Bài viết trình bày những đặc điểm hình thái học của cấu tạo cơ thể, sự phát triển các khả năng vận động, trình độ huấn luyện chức năng, sự phát triển các đặc điểm tâm lý của nhân cách. Mời các bạn cùng tham khảo bài viết để nắm chi tiết hơn nội dung nghiên cứu.
AMBIENT/
Chủ đề:
Nội dung Text: Những nhân tố quyết định các thành tích thể thao cao trong bóng rổ
- TẠP CHÍ KHOA HỌC VÀ ĐÀO TẠO THỂ THAO (Số 13 – 9/2020) 89
NHỮNG NHÂN TỐ QUYẾT ĐỊNH CÁC THÀNH TÍCH THỂ THAO CAO
TRONG BÓNG RỔ
PGS.TS. Bùi Quang Hải1, TS. Nguyễn Thái Bền2
1
Trường Đại học Sư phạm TDTT Hà Nội
2
Trường Đại học TDTT Đà Nẵng
Bóng rổ là một môn bóng mà tên gọi của nó Trong bóng rổ những nhân tố quan trọng
bắt nguồn từ các từ tiếng Anh “basket” nghĩa là nhất quyết định thành tích của hoạt động thi đấu
cái rổ, “ball” là quả bóng. Hoạt động trong điều bao gồm: Những đặc điểm hình thái học của
kiện tuân thủ các luật chơi nhờ những đường cấu tạo cơ thể, sự phát triển các khả năng vận
chuyền và cách di chuyển trên sân, tranh bóng động, trình độ huấn luyện chức năng, sự phát
và làm động tác giả cố gắng ném bóng vào rổ triển các đặc điểm tâm lý của nhân cách.
bên đối phương, ngăn chặn những quả ném của 1. Những đặc điểm hình thái học
đối phương vào rổ bên mình. Luật chơi bóng rổ Các cầu thủ cao lớn chắc chắn có triển vọng
bên đối phương, ngăn chặn những quả ném của nhiều trong bóng rổ (trong khi ném bóng, tranh
đối phương vào rổ bên mình. Luật chơi bóng rổ cướp bóng). Trong số các VĐV bóng rổ có thể
lần đầu tiên được Giáo sư J. Naismit biên soạn gặp những cầu thủ cực kỳ cao lớn. Tuy nhiên,
tại Hoa Kỳ năm 1891. Những quy tắc chơi này tầm vóc cao lớn đó không làm phá vỡ hoạt
đã được đăng báo vào năm 1894. Những quy động của hệ thần kinh trung ương hoặc hệ nội
tắc chơi này đã được đăng báo vào năm 1891 tiết. Việc nhận rõ sự phá vỡ này trở nên dễ dàng
được coi là năm ra đời của môn bóng rổ. hơn căn cứ vào mức độ phát triển chậm về mặt
Những quả ném bóng vào rổ từ khoảng trưởng thành giới tính (ở những người khổng lồ
cách gần hoặc xa được thực hiện bằng 1 tay hay không có biểu hiện giới tính phụ).
cả 2 tay trực tiếp vào rổ. Quả ném gần thường Những đặc tính hình thái học quan trọng
thường được thực hiện bằng cách nhảy lên sau khác đối với các VĐV bóng rổ là sải tay rộng
khi bóng đập vào tấm gỗ chắn (đôi khi vừa chạy và trọng lượng cơ thể phù hợp (M.X. Brill cùng
vừa ném hoặc ném tại chỗ) và với sức mạnh lớn với đồng tác giả, 1988; A. Nikolitr, V.
sao cho các hậu vệ đối phương không thể cản Pranoxitr, 1964).
phá quả ném đó. Quả ném xa có tọa độ bay cao 2. Những khả năng vận động
được thực hiện tại chỗ trực tiếp vào rổ (các Trong số những khả năng vận động, quan
VĐV bóng rổ có kinh nghiệm thực hiện quả trọng nhất là khả năng đạt độ chính xác cao của
ném này bằng cách nhảy lên. Trong mọi trường các động tác (đặc tính động lực - không gian
hợp hướng ném và độ mạnh của quả ném có ý của các khả năng phối hợp của con người). Khả
nghĩa quyết định. Những quả ném vào rổ từ năng này của con người được quy định bởi gen
khoảng cách gần cần phải được các VĐV thực trong quá trình phát triển (L.P. Xerghienco,
hiện tốt như nhau bằng cả tay phải lần tay trái. 2004). Theo các chuyên gia Mỹ (K. Brown,
Trong khi phải kiềm chế trước sức ép từ phía 2001), ngay vào năm 7-8 tuổi các trẻ em có thể
đối phương, tuân thủ những quy tắc quan trọng biểu hiện khả năng phối hợp cao của 2 tay và có
nhất, di chuyển nhanh trên sân, tiêu hao nhiều cảm giác bóng tốt. Các test có giá trị thông tin
sức lực, có thể nói rằng ném bóng vào rổ là yếu có thể là các bài tập kiểm tra xác định khả năng
lĩnh kỹ thuật phức tạp nhất đòi hỏi người VĐV phối hợp chuyển động của 2 tay.
phải định hướng tốt, phản xạ nhanh và có các Điều quan trọng đối với các VĐV bóng rổ
kỹ xảo phối hợp vận động cần thiết. chính là mức độ phát triển các tố chất tuyển
- 90 THÔNG TIN KHOA HỌC
chọn. Trong số những khả năng tốc độ sự phát nữ. Tần số co bóp tim trong thời gian một trận
triển sức nhanh của phản xạ có ý nghĩa lớn (đặc đấu đạt 140-180 nhịp/phút (V. M. Xmirnov, V.
biệt là sức nhanh phản xạ phức tạp: Sức nhanh I. Dubrovxki, 2002). Trong số các hệ thống chủ
của việc lựa chọn các động tác, sức nhanh của yếu quan trọng nhất là sự phát triển bình thường
phản xạ đối với mục tiêu di động) tốc độ của của bộ máy điều khiển thị giác (tinh mắt, tầm
động tác đơn và tần số của các động tác. Theo nhìn v.v...).
