Những câu chuyện thiên văn thú vị: Thư viện tri thức dành cho học sinh - Phần 1

Chia sẻ: Nguyệt Thượng Vô Phong | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:109

Thêm vào BST

Báo xấu

3
lượt xem 1
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Phần 1 của cuốn sách "Thư viện tri thức dành cho học sinh: Những câu chuyện thiên văn thú vị" gồm 3 chương, cung cấp cho bạn đọc những mẩu chuyện thú vị về mặt trời và các hành tinh, trái đất, mặt trăng,... Mời các bạn cùng đón đọc!

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Những câu chuyện thiên văn thú vị: Thư viện tri thức dành cho học sinh - Phần 1

Bộ sách các Bé nên đọc trong quá tiình truỏng thành Trong cuộc sống chấc chắn trẻ sẽ gặp rất nhiễu những câu chuyện buổn vui, từ những việc rất nhỏ cho tói những sự kiện lỏn, mỗi một bưôc đểu rất quan trọng vởi sự trưởng thành của trẻ. Một triết gia người Mỹ từng nói; “Số phận của một người được quyết định bởi những chi tiết rất nhỏ”. Bộ 3 cuốn sách vỏi nhiéu câu chuyện kết hỢp vđi hình thức truyện tranh mà trẻ yêu thích, đổng thời sau mỗi câu chuyện lại có thêm mục “Suy ngẫm", “Làm thử” để trẻ học cách suy nghĩ và thực hành. Những câu chuyện Thiên văn thú vị % NHÀ XUÁT BẢN MỸ THUÂT Vì sao và lặn ở đằng Tây?^ Vì sao Trái đâ't không bị roi? Sao băng và thiên thạch từ đâu tới? Sau mỗi chương sẽ có những truyền thuyết về các chòm sao
DÀNH CHO HỌC SINH Những câu chuyện Thiên văn thú vị ------ ------- i-Tái bàn có chỉnh sừa, b'ó sung) NHA XU AT BAN MY TH U A T
• • A' ^ * ỉ^ ờ i> a ó iỊ> Ầ a Thư viện tri thức giống như một dòng sõng lịch sử, đưa những câu chuyện quá khứ về với chúng ta. Bước vào thư viện tri thức, chúng ta như vượt qua mọi trỏ ngại về thời gian vò không gian, từng bước m ỏ ra tấm mòn bí một của lịch sử, để được chiêm ngưỡng cóc kì quan trên thế giới, tìm hiểu về ngọn nguồn của cuộc sống. Bộ sách này sắp xếp theo chủ đề về những câu chuyện thú vị, độc đáo, bổ sung thêm rốt nhiều cóc kiến thức trong cóc câu chuyện, giúp cóc em học sinh m ỏ rộng vốn kiến thức của mình. Bây giò, chúng ta hãy cùng m ỏ cuốn sách ra, bước vào từng cỡu chuyện lịch sử vò tham quan thư viện nhé! /\ t \
Mục lục Chường 1. M ặt tròi và các hành tinh 1. Nguồn gốc tên gọi các hành tinh 7 2. Vết đen M ặt trời 3. Hoạt động của M ột trời ảnh hưởng tới sự thay đổi của khí hậu Í7 4. Sao Thủy có giống M ặt trăng không? 22 5. Vĩ sao M ặt trời mọc ở đằng Đông và lặn ỏ đằng Tây? 27 6. Ánh sáng M ặt trời 32 Truyền thuyết về các chòm sao: Bạch Dưong, Kim Ngưu 37 Chường 2. Tráỉ đất 1. Trói đất hình thành như thế nào? ưo 2. Độ tuổi của Trái đốt u5 3. Trung tâm của Trái đốt 50 4. Trái đốt vò các tiểu hành tinh có thể va chạm vói nhau không? 55 5. Vì sao trái đất không bị roi? 60 6. Sự hình thành bầu khí quyển xung quanh Trói đất 65 Truyền thuyết về cóc chòm sao: Song Tử, Cự Giải 70 Chường 3. M ặt trãiig 1. Người bạn thôn thiết của Trói đất 73 2. Sự thay đổi của M ặt trăng 78 3. Vì sao chúng ta chỉ nhìn thấy m ột m ặt của M ặt trăng? 83 4. Nhò du hành vũ trụ lẽn M ặt trăng chứng m inh điều gì? 88 5. Trăng khuyết, trăng tròn 93 6. Khí hậu trên M ặt trăng 98 7. Trăng non vò trăng xế có gì khóc nhau? 103 Truyền thuyết về cóc chòm sao: Sư Tử, xử Nữ 108
