Phân lập hoạt chất kháng tế bào ung thư từ lá cây Bồ công anh Việt Nam (Lactuca indica)

JOURNAL OF SCIENCE OF HNUE<br /> Natural Sci. 2016, Vol. 61, No. 4, pp. 45-49<br /> This paper is available online at http://stdb.hnue.edu.vn<br /> <br /> DOI: 10.18173/2354-1059.2016-0008<br /> <br /> PHÂN LẬP HOẠT CHẤT KHÁNG TẾ BÀO UNG THƢ<br /> TỪ LÁ CÂY BỒ CÔNG ANH VIỆT NAM (Lactuca indica)<br /> Nguyễn Thị Hải, Lâm Thị Hải Yến và Phạm Hữu Điển<br /> Khoa Hóa học, Trường Đại học Sư phạm Hà Nội<br /> Tóm tắt: Theo kinh nghiệm dân gian cây Bồ công anh Việt Nam (Lactuca indica) dùng Ďể chữa<br /> mụn nhọt, Ďau dạ dày, lợi tiểu... Từ lá cây Bồ công anh Việt Nam (Lactuca indica) chúng tôi Ďã<br /> phân lập và xác Ďịnh Ďƣợc cấu trúc của ba hợp chất, Ďó là luteolin (hợp chất 1), pentacosanol (hợp<br /> chất 2) và stigmasta-5,22-Ďien-3β-ol (hợp chất 3). Kết quả thử nghiệm hoạt tính cho thấy hợp chất 1<br /> (luteolin) gây Ďộc tế bào ung thƣ biểu mô (KB) ở mức khá với giá trị IC 50 =27,5 g/mL, chống oxi<br /> hóa trên hệ DPPH ở mức trung bình với IC50 = 57,41 g/mL.<br /> Từ khóa: Bồ công anh Việt Nam, Lactuca indica, luteolin, tế bào ung thƣ KB.<br /> <br /> 1. Mở đầu<br /> Việt Nam có hai loài thực vật cùng tên là Bồ công anh nhƣng khác chi. Đó là Bồ công anh<br /> Việt Nam (Lactuca indica) và Bồ công anh Trung Quốc (Taraxacum oficinale). Bồ công anh Việt<br /> Nam (Lactuca indica), còn gọi là dau diếp Ấn Độ, có nguồn gốc không rõ ràng, phân bố ở vùng Đông<br /> Nam Á, Ấn Độ, Ďông Siberi, Nhật Bản, miền Nam Trung Quốc và Việt Nam (tên khoa học của mẫu<br /> do Đỗ Hữu Thƣ, Viện Sinh thái Tài nguyên Sinh vật xác Ďịnh giúp). Đây là loài thân thảo thuộc họ<br /> Cúc (Asteraceae), thời gian sống ngắn (một hoặc hai năm), thƣờng mọc hoang ven Ďƣờng, các sƣờn<br /> Ďồi nhiều nắng, ở cao Ďộ từ thấp tới trung bình [1]. Theo y học cổ truyền, Bồ công anh Việt Nam vị<br /> Ďắng ngọt, tính lạnh, có tác dụng thanh nhiệt, giải Ďộc, tiêu thũng, chữa các bệnh mụn nhọt, lở loét,<br /> viêm dạ dày tá tràng, viêm gan, viêm họng. Bồ công anh còn Ďƣợc sử dụng Ďể chữa bệnh sƣng vú, tắc<br /> tia sữa, mụn nhọt Ďang sƣng mủ, hay bị mụn nhọt, Ďinh râu, lợi tiểu…[2]. Một số các nghiên cứu khoa<br /> học gần Ďây cho thấy thành phần hóa học chính của các loài Bồ công anh là các secquitecpen lacton,<br /> flavonoit,… nhƣ guaianolit, eudesmanolit, apigenin [3-5]. Tuy nhiên cho Ďến nay vẫn chƣa có tài liệu<br /> nào nghiên cứu thành phần hóa học và hoạt tính sinh học của cây Bồ công anh Việt Nam (Lactuca<br /> indica).<br /> Trong bài báo này, chúng tôi sẽ trình bày các kết quả nghiên cứu mới nhất của chúng tôi về phân<br /> lập các hoạt chất từ lá cây Bồ công anh Việt Nam (Lactuca indica).