A. Nikolitr, V. Paranoxitr (1984), sự phát triển 4. Những đặc điểm tâm lý của nhân cách
cao của sức nhanh phản xạ là nhân tố quyết
Trong số những đặc điểm tâm lý, thành tích
định tính hiệu quả của chiến thuật phòng ngự cá
thi đấu của các VĐV bóng rổ được quyết định
nhân (giành bóng) và tấn công (Ví dụ: đánh giá
bởi sự phát triển những khả năng trí tuệ, những
nhanh tình huống, lường trước hướng nảy lại
thuộc tính chú ý, những đặc điểm tư duy, khả
của quả bóng khỏi vòng rổ hoặc bảng bóng rổ).
năng hỗ trợ lẫn nhau, tính bền vững của niềm
Một điều quan trọng nữa là sự phát triển đồng
say mê thể thao. Những khả năng trí tuệ của các
bộ các khả năng tốc độ trong các hành động vận
động chuyên môn (Ví dụ: Chạy tăng tốc trên VĐV bóng rổ cần phải đạt mức độ trung bình
các cự ly tương đối ngắn không vượt quá 12m, (IQ = 100 đơn vị quy ước) và trên trung bình.
đồng thời phải thay đổi các hướng chuyển động Trong số các thuộc tính chú ý, tốc độ tiếp nhận
và trong các trường hợp gặp những cản trở). thông tin và phân phối sự chú ý có ý nghĩa quan
trọng. Trong điều kiện các tình huống thi đấu
Sức mạnh tốc độ (sức mạnh bột phát, hãm
thay đổi nhanh, điều quan trọng là tư duy chiến
xung, xuất phát) còn là một khả năng của các
thuật. Nhưng do bóng rổ là một môn thể thao
VĐV bóng rổ có tính chất quyết định thành tích
đồng đội nên khả năng hỗ trợ lẫn nhau của các
thi đấu. Sự phát triển tốt sức mạnh bột phát cho
cầu thủ là rất quan trọng (điều này có thể được
phép đảm bảo động tác nhảy nhanh và cao của
VĐV. Sức mạnh hãm xung cho phép VĐV xác định trong các trò chơi vận động). Tính bền
bóng rổ hoàn thành nhiều thủ pháp kỹ thuật, ví vững của niềm say mê đối với các buổi tập môn
dụ như thực hiện các động tác dừng lại đột bóng rổ quyết định quá trình hoàn thiện thể thao
ngột. Sự phát triển cao của sức mạnh xuất phát lâu dài của VĐV.
cho phép VĐV bắt đầu nhanh các động tác và M.X. Bril cùng với đồng tác giả (1982),
tăng tốc. trong số những nhân tố chủ yếu thúc đẩy hoạt
Sự phát triển mạnh sức bền chung và sức động thi đấu hiệu quả của các VĐV bóng rổ, đã
bền chuyên môn cũng đồng hành với thành tích đặc biệt nhấn mạnh: Trạng thái trình độ huấn
của các VĐV bóng rổ. luyện (chiếm tỉ trọng 21%), tính triển vọng hoàn
thiện (17%), khả năng ổn định của các động tác
3. Trình độ huấn luyện chức năng
(10%), khả năng hành động nhanh (10%), khả
Đối với VĐV bóng rổ, sự phát triển đầy đủ
năng đạt độ chính xác cao của các động tác thi
các chức năng của hệ tuần hoàn và hô hấp có ý
đấu (9%). Mặc dù các tác giả không đưa ra
nghĩa quan trọng. Điều đó là do tiêu hao năng
những phương pháp xác định các khả năng đó và
lượng ở các VĐV là 4.200-4.500kCal, còn ở
các phương thức tính bằng toán học để đánh giá
các nữ VĐV là từ 3.600-3.800kCal trong suốt
hiệu quả của từng thành tố trong cấu trúc chung
thời gian các trận đấu tay đôi. Nhu cầu oxy tối
của các cầu thủ bóng rổ nhưng tổng giá trị của
đa trung bình là 53 và 44ml/kg/ph tương ứng ở
mỗi yếu tố đều đã rõ ràng.
các VĐV nam và nữ. Tần số hô hấp trong các
trận đấu có thể tăng từ 20-30 đến 60 lần thở
trong 1 phút. Dung tích sống (DTS) có trị số
từ 3.500-5.000ml ở nam và 3.000-4.500ml ở
- TẠP CHÍ KHOA HỌC VÀ ĐÀO TẠO THỂ THAO (Số 13 – 9/2020) 91
TÀI LIỆU THAM KHẢO
[1]. Bùi Quang Hải (2015), “Tuyển chọn vận động viên thể thao”, Nxb. TDTT, Hà Nội.
[2]. Tudor O. Bompa, Ph.D.(1994), Theory and Methodology of training, Kendall/hunt publishing
company, Toronto, Ontario Canada.
[3]. Озолин. Н. Г(1986), Спортсменам о спортивной тренировке – Москва. Издательство
«Физкультура и спорт».
[4]. B. п. ryбa, Москва (2008), TeopияипрakтиkaспортивнorooтбopaиpaннeйopиeнтaцииBвидыспортa.
Thêm vào BST
Báo xấu
Download
Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ
