Phân loại đau đầu nguyên phát tại phòng khám thần kinh Bệnh viện Nguyễn Trãi

Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 22 * Số 1 * 2018 Nghiên cứu Y học<br /> <br /> <br /> PHÂN LOẠI ĐAU ĐẦU NGUYÊN PHÁT<br /> TẠI PHÒNG KHÁM THẦN KINH BỆNH VIỆN NGUYỄN TRÃI<br /> Lý Thanh Hùng*, Lê Văn Tuấn**<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Mở đầu: Đau đầu là một trong những vấn đề thường gặp trong lĩnh vực thần kinh và dễ dàng nhận biết bởi<br /> người bệnh lẫn bác sĩ điều trị. Trong hầu hết các trường hợp, đau đầu thường không nguy hiểm, nhưng một số ít<br /> trường hợp cần sự đánh giá và chú ý của bác sĩ điều trị.<br /> Sự thống nhất về lâm sàng ngày càng có nhiều tranh cãi do mức độ phức tạp của bệnh tật và các phác đồ điều<br /> trị không đạt được hiệu quả như mong muốn. Việc thiết lập một sơ đồ toàn diện và có tính thực hành cho các rối<br /> loạn đau đầu là cần thiết.<br /> Mục tiêu: Xác định tỉ lệ các loại đau đầu nguyên phát theo ICHD-3, Mô tả đặc điểm dân số, lâm sàng và các<br /> mối liên quan với các loại đau đầu nguyên phát<br /> Đối tượng và phương pháp nghiên cứu: Nghiên cứu mô tả cắt ngang thực hiện trên người bệnh đến khám<br /> tại phòng khám Thần Kinh bệnh viện Nguyễn Trãi từ tháng 02/2017 đến tháng 05/2017.<br /> Kết quả: Nghiên cứu khảo sát 356 người bệnh, nữ giới chiếm 79,2%. Tỷ lệ đau đầu migraine là 17,4%, đau<br /> đầu dạng căng thằng là 82,6%. Tuổi khởi phát đau đầu trung bình là 31,97 tuổi, thời gian mỗi cơn đau trung<br /> bình là 27,61 giờ. Đau đầu migraine có mối liên quan với tuổi, nghề nghiệp, trình độ học vấn, tình hình kinh tế.<br /> Đau đầu dạng căng thẳng có mối liên quan với tình trạng hôn nhân, nghề nghiệp, trình độ học vấn.<br /> Kết luận: Giáo dục bệnh nhân ghi lại một nhật ký đau đầu giúp theo dõi diễn tiến bệnh và giúp cho chẩn<br /> đoán dễ dàng hơn. Khuyến cáo bệnh nhân không nên lơ là với triệu chứng đau đầu cũng như không nên uống<br /> thuốc điều trị triệu chứng đau đầu mà không có sự chỉ định của các thầy thuốc chuyên khoa. Các nghiên cứu<br /> chuyên sâu trên cộng đồng cần được thực hiện.<br /> Từ khóa: Đau đầu nguyên phát, ICHD – 3, Migraine, đau đầu dạng căng thẳng<br /> ABSTRACT<br /> CLASSIFICATION OF PRIMARY HEADACHE AT NEUROLOGICAL OUTPATIENT CLINIC IN<br /> NGUYEN TRAI HOSPITAL<br /> Ly Thanh Hung, Le Van Tuan * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Supplement Vol. 22 - No 1- 2018: 173 - 181<br /> Introduction: Headache is one of the most common health problems in the neurological field, which can be<br /> recognized by the patient and physician. In general, headache is not a dangerous problem, but doctor’s attention is<br /> needed to further access for treatment.<br /> The clinical features of headache are controversial due to the complexity of health problems and the effects of<br /> treatment, need further study in the future.<br /> Objectives: To determine the prevalence of primary headache based on ICHD-3 scale. To describe the<br /> characteristics of population, clinical features and relevant factors.<br /> Method: This cross-sectional study conducted in a public hospital in Vietnam among adult patients coming<br /> to the hospital during the period of February to May, 2017.<br /> Results: There are 356 patients were surveyed during the study’s period. About 79.2% patients were female.