Nhiễm khuẩn huyết do vi nấm P. marneffei ở bệnh nhân AIDS

Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 15 * Số 1 * 2011<br /> 3.<br /> <br /> 4.<br /> <br /> 5.<br /> <br /> Poh KK, Tan HC, Yip JWL, Lim YT (2005). ReoPro<br /> Observational Registry: insights from the multicentre use of<br /> abciximab in Asia RAPOR. Singapore Med J; 46(8):407-413.<br /> Montalescot G, Barragan P, Wittenberg O, et al(2001). Platelet<br /> glycoprotein IIb/IIIa inhibition with coronary stenting for<br /> acute myocardial infarction. N Engl J Med; 344: 1895-1903.<br /> Marmur JD, Poludasu S, Agarwal A, et al (2006). Bolus-only<br /> platelet glycoprotein IIb-IIIa inhibition during percutaneous<br /> coronary intervention. J Invasive Cardiol; 18: 521-526.<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> 6.<br /> <br /> 7.<br /> <br /> Stone GW, Grines CL, Cox DA, et al (2002). Comparison of<br /> angioplasty with stenting, with or without abciximab, in acute<br /> myocardial infarction. N Engl J Med; 346: 957-966.<br /> Thiele H, Schindler K, Friedenberger J, et al (2008).<br /> Intracoronary compared with intravenous bolus abciximab<br /> application in patients with ST-elevation myocardial<br /> infarction undergoing primary percutaneous coronary<br /> intervention:<br /> the<br /> randomized<br /> Leipzig<br /> immediate<br /> percutaneous coronary intervention abciximab IV versus IC<br /> in ST-elevation myocardial infarction trial. Circulation; 118:<br /> 49-57.<br /> <br /> NHIỄM KHUẨN HUYẾT DO VI NẤM P. MARNEFFEI<br /> Ở BỆNH NHÂN AIDS<br /> Cao Ngọc Nga*, Nguyễn Lê Như Tùng**, Phạm Thị Hải Mến**, Nguyễn Duy Phong*<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Mục tiêu: Mô tả các đặc điểm lâm sàng, cận lâm sàng, phân tích kết quả điều trị, xác định tỉ lệ tử vong và<br /> phân tích nguyên nhân tử vong nhiễm khuẩn huyết (NTH) do vi nấm Penicillium marneffei ở bệnh nhân AIDS,<br /> nhập viện tại BV Bệnh Nhiệt Đới, TP Hồ Chí Minh.<br /> Phương pháp: thiết kế nghiên cứu mô tả cắt ngang, chọn những bệnh nhân bị nhiễm HIV/AIDS người lớn<br /> cấy máu có P. marneffei (+)<br /> Kết quả nghiên cứu: 137 bệnh nhân được đưa vào nghiên cứu. Sốt 92,7%; gan to 75,9%; lách to 68,6%;<br /> hạch to 59,8%; thiếu máu 56,2%; đặc biệt có đến 59,1% bệnh nhân có sang thương da đặc hiệu. Bạch cầu máu<br /> bình thường hoặc giảm chiếm đến 93,8%; trong đó có 84,9% bệnh nhân lymphô bào 0,00).<br /> <br /> ABSTRACT<br /> P. MARNEFFEI SEPTISEMIA IN THE HIV/AIDS PATIENTS<br /> Cao Ngoc Nga, Nguyen Le Nhu Tung, Pham Thi Hai Men, Nguyen Duy Phong<br /> * Y hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 15 – No. 1 – 2011: 15 - 20<br /> Objectives: To discribe characteristics of symptoms, laboratory tests; to analyse treatments’ results, to<br /> specify fatality rate and to analyse causes of fatalities in AIDS patients with septicemia due to Penicillium<br /> marneffei treated at the Hospital for Tropical Diseases.