 50<br /> <br /> 3<br /> <br /> 33,3<br /> <br /> 23<br /> <br /> 69,7<br /> <br /> 27<br /> <br /> 61,4<br /> <br /> D4<br /> <br /> 0<br /> <br /> 0<br /> <br /> 0<br /> <br /> 0<br /> <br /> 4<br /> <br /> 12,1<br /> <br /> 4<br /> <br /> 9,1<br /> <br /> 2<br /> <br /> 100<br /> <br /> 9<br /> <br /> 100<br /> <br /> 33<br /> <br /> 100<br /> <br /> 44<br /> <br /> 100<br /> <br /> Tổng<br /> <br /> Trong nghiên cứu, mật độ xương chủ yếu là D3 (27/44 BN = 61,4%). Đây là mật độ<br /> xương phổ biến vùng răng sau hàm trên có xương vỏ mỏng và lớp xương xốp dày nên<br /> quá trình khoan dễ dàng hơn. Tuy nhiên, nếu không cẩn thận, lỗ khoan sẽ rộng và lệch<br /> hướng. Do đó, để chắc chắn, quá trình cấy implant nên để đỉnh implant nằm trong<br /> xương vỏ của đáy xoang, đồng thời ghép xương nhằm tăng độ ổn định sơ khởi [4].<br /> Bảng 6: Liên quan giữa đặc điểm giải phẫu niêm mạc và vị trí mất răng.<br /> Vị trí<br /> <br /> Răng hàm nhỏ<br /> <br /> Răng hàm lớn<br /> <br /> Tổng<br /> <br /> Chiều cao<br /> <br /> n<br /> <br /> %<br /> <br /> n<br /> <br /> %<br /> <br /> n<br /> <br /> %<br /> <br /> Niêm mạc dày<br /> <br /> 6<br /> <br /> 60,0<br /> <br /> 16<br /> <br /> 47,1<br /> <br /> 22<br /> <br /> 50<br /> <br /> Niêm mạc mỏng<br /> <br /> 4<br /> <br /> 40<br /> <br /> 18<br /> <br /> 52,9<br /> <br /> 22<br /> <br /> 50<br /> <br /> 10<br /> <br /> 100<br /> <br /> 34<br /> <br /> 100,0<br /> <br /> 44<br /> <br /> 100<br /> <br /> Tổng<br /> <br /> Dạng niêm mạc dày và dạng niêm mạc mỏng tương đương nhau. Trong đó, nhóm<br /> răng hàm lớn có tỷ lệ niêm mạc mỏng phổ biến hơn dạng niêm mạc mỏng, tương ứng<br /> 52,9% và 47,1%, khác biệt không có ý nghĩa thống kê.<br /> 149<br /> <br /> T¹p chÝ y - d−îc häc qu©n sù sè 1-2018<br /> KẾT LUẬN<br /> Qua nghiên cứu trên 21 BN nâng xoang<br /> với 44 implant, chúng tôi rút ra kết luận:<br /> - Độ tuổi trung bình của nhóm BN<br /> nghiên cứu 44,88 ± 15,7.<br /> - Tỷ lệ nam gặp nhiều hơn nữ (nam<br /> 76,2% và nữ 23,8%).<br /> - Nguyên nhân mất răng chủ yếu là do<br /> viêm quanh răng (70,5%).<br /> - Chiều cao xương phẫu thuật phổ<br /> biến < 5 mm (26/44 BN = 59,1%) và từ 5 10 mm (18/44 = 40,9%).<br /> - Chiều rộng xương phẫu thuật chủ<br /> yếu trong khoảng 6 - 9 mm (41/44<br /> BN = 93,2%).<br /> - Mật độ xương chủ yếu là D3 (27/44<br /> BN = 61,4%) và D2 (12/44 BN = 27,3%).<br /> - Dạng niêm mạc dày và dạng niêm<br /> mạc mỏng tương đương nhau (50%).<br /> TÀI LIỆU THAM KHẢO<br /> 1. Trịnh Hồng Mỹ. Nghiên cứu kỹ thuật cấy<br /> ghép implant trên BN mất răng có ghép xương.<br /> Luận án Tiến sỹ Y học. Viện Nghiên cứu Khoa<br /> học Y Dược lâm sàng 108. 2012, tr.85-87.<br /> 2. Đàm Văn Việt. Nghiên cứu điều trị mất<br /> răng hàm trên từng phần bằng kỹ thuật implant<br /> <br /> 150<br /> <br /> có ghép xương. Luận án Tiến sỹ Y học.<br /> Trường Đại học Y Hà Nội. 2013, tr.106-108.<br /> 3. Cannizzaro G, Felice P, Minciarelli A.F<br /> et al. Early implant loading in the atrophic<br /> posterior maxilla: 1-stage lateral versus<br /> crestal sinus lift and 8 mm hydroxyapatitecoated implants. A 5-year randomized<br /> controlled trial. Eur J Oral Implantol. Spring.<br /> 2013, 6 (1), pp.13-25.<br /> 4. Hamid Moghaddas, Mohammad Reza<br /> Amjadi and Narges Naghsh. Clinical and<br /> biometrical evaluation of socket preservation<br /> using demineralized freeze-dried bone<br /> allograft with and without the palatal. Dent<br /> Res J (Isfahan). 2012, 9 (6), pp.758-763.<br /> 5. Kan J.Y, Rungcharassaeng K et al.<br /> Facial gingival tissue stability after connective<br /> tissue graft with single immediate tooth<br /> replacement in the esthetic zone: consecutive<br /> case report. J Oral Maxillofac Surg. 2009,<br /> pp.40-48.<br /> 6. Kim S.M, Park J.W, Suh J.Y et al. Boneadded osteotome technique versus lateral<br /> approach for sinus floor elevation: a<br /> comparative radiographic study. Implant Dent.<br /> 2011, 20 (6), pp.465-470.<br /> 7. Tan W.L, Wong T.L et al. A systematic<br /> review of postextractional alveolar hard and<br /> soft tissue dimensional changes in human.<br /> Clinical Oral Implants. 2012, 23 (5), pp.1-21.<br /> <br />