Những trang tư liệu lịch sử - Biểu tượng Hồ Chí Minh: Phần 2

Chia sẻ: Lê Na | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:61

Thêm vào BST

Báo xấu

80
lượt xem 13
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Tiếp nối phần 1, phần 2 Tài liệu Biểu tượng Hồ Chí Minh qua những trang tư liệu lịch sử gồm các nội dung: Những năm đầu cách mạng - tình thế như ngàn cân treo sợi tóc; trong kháng chiến chống thực dân Pháp; trong kháng chiến chống Mỹ cứu nước và xây dựng chủ nghĩa xã hội ở miền Bắc; Chủ tịch Hồ Chí Minh sống mãi trong lòng nhân dân Việt Nam.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Những trang tư liệu lịch sử - Biểu tượng Hồ Chí Minh: Phần 2

V. TRONG CAO TRÀO CÁCH MẠNG THÁNG TÁM 1945, 1. P á c B ó h ù n g vĩ N on x a X ữ nước x a Xữ N à o p k á í tk ê ĩih th a n g niớì g ọ i ỉà Dớy s u ố i L én in , kỉữ n ú i Mác H ai tơy x â y d ự n g m ộ t sơn /lồ. Tháng 2-1941 2. " T ứ c c ả n h P á c Bó“ S á n g r a b ờ su ố i, tố i vào h an g C háo *‘'^ĩỉ m ò n g ván sản sàĩig B à n đ à c h ô n g c h ê n h d ịc h sứ Dảng^^^ Cuộc d ờ i c á c h m ạ n g th ật lờ. s a n g Tháng 2-1941 (HÒ C hi M in h , T h ơ , N X B Vón học. H à Wộì 1 9 7 0 , tr.9-10) 3. C u ộ c s ố n g ở P á c B ó . "Sau hơn 3 0 nồm x a Tổ quốc, tháng 2-1 9 4 1 Eác Hồ^ vẽ P á c Bn í Cao Bằng) đ ể trực tiếp iănh đạo phong trào c:ách m ạng Việt Nam, Những ngày đàu về nước, B á c ở hang C6c Bó. Cái hiang của B á c ở trẽn núi cao, từ bờ suối trèo lên phải qua imột (1 ) Túc jjc h sừ Đàng công snn (b ) L iẽ n Xô m .ì B.1C nồ d jcti là m CJ>J liệ u hoc lậ p cho cán bộ cách m yng. 54
q u á n g dốc khá dài, cỏ cây rậm rạp vít c hàng !ỗĩ đi, hễ mưa x u ỗ n g là trơn và con v á t ra nhiều như trấu . L ên đến cửa h a n g muốn váo t r o n g phải chui sâu xuống dưới, khôn g b á m c h ắ c t a y cò t h ể bị t ụ t n g ă , Chỗ hang B ác ở chật chội, có hai ba ngách nhỏ. TVong một ngách có tảng đá to, B á c gài vài câv que, rải lá lên làm giường nảm. Không khí ở hang ẩm thẫp. Ngày náng ráo còn khá, những hôm trời nura rét ẩm ướt. nằm trong hang ỉạnh buỗt tháu xương. Có những đêm gió nồm, đá chảy mồ hôi, nước nhỏ giọt thám qua chân. Vi vậv nhiẽu đêm B á c mát ngủ. Nhưng B á c không hù biểu lộ một chút mệt mỏi. Bác ở đây được trên 10 ngày. Một hốiìi n^^he có dộng, Bác và mọi người rời cơ quan lên Lung Lạn, cách hang Cổc Bó vài trăm mét. Đây chi là một mảnh đá trong trài, ỉinía gió. sương muối đều co' thể hát tối. Khồng ván„ không cbỉốu. chi có lá cây rừng rải xuống đẫt để ngủ... Ö Lùng L a n đưọc 6 ngày, lại c h u y ể n s a n g Khuổi N ậm , đi xuôi xu ốn g một đoạn, ròi vòng sang phải, quanh một khu rừng rậm là đến nơi ở, Đảy là nơi ở tương đói lâu dài của Bác trong thời kì ở pác Bó. Lán dựng ngay trên lòng con suỗi đang mùa khô. Lúc mới tới, lán ở phía ngoài, g à n bỉâ rừng. S a u c h u y ể n sâu vào trong đo việc bảo vệ B á c được chác chán hơn. Lản dựa vào một cây mạ làm cột cái- Mái ỉợp bàng tranh do anh chị em thanh nién dịa phương làm giúp. Nhân dân cho mượn một số ván kê s à n ngù. Vách ỉán , chiếu đẽu đ a n bàng lá rừng. B á c sống t r o n g h o à n c ả n h n h ư vậy n h ư n g v ẫ n r ấ t có n ề nếp . S á n g nào B á c c ũ n g dậy sớnì tặp t h ể d ụ c ... S á n g s ớ m B á c thường' t ậ p le o n ú i, B á c c h ọ n nhỮTig q u ả n ú i q u a n h v ù n g cao n h a t đi' ieo với đối c h â n k h ồ n g L e o núi đói vối B á c k h ô n g chi có mục đích tậ p luyện, còn là dịp đế ti nì hiếu địa hỉnh nhầm ứng phó linh hoạt khi quân thù b ất ngà ặp tới. S a u giờ tập, B á c tám nước l ạ n h đ ể luyện chịii đỊín^ỉ với giá r é t . D ế luyện b.*i- tr,y đ án h m áy, B á c chọn hai hòn dá t r ò n b a n g q u à t r ứ n g gà dc bóp t a y vào đó. 55