<br /> Method: Study design: cross-sectional study. Study samples: HIV/AIDS patients with positive blood<br /> culture.<br /> Resulst: 137 patients were enrolled. Fever: 92.7%; hepatomegaly: 75.9%; spleenomegaly: 68.6%;<br /> ardenopathy: 59.8%; anemia: 56.2%; specific skin lesion of Penicillium marneffei: 59.1%. White blood cells:<br /> normal or decreased: 93.8%; among which 84.9% patients with lymphocytes 0.00).<br /> <br /> * Bộ môn Nhiễm – ĐH Y Dược TP. HCM<br /> Tác giả liên lạc: PGS.TS. Cao Ngọc Nga<br /> <br /> ** Bệnh viện Bệnh Nhiệt Đới TP. HCM<br /> ĐT: 0909755831<br /> Email: bacnga131@yahoo.com<br /> <br /> 15<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> ĐẶT VẤN ĐỀ<br /> Bệnh do vi nấm P. marneffei là bệnh chỉ điểm<br /> thường gặp ở bệnh nhân AIDS sống tại các quốc<br /> gia Đông Nam Á như Thái Lan, Lào, Campuchia<br /> và Việt Nam. Ở Việt Nam, hầu hết bệnh xảy ra ở<br /> khu vực phía Nam. P. marneffei có thể gây bệnh<br /> cho nhiều cơ quan và tổ chức như viêm phổi,<br /> nhiễm khuẩn huyết, nhiễm khuẩn da, … hoặc<br /> phối hợp nhiều bệnh cảnh trên cùng một bệnh<br /> nhân. Biểu hiện thường gặp trong nhiễm P.<br /> marneffei là sốt, thiếu máu, gan lách to, tổn<br /> thương da và TCD4 < 100 tế bào/ml máu. Nhiễm<br /> khuẩn huyết (NTH) ở bệnh nhân AIDS là thể<br /> bệnh thường gặp và có tỉ lệ tử vong cao nhất<br /> trong các thể lâm sàng. Nguyên nhân tử vong có<br /> thể do nhập viện muộn, có biểu hiện nặng, tình<br /> trạng miễn dịch của bệnh nhân quá kém (TCD 4<br /> < 100 tế bào/ml máu, chưa sử dụng thuốc kháng<br /> HIV). Tuy nhiên, trên thực tế, từ lúc xuất hiện<br /> đại dịch HIV ở Việt Nam, những nghiên cứu<br /> riêng về NTH do P. marneffei chưa được thực<br /> hiện nhiều. Do đó, câu hỏi đặt ra là đặc điểm<br /> lâm sàng, cận lâm sàng và diễn tiến NTH do P.<br /> marneffei ở bệnh nhân bị AIDS là người Việt<br /> Nam như thế nào? Để trả lời câu hỏi này, đề tài<br /> được thực hiện với các mục tiêu sau:<br /> - Mô tả các đặc điểm dịch tễ, lâm sàng, cận<br /> lâm sàng NTH ở bệnh nhân AIDS nhập viện tại<br /> BV Bệnh Nhiệt Đới, TP Hồ Chí Minh.<br /> - Phân tích kết quả điều trị.<br /> - Xác định tỉ lệ tử vong và phân tích nguyên<br /> nhân tử vong.<br /> <br /> ĐỐI TƯỢNG - PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU<br /> Thiết kế nghiên cứu<br /> Mô tả cắt ngang bằng công thức tính cỡ mẫu<br /> của nghiên cứu cắt ngang.<br /> Đối tượng nghiên cứu<br /> Bệnh nhân bị nhiễm HIV ở giai AIDS (được<br /> xác định theo bảng phân chia giai đoạn lâm sàng<br /> của Bộ Y tế năm 2006 dựa trên hướng dẫn Tổ<br /> chức Y tế thế giới), trên 15 tuổi, nhập viện tại BV<br /> <br /> 16<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 15 * Số 1 * 2011<br /> Bệnh Nhiệt Đới TP. HCM, từ 1/2005 đến<br /> 12/2006.<br /> Phương pháp thực hiện<br /> Bệnh nhân có kết quả cấy máu xác định P.<br /> marneffei (+), các biến số về đặc điểm dịch tễ, lâm<br /> sàng, cận lâm sàng, kết quả diễn tiến bệnh được<br /> thu thập:<br /> <br /> Lâm sàng<br /> Thời gian bệnh trước nhập viện, các triệu<br /> chứng cơ năng (sốt, sụt cân, nhức đầu, ói, đau<br /> bụng, tiêu chảy, ho, khó thở,…, lý do nhập viện,<br /> các triệu chứng thực thể (dấu hiệu sinh tồn,<br /> thiếu máu, rối loạn tri giác, dấu màng não, dấu<br /> thần kinh định vị, sang thương da, vàng da, gan<br /> to, lách to, hạch to, nấm miệng, triệu chứng tổn<br /> thương các cơ quan khác).<br /> Cận lâm sàng<br /> Công thức máu, TCD4 (nếu có), chức năng<br /> thận, AST, ALT, X quang phổi, siêu âm bụng,<br /> xét nghiệm tầm sóat ổ nhiễm khuẩn ngõ vào.<br /> Thu thập và phân tích số liệu<br /> Số liệu được nhập và phân tích bằng phần<br /> mềm thống kê SPSS for Windows phiên bản<br /> 11.5. Các biến số được tính theo tỉ lệ phần trăm.<br /> Phép kiểm chi bình phương (χ2) có hay không<br /> hiệu chỉnh Fisher’s (Fisher’s exact test) dùng cho<br /> mẫu nhỏ để so sánh các tỉ lệ. Tỉ số chênh (OR) và<br /> khoảng tin cậy (KTC) 95% được đánh giá để ghi<br /> nhận mối liên quan. Giá trị p được xem là có ý<br /> nghĩa thống kê ở mức < 0,05.<br /> <br /> KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU<br /> Từ 1/2005 đến 12/2006 có 137 bệnh nhân<br /> AIDS nhập BV Bệnh Nhiệt Đới được chẩn đoán<br /> NTH do P. marneffei, trong đó có một bệnh nhân<br /> cấy máu có đồng nhiễm vi nấm C. neoformans.<br /> Đặc điểm của mẫu nghiên cứu<br /> - Giới: nam: 108; nữ: 29.<br /> - Tuổi: < 35 tuổi; ≥ 35 tuổi: 21.<br /> - Biết nhiễm HIV lúc nhập viện: 73; không<br /> biết: 64.<br /> - Cách lây HIV: tiêm chích ma túy: 95; quan<br /> hệ tình dục: 34; cách khác: 8.<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 15 * Số 1 * 2011<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> - Đang điều trị ARV: 15.<br /> <br /> Đặc điểm cận lâm sàng<br /> <br /> - Có điều trị dự phòng: Cotrimoxazol: 16;<br /> <br /> Công thức máu<br /> Bảng 4. Đặc điểm công thức máu<br /> <br /> Fluconazol: 9.<br /> Bảng 1. Chẩn đoán, điều trị ban đầu của BN NTH P.<br /> marneffei.<br /> Đặc điểm (n = 137)<br /> Số ca Tỉ lệ (%)<br /> Chẩn đoán ban đầu nấm da và /hoặc nấm 68<br /> 49,6<br /> máu<br /> Điều trị thuốc kháng nấm trước khi có kết<br /> 84<br /> 61,3<br /> quả cấy máu:<br /> * Itraconazole<br /> 56<br /> 40,9<br /> * Fluconazole<br /> 16<br /> 11,7<br /> * Amphotericin B<br /> 12<br /> 8,7<br /> <br /> Đặc điểm lâm sàng.<br /> <br /> Triệu chứng cơ năng<br /> Bảng 2. Triệu chứng cơ năng<br /> Triệu chứng<br /> Sốt<br /> Sụt cân<br /> Nhức đầu<br /> Ói<br /> Tiêu chảy<br /> Đau bụng<br /> Co giật<br /> <br /> Số lượng, n<br /> 127<br /> 105<br /> 8<br /> 8<br /> 49<br /> 46<br /> 1<br /> <br /> Tỉ lệ, %<br /> 92,7<br /> 76,6<br /> 5,8<br /> 5,8<br /> 35,8<br /> 33,6<br /> 0,7<br /> <br /> Triệu chứng thực thể<br /> Bảng 3. Các đặc điểm cận lâm sàng<br /> Đặc điểm lâm sàng<br /> Số lượng, n<br /> Đáp ứng viêm toàn thân (SIRS)<br /> 111<br /> Suy kiệt<br /> 85<br /> Nấm miệng*<br /> 90<br /> Gan to<br /> 104<br /> Lách to<br /> 94<br /> Sang thương da<br /> 81<br /> Hạch to<br /> 85<br /> Thiếu máu<br /> 77<br /> Suy hô hấp<br /> 47<br /> Phổi có ran<br /> 13<br /> Dấu màng não<br /> 6<br /> Rối loạn tri giác<br /> 11<br /> Dấu thần kinh định vị<br /> 0<br /> Vàng da<br /> 18<br /> Trụy mạch<br /> 10<br /> <br /> * Nấm miệng là bệnh lý kèm theo.<br /> <br /> Tỉ lệ, %<br /> 81<br /> 62<br /> 65,7<br /> 75,9<br /> 68,6<br /> 59,1<br /> 59,8<br /> 56,2<br /> 34,3<br /> 9,5<br /> 4,4<br /> 8<br /> 0<br /> 13,1<br /> 7,3<br /> <br /> Đặc điểm<br /> < 4000/ ml<br /> 4.000 – 12.000/ml<br /> > 12.000/ml<br /> Giảm BC hạt<br /> Giảm lymphô bào<br /> Thiếu máu (giảm hồng cầu)<br /> Giảm tiểu cầu<br /> Giảm 3 dòng máu ngoại biên<br /> <br /> Số lượng, n<br /> 63<br /> 60<br /> 14<br /> 8<br /> 121<br /> 77<br /> 88<br /> 25<br /> <br /> Tỉ lệ, %<br /> 46<br /> 47,8<br /> 10,2<br /> 5,8<br /> 88,3<br /> 56,2<br /> 64,2<br /> 18.2<br /> <br /> Số lượng TCD4<br /> Chỉ có 14 bệnh nhân được thực hiện xét<br /> nghiện TCD 4, thấp nhất 12 tế bào và cao nhất 47<br /> tế bào/ml. Nếu ước lượng TCD 4 theo lymphô<br /> bào, hầu hết bệnh nhân (115 bệnh nhân, chiếm<br /> 84,9%) có TCD 4 ≤ 200 /ml máu ngoại biên.<br /> Hiện diện của nấm P. marneffei trong các cơ<br /> quan tổ chức: những bệnh có biển hiện tổn<br /> thương các cơ quan, tổ chức đều được làm xét<br /> nghiệm (soi, cấy nấm), kết quả như sau:<br /> Bảng 5. Hiện diện của nấm P. marneffei ngoài máu.<br /> Kết quả soi hoặc cấy Số trường hợp,<br /> (+), 51/137<br /> n<br /> Sang thương da<br /> 46<br /> Hạch<br /> 2<br /> Dịch màng bụng<br /> 1<br /> Dịch màng phổi<br /> 1<br /> Dịch não tủy<br /> 1<br /> <br /> Tỉ lệ, %<br /> 33,6<br /> 1,5<br /> 0,7<br /> 0,7<br /> 0,7<br /> <br /> Kết quả điều trị.<br /> Thời gian nằm viện trung bình của BN NTH<br /> do P. marneffei là 12 ngày, (1 - 53 ngày). Tất cả<br /> bệnh nhân đều được điều trị thuốc kháng nấm<br /> Itraconazloe 400 mg/ngày sau khi có chẩn đoán<br /> xác định.<br /> Bảng 6: Kết quả điều trị của BN NTH do P.<br /> marneffei<br /> Kết quả điều trị (n = 137)<br /> Không cải thiện<br /> Cải thiện<br /> Tử vong<br /> <br /> Số trường hợp<br /> 16<br /> 83<br /> 38<br /> <br /> Tỉ lệ (%)<br /> 27,7<br /> 60,6<br /> 27,7<br /> <br /> 17<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 15 * Số 1 * 2011<br /> <br /> Phân tích nguyên nhân tử vong.