Chưởng 4. Bí mật các vì sao 1. Trẽn trời cỏ bao nhiêu ngôi sao? 2. Nguồn gốc tên gọi của cóc chòm sao 16 1 3. Vén tấm m òn bí m ột về tên cóc chòm sao UI 4. Cóc hành tinh thích choi trò "m èo vòn chuột" U6 5. Sao Bắc Cực nằm ở đâu? 11 3 6. Tinh đồ lò tám bàn đồ tìm kiếm cóc vì sao 136 Truyền thuyết về cóc chòm sao: Thiên Bình, Bò Cạp MI Chường 5. Sự kì dỉệu của thời gian 1. Thòi gian ngày hôm nay dài hon ngày hôm qua MU 2. Thòi gian ở cóc noi trẽn thế giói khóc nhau M9 3. Cách tính năm dưong lịch vò ôm lịch như thế nào? 6U 4. Tháng hai có thể có ngày 30 không? 159 5. Lòm thế nào để quy định m ột giây? I6U 6. M ùa đông đêm dõi, ngày ngổn vò m ùa hè ngày dài, đêm ngổn 169 Truyền thuyết về cóc chòm sao: Nhân M õ, M a Kết 17U ''X n L ' Chường 6. Các hiện tường thỉên nhiên kì bí 1. Vầng trăng khuyết luôn nhìn lẽn bầu tròi 177 2. M ột năm xuất hiện m đy lần nhật thực vò nguyệt thực? 182 3. Trên mỗi hành tinh, trọng lượng của con người sẽ thay đổi 187 4. Các hành tinh có vầng hào quang 192 5. Sao bỗng vò thiên thạch từ đâu tói? 197 6. Vì sao cóc ngôi sao có m àu sắc khóc nhau? 202 Truyền thuyết về cóc chòm sao: Bào Bình, Song Ngư 207
1. Nguồn gốc tên gọi các hành tinh 2. Vết đen Mặt tròi 3. Hoạt động của Mặt tròi ảnh hưởng tối sự thay đổi khí hậu 4. Sao Thủy cỏ giống Mặt trăng không? 5. Vì sao Mặt tròi mọc ở đằng Dông vò lặn ồ đằng Tây? 6. Ánh sáng Mặt trời Truyền thuyết về cóc chòm sao: Bạch Dường, Kim Ngưu
Mặt trời và các hành tinh I íjO ỊlỉiT^ii. Nguốn gốc tên gọĩ các hành tính Trung tâm của hệ M ặt trời chính là M ặt tròi. Có tám hành tinh lớn chuyển động xung quanh M ặt trời, nhưng do khoảng cách tói M ột tròi khóc nhau nên phưong vị chuyển động giữa cóc hành tinh cũng khóc nhau, độ sóng của chúng cũng không ngừng thay đổi. Người Hi Lạp vò La Mđ cổ đgi đd quan sót được hiện tượng này, cho rằng "thiên tượng" có liên quan
NHƠN^CÃUiCHl^N THIENĨv ĂN'THŨ^VỊ" mật thiết tới vạn mệnh của quốc gia, quốc vương, thậm chí là dân chúng, do đó đõ liên tưởng cóc hành tinh với cóc vị "thần" vò lấy tên của cóc vị thần trong truyện thần thoại đề đặt tên cho các hành tinh. Sao Thủy ở gần Một trời nhất, chu kì quỹ đạo quay quanh Một trời ngắn nhốt, chuyển động nhanh nhất, do đó người Hi Lạp cổ đại liên tưởng nó với vị thần Hermes đi nhanh như bay (người chuyên truyền tin vò đưa thư), đồng thời dùng tên La Mõ của thần Hermes lò Mericurius để đặt tên cho sao Thủy. Sao Kim gần Trái đốt nhất. Chúng ta có thể nhìn thđy nó với ánh sóng màu bạc trên bầu