S ó n g ngay c ạ n h Bác, ai tinh ý lám mới thỗy Bác mệt. B á c có một nghị lực khác thường, mỗi khi mỏt mệt là Bác đứng dậy đi đí lại iại hoặc ]àm m ộ t việc gỉ dó, trìĩ trường h ợ p k h ố n g đi l ạ i đ ư ợ c nữa, B á c m ớ i chịu k h ổ n ằ m nghi. Có l à n B á c bị s ố t r é t , người g à y đi n h iè u , n h ư n g B á c v ẳn không chịu nghi. Khi lên cơn sốt, B á c lại leo núi cho mồ hôi vâ ra như tám . Lau mồ hôỉ xong, B á c tiếp tục làiii việc. B ổ c rất chú ý tiết kiệm... Cững nhu mọi ngưòi Bác không ãr> sáng, chỉ có ngày hai bữa vào lúc 9 giờ rưởi hay mười giờ v à bổ n rưỡi c h i ề u . B á c c h u n g với a n h em, th ứ c ản chi c ó rau mảng và một chút thịt muổi băm (1 kg thịt rang khô với nừa cân muối và vài [ạng ớt dề ầ n đần)". (N guyẻn H uy H oan, B á c H ồ người V iệt N am dc¡> n k ổ t, s đ d . tr. 29-31). H ướng d ấ n s ừ dụng. • K ết hợp bản đồ địa r tỉnh Cao Bảng, tranh ánh dựa vào nộỉ dung cáu chuyện trêĩi để miêu tả những ngày B ốc sỗng gian khổ ở P á c Bó để lănh đạo cách m ạ n g Việt Nani, - PhAn tích cuộc sống khó khân, gian khổ song lạc quan c á c h m ạ n g , t i n t ư ở n g và đấu t r a n h c ủ a B á c . 4. "Nén học sử ta". D â n ta p h ả i b iết s ủ ta C ho ỉư ờ n g g ổ c t íc h n ư ó c n h à V iệt N am . D â n ta phải biết sử ta. Sử ta dạy cho t a những chuyện vẻ Víing của tổ tiên ta. Dân tộc t â là con Rồng cháu Tiên, có nhiốu nguời tàl giỏi đánh Bác đẹp Nam, yên dân crị nước tiếng đế muôn đơi... (H o C h i M inh, Toàn tậ p , tậ p 3, Xìỉát bán íá n fh ủ h a ì, $ d d , tr.2 1 6 j. 56
Hưởng dấn sử dụng. - Nãm 1 9 41 , tron g những ngày đàu sống và hoạt động ở P á c Bó, B á c Hò đã viết tác phẩm " L ịc h sử n ư ớc ta'\ Đây là bản diễn c a lịch s ử n ước t a từ t h ờ i v u a H ù n g d ự n g nước đến lú c b a y giò, t ậ p t r u n g chủ yếu vào c u ộ c đấu t r a n h c h ố n g n goại xâiiì. T i í đó n ê u t r u y e n í h ổ n g y ê u n ư ớ c , b á t k h u ấ t củ a dàn tộc và rút r a bài học đoàn kết: "Dân to- xin n h ó ch ữ đ ò n g D ô n g tỉnh, d ò n g SÛC, đ ổ n g lòn g , d ô n g minh". - G iá o v iê n h ư ớ n g d ẫ n học sin h đ ọ c t á c p h ẩ m n à y , dùng t r o n g nội k h o á v à n g o ạ i khoá. - Học sinh tự giải đáp ”V1 sao p h à i học lịch sử dân tộc?". 5. " N h ậ t k í t r o n g t ù ' . T h â n t h ề ỏ trong h :o T ỉn h t h à n ỏ n g oài la o M u ố n n ề n sự n g h iệp lớn T in h t h â n c à n g p h ả i c a o N am T V â n d ịc h (T r íc h th e o s á c h ''Suy n g h i m ớ i v ẽ N h ậ t k í tron g từ'' N X B G iá o d ụ c, H à N ộ i 1 9 93, tr.22). Hướng d ắn sử d ụ n g • Đây là 4 câu thơ không có đầu đề, chép ở ngoài bỉa t ậ p ''N hặt t r u n g n h ậ t k í ’' c ù n g hỉnh vẽ h a i t a y bị x i è n g . có lẽ được t á c g i ả coi n h ư n iộ t lời t ự a cho t o à n tập. - Qua 4 cáu thd mở đầu tập sách nổi tiẽng này nêu lén t i n h t h ầ n , k h í p h á c h c ủ a n h à cách m ạ n g lỗi ì ạ c H ồ C h í M inh. 57
