Những yếu tố ảnh hưởng đến việc đi khám thai trong ba tháng đầu thai kì của thai phụ

Nghiên cứu Y học <br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 18 * Phụ bản của Số 5 * 2014<br /> <br /> NHỮNG YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN VIỆC ĐI KHÁM THAI  <br /> TRONG BA THÁNG ĐẦU THAI KÌ CỦA THAI PHỤ <br /> Nguyễn Thị Nhẫn*, Wannee Deoisres**, Siriwan Sangin**, Triệu Thị Ngọc Thu*, Vũ Thị Mai* <br /> <br /> TÓM TẮT <br /> Đặt vấn đề : Khám thai đã được chứng minh là có hiệu quả trong việc phát hiện sớm và quản lý các biến <br /> chứng khi mang thai. Tuy nhiên, thông tin về việc đi khám thai của phụ nữ ở Việt Nam còn hạn chế, đặc biệt là <br /> các nghiên cứu về các yếu tố liên quan đến việc đi khám thai của phụ nữ trong ba tháng đầu của thai kỳ vẫn còn <br /> chưa phổ biến. <br /> Mục tiêu nghiên cứu : Nhận biết số lần đi khám thai trong thai kỳ của thai phụ và những yếu tố ảnh <br /> hưởng đến số lần đi khám thai trong ba tháng đầu của thai kỳ.  <br /> Phương  pháp  nghiên  cứu :  Nghiên cứu cắt ngang được xây dựng tại khoa hậu sản và hậu phẫu của <br /> Bệnh viện Từ Dũ với cỡ mẫu là 316 sản phụ. Dữ liệu được thu thập bằng cách sử dụng bộ câu hỏi tự điền <br /> được phát triển bởi nhà nghiên cứu với 5 phần.  <br /> Kết quả : 72,8% người tham gia nghiên cứu có đi khám thai ít nhất là một lần trong ba tháng đầu thai <br /> kỳ. Sản phụ đã kết hôn thì đi khám thai ít nhất là một lần trong ba tháng đầu thai kỳ nhiều hơn sản phụ <br /> chưa kết hôn gấp 2,10 lần (95% CI, 1,01 – 4,42). Với mỗi một điểm tăng lên trong tổng điểm của thái độ, <br /> kiến thức về số lần đi khám thai thì số lần đi khám thai trong ba tháng đầu thai kỳ sẽ tăng lên 1,05 lần và <br /> 1,15 lần.  <br /> Kết luận: Nhân viên y tế, hệ thống chăm sóc sức khỏe nên đặc biệt quan tâm chú ý đến nhóm đối tượng <br /> thai phụ chưa kết hôn để kịp thời phổ biến những lợi ích của việc đi khám thai sớm trong ba tháng đầu thai <br /> kỳ. Chương trình giáo dục sức khỏe về tầm quan trọng của việc đi khám thai cũng nên được phổ biến đến tất <br /> cả thai phụ để góp phần nâng cao nhận thức cũng như thái độ của thai phụ về việc đi khám thai trong ba <br /> tháng đầu của thai kỳ. <br /> Từ khóa: khám thai, ba tháng đầu thai kỳ, sản phụ, bệnh viện Từ Dũ <br /> <br /> ABSTRACT <br /> FACTORS RELATED TO ANTENATAL CARE UTILIZATION <br />  IN THE FIRST TRIMESTER AMONG PREGNANT WOMEN. <br /> Nguyen Thi Nhan, Wannee Deoisres, Siriwan Sangin, Trieu Thi Ngoc Thu, Vu Thi Mai <br /> * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 18 ‐ Supplement of No 5‐ 2014: 84 ‐ 89 <br /> Background:  Antenatal  care  has  been  proven  to  be  effective  in  early  detection  and  management  the <br /> complications when the women have pregnancy. However, the information about antenatal care among pregnant <br /> women in Vietnam is still little, especially the studies to identify the factors related to antenatal care in the first <br /> trimester. <br /> Purposes:  This study aims to determine the utilization of antenatal care in the first trimester and factors <br /> predicting antenatal care utilization in the first trimester among postpartum women.  <br /> Methods: Predictive correlation study was conducted in two postpartum wards at Tu Du hospital with the <br /> sample size was 316 postpartum women. Data were collected by using the self‐report questionnaire developed by <br /> researcher with 5 sections.  <br /> Results: The results showed that 72.8% of respondents had antenatal care utilization in the first trimester. <br /> * Đại học Y Dược Tp. Hồ Chí Minh.  <br /> ** Đại học Burapha, Thái Lan <br /> Tác giả liên lạc: Ths ĐD.Nguyễn Thị Nhẫn,   ĐT: 0907307358,   Email: nguyennhan.ump@gmail.com <br /> <br /> 84<br /> <br /> Chuyên Đề Điều Dưỡng Kỹ Thuật Y Học <br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 18 * Phụ bản của Số 5 * 2014 <br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Women  were  married  2.10  times  got  the  antenatal  care  utilization  ≥  1  times  compared  to  women  who  were <br /> unmarried (95% CI, 1.01 – 4.42). For each one point increase on the attitude, knowledge toward antenatal care <br /> utilization there were 1.05 times and 1.15 times (95% CI, 1.02 – 1.12; 95% CI, 1.10 – 2.18, respectively) the <br /> respondents would get antenatal care utilization ≥ 1 times.  <br /> Conclusions:  These  finding  indicated  that  health  care  provider,  health  care  system  should  pay  more <br /> attention to women who were unmarried to increase the antenatal care utilization in this group. Besides, health <br /> education  about  importance  of  antenatal  care  should  be  provided  to  improve  the  attitude  of  women  toward <br /> antenatal care in order to increase the antenatal care utilization among Vietnamese women.  <br /> Keywords: antenatal care, the first trimester, postpartum women, Tu Du hospital. <br /> <br /> ĐẶT VẤN ĐỀ <br /> Mỗi  năm  trên  toàn  thế  giới  có  hơn  500.000 <br /> phụ  nữ  và  trẻ  em  gái  phải  chịu  tử  vong  do <br /> những  biến  chứng  liên  quan  đến  mang  thai  và <br /> sinh nở. Tỷ lệ tử vong bà mẹ và trẻ sơ sinh ở Việt <br /> Nam  đã  giảm  trong  vài  năm  qua  nhưng  hiện <br /> vẫn còn cao với số lượng trẻ sơ sinh tử vong là <br /> 16 trẻ trong số 1000 trẻ sinh sống, tỷ lệ tử vong <br /> mẹ là 69 trên tổng số 100,000 ca sinh sống năm <br /> 20091314.  <br /> Khám  thai  đã  được  chứng  minh  là  có  hiệu <br /> quả  trong  việc  cải  thiện  kết  quả  thai  kỳ  thông <br /> qua  việc  phát  hiện  sớm  và  quản  lý  các  biến <br /> chứng  khi  mang  thai317.  Ở  Việt  Nam,  theo  đề <br /> nghị từ Bộ Y tế, phụ nữ mang thai nên đến thăm <br /> khám  thai  ít  nhất  ba  lần  trong  thời  gian  mang <br /> thai của họ, một lần cho mỗi tam cá nguyệt9. Tuy <br /> nhiên,  một  số  lượng  lớn  phụ  nữ  Việt  Nam <br /> không đi khám thai đầy đủ7, thông tin về việc đi <br /> khám thai của phụ nữ ở Việt Nam còn hạn chế, <br /> đặc biệt là các nghiên cứu về các yếu tố liên quan <br /> đến  việc  đi  khám  thai  trong  ba  tháng  đầu  của <br /> thai kỳ.  <br /> <br /> PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU <br /> Thiết kế nghiên cứu <br /> Phương pháp cắt ngang mô tả.  <br /> <br /> Đối tượng nghiên cứu <br /> Sản phụ sau khi sanh nằm tại khoa hậu sản <br /> và hậu phẫu của bệnh viện Từ Dũ trong khoảng <br /> thời gian thu thập số liệu. <br /> <br /> Cỡ mẫu <br /> <br /> Z2 / 2 p(1  p ) (1.96) 2 x0.71x0.29<br /> N<br /> <br />  316  <br /> (0.05) 2<br /> d2<br /> Chọn α = 0,05 => zα/2 = 1.96 (độ tin cậy 95%) <br /> p = 0,71 tỷ lệ đi khám thai theo nghiên cứu của Lieu. (2007) <br /> d = 5% <br /> <br />   Cỡ mẫu tính được là 316 sản phụ <br /> <br /> Tiêu chuẩn chọn mẫu <br />   Phụ  nữ  sau  khi  sanh  xong  được  nằm  tại <br /> khoa hậu sản và hậu phẫu của Bệnh viện Từ Dũ, <br /> có thể giao tiếp, đọc, hiểu tiếng Việt, và sẵn sàng <br /> tham gia vào nghiên cứu. <br /> <br /> Công cụ thu thập dữ kiện <br />   Sử dụng bộ câu hỏi tự điền gồm 5 phần: <br /> thông  tin  chung  về  người  tham  gia  nghiên  cứu <br /> (11  câu),  sự  mang  thai  và  mức  độ  bệnh  tật  (5 <br /> câu),  việc  sử  dụng  dịch  vụ  khám  thai  (3  câu), <br /> thái độ về việc đi khám thai (12 câu), kiến thức <br /> về việc đi khám thai (12 câu). <br /> <br /> Phân tích dữ kiện <br />    Dữ liệu được nhập và phân tích bằng cách <br /> sử dụng phần mềm phân tích dữ kiện SPSS 17.0. <br /> <br /> KẾT QUẢ <br /> Khám thai trong tam cá nguyệt đầu <br />   Kết quả tìm ra rằng có 72.8% sản phụ có <br /> đi khám thai ít nhất một lần trong ba tháng đầu <br /> của thai kỳ (bảng 1). <br /> Bảng 1. Khám thai trong ba tháng đầu của thai kỳ <br /> Khám thai<br /> ≥ 1 lần<br /> Tam cá<br /> nguyệt đầu Không khám thai<br /> <br /> Tần số<br /> 230<br /> 86<br /> <br /> Phần trăm (%)<br /> 72.8<br /> 27.2<br /> <br /> Được tính dựa vào công thức sau <br /> <br /> Chuyên Đề Điều Dưỡng Kỹ Thuật Y Học<br /> <br /> 85<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 18 * Phụ bản của Số 5 * 2014<br /> <br /> Nghiên cứu Y học <br /> <br /> Biến số<br /> <br /> Đặc tính của mẫu nghiên cứu <br /> Kết  quả  nghiên  cứu  cho  thấy  79.8%  người <br /> tham gia nghiên cứu ở độ tuổi từ 18 đến 35 tuổi <br /> (đây là độ tuổi thích hợp sinh đẻ) với tuổi trung <br /> bình là 26 tuổi (SD = 6.15), đa số người tham gia <br /> nghiên cứu là dân tộc Kinh (92.4%), trình độ học <br /> vấn  là  cao  đẳng,  đại  học  (50.9%).  Hầu  hết  sản <br /> phụ đều đã kết hôn (87%), làm việc cho công ty <br /> hay nhà nước (72.2%), có bảo hiểm (71.8%), thu <br /> nhập  trên  hai  triệu  đồng  một  tháng  (81.6%),  và <br /> sinh con đầu lòng (78.2%) (bảng 2).  <br /> Bảng 2. Đặc tính của mẫu <br /> Biến số<br /> Tần số Phần trăm (%)<br /> < 18 tuổi<br /> 44<br /> 13,9<br /> 18-35 tuổi<br /> 252<br /> 79,8<br /> > 35 tuổi<br /> 20<br /> 6,3<br /> Trung bình tuổi = 26 tuổi, SD = 6,15, Nhỏ nhất = 15tuổi, Lớn<br /> nhất = 45tuổi<br /> Đã kết hôn<br /> 275<br /> 87,0<br /> Tình trạng hôn<br /> nhân<br /> Chưa kết hôn<br /> 41<br /> 13,0<br /> Học vấn<br /> Thấp hơn cấp ba<br /> 90<br /> 28,5<br /> Cấp ba<br /> 65<br /> 20,6<br /> Cao đẳng, đại học<br /> 161<br /> 50,9<br /> Nghề nghiệp<br /> Nội trợ<br /> 88<br /> 27,8<br /> 228<br /> 72,2<br /> Công nhân viên<br /> Nhóm tuổi<br /> <br /> Dân tộc<br /> Thu nhập<br /> <br /> Bảo hiểm<br /> Số lần sinh<br /> <br /> Tần số Phần trăm (%)<br /> <br /> chức<br /> Dân tộc Kinh<br /> Các dân tộc khác<br /> < 1,000,000 VND<br /> 1,000,000 –<br /> 2,000,000 VND<br /> > 2,000,000 VND<br /> Không có bảo hiểm<br /> Có bảo hiểm<br /> Con so<br /> Con rạ<br /> <br /> 292<br /> 24<br /> 6<br /> 52<br /> <br /> 92,4<br /> 7,6<br /> 1,9<br /> 16,5<br /> <br /> 258<br /> 89<br /> 227<br /> 247<br /> 69<br /> <br /> 81,6<br /> 28,2<br /> 71,8<br /> 78,2<br /> 21,8<br /> <br /> Mối liên quan giữa từng yếu tố và việc đi <br /> khám thai của phụ nữ trong ba tháng đầu <br /> thai kỳ <br /> Từ bảng 3, kết quả nghiên cứu chỉ ra rằng: có <br /> sự khác nhau  về số  lần đi khám thai  trong  thai <br /> kỳ  tùy  thuộc  vào  tình  trạng  hôn  nhân,  nghề <br /> nghiệp, kiến thức, thái độ, và bảo hiểm của phụ <br /> nữ. Phụ nữ đã kết hôn, đi làm, có bảo hiểm, có <br /> kiến thức và thái độ tích cực về việc đi khám thai <br /> thì sẽ tham gia khám thai ít nhất một lần trong <br /> tam cá nguyệt đầu.  <br /> <br /> Bảng 3. Liên quan giữa từng yếu tố và số lần khám thai của phụ nữ trong tam cá nguyệt đầu <br /> Yếu tố<br /> Tuổi*<br /> <br /> Tình trạng hôn nhân<br /> Học vấn *<br /> <br /> Nghề nghiệp<br /> Dân tộc *<br /> <br /> Thu nhập *<br /> <br /> Bảo hiểm *<br /> <br /> 86<br /> <br /> < 18 tuổi<br /> 18-35 tuổi<br /> > 35 tuổi<br /> Đã kết hôn<br /> Chưa kết hôn<br /> Thấp hơn cấp ba<br /> Cấp ba<br /> Cao đẳng Đại học<br /> Nội trợ<br /> Công nhân viên chức<br /> <br /> Khám thai<br /> Không khám (n = 86)<br /> ≥ 1 lần (n = 230)<br /> N<br /> %<br /> n<br /> %<br /> 10<br /> 58,8<br /> 7<br /> 41,2<br /> 69<br /> 24,7<br /> 210<br /> 75,3<br /> 7<br /> 35,0<br /> 13<br /> 65,0<br /> 69<br /> 25,1<br /> 206<br /> 74,9<br /> 17<br /> 41,5<br /> 24<br /> 58,5<br /> 31<br /> 34,4<br /> 59<br /> 65,6<br /> 14<br /> 35<br /> 32<br /> 54<br /> <br /> Dân tộc Kinh<br /> 77<br /> Các dân tộc khác<br /> 9<br /> Thái độ về việc đi khám thai**<br /> Kiến thức về việc đi khám thai **<br /> < 1,000,000 VND<br /> 2<br /> 1,000,000 – 2,000,000 VND<br /> 25<br /> <br /> 21,5<br /> 21,7<br /> 36,4<br /> 23,7<br /> <br /> 51<br /> 126<br /> 56<br /> 174<br /> <br /> 78,5<br /> 78,3<br /> 63,6<br /> 76,3<br /> <br /> 26,4<br /> 37,5<br /> <br /> 215<br /> 15<br /> <br /> 73,6<br /> 62,5<br /> <br /> 33,3<br /> <br /> 4<br /> <br /> 66,7<br /> <br /> 48,1<br /> <br /> 27<br /> <br /> 51,9<br /> <br /> 2<br /> <br /> p<br /> <br /> 7,05<br /> <br /> ,06<br /> <br /> 4,83<br /> <br /> ,03<br /> <br /> 5,15<br /> <br /> ,07<br /> <br /> 4,75<br /> <br /> ,02<br /> <br /> 1,38<br /> <br /> ,17<br /> <br /> 5,13<br /> <br />