Nồng độ IgE huyết thanh toàn phần và đặc hiệu trên bệnh nhân viêm da cơ địa tại Bệnh viện Da Liễu thành phố Hồ Chí Minh

Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 22 * Số 1 * 2018<br /> <br /> <br /> NỒNG ĐỘ IgE HUYẾT THANH TOÀN PHẦN VÀ ĐẶC HIỆU<br /> TRÊN BỆNH NHÂN VIÊM DA CƠ ĐỊA<br /> TẠI BỆNH VIỆN DA LIỄU THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH<br /> Trương Tiểu Vi*, Nguyễn Tất Thắng**, Văn Thế Trung**<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Mở đầu: Viêm da cơ địa là một bệnh viêm da mạn tính, hay tái phát. Rối loạn miễn dịch cụ thể là vai<br /> trò của nồng độ IgE huyết thanh có liên quan đến độ nặng của bệnh và nguy cơ dị ứng trên bệnh nhân viêm<br /> da cơ địa. Chúng tôi tiến hành nghiên cứu với mục tiêu khảo sát nồng độ IgE huyết thanh toàn phần và đặc<br /> hiệu ở bệnh nhân viêm da cơ địa.<br /> Phương pháp nghiên cứu: Nghiên cứu hàng loạt ca trên 51 bệnh nhân viêm da cơ địa và 28 người có<br /> tương đồng về tuổi, giới làm nhóm chứng.<br /> Kết quả: Nồng độ IgE huyết thanh toàn phần trung bình ở nhóm bệnh cao hơn so với nhóm chứng<br /> (538,46 ± 396,68 so với 46,01 ± 32,99). Có 88,2% bệnh nhân VDCĐ có kết quả dương tính với IgE đặc<br /> hiệu, trong đó dị nguyên mạt nhà chiếm tỷ lệ cao nhất. Có mối tương quan thuận rất chặt giữa nồng độ<br /> trung bình của IgE huyết thanh toàn phần và điểm số SCORAD.<br /> Kết luận: IgE huyết thanh toàn phần và đặc hiệu là xét nghiệm hữu ích để chẩn đoán, đánh giá và theo<br /> dõi bệnh, rất có ý nghĩa trong việc điều trị cũng như phòng ngừa sự tái phát của bệnh viêm da cơ địa.<br /> Từ khoá: viêm da cơ địa, nồng độ IgE toàn phần, nồng độ IgE đặc hiệu.<br /> ABSTRACT<br /> TOTAL AND SPECIFIC IgE SERUM CONCENTRATIONS OF PATIENTS WITH ATOPIC<br /> DERMATITIS IN HOSPITAL OF DERMATO-VENEREOLOGY, HO CHI MINH CITY<br /> Truong Tieu Vi, Nguyen Tat Thang, Van The Trung<br /> * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 22 - No 1- 2018: 58 – 65<br /> <br /> Background: Atopic dermatitis is a recurrent and chronic dermatitis. Immune disorders (the role of Specific<br /> IgE serum) has a relation to the severity of the disease and the risk of allergy in patients. We conducted this study<br /> with the aim to investigate total and specific IgE serum concentrations in patients with atopic dermatitis.<br /> Method: We performed a case - series study in 51 patients with atopic dermatitis and 28 aged and sex<br /> equally matched healthy controls.<br /> Result: Patients with atopic dermatitis had total IgE serum concentrations higher than controls (mean  SD:<br /> 538.46 ± 396.68 vs 46.01 ± 32.99). The positive result with specific IgE serum concentrations was 88.2% and dust<br /> mite was the highest. There was a very positive correlation between total IgE serum concentrations and SCORAD<br /> scores.<br /> Conclusion: Total and specific IgE serum are useful test for the diagnosis, evaluation and monitoring of<br /> disease. They are very significant in the treatment and prevention of relapse.<br /> Key word: Atopic dermatitis, total IgE serum concentration, specific IgE serum concentration.<br /> <br /> <br /> * Bệnh viện đa khoa tỉnh Trà Vinh ** Bộ môn Da Liễu – ĐHYD TP. HCM<br /> Tác giả liên lạc: TS. BS. Văn Thế Trung ĐT: 0908282705 Email: vanthetrungdhyd@yahoo.com<br /> <br /> 58<br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 22 * Số 1 * 2018 Nghiên cứu Y học<br /> <br /> <br /> ĐẶT VẤN ĐỀ Tiêu chuẩn loại trừ<br /> - Bệnh nhân không đồng ý tham gia nghiên<br /> Viêm da cơ địa (Atopic dermatitis) là một<br /> cứu<br /> bệnh viêm da mạn tính và hay tái phát. Rối loạn<br /> miễn dịch cụ thể là vai trò của nồng độ IgE huyết - Bệnh nhân đang mắc các bệnh lý ác tính<br /> thanh có liên quan đến nguy cơ dị ứng trên các (ung thư), suy giảm miễn dịch (HIV/AIDS), đang<br /> bệnh nhân viêm da cơ địa. Tuy nhiên những có bệnh lý nội khoa nặng (suy tim, suy hô hấp…)<br /> biến đổi miễn dịch không phải lúc nào cũng gặp và các bệnh lý nền của da khác (ghẻ, viêm da tiết<br /> trên các bệnh nhân VDCĐ, đặc biệt trên các bệnh bã, viêm da tiếp xúc, Lymphoma tế bào T ở da,<br /> nhân lớn tuổi. Xác định được chính xác dị ứng vảy nến, viêm da nhạy cảm ánh sáng, đỏ da toàn<br /> nguyên cho từng bệnh nhân cụ thể rất có ý nghĩa thân do nguyên nhân khác) làm ảnh hưởng đến<br /> trong việc điều trị cũng như phòng ngừa tái phát kết quả phân tích của dị ứng nguyên.<br /> của Viêm da cơ địa(6). - Bệnh nhân đã uống corticoid trong vòng 72 giờ<br /> Vì vậy, chúng tôi tiến hành nghiên cứu này và kháng histamine trong vòng 24 giờ.<br /> để khảo sát nồng độ IgE huyết thanh toàn phần - Bệnh nhân đang có thai hoặc đang cho con bú.<br /> và đặc hiệu, đồng thời tìm ra mối liên quan giữa Phương pháp chọn mẫu<br /> chúng với đặc điểm lâm sàng của bệnh nhân Chọn mẫu thuận tiện liên tục.<br /> viêm da cơ địa.<br /> Thu thập số liệu<br /> Mục tiêu nghiên cứu<br /> Nồng độ IgE huyết thanh toàn phần (biến<br /> Xác định đặc điểm lâm sàng của bệnh nhân định lượng)<br /> viêm da cơ địa.<br /> Nồng độ IgE huyết thanh đặc hiệu (biến nhị<br /> Xác định nồng độ IgE huyết thanh toàn phần giá)<br /> và đặc hiệu trong huyết thanh của nhóm viêm<br /> Tuổi, tuổi khởi phát (biến định lượng)<br /> da cơ địa và nhóm chứng.<br /> Giới tính, nghề nghiệp, tiền sử mắc bệnh cơ<br /> Xác định mối liên quan giữa nồng độ IgE<br /> địa, yếu tố khởi phát bệnh, giai đoạn bệnh, mức<br /> huyết thanh toàn phần và đặc hiệu với đặc điểm<br /> độ bệnh (biến định tính)<br /> dịch tễ và lâm sàng của bệnh nhân viêm da cơ<br /> địa. Điểm số SCORAD (biến định lượng)<br /> <br /> ĐỐITƯỢNG-PHƯƠNGPHÁPNGHIÊNCỨU Đặc điểm lâm sàng (biến định tính)<br /> KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU<br /> Thiết kế nghiên cứu<br /> Nghiên cứu hàng loạt ca Từ tháng 10/2016 - 4/2017 với 51 bệnh nhân<br /> viêm da cơ địa và 28 người khoẻ mạnh bình<br /> Đối tượng nghiên cứu<br /> thường chúng tôi thu được các kết quả sau đây:<br /> Tất cả bệnh nhân VDCĐ đến khám và điều<br /> Không có sự khác biệt về tuổi trung bình,<br /> trị tại Bệnh viện Da liễu TPHCM.<br /> giới tính, nghề nghiệp và nơi sinh sống giữa<br /> Tiêu chuẩn chọn bệnh nhóm bệnh và nhóm chứng (Bảng 1).<br /> Nhóm bệnh: Bệnh nhân từ 18 tuổi trở lên Bệnh nhân viêm da cơ địa mức độ nặng và ở<br /> được chẩn đoán VDCĐ theo tiêu chuẩn của giai đoạn bán cấp chiếm tỷ lệ cao nhất (Bảng 2).<br /> AAD và đồng ý tham gia nghiên cứu.