6. Q u ^ t tâm kh ỏ i n g h ĩa khi thời cơ dến. • "Lúc này thờỉ cơ th u ậ n lợi đâ tới, dù hi sinh tới đâu, dù phải đốt cháy cả dày Trường Sơn củng phải kiên quyết gỉàoh cho được độc lập". (Trích Vô N g u y ê n G iáp. N hữ ng ch ặng đ ư ờ n g lịc h sử, N X B C h ín h trị q u ố c g ia . H à N ội 1 9 9 4 , t r .ĩ9 6 ). • "Trước đình Tâti Trào, thay m ặ t Uỷ ban giải ph ó ng dân tộc Việt Nam» Chủ tịch Hồ Chí Minh đọc lời tuyên t h ệ trong buổi lễ ra mát quốc dân. *Chủng tôỉ là những người được Quốc dân dạỉ b i ể u bầu vào Uỷ ban giải phống dân tộ c để lãnh đạo cuộc c á c h mạng của nhân dâĩi ta. Trước lá cờ thiêng liêng củâ Tổ quổc, chúng tôi nguyên kiên quyết lă n h đạo nhân dân tién lên, r a sức chiến đấu chổng quân thù, giành lại độc lập cho T ổ quốc. Dù phảỉ hi sinh dến g iọ t máu cuổi cùng, quyết khỏng lùi bước. X i n t h ề ỉ* (T rích N g u ỵ én L ư ơ n g B à n g . N hữ n g lầ n g ặ p B ác, tron g qu yền "Tân T rằo 1 9 4 5 -Ĩ985"'. H ội V àn học n g h ệ th u ậ t H à Tuyên, Ì 9 S 5 , ír.53). 7. Nhứng ngày d ầu C á c h mạng tháng Tám ỉ 945. " Anh chị chù nhà ở phổ H àng Ngang đă dành cho chúng tôỉ tầ n g gác hai- B á c được nidỉ lên tàng ba làm việc cho tinh. ... T à n g gác này vốn là phòng :'m và buồng tiếp khách n ên k h ô n g cd bản v i ế t . Bác ngồi viết ở c á i b à n ân rộng t h ê n h t h a n g . Chiếc m á y c h ữ c ủ a B á c được đật t r ê n c á i b à n v u ô n g n hỏ, m ậ t b ọ c nl x a n h , kô ỏ góc buồng. 58
H ế t g iờ là n i việ c, m ỗi n g ư ờ i k iế m m ộ t c h ỗ n g h i luôn t ạ i đó. Người n ằ m ở đi vảng- N g ư ờ i ngủ t r ê n n h ữ n g c h i ế c g h ế kê ghép lại. B á c nghỉ trên một chiếc g h ế xẽp bằn g vải trước k í a v ẫn d ự n g d g ó c buồng. ... B á c chủ t o ạ phiên họp đầu tiên c ủ a T h ư ờng vụ tại H à N ội. C á c h m ạ n g đ ă t h à n h c ô n g d hầu k h á p c á c t ỉn h . N h ư n g chỉnh quyên cách mạng Trung ương v ả n chưa thánh lập, T ỉ n h hình t r o n g , n g o à i lại r á t k h ẩ n t r ư ơ n g , T h ư ờ n g vụ n h ậ n t h ã y phài sớm c ò n g bố d a n h s á c h C h ính phủ l â m th ờ i v à tổ c h ứ c lễ ra m ắ t c ủ a c h í n h p h ủ , N h ử n g việc n à y c ầ n l à m ngay t r ư ớ c khi đại q u â n c ủ a T ư ở n g kéo vào". (T r ic k Võ N gu yèĩi G iáp. N h ữ n g c h ặ n g d ư ờ n g lịch sử, sđ d , tr.229-230). 8 . T r o n g n g à y l ế t u y ê n b ố d ộ c lập. "T ừ sáng tíní.' mơ, đân chúng Hà Nội như các bầy ong, từng đcàn lúc lớn, lúc nhỏ, ỉũ lượt dàn dàn kéo đến cạnh q u à n g trường. ờ nhiều chỗ là cả một khối dãn chúng c á c làng ngoại ô. Đi th e o trong biển người đố, có c à n h ữ n g t o á n n h â n dân m ièn n i í với y ph ụ c địa p h ư ơ n g cù a họ, và n ô n g đ à n t r o n g n h ữ n g iộ khăn áo cổ truyỄn. Criừa các khối k h á c nhau^ người t a dề d à n g Qhặn r a c á c tổ c h ứ c của công nhân, áo sơ mi tráng, quần dài hoặc quần soóc t r t n g hoặc xanh. Phụ nừ mặc áo dài tr ắ n g hay màu sánịí, t€y k h o á c n ón. ... M ít toán cổ đạo Thiên chúa giáo mặc áo thày tu trá n g và xa:nh đen, có cả các chức sác mang khãn quàng và giải viền đỏ 59
... Cách họ khống xa là các n h à sư P h ậ t giáo khoặc áo cà s a màu da cam, rồi đến c á c chức sắ c Cao Đài, áo dàỉ t r á n g có t u a v à k h ả n q u à n g s ặ c sõ. ... M ặ t trời đâ lên cao. K h ô n g khí oi bức. Nhưng đôi lúc c u n g c ó cơn g i ó n h ẹ t h ổ i l à m p h ấ t phới c ả cái b i ể n cờ t rê n q u ả n g t r ư ờ n g . C a o t r ê n c ộ t t r ư ớ c lễ đài, l á cò đỏ vdí ngòi s a o v à n g lớn p h á t phới bay. B ấ t c h ợ t c ó t i ế n g còi v à c á c h iệu l ệ n h q u â n sự p h á t ra từ c á c đội h ìn h . Đội d a n h d ự v à c á c đơn vị đứng t h ẳ n g và chảm chú th e o đõi có n g ư ờ i đà b á t đ à u x u á t h iệ n t r ê n lễ đài. Mẩy phút sau, nổi iên ti a g hô "bong súng, chào" quần chúng bỗng im lặng trong k h i c á c vị c h ứ c quyền