trời phương Đông lúc bình minh hoặc bầu trời hướng Tây lúc hoàng hôn m(ja hạ. Nữ thần Hi Lạp Aphrodite lờ hóa thôn của tình yêu vò sắc đẹp, tên La Mõ của nòng lò Venus đõ trỏ thành tên của sao Kim. Sao Hỏa có ánh sóng màu đỏ tối, khiến người ta liên tưởng tới chiến tranh vò máu chày. Do đó người Hi Lạp cổ cảm thấy vị thần chiến tranh Ares dũng mãnh, cương nghị lờ phù hợp với ngôi sao này nhất. Ngày nay, người phương Tây gọi sao Hỏa lò 3^ * ì 8i
Mặt trời và các hành tỉnh I * m fm Mars, đó chính là tên La Mã của thân chiến tranh Ares. Sao Mộc sóng rõ có 13 vệ tinh, đồng thời chuyển động rốt nhanh. Người Hi Lạp cổ cảm thđy sự uy nghiêm và đoan trang của sao Mộc rốt xứng với thân Zeus, bởi vậy trong thân thoại La Mã cổ, Jupiter trả thành tên gọi của sao Mộc. Sao Thổ lò hành tinh lớn thứ hai trong hệ Mặt trời, nhìn từ xa có màu vàng kim, nó có 15 vệ tinh xung quanh. Người Hi Lạp cổ đố khéo léo liên tưởng nó với người cha của Zeus, nên đõ đặt tên sao Mộc theo tên vị thân quản lí thòi gian vò nông nghiệp Cronus. Người phưong Tây gọi sao Thổ lò Saturn - tên tiếng La Mõ của Cronus. N ăm 1781, nhò th iê n văn học người Anh, William Herschel đd phát hiện ra m ột hành tinh mới, vì sao Mộc vò sao Thổ đõ được đột bằng tên của thần Zeus vộ cha của ống là Cronus nên ngôi sao "Vua cúaf/ cđc vì sao" này đươnq / nh iê n được đ ặ t b ằ n c tên õng nội của Zeus
NHỮNGXÂUXHUỴỆN THIÊN VĂN THÚ VỊ đó chính là thiên thần Uranus - sao Thiên vương. Nỗnn 2006, Hiệp hội Thiên võn học quốc tế đd quyết định logi sao Thiên Vương ra khỏi danh sách cóc hành tinh trong hệ Mặt trời bỏi nó không đảm bảo đủ điều kiện của một hành tinh. Ngôi sao được phát hiện cuối cùng trong tám hành tinh của hệ Mặt trời lò sao Hải vương. Nó có màu xanh lam, khiến người ta liên tưởng tới mặt biển rộng lớn, vì thế người Hi Lạp cổ đại lấy tên La Mõ của thân biển Neptune để đặt cho nó. Tên của tóm hành tinh lớn trong hệ Một trời đều có liên quan một thiết tới tên của cóc vị thần trong thần thoại cổ đại, đem đến cho con người nhiều liên tưởng đẹp đẽ vò lãng mạn.
— ( Bài học từ viện bảo tàng Y Ngân hà Ngân hà, còn 3Ọ Ì là sông Ngân hay Thiền hà, là một thiên hà (galaxy) mà hệ M ặ t tròi nằm trong đó. N ó xuất hiện trên bầu tròi như một dải sáng trắng l
NHƠNGlGẬUÍGHU^ỆN thienTv Ằnthũ ^ ị- v V ế t đen M ăt trời vết đen Mặt trời là các khu vực tối trên bề một của Mặt trời. Độ sóng của bẻ mặt vết đen bằng 1/4 độ sóng của những vùng xung quanh. Nhung tại sao trẽn M ột trời lại có vết đen nhỉ? Hãy chờ xem các nhò khoa học giảng giải cho chúng ta thế nào nhé! Những ghi chép sớm nhất về vết đen trẽn Một trời lò ở trong cuốn sách cổ Hán thư - Ngủ hãnh chí của người Trung Quốc. Trong sách có ghi lại, năm 28 trưóc công nguyên, Mặt trời xuất hiện một vết đen lớn, hon nữa còn có thể ghi chép lại chính xác hình dạng, độ lớn vò vị trí của vết đen này.