<br /> <br /> 2. Nội dung nghiên cứu<br /> 2.1. Thực nghiệm<br /> * Thu hái, xử lí mẫu<br /> Lá cây Bồ công anh Việt Nam Ďƣợc thu hái tại huyện Từ Sơn, tỉnh Bắc Ninh (tháng 7/2014).<br /> TS. Đỗ Hữu Thƣ, Viện Sinh thái và Tài nguyên Sinh vật (Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ<br /> Ngày nhận bài: 5/2/2016. Ngày nhận Ďăng: 19/3/2016.<br /> Tác giả liên lạc: Phạm Hữu Điển, Ďịa chỉ e-mail: dienhp@gmail.com<br /> <br /> 45<br /> <br /> Nguyễn Thị Hải, Lâm Thị Hải Yến và Phạm Hữu Điển<br /> <br /> Việt Nam) giúp xác Ďịnh tên khoa học của mẫy cây là Lactuca indica. Lá cây Bồ công anh Ďƣợc Ďem<br /> sấy nhanh ở 110 oC trong vòng 2 phút Ďể diệt mầm nấm men rồi Ďem phơi sấy khô ở 60 - 70 oC Ďến<br /> trọng lƣợng không Ďổi, rồi Ďem nghiền thành bột, Ďƣợc 1,5 kg bột khô.<br /> * Phân lập, chiết tách các hợp chất<br /> Ngâm 1,5 kg bột lá Bồ công anh trong dung môi metanol 80% (8 lít × 5 lần × 72 giờ), sau Ďó<br /> chiết, lọc, cất cô quay chân không thu hồi dung môi, Ďƣợc 150 g cao tổng. Hòa tan 150 g cao tổng<br /> trong 1,0 lít nƣớc cất, sau Ďó Ďem chiết lần lƣợt với các dung môi hữu cơ tăng dần Ďộ phân cực<br /> (n-hexan, etyl axetat, butanol, 1 lit × 3 lần/mỗi loại dung môi), cô quay chân không thu hồi dung môi,<br /> Ďƣợc các cao chiết phân Ďoạn tƣơng ứng là cao n-hexan (kí hiệu cao H, 45,0 g), cao etyl axetat (kí hiệu<br /> cao E, 53,2 g), cao butanol (kí hiệu cao B, 28,1 g) và cao metanol-nƣớc (kí hiệu cao N, 21,7 g).<br /> Chạy cột sắc kí hấp thụ Ďể phân lập các chất: tẩm một lƣợng tối thiểu silica gel (hãng Merck, kích<br /> thƣớc 0,063 - 0,200 mm) trong dung dịch cao bão hoà (10 g cao H hoặc cao E, mỗi loại) tan trong một<br /> lƣợng tối thiểu CH2Cl2 (khoảng 15 - 20 mL). Sau Ďó sấy khô, Ďƣợc các bột tẩm màu xanh cây Ďậm (từ<br /> cao H) hoặc nâu sẫm (từ cao E), rồi Ďƣa lên cột sắc kí (800 × 50 mm, 600 × 35 mm) chứa sẵn silica gel<br /> Ďã tẩm ƣớt bằng n-hexan. Sử dụng hệ dung môi rửa giải tăng dần Ďộ phân cực: n-hexan: etyl axetat (kí<br /> hiệu H:E) = 100:0  1:10 Ďể chạy cột sắc kí. Sử dụng phƣơng pháp sắc kí bản mỏng (bản mỏng Ďế<br /> nhôm, tráng sẵn silica gel của hãng Merck, thuốc hiện hình vanilin trong H2SO4 10%, soi bản mỏng<br /> dƣới Ďèn tử ngoại 3 bƣớc sóng 254 nm, 302 nm và 365 nm) Ďể theo dõi tiến trình sắc kí. Từ phân Ďoạn<br /> E8 (cao E, hệ dung môi rửa giải H:E = 1: 4) xuất hiện tinh thể hình kim, màu vàng. Bằng phƣơng pháp<br /> kết tinh lại trong hệ dung môi H:E = 1:4, thu Ďƣợc 10 mg chất tinh sạch 1. Từ phân Ďoạn E6 (cao E, hệ<br /> dung môi H:E = 1:1) xuất hiện kết tủa trắng, tinh chế lại thì Ďƣợc 12 mg chất tinh sạch 2. Từ phân<br /> Ďoạn H3 (cao H) của lần chạy cột Ďầu tiên (với hệ dung môi rửa giải H:E = 6:1), xuất hiện tinh thể<br /> hình kim, màu trắng. Bằng phƣơng pháp kết tinh lại trong hệ dung môi H:E = 6:1, thu Ďƣợc 15 mg<br /> chất tinh sạch<br /> * Xác định cấu trúc các hợp chất<br /> Để xác Ďịnh cấu trúc các hợp chất chúng tôi sử dụng các phƣơng pháp phổ sau: phổ hồng ngoại<br /> Ďo trên thiết bị SHIMADZU- FTIR 8101M (ép viên với KBr), phổ cộng hƣởng từ hạt nhân NMR<br /> (1H, 13C NMR, DEPT, HSQC) Ďƣợc Ďo trên thiết bị Brucker Avance 500MHz (sử dụng TMS làm chất<br /> nội chuẩn), phổ khối lƣợng EIMS, LC-MSD Ďƣợc Ďo trên thiết bị HP 5989B, Agilent mass<br /> spectrometer, tại Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam.<br /> * Thử nghiệm hoạt tính gây độc tế bào ung thư<br /> Dòng tế bào ung thư biểu mô (KB) Ďƣợc nuôi cấy trong các môi trƣơng nuôi cấy phù hợp có bổ<br /> sung thêm 10% huyết thanh phôi bò (FBS) và các thành phần cần thiết khác ở Ďiều kiện (5% CO2; 37 oC;<br /> Ďộ ẩm 98%; vô trùng tuyệt Ďối). Sau thời gian cấy chuyển, tế bào phát triển ở pha loãng sẽ Ďƣợc sử<br /> dụng Ďể thử Ďộc tính. Thử độc tính tế bào: 200 mL dung dịch tế bào ở pha loãng nồng Ďộ 3.10 4 tế<br /> bào/mL vào mỗi giếng (Ďĩa 96 giếng) trong môi trƣờng DMEM. Mẫu thử Ďƣợc pha loãng sao cho Ďạt<br /> Ďƣợc nồng Ďộ cuối cùng là 128 g /mL; 32 g/mL; 8 g /mL; 2 g /mL; 0,5 g /mL. ủ ở 37 oC trong<br /> CO2 trong 3 ngày. Giếng Ďiều khiển (Ďối chứng dƣơng) chỉ gồm 200 dung dịch tế bào 3.104 tế bào/mL.<br /> Ellipticine (Sigma) Ďƣợc dùng làm chất tham khảo (Ďối chứng dƣơng). Sau 3 ngày nuôi cấy, ủ tiếp với<br /> MTT 0,2 mg/mL ở 37 0C trong 4 giờ; loại bỏ môi trƣờng, thêm 100 DMSO lắc Ďều, Ďọc kết quả ở<br /> bƣớc sóng 540 nm trên máy spectrophotometter Genios TECAN. Mức Ďộ kìm hãm sự phát triển của tế<br /> bào Ďƣợc tính toán dựa trên số liệu Ďo mật Ďộ quang học OD trên máy phổ TECAN theo công thƣc<br /> sau: IC bằng tỉ lệ % giữa hiệu số OD của mẫu thử so với Ďối chứng dƣơng trên hiệu số OD của hai<br /> mẫu Ďối chứng âm và dƣơng. Sử dụng phần mềm Table curve Ďể xác Ďịnh giá trị IC50.<br /> * Thử nghiệm hoạt tính chống oxi hóa trên hệ DPPH<br /> Tiến hành theo phƣơng pháp Ďƣợc ghi trong tài liệu [6]: chất thử Ďƣợc pha ở các nồng Ďộ khác<br /> nhau (từ 15 g/mL Ďến 500 g/mL) trộn với 3mL dung dịch DPPH (gốc tự do 1,1-Ďiphenyl-2picrylhiĎrazyl) trong metanol, nồng Ďộ 0,1 mM. Sau khi lắc kĩ và Ďể yên trong vòng 60 phút ở nhiệt Ďộ<br /> phòng, tiến hành Ďo cƣờng Ďộ hấp thụ ở tần số 517 nm. Tần số hấp thụ càng thấp - khả năng bắt gốc tự<br /> do càng cao, hoạt tính bắt gốc tự do (A%) Ďƣợc xác Ďịnh bằng tỉ số: A (%) <br /> trong Ďó Adc, Am là cƣờng Ďộ hấp thụ của Ďối chứng dƣơng (quercetin) và mẫu.