<br /> Bảng 7: Mối liên quan giữa kết quả điều trị với các đặc điểm NTH do P. marneffei<br /> Đặc điểm<br /> Tử vong n = 38 (27,7%)<br /> Nhập khoa HSCC<br /> 24 (63,2)<br /> Bệnh sử < 7 ngày<br /> 15 (40,5)<br /> Có sang thương da<br /> 13 (34,2)<br /> Có rối loạn tri giác<br /> 9 (23,7)<br /> Sốc lúc nhập viện<br /> 6 (15,8)<br /> Suy hô hấp lúc nhập viện<br /> 25 (65,8)<br /> Điều trị kháng nấm ngay<br /> 13 (34,2)<br /> Suy thận<br /> 7 (19,4)<br /> 3<br /> Lymphô < 1.200 TB /mm<br /> 25 (65,8)<br /> TCD 4 ước lượng theo lymphô bào < 50 TB /mm3<br /> 9 (23,7)<br /> <br /> BÀN LUẬN<br /> Khảo sát 137 bệnh nhân có cơ địa AIDS bị<br /> NTH do P. marneffei nhập BV Bệnh Nhiệt Đới từ<br /> 1/2005 đến 12/2006, một số nhận xét như sau:<br /> Về lâm sàng<br /> <br /> Triệu chứng cơ năng<br /> Những triệu chứng cơ năng thường gặp<br /> nhất ở những BN nhiễm HIV/AIDS bị NTH do<br /> P. marneffei là: sốt, sụt cân, tiêu chảy, đau<br /> bụng. Tuy nhiên, nnhững triệu chứng này trên<br /> hoàn toàn không đặc hiệu cho tình trạng<br /> nhiễm P. marneffei. Những triệu chứng này có<br /> thể gặp trên BN AIDS giai đoạn cuối với<br /> những bệnh NTCH khác đi kèm.<br /> Triệu chứng thực thể<br /> - SIRS: 81% các BN NTH do P. marneffei có<br /> biểu hiện SIRS. Như vậy có đến khoảng 1/5 các<br /> trường hợp NTH do P. marneffei không có biểu<br /> hiện phản ứng của cơ thể gợi ý tình trạng<br /> nhiễm khuẩn lan tỏa. Điều này có thể gây khó<br /> khăn về chẩn đoán khi tiếp nhận BN, dễ bỏ sót<br /> chẩn đoán.<br /> - Suy hô hấp: có 34,3% bệnh nhân có biểu hiện<br /> suy hô hấp. Điều này có thể do NTH cũng có thể<br /> do nhiễm nấm tại phổi.<br /> - Sốc: Sốc trong NTH do P. marneffei xảy ra ít<br /> (7,3%) trong khi nếu so sánh với NTH do vi<br /> khuẩn tỉ lệ này cao hơn.<br /> - Suy kiệt cũng gặp trong 62%. Tuy nhiên<br /> hầu hết bệnh nhân AIDS nhiễm nấm P. marneffei<br /> <br /> 18<br /> <br /> Sống n = 99 (%)<br /> 19 (19,2)<br /> 18 (18,2)<br /> 68 (68,7)<br /> 2 (2,8)<br /> 4 (4)<br /> 22 (22,2)<br /> 61 (61,6)<br /> 2 (2,8)<br /> 96 (97)<br /> 27 (27,3)<br /> <br /> OR (KTC 95%)<br /> 7,2 (3,1-16,5)<br /> 3,1 (1,3 -7,1)<br /> 0,24 (0,11-0,52)<br /> 15,1 (3,1-73,6)<br /> 4,4 (1,2- 16,8)<br /> 6,7 (2,9- 15,3)<br /> 61 (61,6)<br /> 8,4 (1,7- 43)<br /> 0,1 (0,02- 0,23)<br /> 0,8 (0,4 – 1,9)<br /> <br /> p<br /> 0,000<br /> 0,007<br /> 0,000<br /> 0,000<br /> 0,018<br /> 0,000<br /> 0,03<br /> 0,003<br /> 0,00<br /> 0,67<br /> <br /> ở giai đoạn 4 nên suy kiệt là dấu hiệu thường<br /> gặp. Kết quả này tương tự báo cáo trước đây của<br /> tác giả Đ.N.H.Mẫn cũng thực hiện tại BV Bệnh<br /> Nhiệt Đới năm 2001.<br /> - Các triệu chứng đặc hiệu của nhiễm P.