tìni chỗ đ ứ n g vào đ ằ n g sau cái b a o lơn được t r a n g t r í b à n g mâu t r á n g v à đỏ. T r ê n lễ đài, m ọ i người đều v ậ n đồ t r á n g , t h ấ t c a v á t và để đ ầu t r à n , t r ừ m ộ t n g ư ờ i n h ỏ n h á n m ặ c áo kaki m à u s ẵ m v à có cái gì n h ư cái khăn t r ù m đàu - đó là Hô Chí M in h . ... Một tiếng trong loa phóng t h a n h nổi lên phá vỡ sự im lặ n g , giới t h i ệ u cụ Hồ là "n g ư ờ i g i ả i p h ó n g , vị cứu t i n h củ a d â n tộc". Q u à n c h ú n g đ ư ợ c h ư ớ n g d ẫ n c ủ a c á c đ ả n g viên, lén t i ế n g h á t v à t r o n g m ấ y p h ú t l i ề n hô v a n g "độc lập", ố n g H ồ đ ứ n g im m i m cười, n h ỏ n h á n t r o n g t ầ m cở, n h ư n g vi đại t r o n g sự h o a n hô củ a n h à n d â n ồng. O n g giờ tay r a hiệu im l ặ n g v à b á t đ ầu đọc b ả n l\ jy ê n n g ô n n a y t h à n h nổi t i ế n g c ủ a ô n g vdĩ n h ữ n g lòi: "Mọi người sin h r a đ ề u b i n h đảng. T ạ o hoá đă b a n cho c h ú n g t a n h ữ n g q u y è n b á t k h ả x â m p h ạ m : q u y ẽ n sổn g, qviyẽn đ ư ợ c t ự do v à q u y ề n đ ư ợ c ' h ư ờ n g h ạ n h phúc", Ống Hồ dừng lại đột n gột và hỏi người nghe: "Đồng bào cò nghe rỗ tôi không?". Quần chúng hõ vang đáp lại: "Rỡ". Thực ià m ộ t n g h ệ t h u ậ t diễn t h u y ế t b ậ c thày. TÜ lúc đó, 60
qu&D chúng láng náiĩi lấy từ n g lời. Chúng tôi không hiểu ồ n g Hồ đá ndi gỉ (...). Nhưng cứ nghe giọng ndi của ông Hồ, bình tình và rõ ràng, ấm cúng và thâ n mật, và nghe thấy được quàn chúng t r à lời thi chú ng tôi khỏTỉg còn nghi ngờ gì nữâ là òXig đã thấu tới quần chú ng ”. fT rích A rc h im ed es L .A .P a tti, W hy V ietn am ? (Thi SữO Việt N a m ?), N X B D à N ăn g , 1995, tr.255). H ư ớ n g d ấ n sử dụng. - Những đoạn trích trẽn do những người tham dự, chứng kiến sự kiện xảy ra, nên phàn ánh đúng về B á c Hồ: tá c phong, đạo đức, niổi quan hệ vói quằn chúng. A .L .P a tt i là sĩ quan tỉnh báo Mỉ đã có mặt ỏ Việt Nam ngay sau Cảch mạng th á n g Táni 1945, tham dự buổi lề tuyêiì bổ th à n h lập nxrớc Việt Nam dân chủ cộng hoà- ô n g đă được gập gờ và làm việc với Chủ tịch Hố Chi Minh> có cảm tinh và m ế n phục Ngưòi. Cuốn sách "Why Vietnam ?" ỉà một tài liệu c ô liên quan đến Cách m ạ n g th á n g Tánì và Chủ tịch Hò Chí MinK. VI. NĂM ĐAU SAU CÁCH MẠNG - TÌNH THẾ "NGHÌN CÂN TREO SỢI TỐC" 1. P h i ê n h ọ p đ à u t i ê n c ủ a Hội d ồ n g C h í n h p h ủ . " S á n g mồng 3 tháng 9 Một ngày sau lề m á t, các vị B ộ trưởng trong chính pbủ lâ m (hời tới dự phiên họp Hộỉ dồng Chính phù đầu tiên. Gian phòng họp trẻn tàng gác trống trải Trén dãy bàn ngồi họp không cd một lọ hoa. Những người đại biểu cho chỉnh quyỉn mới biết là ininh đang bắt tay vảo một công việc không dễ dàng gì. Chưa bao giờ lời giáo huấn của Lênin 61
c ó ý nghỉa như báy gỉd: 'GiàDh chỉnh quyền đã ỉà kh
Một là phài phát động m ột phong trào tă n g gia s ả n x u ỉ t để chống nạn đói. Trong khi chờ đợi thu hoạch ngô, khoai khoảng ba, bốn tháng, sẻ mở một cuộc lạc quyên. Mười ngày một ỉàn, t á t cà đồng bào nhịn ản niột bữa. Gạo t ỉ ế t kiệm dược sẽ góp lại phát cho người nghèo. Thứ hai là mở một phong trào chổng nạn mù chữ. Thứ ba lả tổ chức c à n g sớm càng hay cuộc tổ n g tuyển cử với ch ẽ độ phổ thông đàư phiếu, thực hiện quyền tự đo, dân chủ cho nhản dân. Thứ tư là mở một phong trào giảo dục càn, kiệm, lĩêm, chính để bài trií những thói hư tậ t xấu do chế độ thực dân để lại. Thứ nảm là bỏ ngay ba thứ thuế: thuế thâii} t h u ế chợ, thuế đò; t u y ệ t đói