Nồng độ huyết sắc tố hồng cầu lưới và phần trăm hồng cầu nhược sắc trong máu ngoại vi trên bệnh nhân thiếu máu bệnh thận mạn giai đoạn cuối

Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 23 * Số 1 * 2019 Nghiên cứu Y học<br /> <br /> <br /> NỒNG ĐỘ HUYẾT SẮC TỐ HỒNG CẦU LƯỚI<br /> VÀ PHẦN TRĂM HỒNG CẦU NHƯỢC SẮC TRONG MÁU NGOẠI VI<br /> TRÊN BỆNH NHÂN THIẾU MÁU BỆNH THẬN MẠN GIAI ĐOẠN CUỐI<br /> Đinh Hiếu Nhân *, Suzanne Monivong Cheanh Beaupha **, Trần Thị Ánh Loan ***<br /> TÓMTẮT<br /> Đặt vấn đề: Thiếu máu do bệnh thận mạn giai đoạn cuối là vấn đề quan trọng trong thực hành lâm sàng.<br /> Xét nghiệm nồng độ huyết sắc tố hồng cầu lưới và tỉ lệ phần trăm hồng cầu nhược sắc giúp chẩn đoán tình trạng<br /> thiếu máu thiếu sắttrên bệnh nhân bệnh thận mạn giai đoạn cuối.<br /> Mục tiêu nghiên cứu: Xác định giá trị của nồng độ huyết sắc tố hồng cầu lưới và tỉ lệ phần trăm hồng cầu<br /> nhược sắc trong chẩn đoán bệnh nhân thiếu máu do bệnh thận mạn giai đoạn cuối có thiếu sắt.<br /> Đối tượng và phương pháp: nghiên cứu cắt ngang mô tả, 93 bệnh nhân được chẩn đoán bệnh thận mạn<br /> giai đoạn cuối có thiếu máu.<br /> Kết quả: Giá trị trung bình của nồng độ huyết sắc tố hồng cầu lưới là 29,54 ± 2,51 pg và tỉ lệ phần trăm<br /> hồng cầu nhược sắc là 8,55% ở nhóm bệnh nhân thiếu máu do bệnh thận mạn giai đoạn cuối có thiếu sắt. Xét<br /> nghiệm CHr, %HYPO một mình không có vai trò trong chẩn đoán thiếu máu bệnh thận mạn giai đoạn cuối do<br /> thiếu sắt. Khi phối hợp cả hai xét nghiệm với nhau có giá trị trong chẩn đoán thiếu máu do bệnh thận mạn giai<br /> đoạn cuối có thiếu sắt với giá trị ngưỡng CHr < 29 pg và %HYPO ≥ 10 hoặc %HYPO ≥ 8; và giúp phân biệt với<br /> bệnh nhân thiếu máu do bệnh thận mạn giai đoạn cuối không có thiếu sắt.<br /> Kết luận: Xét nghiệm nồng độ huyết sắc tố hồng cầu lưới kết hợp với tỉ lệphần trăm hồng cầu nhược sắc có<br /> thể giúp xác định thiếu máu liên quan đến thiếu sắt trên bệnh nhân bệnh thận mạn giai đoạn cuối.<br /> Từ khóa: nồng độ huyết sắc tố hồng cầu lưới, tỉ lệ phần trăm hồng cầu lưới, thiếu máu thiếu sắt<br /> ABSTRACT<br /> RETICULOCYTE HEMOGLOBIN CONTENT AND PERCENTAGE OF HYPOCHROMIC RED BLOOD<br /> CELLS IN PATIENTS WITH ANEMIA AND END STAGE CHRONIC KIDNEY DISEASE<br /> Dinh Hieu Nhan, Suzanne Monivong Cheanh Beaupha, Tran Thi Anh Loan<br /> * Ho Chi Minh City Journal of Medicine * Supplement of Vol. 23 - No 1- 2019: 232 - 236<br /> Background: Diagnosis of anemia related to end stage chronic kidney disease has an important problem in<br /> clinical practice. Reticulocyte hemoglobin content and percentage of hypochromic red blood cell tests help to<br /> diagnose iron deficiency anemia in patients with end stage chronic kidney disease.<br /> Objectives: Estimation of reticulocyte hemoglobin content and percentage of hypochromic red blood cell<br /> tests in diagnosis of iron deficiency anemia in patients with end stage chronic kidney disease.