<br /> Ngứa và khô da đều chiếm tỷ lệ 100%, các<br /> Nhóm chứng: Có độ tuổi và giới tính tương triệu chứng khác như mất ngủ, tổn thương<br /> đồng với nhóm bệnh, là người khoẻ mạnh hiện quanh mắt, quanh miệng, sẩn ngứa, lichen hoá,<br /> tại không mắc bệnh viêm da cơ địa và các bệnh dày chỉ LBT cũng chiếm tỷ lệ khá cao (Bảng 3).<br /> lý nội ngoại khoa khác.<br /> <br /> <br /> 59<br /> Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 22 * Số 1 * 2018<br /> <br /> Nhận xét: Nồng độ IgE huyết thanh toàn Bảng 2: Diễn tiến và mức độ nặng của bệnh<br /> phần trung bình ở nhóm bệnh cao hơn nhóm nhân VDCĐ<br /> chứng có ý nghĩa thống kê (Bảng 4). Số lượng (n) Tỷ lệ (%)<br /> Giai đoạn bệnh<br /> Có 88,2% bệnh nhân VDCĐ có kết quả<br /> Cấp tính 3 5,9<br /> dương tính với IgE đặc hiệu (ít nhất một kết quả Bán cấp 38 74,5<br /> dương tính), trong đó tỷ lệ dương tính với nhóm Mạn tính 10 19,6<br /> hô hấp có kết quả cao nhất (Bảng 5). Độ nặng bệnh<br /> Nhẹ 18 35,3<br /> Nhóm dị nguyên hô hấp kết quả dương tính Trung bình 12 23,5<br /> với mạt nhà là cao nhất, nhóm dị nguyên thực Nặng 21 41,2<br /> phẩm sữa chiếm tỷ lệ cao nhất (Bảng 6). SCORAD<br /> TB  ĐLC 40,92  16,9<br /> Nhận xét: Sự khác biệt về nồng độ IgE toàn<br /> Giá trị nhỏ nhất 15,3<br /> phần trung bình với các yếu tố dịch tễ như giới Giá trị lớn nhất 16,8<br /> tính, nghề nghiệp, nơi sinh sống, tiền sử bệnh cơ<br /> Bảng 3: Đặc điểm lâm sàng của bệnh nhân VDCĐ<br /> địa, tuổi khởi phát, yếu tố khởi phát không có ý<br /> Đặc điểm Tần số (n) Tỷ lệ (%)<br /> nghĩa thống kê (Bảng 7).<br /> Ngứa 51 100<br /> Nồng độ IgE toàn phần ở bệnh nhân viêm da<br /> Khô da 51 100<br /> cơ địa giảm dần theo mức độ bệnh, sự khác biệt<br /> Mất ngủ 28 54,9<br /> này có ý nghĩa thống kê. Có mối tương quan<br /> Dày chỉ LBT 16 31,4<br /> thuận rất chặt giữa nồng độ IgE huyết thanh<br /> Tổn thương quanh mắt 58 82,4<br /> toàn phần trung bình và điểm số SCORAD với Tổn thương quanh miệng 29 56,9<br /> hệ số tương quan r = 0,8 (Bảng 8). Tổn thương quanh tai 12 23,5<br /> Sự khác biệt về nồng độ IgE đặc hiệu với các Lichen hoá 21 41,2<br /> yếu tố dịch tễ như giới tính, nghề nghiệp, nơi Sẩn ngứa 30 58,8<br /> sinh sống, tiền sử bệnh cơ địa, tuổi khởi phát, Bảng 4: Giá trị IgE huyết thanh toàn phần trên bệnh<br /> yếu tố khởi phát không có ý nghĩa thống kê nhân viêm da cơ địa và nhóm chứng<br /> (Bảng 9). Nồng độ IgE tIgE (IU/mL)<br /> Nhóm bệnh 536,46 ± 396,8<br /> Sự khác biệt về tỷ lệ IgE đặc hiệu dương tính p < 0,05<br /> Nhóm 46,01± 32,99<br /> với mức độ bệnh không có ý nghĩa thống kê chứng<br /> (Bảng 10).<br /> Bảng 5: Giá trị IgE huyết thanh đặc hiệu trên bệnh<br /> Bảng 1: Đặc điểm chung của đối tượng nghiên cứu nhân viêm da cơ địa và nhóm chứng<br /> Đặc điểm Nhóm Nhóm T test sIgE (+)* sIgE (-)<br /> bệnh chứng (p)<br /> N (%) 45 (88,2%) 6 (11,8%)<br /> Tuổi trung bình 40,92 46,39 0,147 Hô hấp 52,4%<br /> Giới tính Nam 20 (39,2%) 13 (46,4%) Thực phẩm 23,8%<br /> 0,54<br /> (n,%) Nữ 31 (60,8%) 15 (53,6%) Hô hấp + Thực phẩm 23,8%<br /> CN 21 (41,2%) 11 (39,3%)<br /> Nghề *Có ít nhất 1 kết quả dương tính<br /> CNVC 9 (17,6%) 7 (25%)<br /> nghiệp 0,897 Có thể thấy rằng hầu hết các dị ứng nguyên<br /> (n,%) HSSV 6 (11,8%) 0 (0%)<br /> Khác (nội trợ, già) 15 (29,4%) 10 (35,7%) hô hấp thường gặp ở nhóm bệnh nhân viêm da<br /> Nơi sinh Tỉnh 27 (52,9%) 13 (46,4%) cơ địa nặng hơn nhóm bệnh trung bình và nhẹ<br /> sống TP Hồ Chí Minh 0,585<br /> (n,%)<br /> 24 (47,1%) 15 (53,6%) (Bảng 11).<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 60<br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 22 * Số 1 * 2018 Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Bảng 6: Tần số và tỷ lệ IgE huyết thanh đặc hiệu đối Cat 2 3,9<br /> Dog 1 1,9<br /> với các dị nguyên hô hấp và thực phẩm<br /> Milk 9 17,6<br /> Dị ứng nguyên Tần số (n) Tỷ lệ (%)<br /> Egg yolk 6 11,7<br /> Derm.pteronyssinus (Mạt nhà DP) 21 41,17<br /> Carrot 5 9,8<br /> Derm. Farinae (Mạt nhà DF) 24 47,05<br /> Potato 6 11,7<br /> Blomia Tropicalis (Mạt nhà Bt) 1 1,9<br /> Wheat flour 1 1,9<br /> Grass mix (Hỗn hợp cỏ) 13 25,49<br /> Hazelnut 2 3,9<br /> <br /> Bảng 7: Nồng độ IgE toàn phần theo các yếu tố dịch tễ<br /> Đặc điểm tIgE (IU/mL) TB  ĐLC p<br /> Giới tính Nam 648,57 ± 392,28 0,112 (T test)<br /> Nữ 467,43 ± 389,23<br /> Nghề nghiệp CN 662,76 ± 411,67 0,215 (Anova)<br /> CNVC 295,59 ± 264,5<br /> HSSV 582,08 ± 454,9<br /> Khác 543,12 ± 394,37<br /> Nơi sinh sống Tỉnh 597,22 ± 443,26 0,266 (T test)<br /> Thành phố 472,36 ± 333,71<br /> Tiền sử bệnh cơ địa Có 548,15 ± 398,87 0,602 (T test)<br /> Không 449,38 ± 407,<br /> Tuổi khởi phát < 2 tuổi 556,42 ± 372,47 0,883 (Anova test)<br /> 2-12 tuổi 442,13 ± 542,52<br /> >12 tuổi 545,5 ± 394,75<br /> Yếu tố khởi phát Thức ăn 455,80 ± 389,55 0,447 (Anova test)<br /> Hít 648,86 ± 420,49<br /> Tiếp xúc 284,10 ± 172,53<br /> Không rõ 587,24 ± 403,05<br /> <br /> Bảng 8: Tương quan giữa nồng độ IgE toàn phần và độ nặng bệnh theo điểm số SCORAD<br /> Độ nặng bệnh Nồng độ tIgE (IU/mL)<br /> Trung bình Độ lệch chuẩn Anova test<br /> Nhẹ 140,16 82,4<br /> Trung bình 453,19 169,8<br /> p < 0,05<br /> Nặng 928,59 254,59<br /> Nồng độ tIgE = -308,42 + 0,882*SCORAD r = 0,882.<br /> <br /> Bảng 9: Nồng độ IgE đặc hiệu theo các yếu tố dịch tễ<br /> Đặc điểm sIgE (+) p<br /> Có Không<br /> (n,%) (n,%)<br /> Giới tính Nam 16 (35,6) 4 (66,7) 0,143<br /> Nữ 29 (64,4) 2 (33,3) Chi square<br /> Nghề nghiệp CN 17 (37,8) 4 (66,7) 0,71<br /> CNVC 8 (17,8) 1 (16,7) Fisher<br /> HSSV 6 (13,3) 0 (0)<br /> Khác 14 (31,1) 1 (16,7)<br /> Nơi sinh sống Tỉnh 26 (57,8) 1 (16,7) 0,088<br /> Tp.Hồ Chí Minh 19 (42,2) 5 (83,3) Fisher<br /> Tiền sử bệnh cơ địa Có 42 (93,3) 4 (66,7) 0,099<br /> Không 3 (6,7) 2 (33,3) Fisher<br /> Tuổi khởi phát < 2 tuổi 4 (8,9) 1 (16,7) 0,709<br /> 2-12 tuổi 4 (8,9) 0 (0) Fisher<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 61<br /> Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 22 * Số 1 * 2018<br /> <br /> Đặc điểm sIgE (+) p<br /> Có Không<br /> (n,%) (n,%)<br /> >12 tuổi 37 (82,2) 5 (83,3)<br /> Yếu tố khởi phát Thức ăn 16 (35,6) 3 (50) 0,213<br /> Hít 10 (22,2) 0 (0) Fisher<br /> Tiếp xúc 1 (2,2) 1 (16,7)<br /> Không rõ 18 (40) 2 (33,3)<br /> <br /> Bảng 10: Nồng độ IgE đặc hiệu theo độ nặng bệnh<br /> Độ nặng bệnh sIgE (+) Fisher<br /> Có Không<br /> Nhẹ (n,%) 18 (40%) 0 (0%) 0,093<br /> Trung bình (n,%) 9 (20%) 3 (50%)<br /> Nặng (n,%) 18 (40%) 3 (50%)<br /> <br /> Bảng 11: Mối liên quan giữa mức độ lâm sàng và loại kháng thể đặc hiệu<br /> Nhẹ (n,%) Trung Bình (n,%) Nặng (n,%) Chi square (p)<br /> Mạt nhà DP 5 (23,8) 5 (23,8) 11 (52,4) 0,298<br /> Mạt nhà DF 6 (24) 6 (24) 13 (52) 0,205<br /> Hỗn hợp cỏ 6 (46,2) 1 (7,6) 6 (46,2) 0,307*<br /> Mèo 0 (0) 1(50) 1 (50) 0,704*<br /> Chó 0 (0) 0(0) 1 (100) 1*<br /> Sữa 6 (66,7) 3 (33,3) 0 (0) 0,008*<br /> Lòng đỏ 1(16,7) 3 (50) 2 (33,3) 0,299*<br /> Carrot 1 (20) 1 (20) 3 (60) 0,836*<br /> Khoai tây 1 (16,7) 2 (33,3) 3 (50) 0,632*<br /> Bột mì 0 (0) 0 (0) 1 (100) 1*<br /> Hazelnut 0 (0) 0 (0) 2 (100) 0,336*<br /> *Phép kiểm Fisher<br /> BÀN LUẬN đoạn cấp tính chiếm tỷ lệ cao nhất 40%, kế đến là<br /> giai đoạn bán cấp 36% và cuối cùng là giai đoạn<br /> Nghiên cứu trên 51 bệnh nhân viêm da cơ mạn tính 24%. Kết quả của chúng tôi ghi nhận<br /> địa và 28 người khoẻ mạnh, tuổi trung bình của điểm SCORAD trung bình là 40,92  16,9, tương<br /> nhóm bệnh là 40,92  15,44, tuổi nhỏ nhất là 19<br /> tự với tác giả Vũ Thị Minh Nhật(13) 41,51  13,5<br /> và tuổi lớn nhất là 73. Trong nghiên cứu của nhưng cao hơn tác giả Châu Văn Trở(3) 35,65 <br /> chúng tôi, tỷ lệ bệnh nhân nữ cao hơn bệnh nhân 17,6 và Lưu Nguyễn Anh Thư 35,47  13,74(9). Về<br /> nam, đa số bệnh nhân đều làm các nghề lao<br /> độ nặng bệnh theo chỉ số SCORAD, chúng tôi<br /> động chân tay, tỷ lệ bệnh nhân sống ở ngoại ghi nhận mức độ nặng chiếm tỷ lệ cao nhất<br /> thành và nội thành tương đương nhau. 41,2%, mức độ nhẹ chiếm tỷ lệ 35,3% và cuối<br /> Diễn tiến bệnh thường được chia làm 3 giai cùng là mức độ trung bình 23,5%. Tỷ lệ bệnh<br /> đoạn: Cấp tính, bán cấp và mạn tính. Trong nhân phân bố theo mức độ nặng trong nghiên<br /> nghiên cứu của chúng tôi, giai đoạn bán cấp cứu của chúng tôi cao hơn các nghiên cứu của<br /> chiếm tỷ lệ cao nhất 74,5% kế đến là giai đoạn các tác giả Mittermann I(10), Shi M(11) và Lưu<br /> mạn tính 19,6% và giai đoạn cấp tính chiếm tỷ lệ Nguyễn Anh Thư(9). Tác giả Shi M(11) ghi nhận<br /> thấp nhất 5,9%. Kết quả này phù hợp với nghiên 22,7% bệnh nhân nhẹ, 66,6% trung bình và 10,7%<br /> cứu của tác giả Châu Văn Trở(3) và Vũ Thị Minh bệnh nhân nặng. Tác giả Mittermann I(10) cho kết<br /> Nhật(13). Tuy nhiên kết quả này lại không phù quả nghiên cứu có 29,6% bệnh nhân nặng và<br /> hợp với tác giả Lưu Nguyễn Anh Thư(9), giai 70,4% bệnh nhân trung bình không có bệnh<br /> <br /> <br /> <br /> 62<br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 22 * Số 1 * 2018 Nghiên cứu Y học<br /> <br /> nhân nhẹ. Nghiên cứu của tác giả Lưu Nguyễn nhận có 30,8% tỷ lệ bệnh nhân dương tính với<br /> Anh Thư(9) cũng ghi nhận tỷ lệ bệnh nhân mức IgE đặc hiệu trong tổng số 2662 bệnh nhân viêm<br /> độ trung bình cao nhất 46%, tiếp đến là mức độ da cơ địa.<br /> nhẹ 34% và nặng 20%. Tỷ lệ bệnh nhân phân bố Trong nhóm dương tính với IgE đặc hiệu<br /> theo mức độ nặng trong nghiên cứu của chúng (88,2%) có 52,4% dương tính với nhóm dị ứng<br /> tôi cao hơn các nghiên cứu trên, có thể do bệnh nguyên hô hấp, 23,8% dương tính với nhóm dị<br /> nhân không đi khám khi bệnh mới khởi phát ứng nguyên thực phẩm, còn lại 23,8% dương<br /> hoặc điều trị không đúng cách mà đợi đến khi tính với cả dị ứng nguyên hô hấp và thực phẩm.<br /> bệnh nặng mới vào viện. Trong nhóm các dị ứng nguyên, tỷ lệ dị ứng với<br /> Trong nghiên cứu của chúng tôi 100% bệnh kháng thể mạt nhà Derm.pteronyssinus và<br /> nhân có ngứa và khô da, 52,9% bệnh nhân bị mất Derm. Farinae chiếm tỷ lệ cao hơn so với các dị<br /> ngủ. Các triệu chứng thường gặp khác cũng ứng nguyên còn lại. Tác giả Zeng và cs(15) khi<br /> được ghi nhận cụ thể như sau: Tổn thương nghiên cứu trên 437 trẻ thấy rằng tỷ lệ dương<br /> quanh mắt (82,4%), tổn thương quanh miệng tính với IgE đặc hiệu là 69,1%. Các loại dị ứng<br /> (56,9%), tổn thương quanh tai (23,5%), lichen hoá nguyên thường gặp nhất là mạt nhà (farina), sữa<br /> (41,2%), sẩn ngứa (58,8%). và lông chó mèo. Kháng thể mạt nhà gặp ở 86%<br /> Chúng tôi ghi nhận kết quả nồng độ IgE trẻ viêm mũi dị ứng, 41,2% trẻ viêm da cơ địa, và<br /> huyết thanh toàn phần trung bình ở nhóm bệnh 20% trẻ mày đay. Nghiên cứu của Somani VK và<br /> cao hơn nhóm chứng với giá trị là 538,46  396,68 cs(12) trên 50 bệnh nhân viêm da cơ địa ghi nhận<br /> và 46,01  32,99 (p < 0,05). Kết quả của các tác giả tỷ lệ dương tính với các dị nguyên như sau: Cỏ<br /> Zedan K(14) (556 ± 198 IU/mL và 41 ± 19 IU/mL) và 44%, mạt nhà 32%, lông động vật 24%. Hầu hết<br /> Mittermann I(10) (172 IU/mL và 21 IU/mL) cũng các tác giả đều ghi nhận dị ứng nguyên hay gặp<br /> ghi nhận nồng độ IgE toàn phần ở nhóm bệnh ở bệnh nhân có bệnh lý da do miễn dịch như<br /> cao hơn nhóm chứng. Kết quả này cũng phù hợp viêm da cơ địa, mày đay là nhóm mạt nhà<br /> với nghiên cứu của chúng tôi nhưng nồng độ Derm.pteronyssinus và Derm. Farinae. Kết quả<br /> IgE huyết thanh toàn phần ở mỗi nhóm trong nghiên cứu của chúng tôi với nhóm dị ứng<br /> nghiên cứu của chúng tôi cao hơn, có thể do là nguyên thực phẩm thì sữa chiếm tỷ lệ cao nhất<br /> do cỡ mẫu khác nhau và trong nghiên cứu của 17,6%. Kết quả nghiên cứu của tác giả Hill D J(6)<br /> tác giả, số bệnh nhân trung bình chiếm tỷ lệ cao tương tự với chúng tôi, ghi nhận các loại thực<br /> hơn, còn trong nghiên cứu của chúng tôi, tỷ lệ phẩm hay gặp trên bệnh nhân viêm da cơ địa<br /> bệnh nhân nặng lại cao hơn. bao gồm sữa bò, trứng và đậu phộng.<br /> Kết quả của chúng tôi ghi nhận có 88,2% Khi khảo sát mối liên quan giữa nồng độ IgE<br /> bệnh nhân dương tính với xét nghiệm IgE đặc toàn phần với các yếu tố dịch tễ như giới tính,<br /> hiệu (có ít nhất một kết quả dương tính) phù hợp nghề nghiệp, nơi sinh sống, tiền sử bệnh cơ địa,<br /> y văn(2,5). Kết quả của chúng tôi tương tự với các yếu tố khởi phát, tuổi khởi phát chúng tôi ghi<br /> tác giả Somani VK(12) và Mittermann I(10). Nghiên nhận: nồng độ IgE toàn phần trung bình ở nữ<br /> cứu của Somani VK và cs(12) trên 50 bệnh nhân giới cao hơn nam giới, ở bệnh nhân sinh sống ở<br /> viêm da cơ địa được chẩn đoán theo tiêu chuẩn tỉnh cao hơn TP. Hồ Chí Minh, ở nhóm có tiền sử<br /> của Hanifin và Raika với 27 nam và 23 nữ cho bệnh cơ địa cao hơn nhóm không có tiền sử bệnh<br /> kết quả nồng độ IgE huyết thanh đặc hiệu cơ địa. Những bệnh nhân làm nghề lao động<br /> dương tính với tỷ lệ 88%. Nghiên cứu của chân tay như công nhân hay nội trợ có nồng độ<br /> Mittermann I(10) cũng ghi nhận kết quả tỷ lệ IgE IgE toàn phần cao hơn các ngành nghề khác.