cấm hút thuốc phỉện. Thứ sáu là ra tuyên bố tự do tín ngưỡng và lương giáo đoàn kẽt. T ấ t cả mọi vẵn đề được B á c nêu ra trong vòng nửa tiếng. Nhũng khó khốn chòng chất, phức tạp của chế độ thực dân để lại suổt tám mươi nám, những vẫn đề sinh từ, cấp bách của dân tộc đă được B á c nêu lên một cách ngán gọn, rõ ràng, cùng vởỉ nhửng phương hướng, dỗi lức c ả nhữ ng biện pháp để giải quyết. Những đồng chí đả có dịp g à n B á c đều thẫy đây là nếp làm việc quen thuộc của Người. C í c Bộ trưàng thảo luận nhừng điêu B ác đã nều lên, và dều vui vẻ tán thành. Cố nhỬDg điều B ác nêu ra tìí phiên hộp đầu tiên cúa chính phủ lâm thời hôm đđ, đốn nay vẫn là những chủ trương, chính sách lớn của Dảng và N hà nước tâ, (V ộ N g u y ên G iá p , N h ữ n g c h ậ n g đ ư ờ n g l ị c h s ù , s đ d , tr,243. 2 4 5 , 246). 63
Hưóng dấn sử dụng. - T\iỳ theo mức độ, khi giảng bài 11 (lớp 9 ) và bều 8 (lớp 12) cố t h ể sử dụng đoạn trích trên đ ể lảm rỗ biểu tuợng ve phong cách làm việc đơn giảiì^ c h ín h xác và đdy hiệu quà của HÒ Chí Minh. - T h ô n g tin thêm đ ế học sinh rỏ, không chỉ đề r a chù trương, Hồ Chí Minh r ẫ t có ý thức gương niảu cháp hành cảc chù trương đd. T h eo đồng chí Võ Nguyôn Giáp thì cố một lần ”... đúng vào bữa cơ quan nhịn ân đé gom gạo thì Tiêu Văn mòi B á c đến dự chiêu đài. Khi B á c vê, anh . em báo cáo đâ đem gom phàn gạo cua B á c rÂỈ, B á c vẵn quyết định nhịn ân m ộ i bữa vào hôiiì C(5 t h ế thông báo thêm một sổ tranh ả n h , tư liệu KÓ liên quan, như đoạn trích sau đây của Vủ Kỳ: '’Có nhiều thư tỉí khâp nơi gửi đến, có thư của các cụ già, c ủ a phụ nừ, c ủ a c á c cháu thiếu nhì gửi đến chính phủ> đến cụ Hò, đến B á c Hô đè nghị B á c đừng nhịn ân. Cảm động hơn, có nhiều ngưòi xin nhin thêm để góp phàn cho Bác. N h ưng câìi trà lòi của B á c vẫn mộc mạc đứt khoát như nghị lực và ý chí của Người là: Tôi lâ người nêu ra, tôi phải làm gương mẫu". (T h eo N g u y ền M in h San, B o o vệ B á c H ò , N X B N g h ệ Tính. Ĩ 9 9 0 , tr.42, 4 3 h 2 . H a i c h i ế c á o r é t c ủ a Đ ác l i ồ . « i " Nảni 1946, th á n g 11, ngày 16, trong một lần gặf) đại biểu của phong trào "Mùa đông chỉẽn sỉ" íạỉ nhè h á t lởn Hà Nội, B á c nêu ý kiến: Nước ịĩi được giải phóng lồ nhờ có xưong m/íu của toàn dãn và xương máu của c á c chiến sỉ đà hi sinh ĩiơì tiền tuyến ở hậu phương chúng ta có gia đình ã m áp, ở ti6n tuyến các chiến sI phải chịu r é t mướt... 64
S a u đ
thanh cử B á c vào Quốc dân đại hội. Ai cũng muốn được ghi tên B á c đàu tỉên trên lá phiếu của minh, B á c đâ viết một b ú c thư ng án t r ả lờ i d ẻ n g h i nầy: "... tôi là m ột công dân của nước Việt N am d â n cbủ cộng hoà, nên tôí không t h ể vượt khỏ th ể lệ cù a t ổ n g tuyển cừ đã định. Tồi ra ứng cử ở H à Nội, nên cùng không t h ể ra ứng cử ô nơi nào nữd. XiTi cảm t ạ các đồng bào đâ có lòng yêu m ến tôi và yêu cầu toàn t h ể đồng bào hãy làm trọn nghỉa vụ ngưdi cổng dân trong cuộc tổn g tuyển cử sắp tới*. Sá ng mồng 6 th á n g 1 năm 1946. Thành thị, thôù xóm, đâu đâu cũng rực rỡ cờ, đèn và hoa. Nhản dân không phân biệt giàu, nghèo, già, trẻ, gái trai, nổ Tìúc đỉ tới c á c nơi bỏ phiểu. ... B á c bỏ phiếu ở một ngồi nhà trưốc trư ờ n g Hàng Vôi, phổ Bác N iah ờ H à Nội (nay là phổ Nguyển Hửu Huân). Buổi sáng, trời se lạnh, B á c x v á t hiện v ở i bộ kaki giản dị giữa những cử tri m ặ c quằn áo mùa đông ngày hộỉ. Ngưòi bước vào phõng bỏ phiếu, nét m ặt tưỡi vui. Sau bd mươi lâm nảm cùng c ả dân tộc !ao mình vào cuộc đáu tranh quyết