<br /> 46<br /> <br /> Adc  Am<br />  100 ,<br /> Adc<br /> <br /> Phân lập hoạt chất kháng tế bào ung thư từ lá cây Bồ công anh Việt Nam (Lactuca indica)<br /> <br /> 2.2. Kết quả và thảo luận<br /> * Hợp chất 1<br /> Hợp chất 1 kết tinh vô Ďịnh hình, màu vàng cam, tan tốt trong clorofom, metanol, Ďiểm nóng chảy<br /> là 327-329 oC. Phổ ESI-MS positive của hợp chất này cho 1 pic giả ion phân tử [M+H]+ với số khối là<br /> 286,9, từ Ďây suy ra 1 có khối lƣợng phân tử là 286, tƣơng Ďƣơng với công thức phân tử C15H10O6. Phổ<br /> IR cho thấy 1 có khá nhiều nhóm OH với một vân lớn nhiều Ďỉnh ở bƣớc sóng 3383, 3502 cm-1, có<br /> một nhóm C=O dao Ďộng ở bƣớc sóng 1654 cm-1 do liên hợp với liên kết Ďôi C=C trong vòng, dao<br /> Ďộng ở các bƣớc sóng 1608 và 1508 cm-1. Phổ 1H NMR cho thấy hợp chất 1 có 6 proton, chỉ gồm<br /> proton thơm và olefinic (>CH=C) cộng hƣởng ở vùng trƣờng trung bình với các giá trị H dao Ďộng từ<br /> 6,28 Ďến 7,38 ppm. Kết hợp với màu sắc, phổ MS, IR, 1H NMR cho phép chúng tôi dự Ďoán hợp chất 1<br /> là một flavonoit không chứa Ďƣờng.<br /> OH<br /> 3'<br /> <br /> HO 7<br /> <br /> 9<br /> <br /> O<br /> <br /> 1'<br /> <br /> OH<br /> 4'<br /> <br /> 2<br /> 5<br /> <br /> 10<br /> <br /> OH<br /> <br /> 4<br /> <br /> 3<br /> <br /> O<br /> <br /> 1 (Luteolin)<br /> Hình 1. Một phần phổ 13C NMR và công thức cấu trúc của hợp chất 1<br /> Phổ 13C NMR kết hợp với phổ HSQC cho thấy hợp chất 1 có tất cả là 15 cacbon, cộng hƣởng chủ<br /> yếu ở vùng trƣờng trung bình và yếu. Cụ thể nhƣ sau: có 8 cacbon lai hóa sp2 (vòng thơm và olefinic)<br /> cộng hƣởng ở vùng trƣờng trung bình với các giá trị C = 93,9 98,9 102,9 103,7 113,4 116,1 119,0 và<br /> 121,5 ppm. Ngoài ra còn 6 cacbon lai hóa sp2 (vòng thơm và olefinic) liên kết với nguyên tố có Ďộ âm<br /> Ďiện cao là oxi - cộng hƣởng ở vùng trƣờng yếu với các giá trị C = 145,8 149,7 157,3 161,5 163,9<br /> 164,2 ppm. Một cacbon cacbonyl (>C=O) cộng hƣởng ở vùng trƣờng yếu với giá trị C = 181,7 ppm.<br /> Kết hợp các phƣơng pháp phổ và so sánh với các giá trị phổ của hợp chất luteolin [7, 8] chúng tôi<br /> thấy có sự trùng khớp khá tốt, vì vậy có thể kết luận hợp chất 1 chính là luteolin. Đây là một flavonoit<br /> không Ďƣờng lần Ďầu tiên Ďƣợc chúng tôi phân lập từ lá cây Bồ công anh Việt Nam.<br /> Bảng 1. Các giá trị phổ 1H NMR (500 MHz, H ppm, J Hz, CDCl3 và CD3OD)<br /> và 13C NMR (125 MHz, C ppm, CDCl3 và CD3OD) của hợp chất 1<br /> 1<br /> 13<br /> 1<br /> 13<br /> Stt<br /> H NMR<br /> C NMR<br /> Stt<br /> H NMR<br /> C NMR<br /> 2<br /> 163,9<br /> 10<br /> 103,7<br /> 3<br /> 6,51 s 1H<br /> 102,9<br /> 1‟<br /> 119,0<br /> 4<br /> 181,7<br /> 2‟<br /> 7,37 s 1H<br /> 113,4<br /> 5<br /> 161,5<br /> 3‟<br /> 145,8<br /> 6<br /> 6,28 d J = 2,1 Hz 1H<br /> 98,9<br /> 4‟<br /> 149,7<br /> 7<br /> 164,2<br /> 5‟<br /> 6,94 d J = 8,4 Hz 1H<br /> 116,1<br /> 8<br /> 6,44 d J = 2,1 Hz 1H<br /> 93,9<br /> 6‟<br /> 7,38* m 1H<br /> 121,5<br /> 9<br /> 157,3<br /> Ghi chú: *H-6’ bị trùng lấp bởi H-2’ nên việc tách vân phổ không rõ ràng,<br /> do đó chúng tôi quy về vân bội (multiplet)<br /> * Hợp chất 2<br /> Hợp chất 2 là chất bột màu trắng, tan tốt trong clorofom, metanol. Phổ ESI-MS positive của 2 cho<br /> 1 pic giả ion phân tử [M+H]+với số khối là 369,2. Kết hợp với các phƣơng pháp phổ cho phép dự Ďoán<br /> công thức phân tử của 2 là C25H52O. Phổ 1H NMR của 2 khá Ďơn giản, chỉ gồm các proton liên kết với<br /> C no (lai hóa sp3), cộng hƣởng chủ yếu ở vùng trƣờng mạnh, gồm 1 nhóm CH3 (liên kết với CH2) với<br /> giá trị H = 0,88 ppm, 24 nhóm CH2 với các giá trị H = 1,26-1,36; 1,56 và 3,64 ppm, trong Ďó nhóm<br /> CH2 với giá trị H = 3,64 Ďƣợc gán cho nhóm –CH2OH. Phổ 13C NMR và HSQC cho thấy 2 là một<br /> ancol no, có 25 cacbon (theo phổ MS và 1H NMR) cộng hƣởng chủ yếu ở vùng trƣờng mạnh với các<br /> giá trị C dao Ďộng từ 14,1 Ďến 32,8 (có 19 cacbon CH 2 bị trùng lấp ở vùng 29,3-29,7 ppm) và<br /> 47<br /> <br /> Nguyễn Thị Hải, Lâm Thị Hải Yến và Phạm Hữu Điển<br /> <br /> 1 cacbon trong nhóm –CH2OH cộng hƣởng ở vùng trƣờng gần trung bình với giá trị C = 63,1 ppm<br /> (xem Bảng 2).<br /> <br /> (a)<br /> (b)<br /> 13<br /> Hình 2. Phổ H NMR (a, 500MHz, CDCl3), C NMR (b, 125MHz, CDCl3) của 2<br /> 1<br /> <br /> Từ các kết quả phân tích phổ trên Ďây cho thấy 2 là một ancol no, phù hợp tốt với các thông số<br /> phổ của pentacosanol, phân lập Ďƣợc từ cây Vũ ngạc (Colebrookea oppositifolia) [9] vì vậy chúng tôi<br /> kết luận hợp chất 2 là pentacosanol, công thức cấu tạo là CH3[CH2]24OH. Đây là một ancol no lần Ďầu<br /> tiên Ďƣợc chúng tôi phân lập từ lá cây Bồ công anh Việt Nam.<br /> Bảng 2. Một số giá trị đặc trưng từ phổ 1H NMR(500 MHz, CDCl3)<br /> và 13C NMR (125MHz, CDCl3) của hợp chất 2<br /> 1<br /> 13<br /> Stt<br /> H NMR (H ppm; J Hz)<br /> C NMR (C ppm)<br /> 1<br /> 0,88 t 7,0 Hz 3H<br /> 14,1<br /> 2-23<br /> 1,26 – 1,36 m 44H<br /> 22,7 - 32,8<br /> 24<br /> 1,56 m 2H<br /> 32,8<br /> 25<br /> 3,64 t 6,5 Hz 2H<br /> 63,1<br /> * Hợp chất 3<br /> Hợp chất 3 kết tinh hình kim, màu trắng, tan tốt trong clorofom, ít tan trong metanol. Hợp chất<br /> 3 có Ďiểm nóng chảy là 166 - 167 oC. Phổ 1H NMR cho thấy 3 là một steroit với các pic Ďặc trƣng nhƣ<br /> sau: ở vùng trƣờng trung bình có 3 proton olefinic với các giá trị δH = 5,35 (m, 1H), 5,15 (1H, dd,<br /> J = 8,5, 15,0 Hz), 5,02 (1H, dd, J = 8,5, 15,0 Hz) Ďƣợc gán cho 2 liên kết Ďôi >C=CH– trong vòng và<br /> –CH=CH– ngoài vòng (mạch nhánh). Ngoài ra còn 1 proton cộng hƣởng ở vùng giáp ranh trƣờng cao<br /> với δH = 3,52 (1H, m) Ďƣợc gán cho proton liên kết với cacbon cacbinol (-HCOH). Ở vùng trƣờng cao<br /> có trên 40 proton liên kết với các cacbon no, Ďáng chú ý là có 18 proton từ 6 nhóm metyl với các giá<br /> trị δH từ 0,68 Ďến 1,06 ppm (xem Bảng 3).