<br /> huyết thanh đặc hiệu dương tính với tỷ lệ 82%. Nồng độ IgE toàn phần ở nhóm có tuổi khởi<br /> Tuy nhiên cao hơn tác giả Liu P(8) khi chỉ ghi phát dưới 2 tuổi cao hơn 2 nhóm còn lại và ở<br /> <br /> <br /> 63<br /> Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 22 * Số 1 * 2018<br /> <br /> nhóm bệnh nhân có yếu tố khởi phát là dị chỉ gặp ở bệnh nhân nặng, riêng đối với dị<br /> nguyên hít chiếm tỷ lệ cao nhất. Sự khác biệt này nguyên sữa lại nhạy cảm với bệnh nhân nhẹ và<br /> không có ý nghĩa thống kê. trung bình, đặc biệt sự khác biệt về các tỷ lệ này<br /> Chúng tôi ghi nhận có mối tương quan rất có ý nghĩa thống kê với p = 0,008 khi dùng phép<br /> chặt giữa nồng độ IgE toàn phần và mức độ kiểm Fisher. Tác giả Laske N và Niggemann B(7)<br /> bệnh theo điểm số SCORAD với phương trình nghiên cứu trên 345 trẻ viêm da cơ địa ghi nhận<br /> hồi qui đơn biến là: trẻ có điểm số SCORAD càng cao tương ứng với<br /> mức độ bệnh càng nặng thì nhạy cảm với các dị<br /> Nồng độ IgE = -308,42 + 0,882*Scorad; r= 0,882<br /> nguyên đường hô hấp nhiều hơn (p < 0,02). Tác<br /> Kết quả của chúng tôi tương tự với tác giả<br /> giả Mittermann I(10) ghi nhận kết quả cao hơn<br /> Aral M(1) với r = 0,99 và p < 0,001, tác giả Glatz<br /> chúng tôi khi tỷ lệ dương tính với IgE đặc hiệu ở<br /> M(4) với r = 0,549, p < 0,001 và tác giả Zedan K(14)<br /> nhóm nặng là 85%, nhóm trung bình là 80%. Tác<br /> với r = 0,9 và p < 0,001.<br /> giả cũng ghi nhận các dị nguyên hô hấp thường<br /> Tỷ lệ dương tính với IgE đặc hiệu ở nữ giới gặp ở bệnh nhân viêm da cơ địa là mạt nhà, chó,<br /> cao hơn nam giới ở nhóm bệnh nhân sống ở tỉnh mèo, phấn hoa, Staphylococcus Aureus và M.<br /> cao hơn TP. Hồ Chí Minh, ở nhóm bệnh làm Sympodialis. Trong đó, nhóm bệnh nhân nặng<br /> nghề công nhân cao hơn các nhóm nghề còn lại, thường nhạy cảm với các dị nguyên như mạt<br /> và ở nhóm có tiền sử mắc bệnh cơ địa cao hơn nhà, mèo, Staphylococcus Aureus và M.<br /> nhóm không có tiền sử. Khác với IgE toàn phần, Sympodialis. Nhóm bệnh trung bình thường<br /> nhóm có tuổi khởi phát trên 12 tuổi cho tỷ lệ nhạy cảm với các dị nguyên như chó, mèo, mạt<br /> dương tính với IgE đặc hiệu cao nhất, nhóm có nhà và cỏ. Tuy nhiên, dị nguyên mạt nhà gặp ở<br /> yếu tố khởi phát là dị nguyên thức ăn cho kết nhóm nặng nhiều hơn, hỗn hợp cỏ lại gặp ở<br /> quả cao hơn nhóm dị nguyên hít và tiếp xúc. Sự nhóm trung bình nhiều hơn.<br /> khác biệt về nồng độ IgE đặc hiệu với các yếu tố<br /> KẾT LUẬN<br /> này không có ý nghĩa thống kê. Chúng tôi chưa<br /> tìm được nghiên cứu nào nghiên cứu mối liên Qua nghiên cứu chúng tôi nhận thấy nồng<br /> quan giữa nồng độ IgE huyết thanh đặc hiệu với độ trung bình của IgE toàn phần ở nhóm bệnh<br /> các yếu tố trên, tuy nhiên kết quả của chúng tôi cao hơn nhóm chứng. Có 88,2% bệnh nhân có<br /> giúp củng cố thêm kết luận rằng không có sự kết quả dương tính với IgE đặc hiệu. Trong các<br /> khác nhau về nồng độ IgE đặc hiệu với các yếu dị ứng nguyên hô hấp, dị nguyên mạt nhà (DP<br /> tố dịch tễ. và DF) chiếm đa số. Có mối tương quan thuận<br /> Khi phân tích giá trị IgE huyết thanh đặc rất chặt giữa nồng độ trung bình của IgE huyết<br /> hiệu với độ nặng bệnh, chúng tôi ghi nhận nhóm thanh toàn phần và điểm số SCORAD. Có thể<br /> bệnh nhân viêm da cơ địa nặng và nhẹ có tỷ lệ thấy rằng hầu hết các dị ứng nguyên hô hấp<br /> dương tính với IgE đặc hiệu cao hơn nhóm trung thường gặp ở nhóm bệnh nhân nặng hơn nhóm<br /> bình. Sự khác biệt về nồng độ IgE huyết thanh bệnh trung bình và nhẹ.