Hệt với kề thù, hôm nay Người cùng với đồng bào nhận lá phiếu đầu t i ê n c ủ a n g ư ờ i c ổ n g dâD m ộ t n ư ớ c đ ộ c lập. Nghe tin Hồ Chủ lịch đếù, chỉ phút chốc, nhân dôn ở chung quanh đâ kéo tớl, đ ứ n g kín trước phòng bò phiếu. Khi Ngưdí bưôc ra, tiỂng vỗ tay hoan bữ nổi lên hôi lâu. Bác giơ ta y vảy chào đồng bào rồi tiẾp tục đi Ihùm mòt §ổ nơi bàu cử tại c á c phố H à n g B ạ c , Hàng Gai, H à n ^ TVỔng vè làng HỔ Khấu d ngoại thành. Người muổn hoà îniüh vào yôì đồng bào tr o n g ngày vuỉ lớn của đăt nước. 66
Quyền lợi và nghỉa vụ công dân đó B á c r á t coi trọng. Tron g cuộc tổ n g tuyển cử đằu tiên của dẫt nước, HÄ Chủ tịch đ â ứng cừ tại H à Nội và đâ thu được 98,4% số phiếu. (T h eo B á c d i k h á n g ch íéìị, s đ d , tr.4 5 ’ 47). H ư ớ n g d ấ n g i ả n g dạy. Sử dụng đoạn, trích này cần nêu rỏ: • Chủ tich Hồ Chí Mỉnh làm trôn nghía vụ công dân của minh, như mọi công d-ân khác (sự binh đảng trước pháp luật). • Tinh c ả m của n h á n dân với B á c Hồ (th ể hiện ởnhững điểm n à o trong lúc B ả c đi bàu cử). 4. " K i ế n c â n c ó l à b a o . T a c ử leo". ’’T r o n g thôi gian này (nãin 1 9 4 6 • T G chú), bọn Nguyên Hải T h ầ n , Vủ H ồng K hanh phá ta r ấ t dữ, Lòng ngưôi ai củng c ã m giận, muốn đánh. Chúng tôi m an g ý nghĩ ấy hỏi B á c . B á c n ó i: *Các chú nghĩ, ta đ a n g c ầ m viên ngọc qu{, đang leo lén đài độc lập... Khi ta leo, bị kiến cán vậy tháĩ độ cù a ta thẾ nào ? Ta thà đ ể cho kiến cán m ột tỉ, chịu đau k h ô n g đáng k ể nhưng giữ được viên ngọc quí, hay là U\ vứt vỉèTì ngọc đi đé* cho kiến c h ế t ? T h e o B á c , kiến cẩn c á là bao. Ta cú leo*... Nhin ỉại iịch sừ cách m ạn g nưổc t a lú c đó, t h ù t r o n g g i ặ c n g o à i , g i ữ a v ò n g v â y c ủ a bọn đế quổc, s á c h lược của B á c th ậ t là tài tinh, B á c đâ chèo lải con t h u y ề n cách m ạ n g vượt qua bao th á c g h èn h đ ế đến đích eả c h mang**. ^Nguyển M in h S an , B á o vé B á c H ò. N X B N g h ệ T ỉn k , V in h 1990, tr.82). 67
H ướng dán g iả n g dạy. Qua đoạn viết n à y làm cho học sinh tháy rồ sự kiên trì, dũng cảm mà Bác Hồ giáo dục nhân dân ta trong c ấ c h mạng, đ&ng thời biếu hiộn sá c b lược đấu tranh {biẽt cách đạt mục tiêu chínỉi» khác phục, bỏ quâ nhữ ng trd ngại trê n dường đấu tranh). 5. L ế y k ẽ t h i ệ p đ ị n h S ơ b ộ 6 - 3 -1 9 4 6 . "Lễ kí kốt được cử h ành vào lúc 4 giờ chiều tậi ngôi nhà sổ 3 8 Lý Tháỉ Tổ, Những ngưòi thay m ặ t cho nước Pháp, những người đứng đàu bộ tu lệnh qu ân đội Tưởng ở miền Bắc Đ ỏng Dương, đại diện phái bộ Mỉ, lânh sự Anh lục tục kéo đến ngùỉ biệt thự ỏ cách Bác Bộ phủ m ộ t khu vườn hoa, Gian phòng nhò bài trí đơn giản, khống cd CÖ. Chủ khách đều đứng chung quanh một cbiếc b à c idn. Có đủ mặt t^i đày, nhửng ngưòí thuộc tỔL cả n h ữ n g cường quỗc của t b ế giói t ư bản sau đại chiến t h ế gỉớỉ th ú hai. Hinh dáng một cụ gỉà m ản h khảnh, r â u đen» mặc bộ kakl dả phai màu, đỉ đôi gỉày vải châm, ndi bật lên giữa đám ngưdi to béo> sang trọngỉ số đông là quân nhân. Một hinh ản h thu gọn: Nước Việt Nam dân chủ cộng hoà giữa vòng vây trùng điệp của chủ nghỉa đ ẽ quổc. Anh Hoàng Mỉnh Giám làn lượt đọc to bản hiệp đinh Sơ bộ và bàn phụ khoản. B ả n hỉệp định và các phụ khoản được đọc xong. Mọi ngLídí đều hướng về phía lĩS Chủ lịch. Người nhin 'lướt các đỉSu khoản của bản hiệp định. Với cưong vị là Chù tịch nước Việt Nam dân chủ cộng hoì\ H6 Chủ tịch kí đàu tièo. 66