<br /> 29<br /> 28<br /> 22<br /> <br /> 21<br /> <br /> 27<br /> <br /> 18 20<br /> <br /> 24<br /> <br /> 25<br /> <br /> 17<br /> <br /> 11<br /> <br /> 26<br /> <br /> 19<br /> 1<br /> 9<br /> <br /> 14<br /> <br /> 3<br /> <br /> HO<br /> <br /> 6<br /> <br /> 3 (stigmasta-5,22-®ien-3-ol)<br /> <br /> Hình 3. Phổ 1H NMR và công thức cấu trúc của hợp chất 3<br /> So sánh phổ 1H NMR của hợp chất 3 với của stigmasta-5,22-Ďien-3β-ol [10] chúng tôi thấy có sự<br /> trùng khớp tốt, vì vậy có thể kết luận rằng hợp chất 3 chính là stigmasta-5,22-Ďien-3β-ol, C29H48O, còn<br /> gọi là stigmasterol, một steroit rất phổ biến trong giới thực vật.<br /> 48<br /> <br /> Phân lập hoạt chất kháng tế bào ung thư từ lá cây Bồ công anh Việt Nam (Lactuca indica)<br /> <br /> Bảng 3. Một số giá trị phổ 1H NMR (500MHz, CDCl3) đặc trưng của 3<br /> Stt<br /> 3 (H ppm; J Hz)<br /> 3 (H ppm; J Hz)<br /> <br /> Stt<br /> 3<br /> 6<br /> 18<br /> 19<br /> 21<br /> <br /> 3,52, m, 1H<br /> 5,35, m, 1H<br /> 0,70, s, 3H<br /> 1,01, s, 3H<br /> 1,02, s, 3H<br /> <br /> 22<br /> 23<br /> 26<br /> 27<br /> 29<br /> <br /> 5,15, dd, J = 8,5, 15,0 Hz, 1H<br /> 5,02, dd, J = 8,5, 15,0 Hz, 1H<br /> 0,85, d, J = 7,0 Hz<br /> 0,78, d, J = 7,0 Hz<br /> 0,81, d, J = 7,5 Hz<br /> <br /> * Hoạt tính gây độc tế bào ung thư và hoạt tính chống oxi hóa<br /> Kết quả thử nghiệm hoạt tính gây Ďộc tế bào ung thƣ biểu mô KB của hợp chất 1 (luteolin) cho<br /> thấy hợp chất này có hoạt tính gây Ďộc tế bào ở mức khá với giá trị IC50 = 27,5 g/mL (chất tham khảo<br /> dƣơng ellipticine có IC50 = 0,31 g/mL). Ngoài ra, kết quả thử hoạt tính chống oxi của hợp chất trên<br /> hệ DPPH cho thấy hợp chất 1 có hoạt tính ở mức trung bình với IC50 = 57,41 g/mL (chất tham khảo<br /> dƣơng quercetin có IC50 = 9,2 g/mL). Trƣớc Ďây, ngƣời ta Ďã phát hiện luteolin có hoạt tính kháng tế<br /> bào ung thƣ phổi (H292), Ďầu (SCCHN), cổ (Tu212) [11], khả năng kháng viêm nhiễm [12]. Điều này<br /> chứng tỏ luteolin là một flavonoit quý, có thể phát triển thành thuốc chữa bệnh nếu Ďƣợc Ďầu tƣ nghiên<br /> cứu sâu hơn.<br /> <br /> 3. Kết luận<br /> Từ lá cây Bồ công anh Việt Nam (Lactuca indica) chúng tôi Ďã phân lập Ďƣợc 3 hợp chất. Bằng<br /> các phƣơng pháp phổ Ďã xác Ďịnh Ďƣợc cấu trúc của ba hợp chất Ďó là luteolin (hợp chất 1),<br /> pentacosanol (hợp chất 2) và stigmasta-5,22-Ďien-3β-ol (hợp chất 3). Kết quả thử nghiệm hoạt tính cho<br /> thấy hợp chất 1 (luteolin) gây Ďộc tế bào ung thƣ biểu mô (KB) ở mức khá với giá trị IC50 =27,5<br /> g/mL, chống oxi hóa trên hệ DPPH ở mức trung bình với IC50 = 57,41 g/mL.