<br /> <br /> * Bệnh viện Nguyễn Trãi ** Bộ môn Thần kinh - Đại học Y Dươc thành phố Hồ Chí Minh<br /> Tác giả liên hệ: BS. Lý Thanh Hùng ĐT: 0938 170031 Email: hunglydr@gmail.com<br /> Chuyên Đề Nội Khoa 179<br /> Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ bản Tập 21 * Số 6 * 2017<br /> <br /> The prevalence of migraine was 17.4%, tension headache was 82.6%. The age of onset of headache was 31.97, the<br /> duration of headache was 27.61 hours. Migraine headache is associated with age, occupation, education and<br /> economic level. Tension type headache is associated with marital status, occupation and education.<br /> Conclusion: Health care providers should engaged patients and help them to check their health problems via<br /> diary headache. Self-medication of patients without prescription should be checked by doctors and physicians. The<br /> further studies are needed.<br /> Key word: Primary headache, ICHD – 3, migraine, tension type headache<br /> ĐẶT VẤN ĐỀ đoán theo hệ thống các dữ liệu lâm sàng chủ<br /> quan, y học vẫn chưa có một xét nghiệm đặc<br /> Đau đầu là một trong những vấn đề thường hiệu nào cho chẩn đoán đau đầu(7,17,18).<br /> gặp trong lĩnh vực thần kinh và dễ dàng nhận biết<br /> Việc nhận biết đau đầu nguyên phát hay thứ<br /> bởi người bệnh lẫn bác sĩ điều trị. Trong những<br /> phát thông qua một thang đo hay công cụ đo<br /> năm gần đây, đau đầu càng ngày càng có nhiều<br /> lường cụ thể là một vấn đề rất quan trọng và có<br /> cách phân loại dựa trên mức độ phức tạp của nó,<br /> ý nghĩa rất lớn trong việc điều trị. Trong những<br /> nhất là trong đau đầu mạn tính(2,18). Đau đầu là<br /> năm gần đây nhất là từ khi có bảng phân loại<br /> một triệu chứng cực kỳ phổ biến với khả năng<br /> ICHD-I-1998 (The International Classification of<br /> mắc phải trong vòng một năm là 90% và trong<br /> Headache Disorders) và bảng phân loại ICHD-<br /> toàn bộ cuộc đời là 99%(4). Các nghiên cứu trong<br /> II-2004, khái niệm đau đầu nguyên phát có thay<br /> và ngoài nước cho thấy rằng tỷ lệ đau đầu các loại<br /> đổi, thay vào đó nhiều chuyên gia nhấn mạnh<br /> xảy ra trong suốt cuộc đời mỗi người là từ 66%<br /> vai trò của các triệu chứng cảnh báo trước hay<br /> đến 78,83%(10,15). Theo một nghiên cứu ghi nhận<br /> triệu chứng sớm.<br /> được, có tới trên 80% số người đau đầu không đi<br /> đến khám chữa bệnh tại bất kỳ cơ sở y tế nào(10). Theo Bảng Phân loại Quốc tế Đau Đầu phiên<br /> bản 3-Beta năm 2013 (ICHD III-The International<br /> Trong hầu hết các trường hợp, đau đầu<br /> Classification of Headache Disorders, 3rd edition<br /> thường không nguy hiểm, nhưng một số ít<br /> (Beta version)(5) đã có những cập nhật thay đổi<br /> trường hợp cần sự đánh giá và chú ý của bác sĩ<br /> hơn so với các phiên bản trước đó và tương đối<br /> điều trị. Đau đầu có thể là một triệu chứng (chủ<br /> toàn diện hơn so với các bảng phân loại khác.<br /> quan) có thể không có nguyên nhân hoặc do một<br /> Tuy nhiên, thực tế trên thực hành lâm sàng các y,<br /> số nguyên nhân thường được bỏ qua. Một số<br /> bác sĩ sử dụng nhiều bảng phân loại đau đầu<br /> nguyên nhân phổ biến được xác định là: mệt<br /> khác nhau dẫn đến chẩn đoán đôi khi còn chưa<br /> mỏi, làm việc quá sức và thiếu ngủ, căng thẳng<br /> thống nhất. Ngoài ra, hiện nay vẫn chưa có công<br /> và lo lắng, sử dụng các loại thuốc và hành vi<br /> trình nghiên cứu nào về phân loại đau đầu<br /> sống cá nhân.