Nhiễm giun sán ở người, cá nước ngọt và rau xanh tại cộng đồng huyện Đại Lộc tỉnh Quảng Nam

Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 17 * Phụ bản của Số 1 * 2013<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> NHIỄM GIUN SÁN Ở NGƯỜI, CÁ NƯỚC NGỌT VÀ RAU XANH<br /> TẠI CỘNG ĐỒNG HUYỆN ĐẠI LỘC TỈNH QUẢNG NAM<br /> Nguyễn Văn Đề*, Phan Thị Hương Liên*, Motohito Sano**<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Tại Việt Nam, bệnh giun sán phổ biến trên toàn quốc với tỷ lệ nhiễm cao và hầu hết truyền qua thực phẩm,<br /> bao gồm cá và rau xanh.<br /> Mục tiêu: Đánh giá tình hình nhiễm giun sán trên người, cá nước ngọt và rau xanh tại tỉnh Quảng Nam.<br /> Phương pháp: Điều tra ngang đánh giá nhiễm giun sán ở 304 người (bằng xét nghiệm phân Kato-Katz),<br /> xét nghiệm máu ELISA với kháng nguyên sán lá gan lớn 100 người, 100 mẫu cá nước ngọt (bằng phương pháp<br /> tiêu cơ với pepsin acid), 100 mẫu rau xanh (bằng phương pháp rửa, ly tâm lắng cặn) tại cộng đồng huyện Đại<br /> Lộc, Quảng Nam năm 2010.<br /> Kết quả: Kết quả nhiễm giun sán trên người là 30,26%, bao gồm nhiễm giun móc/mỏ 29,28%, giun đũa<br /> 1,97% và giun tóc 0,99%. Người nhiễm sán lá gan lớn 2,00%, rau nhiễm trứng giun sán 4,00% và cá nhiễm ấu<br /> trùng sán lá 2,00%.<br /> Kết luận: Điều tra ngang 1 điểm tại huyện Đại Lộc, Quang Nam cho thấy nhiễm giun ở mức trung bình<br /> (30,26%), đã phát hiện bệnh nhân sán lá gan lớn, cá nhiễm ấu trùng sán lá truyền cho người và rau nhiễm<br /> trứng/ấu trùng giun sán.<br /> Từ khóa: Ascaris, Trichuris, giun móc/mỏ, Fasciola.<br /> <br /> ABSTRACT<br /> HELMINTH INFECTIONS IN HUMANS, FRESH WATER FISH AND GREEN<br /> <br /> VEGETABLES IN THE COMMUNITY IN DAI LOC DISTRICT, QUANG NAM<br /> PROVINCE<br /> Nguyen Van De, Phan Thi Huong Lien, and Motohito Sano<br /> * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 17 - Supplement of No 1 - 2013: 95 - 98<br /> Helminthic diseases widespread distributed in Vietnam and most of them are Foodborne Parasite. Among the<br /> food included the fish and vegetables.<br /> Objectives: To assess Helminthic infection in human, fresh water fish and vegetables in Quang Nam<br /> Province.<br /> Methods: A cross-sectional study was used for assessment of helminth infection in human (using Kato-Katz<br /> method for stool examination) with 304 in community, ELISA test for serodiagnosis on 100 people by Fasciola<br /> antigen, fish examination for 100 fresh water fish using digestive muscle method and vegetable examination for<br /> 100 samples by washing and centrifuge in Dai Loc district, Quang Nam province in 2010.<br /> Results: The infection rate of helminth in human 30.26%, including Hookworm infection was 29.28%,<br /> Ascaris infection was 1.97% and Trichuris infection was 0.99%. The infection rate of fascioliasis was 2%, the<br /> infection rate of helminth eggs/larvae in vegetable was 4%, and the infection rate of fish borne trematode larvae in<br /> fish was 2%.<br /> *: Đại Học Y Hà Nội<br /> <br /> ** Trường Đại học Hamamatsu, Nhật Bản<br /> <br /> Tác giả liên lạc: PGS. TS. Nguyễn Văn Đề, ĐT: 0912377281, Email: ngvdeyhn@gmail.com<br /> <br /> Chuyên Đề Ký Sinh Trùng<br /> <br /> 95<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 17 * Phụ bản của Số 1 * 2013<br /> <br /> Conclusions: A cross-sectional study in a site in Dai Loc district, Quang Nam province showed that, the<br /> infection rate of Helminthes in human was medium level (30.26%), detected fascioliasis patients, fishborne<br /> Trematode in fish and Helminthic pathogens in vegetables.<br /> Keywords: Ascaris, Trichuris, Hookworm, Faciola.<br /> <br /> ĐẶT VẤN ĐỀ<br /> Bệnh giun sán phân bố rộng khắp trên thế<br /> giới với hàng tỷ người mắc, đặc biệt tại các nước<br /> đang phát triển trong đó có Việt Nam(5). Ô<br /> nhiễm thực phẩm hết sức nặng nề trong đó có<br /> mầm bệnh ký sinh trùng đã gây nên nhiều bệnh<br /> làm ảnh hưởng lớn đến sức khỏe cộng đồng(1).