<br /> Materials and methods: Cross-sectional descriptive study, 93 patients were diagnosed anemia with end<br /> stage chronic kidney disease.<br /> Results: Mean value of reticulocyte hemoglobin content and percentage of hypochromic red blood cells in<br /> patients with anemia and end stage chronic kidney disease were 29.54 ± 2.51 pg and 8.55%, respectively.<br /> <br /> *Bộ môn Nội Tổng quát, Bộ môn Dược lý - Đại học Y Dược TP. Hồ Chí Minh<br /> **Bộ môn Huyết Học – Đại học Y Dược TP. Hồ Chí Minh<br /> ***Khoa Xét Nghiệm Huyết Học – Bệnh Viện Chợ Rẫy<br /> Tác giả liên lạc: TS.BS. Đinh Hiếu Nhân ĐT: 0903649222 Email: dinhhieunhan@hotmail.com<br /> <br /> <br /> <br /> Chuyên Đề Nội Khoa 232<br /> Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 23 * Số 1 * 2019<br /> <br /> Separately reticulocyte hemoglobin content or percentage of hypochromic red blood cell test has no diagnosing role<br /> of iron deficiency anemia. Combination of both tests with the cut-off value CHr < 29 pg and %HYPO ≥ 10 or<br /> %HYPO ≥ 8 can diagnose exactly iron deficiency anemia in patients with end stage chronic kidney disease.<br /> Conclusions: Combination of both tests of reticulocyte hemoglobin content and percentage of hypochromic<br /> red blood cells can diagnose exactly iron deficiency anemia in patients with end stage chronic kidney disease.<br /> Keywords: reticulocyte hemoglobin content, percentage of hypochromic red blood cells, iron deficiency anemia<br /> ĐẶTVẤNĐỀ khoa Thận nhân tạo.<br /> Thiếu máu là một trong những biến chứng Cỡ mẫu<br /> có thể gây tử vong cho bệnh nhân bệnh thận 93 trường hợp thiếu máu do bệnh thận mạn<br /> mạn giai đoạn cuối(7,9). Thiếu hụt erythropoietin giai đoạn cuối.<br /> và nhiều yếu tố liên quan đến sắt như do điều Phương pháp nghiên cứu:<br /> kiện dinh dưỡng, khả năng hấp thu, trị liệu như<br /> Nghiên cứu mô tả cắt ngang, tiến cứu.<br /> thẩm phân phúc mạc, chạy thận nhân tạo,<br /> Phương tiện nghiên cứu<br /> truyền máu v.v…ảnh hưởng đến chuyển hoá<br /> của sắt cũng là một trong các nguyên nhân gây Nghiên cứu được thực hiện trên máy phân<br /> thiếu máu cho bệnh nhân bệnh thận mạn(1,3). tích huyết học tự động ADVIA 2120i. Mẫu máu:<br /> Xác định được nguyên nhân thiếu máu có thể 2ml máu kháng đông EDTA.<br /> giúp quản lý tốt bệnh nhân trong quá trình điều Các thông số nghiên cứu<br /> trị, giúp giảm chi phí điều trị và cải thiện chất Hemoglobin, Ferritin, transferrin, độ bảo hòa<br /> lượng sống của nguời bệnh. Khác với các xét transferrin, eGFR, CHr, %Hypo.<br /> nghiệm giúp đánh giá tình trạng sắt của cơ thể KẾTQUẢ<br /> như ferritin, transferrin, độ bão hoà transferrin<br /> Đặc điểm nhóm bệnh nhân nghiên cứu<br /> chưa thực hiện được ở tất cả các bệnh viện và<br /> gây tốn thêm chi phí cho bệnh nhân, xét nghiệm Tuổi trung bình là 54 tuổi, phân bố nhiều<br /> nồng độ huyết sắc tố của hồng cầu lưới (CHr) và nhất là nhóm trên 50 tuổi chiếm 57% (53/93<br /> tỉ lệ phần trăm hồng cầu nhược sắc (%HYPO) là bệnh nhân). Tỉ lệ nam: nữ = 1,58. Nhóm bệnh<br /> những xét nghiệm sẵn có trong bộ xét nghiệm nhân thiếu máu bệnh thận mạn giai đoạn cưới<br /> công thức máu nên không cần phải chi trả thêm không thiếu sắt (TM BTM GĐC KTS) chiếm<br /> phí xét nghiệm, nhưng lại hữu ích giúp chẩn 48,4%, và nhóm bệnh nhân thiếu máu bệnh<br /> đoán thiếu máu do thiếu sắt ở bệnh nhân bệnh thận mạn giai đoạn cưới không thiếu sắt (TM<br /> thận mạn giai đoạn cuối(6,10). BTM GĐC + TS) chiếm 51,6%.