<br /> đặc hiệu theo mức độ bệnh không có ý nghĩa TÀI LIỆU THAM KHẢO<br /> thống kê. Khi phân loại mối liên quan giữa mức 1. Aral M, et al (2006), “The Relationship Between Serum Levels<br /> độ lâm sàng và loại kháng thể đặc hiệu, chúng of Total IgE, IL-18, IL-12, IFN-γ and Disease Severity in<br /> Children With Atopic Dermatitis”, Mediators Inflamm, 2006 (4).<br /> tôi nhận thấy hầu hết các dị nguyên nhóm hô<br /> 2. Bolognia J L, Jorizzo J L and Schaffe J V (2012), “Atopic<br /> hấp thường gặp ở nhóm bệnh nặng nhiều hơn. Dermatitis”, Dermatology, pp. 203.<br /> Sự khác biệt về các tỷ lệ này không có ý nghĩa 3. Châu Văn Trở (2013), "Nghiên cứu siêu kháng nguyên của tụ<br /> cầu vàng và hiệu quả điều trị viêm da cơ địa bằng kháng sinh<br /> thống kê với p > 0,05. Đối với nhóm dị nguyên Cefuroxim", Luận án Tiến sĩ Y học. Đại học Y Hà Nội.<br /> thức ăn thì cà rốt, khoai tây, bột mì và quả phỉ<br /> <br /> <br /> <br /> 64<br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 22 * Số 1 * 2018 Nghiên cứu Y học<br /> <br /> 4. Glatz M, et al (2015), “Malassezia spp.-specific 11. Shi M et al (2011), “Clinical features of atopic dermatitis in a<br /> immunoglobulin E level is a marker for severity of atopic hospital-based setting in China”, J Eur Acad Dermatol Venereol,<br /> dermatitisin adults”, Acta Derm Venereol, 95 (2), pp. 191-196. 25(10), pp. 1206-12.<br /> 5. Habif TP (2016), “Atopic Dermatitis”, Clinical Dermatology: A 12. Somani VK, et al (2008), “A study of allergen-specific IgE<br /> Color Guide to Diagnosis and Therapy, pp. 150-177. antibodies in Indian patients of atopic dermatitis”, Indian J<br /> 6. Hill DJ, et al (2000), “The association of atopic dermatitis in Dermatol Venereol Leprol. 2008 Mar-Apr;74(2):100-4.<br /> infancy with immunoglobulin E food sensitization”, The 13. Vũ Thị Minh Nhật (2015), “Nồng độ Vitamin D trong huyết<br /> Journal of Pediatrics, 137 (4), pp. 475 - 479. thanh và mối liên quan với đặc điểm lâm sàng của bệnh nhân<br /> 7. Laske N, Niggemann B (2004), “Does the severity of atopic Viêm Da Cơ Địa”, Luận văn thạc sĩ, trường Đại học Y dược<br /> dermatitis correlate with serum IgE levels?”, Pediatr Allergy thành phố Hồ Chí Minh.<br /> Immunol, 15(1), pp. 86-88. 14. Zedan K, et al (2015), “Immunoglobulin E, Interleukin-18 and<br /> 8. Liu P, et al (2016), “Clinical Features of Adult/Adolescent Interleukin-12 in Patients with Atopic Dermatitis: Correlation<br /> Atopic Dermatitis and Chinese Criteria for Atopic with Disease Activity”, J Clin Diagn Res, 9(4), pp. WC01–<br /> Dermatitis”, J Chin med, 129(7), pp. 757-762. WC05.<br /> 9. Lưu Nguyễn Anh Thư (2013), “Nồng độ Interleukin - 2 huyết 15. Zeng YH, Zhang D, Shu Y, et al (2009), “Detection of serum<br /> thanh của bệnh nhân viêm da cơ địa tại bệnh viện Da liễu specific IgE in 437 children with allergic disease”, Zhongguo<br /> TP.Hồ Chí Minh”. Luận văn thạc sĩ, trường Đại học Y dược Dang Dai Er Ke Za Zhi, 11(7), pp. 543-545.<br /> thành phố Hồ Chí Minh, tr.31- 64.<br /> 10. Mittermann I, et al (2016), “IgE Sensitization Profiles Differ<br /> between Adult Patients with Severe and Moderate Atopic Ngày nhận bài báo: 14/11/2017<br /> Dermatitis”. PLoS One.. doi: 10.1371/journal.pone.<br /> Ngày phản biện nhận xét bài báo: 16/11/2017<br /> 0156077.<br /> Ngày bài báo được đăng: 28/02/2018<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 65<br />