<br /> Tại Việt Nam, bệnh giun đường ruột như giun<br /> đũa, giun tóc, giun móc lưu hành trên toàn<br /> quốc, bệnh sán lá gan nhỏ phổ biến ở trên 32<br /> tỉnh, có nơi tỷ lệ nhiễm trên 30%; sán lá gan lớn<br /> lưu hành trên 52 tỉnh với trên 20.000 bệnh nhân.<br /> Sán lá phổi lưu hành trên 10 tỉnh, có nơi tỷ lệ<br /> nhiễm 15%, sán lá ruột lớn lưu hành trên 16<br /> tỉnh, có nơi tỷ lệ nhiễm 3,8%; sán lá ruột nhỏ lưu<br /> hành trên 18 tỉnh có nơi tỷ lệ nhiễm 64%; sán<br /> dây và ấu trùng sán lợn lưu hành trên 50 tỉnh, có<br /> nơi tỷ lệ nhiễm sán dây 12% và ấu trùng sán lợn<br /> 7,2% (1,5). Để góp phần phòng chống giun sán<br /> trên nhiều vùng, việc đánh giá tình hình nhiễm<br /> giun sán ở người và ô nhiễm một số thực phẩm<br /> chủ yếu tại Quảng Nam là cần thiết. Nghiên cứu<br /> này nhằm mục đích đánh giá tỷ lệ nhiễm giun<br /> sán trên người và thực phẩm như cá, rau tại Đại<br /> Lộc, tỉnh Quảng Nam.<br /> <br /> địa phương.<br /> Các loài rau xanh sử dụng chủ yếu ở địa<br /> phương.<br /> <br /> Cỡ mẫu<br /> Cỡ mẫu được tính theo công thức: n= Z21-a/2<br /> x P (1-P)/d2<br /> n = cỡ mẫu tối thiểu cho nghiên cứu; P = tỷ lệ<br /> nhiễm dự kiến; Z21-a/2 = 1,96 với độ tin cậy 95%;<br /> d= sai số = 0,05.<br /> Thay P = 25% là tỷ lệ nhiễm giun sán ở<br /> Quảng Nam (De et al, 2003) (3).<br /> Thay vào công thức ta có n = 288, quy tròn là<br /> 300.<br /> Phương pháp xét nghiệm<br /> Xét nghiệm phân bằng phương pháp KatoKatz tìm trứng giun sán.<br /> Xét nghiệm rau bằng phương pháp rửa 3 lần<br /> và ly tâm lắng cặn.<br /> Xét nghiệm cá bằng phương pháp tiêu cơ<br /> nhân tạo với pepsin acide.<br /> <br /> ĐỐI TƯỢNG -PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU<br /> <br /> Tất cả các bệnh nhân nhiễm giun sán đều<br /> được điều trị bằng albendazole 400 mg với giun<br /> đường ruột; praziquantel 25 mg/kg x 3 lần với<br /> sán lá gan nhỏ và triclabendazole 20mg/kg với<br /> sán lá gan lớn.<br /> <br /> Thiết kế nghiên cứu<br /> <br /> Phân tích và xử lý số liệu<br /> <br /> Nghiên cứu ngang mô tả.<br /> <br /> Điểm nghiên cứu<br /> <br /> Nhập số liệu và xử lý theo phần mềm Excel<br /> 2003.<br /> <br /> Huyện Đại Lộc, tỉnh Quảng Nam thuộc<br /> miền Trung Việt Nam.<br /> <br /> KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU<br /> <br /> Đối tượng nghiên cứu<br /> <br /> Bảng 1. Tỷ lệ nhiễm giun sán trên người qua xét<br /> nghiệm phân.<br /> <br /> Người dân trong cộng đồng dân cư từ 2 tuổi<br /> trở lên trong các hộ gia đình được chọn ngẫu<br /> nhiên, không phân biệt giới tính.<br /> Mẫu phân thu thập từ các đối tượng trên.<br /> Các mẫu cá gồm các loài cá nuôi chủ yếu ở<br /> <br /> 96<br /> <br /> Nhiễm giun sán trên người<br /> <br /> Số<br /> (+) giun sán (+) giun móc<br /> XN<br /> 92<br /> 89<br /> 304<br /> 30,26%<br /> 29,28%<br /> <br /> (+) giun<br /> đũa<br /> 6<br /> 1,97%<br /> <br /> (+) giun tóc<br /> 3<br /> 0,99%<br /> <br /> Nhận xét: trên 304 mẫu phân xét nghiệm, tỷ<br /> <br /> Chuyên Đề Ký Sinh Trùng<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 17 * Phụ bản của Số 1 * 2013<br /> lệ nhiễm giun sán chung là 30,26% (92/304),<br /> trong đó nhiễm giun móc cao nhất (29,28%),<br /> nhiễm giun đũa và giun tóc rất thấp.<br /> Bảng 2. Tỷ lệ nhiễm giun sán theo giới tính.<br /> Số XN<br /> 110<br /> <br /> Nam<br /> Số (+)<br /> 28<br /> <br /> %<br /> Số XN<br /> 25,45<br /> 194<br /> p < 0,05<br /> <br /> Nữ<br /> Số (+)<br /> 64<br /> <br /> %<br /> 32,99<br /> <br /> Nhận xét: Tỷ lệ nhiễm giun sán ở nữ cao hơn<br /> nam giới, sự khác nhau có ý nghĩa thống kê với<br /> p < 0,05.<br /> Bảng 3. Cường độ nhiễm giun sán.<br /> Giun móc<br /> Giun đũa<br /> Giun tóc<br /> Số trứng/g<br /> Số trứng/g<br /> Số trứng/g<br /> Số (+)<br /> Số (+)<br /> Số (+)<br /> (EPG)<br /> (EPG)<br /> (EPG)<br /> 89<br /> 1.246<br /> 6<br /> 14,568<br /> 3<br /> 24<br /> <br /> Nhận xét: Cường độ nhiễm giun móc ở mức<br /> nhiễm nhẹ (< 2.000 EPG), cường độ nhiễm giun<br /> đũa ở mức nhiễm trung bình (5.000 – 49.999<br /> EPG) và nhiễm giun tóc ở mức nhiễm nhẹ<br /> (