S a u đó Người c h u y ể n b ả n hiệp định cho V ù H ồ n g K h a n h đứng gần đẵy. Trước áp lực của quan thày Tưàng, Vũ Hòng Khanh đành n g ậ m bồ hòn làm ngọt kí tiếp theo, dưới danh n g h ỉ a người đại d iệ n đ ặ c b i ệ t cho Hội đ ò n g c h ín h phủ. X a n h ‘ t ơ -n y , người được uỷ quyẻn t h a y m ặ t c h í n h phủ nước C ộ n g hoà P h á p , kí s a u c ù n g , (T h e o B á c d i k h á n g chiến. N X B T h a n h niên, H à N ội Ỉ980, tr.70). H ư ớng d ấ n g iả n g dạy. - Tài l i ệ ư đùng đ ể làm sáng tò hơn việc kí k ế t Hiệp định S ơ bộ 6 - 3 - 1 9 4 6 , l à bư ớ c đ àu t i ê n để đ ạt m ụ c đích đ ộc !ập, tự do. c h ủ k h ô n g p h à i là sự tho ả hiệp, đ ầ u h àng. Đ i ề u này c h ứ n g tỏ Chủ t ịc h H ồ C h í M inh r ẫ t s á n g s u ố t , k h éo léo t r o n g đấu t r a n h - Tuỳ trình độ học sinh (chù yếu lớp 12) liên hệ việc kí Hiệp định S ơ bô 6 - 3 - 1 9 4 6 với việc Lénỉn kí Hiệp ước Bíchlĩxtổp (1918) 6. L à C h ủ t ị c h n ư ớ c • v á n s ố n g đ ơ n g i ả n . "Mùa đ ô n g tới. Đ o à n t h ế phụ nừ ở n h i ề u nơi đă n ghi tói áo ấ m củ a B á c t r o n g n h ữ n g n g à y gió l ạ n h . N h ữ n g cố gái Hà Nội. các chị phụ nữ cứu quốc à Quảng Yên mang đến B á c Bộ phủ n h ữ n g c h i ế c á o l e n dày dặn. L ầ n nào c ũ n g vậy, B á c đều c á m rín v à b ảo h ă v m a n g hộ về c h o m ộ t ngưòi già n h ấ t và n g h è o n h ẵ t ở đ ịa phương. Một buổi sớ nụ tvòi rét, Một đòiìg chí đến làm việc với B á c , ch i c ó c h i ế c á o m ù a h è p h o n g p h a n h , B á c vào bu ồ n g láy chiếc áo len của minh đem ra đưa cho đòng chí cản bộ. 69
Về Hà Nội ở B ác Bộ phủ, trong cương vị Chủ tịch nưác cuộc sống cù a B ác vẳn giản dị, thanh đạm như những ngày hoạt động b í mật ở chiến kh«*. (T h eo Võ N gu yêĩi G iáp . N h ữ n g ch ặ n g d ư ờ n g lịch sử. N X B C h in h tr ị q u ố c g ia , H à N ội J 9 9 4 , tr.2 5 2 ), H ư ớ n g d ấ n g i ả n g d ạy. Có th ể k ể lại nội dung những đoạn trích trên khi giảng bài 11 (S G K lôp 9) và bài 8 ( S G K lớp 12, tập 2) đ ể làm rô đức tính giản dị cao dẹp củ a Chủ tịch Hồ Chí Minh. Lằ Chủ tịch một nưóc Người vẫn sổng đạm bạc như khi côn hoạt động bí niật ờ chiến khu. 7. C u ộ c d à n x ẽ p . "Ngày 11, H5 Chí Minh gặp c á c Eihà báo. Một làn nữa, &ng lạỉ nhán mạnh rằng ông r ấ t mong muốn có 9ự thoả thuận vớị nước Pháp. Ong nói với phóng viên Associated Press: "Gỉữa chúng tôi không có sự b ấ t hoà thực sự*. Những bất đòng cù a chúng lôi là những mối bất đồng thường g ặ p trong nội bộ mỗi gia đình", ồ n g tuyén bố v l n lạc qudn tin tưdng ở sự giải quyết cuổi cùng về mối b ấ t đồng đ ó ... Nhưng Hò Chl Minh chi trlch đè nghị của Pháp đòi "tước vù khi và rút về nước nhQng dội quán Việt N am đang dóng tại Nam Bộ. Chúng tôl thẩy việc thực hiện giải pháp Tìằy c ó ý nghỉa lè m ột sự đằu hàng không hơn không kém... Chúng tôi đâ yêu c a u : 1/ Chấm dứt n g ay m ọ i sự tuyèn tr\ẳyẽn bẵt thân thiên tại Nam Bộ^ 2/ Các tù chính trị Việt Nam cỉược p h ó n g t h í c h n g a y t ạ i c á c n h à t ù N a m B ộ . N h ữ i i ị í lờ i ư ề n g h ị J ó kỉỉòng dưực phia Pháp cháp nhận. Ve phằn tôi, tỏi VỈD tin chác r à n g những cuộc đàm phán có t h ể lạỉ nổi tiếp trong một bàu không khí hữti nghị trong nâỉu hoặc sáu tháng nửa". 70