<br /> marneffei như gan to, lách to, hạch to, thiếu máu<br /> chiếm tỉ lệ khá cao như trong y văn mô tả<br /> (75,9%; 68,6%; 44,5%; 56,2%, theo thứ tự). Kết<br /> quả này được lý giải do sự đáp ứng của cơ thể<br /> đối với sự xâm nhập của P. marneffei chủ yếu ở<br /> hệ thống võng nội mô hạch to, đặc biệt hạch ổ<br /> bụng làm bệnh nhân có triệu chứng đau bụng<br /> (33,6%).<br /> - Sang thương da với đặc điểm dạng sẩn, có<br /> hoại tử trung tâm, vị trí thường gặp là mặt, cổ,<br /> ngực và 2 tay, có hoại tử trung tâm là một dạng<br /> lâm sàng của nhiễm P. marneffei. Trong nghiên<br /> cứu cho thấy có đến 59,1% bệnh nhân có biểu<br /> hiện tổn thương da đặc hiệu như trên.<br /> Cận lâm sàng<br /> <br /> Công thức máu<br /> - Bạch cầu: Bảng 5 cho thấy sự thay đổi số<br /> lượng BC máu như là một yếu tố của SIRS ở<br /> nhóm NTH do P. marneffei là 56,3%, gồm 46%<br /> các trường hợp có BC máu < 4.000 TB /mm3 và<br /> 10,2% có BC máu > 12.000 TB /mm3.<br /> Khi xét riêng dòng neutrophil, trong nhóm<br /> NTH P. marneffei chỉ có 5,8% các BN có giảm<br /> BC hạt. Khi đánh giá riêng dòng lymphô, tỉ lệ<br /> BN có giảm lymphô bào trong NTH do P.<br /> marneffei lên đến 88,3%. Tỉ lệ này cao hơn<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 15 * Số 1 * 2011<br /> nhiều so với tỉ lệ BN có giảm BC hạt. Kết quả<br /> này cũng phù hợp với báo cáo trước đây về<br /> nhiễm P. marneffei trên BN AIDS(1). Kết quả này<br /> được giải thích do cơ chế bệnh sinh của nhiễm<br /> HIV/AIDS liên quan chủ yếu đến miễn dịch tế<br /> bào, quan trọng là lymphô bào.<br /> Có 15 BN bị NTH do P. marneffei được xét<br /> nghiệm lymphô bào T CD4, tất cả đều < 50 TB<br /> /mm3. Kết quả này hoàn toàn phù hợp với y văn<br /> về mức lymphô bào T CD4 liên quan với các<br /> bệnh NTCH. Tuy nhiên, khi ước lượng T CD4<br /> xấp xỉ 20% lymphô toàn phần, kết quả thu được<br /> khá cao: có đến 16,1% các BN có T CD4 ước<br /> lượng > 200 TB /mm3. Kết quả này cho thấy công<br /> thức ước lượng T CD4 theo số lymphô toàn<br /> phần không thể được dùng để thay thế hoàn<br /> toàn xét nghiệm số lượng T CD4 vì mức độ<br /> chính xác nhất định của xét nghiệm này. Hơn<br /> nữa, đáp ứng miễn dịch của nhiễm nấm là đáp<br /> ứng miễn dịch tế bào.<br /> - Dung tích hồng cầu: Kết quả nghiên cứu<br /> cho thấy tỉ lệ thiếu máu ở bệnh NTH do P.<br /> marneffei rất cao: 56,2%. Tuy nhiên kết quả này<br /> thấp hơn của tác giả Đinh Nguyễn Huy Mẫn.<br /> Nghiên cứu 34 bệnh nhân nhiễm P. marneffei<br /> (NTH và các thể bệnh lâm sàng khác) tác giả<br /> Đ.N.H. Mẫn ghi nhận tỉ lệ BN thiếu máu chiếm<br /> đến 91,2%(2).<br /> - Tiểu cầu: 64,2% BN NTH do P. marneffei có<br /> giảm tiểu cầu, một tỉ lệ rất cao. Kết quả này cũng<br /> tương tự báo cáo của tác giả Đ. N. H. Mẫn(2). Nó<br /> cũng phản ánh tình trạng nặng nề của NTH P.