<br /> <br /> Mục tiêu nghiên cứu Giá trị trung bình của CHr và %HYPO<br /> Xác định giá trị trung bình và vai trò của Giá trị tham chiếu của CHr là 31,21 ±<br /> CHr và % HYPO trong chẩn đoán bệnh nhân 1,21pg(5), trung bình của CHr ở nhóm bệnh<br /> thiếu máu do bệnh thận mạn giai đoạn cuối có nhân thiếu máu bệnh thận mạn giai đoạn cuối<br /> thiếu sắt. không thiếu sắt là 31,62pg (± 2,11pg) và nhóm<br /> ĐỐITƯỢNG- PHƯƠNG PHÁPNGHIÊNCỨU bệnh nhân thiếu máu bệnh thận mạn giai đoạn<br /> Nghiên cứu được thực hiện tại Chợ Rẫy từ cuối có thiếu sắtlà 29,54 pg (± 2,51pg).Trung<br /> tháng 9/2016 đến tháng 3/2017. bình của %HYPO nhóm tham chiếu là 2,56% (±<br /> Đối tượng nghiên cứu 1,63%). So với nhóm bệnh thận mạn giai đoạn<br /> Tất cả những bệnh nhân thiếu máu được cuối không thiếu sắt là 4,1% (3,69-7,52 %) và<br /> chẩn đoán và bệnh thận mạn giai đoạn cuốitheo<br /> KDIGO 2012(6) tại phòng khám, khoa Nội thận,<br /> <br /> <br /> 233 Chuyên Đề Nội Khoa<br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 23 * Số 1 * 2019 Nghiên cứu Y học<br /> <br /> nhóm bệnh thận mạn giai đoạn cuối có thiếu %HYPO: Diện tích dưới đường cong là<br /> sắt là 8,55 (10,40-17,98%) (Bảng 1). 0,559; độ tin cậy 95% là0,473 - 0,646 (p>0,05; p =<br /> 0,2). Xét nghiệm không có giá trị cho chẩn<br /> Bảng 1. Kết quả xét nghiệm<br /> XÉT NGHIỆM<br /> đoán TMBTMGĐCKTS.<br /> TM BTM<br /> TM BTM GĐC KTS<br /> (TB ± ĐLC) GĐC+TS Nhóm thiếu máu bệnh thận mạn giai đoạn<br /> Hb **(g/l) 94 (83,9 - 111) 96 (84 - 108) cuối có thiếu sắt<br /> MCV** (fl) 94,4 (91,3 - 97,3) 90,15 (85 - 94,6)<br /> eGFR* 9,7 (± 3,11)<br /> Khi khảo sát đường cong ROC của CHr và<br /> 2 9,9 (± 2,74)<br /> (ml/phút/1,73m ) %HYPO ở nhóm thiếu máu bệnh thận mạn giai<br /> 311,7 đoạn cuối có thiếu sắt cho thấy:<br /> Ferritin** (ng/ml) 491,9 (319 - 951)<br /> (109,25 - 610,55)<br /> CHr: Diện tích dưới đường cong là 0,549;<br /> Độ bão hòa 9,93<br /> 29,82 (25,49 - 35,73) độ tin cậy 95% là 0,468 - 0,630 (p>0,05; p = 0,2).<br /> transferrin** (%) (5,37 - 15,98)<br /> 170,35 CHr = 30,85pg là giá trị xác ngưỡng cho nhóm<br /> Transferrin** (ng/ml) 164 (142,6 - 188,9)<br /> (143,25 - 198,55) TMBTMGĐC+TS với độ nhạy 66,7% và độ đặc<br /> CHr* (pg) 31,62 (± 2,1) 29,54 (± 2,5)<br /> hiệu là 47,8%. Xét nghiệm CHr không có giá trị<br /> 8,55<br /> HYPO** (%) 4,1 (3,69 - 7,52) cho chẩn đoán TMBTMGĐC+TS.<br /> (10,40 - 17,98)<br /> *: TB ± SD; **: Trung vị (khoảng tứ phân vị) %HYPO: Diện tích dưới đường cong là<br /> 0,559; độ tin cậy 95% là 0,605 - 0,758<br /> Giá trị chẩn đoán của chr và %Hypo trong<br /> (p