Một làn nửa, lại phải suy nghĩ. Chính Pignon, t r o n g một bức điện gửi D'Argenlieu đả kể những điẽu dưới đây: "Trong b ữ a ãn trưa ngày thứ tư 11‘ 9 với Chủ tịch Hồ Chí Minh» ông Moutet có tuyên bđ với ôn g Hố không chịu để cuộc đàm phán th ấ t bại và đà tổ chức tối hôm ấy, tạ i nhà Sa in ten y , rtiột cuộc họp giữa G.Moutet, Mossoner, Pignon và hai đại diện Việt Nam. Họ đã xem x é t những diểm b á t đồng của bản t ạ m ước và tim cách xích lại gần nhau. (Ngày 12, Moutet đã thông báo kết quả), Tiếp th e o c u ộ c , nói chuyện đó, Chủ tịch Hồ Chí Minh, ngày 13-9 đâ tr a o cho õng Moutet một bản dự án mớí trọn vẹn bao gồm nhiều siìa đổi chi tiế t so vối bàn đã được bàn cải trước đđ^ và những điều sừa đổi... liên quan đến vấn đ6 Nam Ki; clậc biệt là sự k h ư ớ c từ u iệc h ò i h ư ơ n g q u â n đ ộ i về B á c K Ì và giao trả cho nhà chức trách Pháp, những người dân (Pháp) nguyên là kẻ thù (của Việt Nam)... Một dự án cuỗi cùng c ủ a Pháp đánh dấu một sự cố gáng hoà binh mới, đặt vào m ụ c những hiệp định tham mưu địa phương những điều khoản vè việc chấni dứt chiến sự tại Nam Kì.. Dự án đà được t h à o iuận ngay hôm sau U 4 - 9 ) giữa Thủ tướng chính phủ (Pháp)' và Chủ tịch Hồ Chí Minh". (P h ilip p e D ev illers, P a r is • S a ig o n - H a n o i, N X B T h a n h p h ổ H ò C h i M in h , 1993, tr.308, 309). H ư ớ n g d ấ n g iả n g dạy. Tuỳ trimh độ học sinh lớp 12 hoặc lớp 9, cố Ihể k ể lại đoạn Vân t r ê n để ỉàm rõ thiện chí hoà binh, muốn giải quyét chiến t r a n h bằng thương iượng cùa Hồ Chủ tịch, Thông báo thêm để học sinh rô, trước khi sa n g Pháp dự hội nghị Phông-ten-blô, Ho Chỉ Minh đă nói với đồng bào tro n g niột cuộc mít t.inh: 'Tôi, í ĩ ồ Chí Minh, suỗt cuộc đời đã cùng 71
đồng bào chỉến đẵu cho độc lập của Tổ qu6c. Tồi thà chết chứ không bao giờ bán nước". (T h eo , B à c H ỗ đ i k h à n g c h iế n , s đ d , tr. 78). VU. TRONG CUỘ C KHÁNG CHIẼN CHÕNG THỰC DÂN PHÁP. 1. B á c HỒ với c h i ế n t h â n g V i ệ t B ố c . "Cuối thu 1947, cuộc sống của Bác đả khá chu đáo. Quanh nhà đâ cd vườn rau, giàn mướp, đàn gà, sân bổng, xà đơn, xà kép. Bác còn bảo m ua đàn về để các đồng chí trẻ học nhạc, học hát cho vui. Ngoài côĩig tác và chãnì lo sản xu át của cơ
H ư ớ n g dản g iả n g dạy. “ Đ ể giúp học sinh hiểu rỏ hơn ả m mưu của địch và quyết tâ m c h iế n dấu của ta dưa tới th á n g lợi lón, gỉảo viên d ù n g đoạn trích trén kèm theo bản đò chiến th ấ n g Việt Bác. • Gỉài thích hỉnh tượng B á c Hò nêu ra vồ "cái ò". 2. T ấ m l ò n g B á c Hồ với t h ư ơ n g b i n h l i ệ t sĩ. "Cuộc kháng chiến toàn quốc chống Pháp đẫ thu hút nhiều than h niên nam nữ tham gia quân đội. Một sỗ chỉến sỉ đă hi sinh anh düng, một sổ nữa là thương binh, tìệnh binh, đời sõng gặp khđ khản, mậc dằu anh chị em tinh nguyện chịu đựng khỗng kêu ca phàn nàn. ^ TYước tiùh hinh ẵy, tháng 6 nàm 1947, Chủ tịch Hồ Chí Minh đ'ê nghị Cbính phủ chọn một ngày nào đó trong ná m iàm "Ngày thương bình" dể đong bào t a có dịp tỏ ịòn g hiếu nghỉa, yêư mến thương binh. Cố lẽ là trừ những ngày kí niệm quốc tế, “Ngày Ihương binh“ lã ngày kỉ niệm trong nưởc đàu tiên được tố chức. Hường ứDg và đáp lại t á m lòng của Chủ tịch Hồ Chí Minh, niột hội nghị trù bị đả khai niạc tại x ế Phú Minh, huyện Đại Từ, tính Thái Nguvên (nay ià tỉnh B á c Thái) đã nh á t t r í lắy ngày 27 tháng 7 hàng nảni làm "Ngày thươiìg bỉnh, liệt sI" và t ổ chức ngay làn đẵu trong nảm 1947. B á o V ệ quốc quân số 11, r a ngày 2 7 - 7 - 1 9 4 7 đă đầng thư c ỏ a Chủ tịch Hồ Chí Minh gửi thường tr ự c Ban tổ chức "Ngày thương binh toàn quốc". Cuối thư Ngưòi vặn động đồng bào nhườiig cơm sẻ áo, gỉúp dơ thương binh. Bản thản Người đâ xung phong góp một chiếc áo lụa» một tháng lương và tièn ã n inột bữa của Người và tă t cả nhÃn vỉén Phủ chù tịch, c ộ n g là 1127 đòng để t ậ n g thương binh. 73