Măt trời và các hành tinh I lí? Chúng ta đều biết, con người không thể nào trực tiếp nhìn vào ánh sáng gay gắ t của M ặt tròi. Nhưng vào buổi sóng sớm hoặc chiều tối, khi M ặt tròi tỏa ra ánh sóng màu đỏ hoặc màu cam, mọi người có thể dùng mắt thường để quan sót vết đen của Mặt trời. Mộc dù người xưa không có đủ cóc thiết bị khoa học tối tôn như hiện nay, nhưng họ lại biết dùng một chậu dầu hoặc nưóc mực loãng để quan sót hình ảnh M ặt trời phản chiếu trong đó vào những lúc nó tỏa ánh nắng gay gắt nhất. Từ sau khi Galileo phát minh ra kính viễn vọng, con người đõ có công cụ để quan sót vết đen trẽn Mặt tròi. Từ nõm 1749, đõ có nhiều tòi liệu ghi chép lại về vết đen Mặt tròi. Kết cđu của vết đen trẽn M ặt tròi vố cũng tinh tế. Bộ phận đen nhốt ỏ giữa vết đen được gọi lõ "bản ảnh"; phần tưong đối nhạt màu xung quanh được gọi lò "bón ảnh". Trong "bản ảnh" thi thoảng có xuất hiện cóc đốm sóng nhỏ; "bón ảnh" được hình thành bải cóc đường vân liên tiếp nhau, thi thoảng có thể có hình xoắn ốc. J3:
NHỮNG^CĂUXHUYÊN THIÊN VĂN THÚ VỊ Theo nghiên cứu, khi cóc vết đen xuđt hiện kết cấu hình xoắn ốc thì có thể dự đoán trên M ặt tròi sắp xảy ro một vụ nổ lớn, hoạt động nổ này được gọi lò "vết lóa Một trời". Trẽn M ặt tròi nóng bỏng, noi có nhiệt độ thấp duy nhốt lò vết đen, nó thđp hon khoảng 1.000 độ so với nhiệt độ bình quân trên bề mặt Mặt trời. So vói cái chói mắt của ánh sóng M ặt tròi thì đưong nhiên vết đen tối hon rốt nhiều. Ngoại trừ nhiệt độ thấp, vết đen còn có một đặc điểm lớn nhát, đó lò nó có từ trường rất mạnh. Cóc vết đen to nhỏ khóc nhau thì cường độ của từ trường cũng khóc nhau. Vết đen thường xuđt hiện từng đôi, từng cặp. Cặp vết đen này có từ trường đối lộp nhau, "nguồn từ trường" từ vết đen này đi ra vò đi vào một vết đen khóc. Tuổi thọ vò số lượng của cóc vết đen trẽn M ặt tròi cũng thường xuyên thay đổi. Tuổi thọ của một vết đen thõng thường lò khoảng vòi ngày, nhưng cũng có vết đen có tuổi thọ từ một năm trỏ lên, số lượng vết đen mò chúng ta quan sót được mỗi ngày cũng khóc nhau, số lượng của nó ảnh hưởng tói cường độ mạnh 14
Mặt trời và các hành tinh yếu của sự hoạt động của Mặt trời, hơn nữa cứ khoảng 1 năm là 1 số lượng vết đen lại có sự thay đổi rất lớn. Trong khoáng hơn 300 năm nay, con người luôn nghiên cứu về việc các vết đen trên Một tròi hình thành như thế nào. Một vòi ỳ kiến cho rằng: Bởi vì từ trường mạnh từ các vết đen ngăn cản sự truyền đi của nỡng lượng trong ánh sáng, khiến nhiệt lượng của nó không thể truyền tới vết đen, do đó nhiệt độ của vết đen tương đối thấp. M ột ý kiến khác thì cho rằng: Vĩ vết đen truyền năng lượng ra ngoài nên nhiệt độ của bàn thôn nó bị giâm xuống, do đó màu sắc mới tối hơn nhũng nơi khác. Các nhờ khoa học vẫn đang không ngừng tìm hiểu về M ặt ‘''■ í ■'.t:ííT " i V
( Bài học tở viện bảo tàng ì — Ảnh hưởng của các vết đen Mặt trời tới Trái đất M ặ t trời là nguồn cung cấp ánh sáng và nhiệt lưỢng lớn nhất cho Trái đất, "nhất cử nhất động” của nó dều có ảnh hưởng tói Trái dất của chúng ta. V ết đen là một hiện tưỢng hoạt động vật chất bên trên M ặ t trời, có ảnh hưởng rất rõ ràng tới Trái dất. Khi trên M ặ t trời xuất hiện một nhóm các vết đen lón, kim chỉ nam của Trái đất sẽ chỉ lung tung, không thể chỉ chính xác phưđng hướng/ loài bồ câu bình thưòng có thể nhận thức rất rõ phưđng hưóng cũng sẽ bj lạc đường,- thông tin vô tuyến điện bj trở ngại nghiêm trọng, thậm chí còn b| đứt đoạn,- đây là một hiện tưỢng bất thường, tạo ra sự đe dọa Idn cho máy bay, thuyền bè và cấc vệ tinh nhân tạo ...