<br /> TÀI LIỆU THAM KHẢO<br /> [1]<br /> [2]<br /> [3]<br /> [4]<br /> [5]<br /> [6]<br /> [7]<br /> [8]<br /> [9]<br /> <br /> [10]<br /> [11]<br /> [12]<br /> <br /> Võ Văn Chi, 1999. Từ điển cây thuốc Việt Nam. Nxb Y học, tr. 110.<br /> Đỗ Tất Lợi, 1977. Những cây thuốc và vị thuốc Việt Nam. Nxb KHKT, tr.84.<br /> Schutz K, R Carle, Schieber A., 2006. Taraxacum -a review of phitochemical and their<br /> pharmacological profile. Ethnopharmacol J.,Vol. 107, No. 3, pp. 313-323.<br /> Consolacion Y. Ragasa, Mary Jane Apuada, John A. Rideout, 2009. Terpenoids from Taraxacum<br /> officinale. NRCP Research J., Vol.10, No.1, pp.17-26.<br /> Kashiwada Y, Takanaka K, Tsukada H, 2004. Glucosides sesquiterpene from anti leukotriene release<br /> part of the common dandelion B4. J. Nat. Prod. Res. Asia, Vol. 3, No. 3, pp.191-197.<br /> Lee K., Shibamoto T., 2001. Antioxidant property of aroma extract isolated from clove bud (Syzygiun<br /> aromaticum L. Merr. Et Perry). Food Chemistry, Vol. 74, pp. 443-448.<br /> Ling Yun, Zhang Yonglin, Cai Shen, 1998. Studies on chemical constituents of Taraxacum sinicum<br /> Kitag. J. Chin. Mater. Med., Vol. 23, No. 4, pp. 233-256.<br /> H. Wagner, V. M. Chari, J. Sonnenbichle, 1976. Tetrahedron Letters, p. 1799.<br /> Riaz T., Abbasi M.A., Aziz-ur-Rehman and Ajaib M., 2012. Isolation, structure elucidation and<br /> antioxidant screening of some natural products from Colebrookia oppositifolia. Bioscience Research,<br /> Vol. 9, No. 2, pp. 68-76.<br /> John Goad L.J. and Akihisa T., 1997. Analysis of sterols. Chapman & Hall, pp. 324-333.<br /> Majumdar D., Jung K.H. et al., 2014. Luteolin nanoparticle in chemoprevention: in vitro and in vivo<br /> anticancer activity. Cancer Prev. Res. (Phila), Vol. 7, No. 1, pp. 65-73.<br /> Jeon T. H., Kim H. S et al., 2014. Anti-flammatory and antipruritic effects of luteolin from Perilla<br /> (P.frutescens L.) leaves. Molecules, Vol. 19, pp. 6941-6951.<br /> <br /> ABSTRACT<br /> Isolation of a cytotoxic compound from Lactuca indica leaves<br /> Bo cong anh plants (Lactuca indica) are wisespread in Vietnam. Their leaves and roots have been<br /> used in folk medicine to cure digestion, as a demulcent and a diuretic and for inflammation. In this<br /> study, we isolated 3 compounds from Bo cong anh leaves that were collected in Bac Ninh Province<br /> (July, 2014) and structurally elucidated them as being luteolin, pentacosanol and stigmasta-5,22-diene3β-ol. Luteolin showed remarkable cytotoxic activity towards a KB cell line with an IC50 value of 27.5<br /> g/mL, and a middle antioxidant activity with an IC50 value of 57.41 g/mL.<br /> Keywords. Bo cong anh plants (Lactuca indica, luteolin), KB cancer cell.<br /> 49<br /> <br />