<br /> marneffei trên BN HIV/AIDS. Đồng thời, chúng<br /> tôi nhận thấy tỉ lệ BN có giảm tiểu cầu ở nhóm<br /> NTH do VT thấp hơn có ý nghĩa so với nhóm<br /> NTH do P. marneffei (48,6% so với 64,2%, OR =<br /> 0,5; p = 0,015).<br /> - Giảm 3 dòng TB máu ngoại biên: Tương tự<br /> kết quả những NC trước đây, chúng tôi ghi<br /> nhận tỉ lệ BN NTH do P. marneffei có giảm 3<br /> dòng TB máu ngoại biên khá cao: 18,2%. Đặc<br /> điểm cận lâm sàng này chứng tỏ rằng P.<br /> marneffei có xâm lấn và gây ức chế tủy (tủy<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> xương cũng là một cơ quan thuộc hệ thống võng<br /> nội mô).<br /> <br /> Các xét nghiệm cận lâm sàng khác<br /> Có 37,2% các trường hợp phát hiện được P.<br /> marneffei từ các bệnh phẩm khác, chủ yếu là từ<br /> sang thương da (33,6%). Kết quả này rất thấp so<br /> với các báo cáo trước đây(2,6). Điều này được lý<br /> giải do đa số BN được điều trị thuốc kháng nấm<br /> theo kinh nghiệm trước khi thực hiện xét<br /> nghiệm cấy máu mà không thực hiện các xét<br /> nghiệm soi/cấy sang thương da. Khi xét trong<br /> nhóm BN được xét nghiệm soi /cấy sang thương<br /> da, tỉ lệ phát hiện được P. marneffei trong bệnh<br /> phẩm này lên đến 88,5%. Kết quả này hoàn toàn<br /> phù hợp với các tác giả khác. Như vậy, trước<br /> những BN có sang thương da nghi ngờ do<br /> nhiễm nấm P. marneffei, đồng thời với việc cấy<br /> máu, nên thực hiện xét nghiệm tìm P. marneffei<br /> từ các sang thương một cách rộng rãi và thường<br /> quy hơn. Điều này sẽ làm tăng khả năng phát<br /> hiện các trường hợp nhiễm P. marneffei trên BN<br /> nhiễm HIV/AIDS.<br /> 54% các trường hợp NTH do P. marneffei có<br /> biểu hiện bất thường trên X quang phổi. Những<br /> bất thường này bao gồm những tổn thương phế<br /> quản, phế nang, mô kẽ, màng phổi. Tỉ lệ BN có<br /> biểu hiện bất thường trên X quang phổi ở nhóm<br /> NTH do P. marneffei khá cao, tương tự kết quả NC<br /> trước đây của tác giả Đ. N. H. Mẫn(2). Điều này<br /> ủng hộ cho giả thuyết đường hô hấp có thể là<br /> đường xâm nhập của P. marneffei vào cơ thể cũng<br /> như đối với tất cả các vi nấm giàu bào tử khác.<br /> Tuy nhiên, những biểu hiện này có thể do nhiều<br /> tác nhân khác như lao, P. jiroveci. Không có BN<br /> nào được phát hiện P. marneffei trong đàm.<br /> Chỉ 6,6% các BN NTH do P. marneffei có tổn<br /> thương thận (tăng creatinin máu) trong khi có<br /> đến 41,6% các trường hợp có tổn thương gan. Ít<br /> BN nhập viện trong tình trạng nặng nề, có biểu<br /> hiện sốc, do đó tỉ lệ BN bị tổn thương thận như<br /> là hậu quả của tình trạng thiếu máu tới thận do<br /> hậu quả sốc kéo dài là rất thấp. Trong khi đó, do<br /> P. marneffei ảnh hưởng chủ yếu lên hệ võng nội<br /> <br /> 19<br /> <br />