Mặt trời và các hành tinh 1 Hoạt động của M ặt trời ảnh hưởng tới sự thay đổi k h í hậu Một trời sẽ ảnh hưởng tới sự phát sinh sấm chớp, mưa bão, mà sấm chớp có thể ảnh hưởng tới sự chuyển động của khống khí, sự chuyển động của không khí lại ảnh hưởng tói sự thay đổi của khí hậu, vòng tròn tương quan này vô cùng phức tạp, do đó cóc nhân viên nghiên cứu khí tượng phải nghiên cứu rõ ròng từng chi tiết mới có thể đưa ra được những dự báo thời tiết chính xác.
NHỮNị^C-ÂulCHUYÊN thÍe n v ẢỈ7^ Các chuyên gia nghiên cứu chỉ ra rằng, sự thịnh suy, thay đổi của hoạt động Mặt trời thể hiện bằng "chu kì cơ bàn" trong 1 năm; 1 "chu kì từ' trong vòng 22 năm; "chu kì thế kỉ" trong 80, 90 nõm vờ "chu kì hành tinh" gân 200 năm. Một điều trùng hợp lò sự thay đổi khí hậu trên Trái đốt cũng xuđt hiện chu kì tương tự. Từ năm 1926, một nhờ khoa học đđ phát hiện ra rằng, lượng mưa ở lưu vực sông Trường Giang có mối quan hệ một thiết với số lượng cóc vết đen Mặt trời nhiều hay ít. Năm nào mờ vết đen xuđt hiện nhiều thì lượng mưa ỏ lưu vực sông Trường Giang lớn; năm nào vết đen xuất hiện ít thì lượng mưa sẽ nhỏ. Ví dụ: Tỉnh Cót Lôm của Trung Quốc, có khoảng "chu
Mặt trời và các hành tinh I kì trao đổi" 1 nâm mưa 1 n h iề u , 11 n ă m mưa ít; hạn hán trên diện rộng ở miền Tây nước M ĩ có chu kì khoảng 22 nốm. Vì vậy, cóc cơ quan khí tượng khi đưa ra dự báo khí tượng dài kì đễu phài nghiên cứu tình hình hoạt động của Mặt trời, bởi vì cóc nhò khoa học khẳng định rằng, số lượng vết đen trên Mặt trời lò một trong những nhốn tố quan trọng khi đưa ra cóc dự báo khí tượng. Các nhà khoa học gidi thích rằng, "vai trò của tầng ozon" vò "cơ chế kích thích sđm chớp" lờ giả thuyết có mối liên quan một thiết khi nghiên cứu hogt động của M ặt trời vò sự thay đổi của khí hậu. Cóc phân tử oxi thông thường được hình thành bởi hai nguyên tửoxi, phân tửozon được hình thành bởi ba nguyên tửoxi. Trong bầu khí quyển của Trói đốt, cách mặt đất khoảng 2 0 ,30km có một lớp không khí gọi lờ "tầng ozon", ozon trong đó được hình thành bỏi sự chiếu xạ tia tử ngoại từ Mặt trời. Cl9;
NHỮNGXÃU^CHUYỆN T®• về hogt động của Một tròi có thể ảnh hưởng tói sự thay đổi khí hậu mò thôi. Trên thực tế, việc nghiên cứu này vô cùng phức tgp. 'm.Mi \