<br /> nguyên phát tại Việt Nam theo bảng phân loại<br /> Việc thiết lập một sơ đồ toàn diện và có tính quốc tế đau đầu phiên bản III được báo cáo.<br /> thực hành cho các rối loạn đau đầu là cần thiết,<br /> tuy nhiên, việc xây dựng vấn đề này là rất khó ĐỐITƯỢNG-PHƯƠNGPHÁPNGHIÊNCỨU<br /> khăn. Sự thống nhất về lâm sàng ngày càng có Thiết kế nghiên cứu<br /> nhiều tranh cãi do mức độ phức tạp của bệnh tật Nghiên cứu mô tả cắt ngang được thực hiện<br /> và các phác đồ điều trị không đạt được hiệu quả tại Phòng khám thần kinh Bệnh Viện Nguyễn<br /> như mong muốn. Ngoài ra, các phân loại về đau Trãi từ tháng 02/2017 đến tháng 05/2017.<br /> đầu ngày càng chi tiết và phức tạp nhưng không<br /> Đối tượng nghiên cứu<br /> có một sự đồng thuận nhất định làm cho việc<br /> nhận biết đau đầu trên lâm sàng ngày càng khó Người bệnh đến khám tại phòng khám Thần<br /> khăn hơn. Cho đến nay đau đầu vẫn được chẩn Kinh bệnh viện Nguyễn Trãi từ tháng 02/2017<br /> <br /> <br /> 180 Chuyên Đề Nội Khoa<br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 22 * Số 1 * 2018 Nghiên cứu Y học<br /> <br /> đến tháng 05/2017 Biến số Tần số Tỉ lệ (%)<br /> Khác 13 3,6<br /> Thu thập dữ liệu Lao động phổ thông 112 31,5<br /> Tiêu chuẩn chọn vào Công chức, viên chức 66 18,5<br /> Tiểu thương, tiểu chủ 19 5,3<br /> Người bệnh tỉnh táo, hợp tác tốt và đồng ý Nghề nghiệp<br /> Tự do 60 16,9<br /> tham gia nghiên cứu Nội trợ 54 15,2<br /> Người bệnh có than phiền đau đầu Khác 45 12,6<br /> <br /> Tiêu chuẩn loại trừ Bảng 2: Đặc tính mẫu nghiên cứu (n= 356) (tiếp theo)<br /> Biến số Tần số Tỉ lệ (%)<br /> Người bệnh nhỏ hơn 18 tuổi<br /> Tiểu học 30 8,4<br /> Người bệnh không đủ tiêu chuẩn chẩn đoán Trung học cơ sở 105 29,5<br /> theo Bảng Phân loại Quốc tế Đau Đầu phiên bản Trình độ học vấn Trung học phổ thông 143 40,2<br /> 3-beta năm 2013 Trung cấp, cao đẳng 5 1,4<br /> Đại học 73 20,5<br /> Bệnh nhân đau đầu thứ phát (viêm xoang, chấn<br /> Thành thị 202 56,7<br /> thương sọ não, u não, tai biến mạch máu não,….) Nơi cư trú<br /> Nông thôn 154 43,3<br /> dựa vào kết quả cận lâm sàng và hình ảnh học. Thu nhập cao 11 3,1<br /> Thu nhập trung bình 168 47,2<br /> Phân tích dữ liệu Tình hình kinh tế<br /> Thu nhập thấp 165 46,4<br /> Nhập số liệu bằng phần mềm Epidata 3.0. Không có thu nhập 12 3,3<br /> Xử lý số liệu bằng phần mềm Stata 13.0 Có 40,2% mẫu nghiên cứu có trình độ học<br /> KẾT QUẢ vấn là “Trung học phổ thông”, trình độ “Đại<br /> Trong thời gian nghiên cứu tại phòng khám học” chiếm 20,5%. Có 56,7% người bệnh đến từ<br /> chuyên khoa thần kinh của bệnh viện Nguyễn “Thành thị”. “Thu nhập trung bình” và “Thu<br /> Trãi từ tháng 02 đến tháng 05 năm 2017, chúng nhập thấp” chiếm đa số mẫu nghiên cứu với<br /> tôi thu thập được 356 mẫu phù hợp với tiêu chí 47,2% và 46,4%.<br /> chọn mẫu. Bảng 3: Tỉ lệ các loại đau đầu (n= 356)<br /> Các loại đau đầu Tần số Tỉ lệ (%)<br /> Trong mẫu nghiên cứu, tỷ lệ nữ giới cao hơn<br /> Đau đầu 356 100<br /> nam giới với 79,2% và 20,8%. Người bệnh phân Đau đầu migraine 62 17,4<br /> bố khá đồng đều giữa các nhóm tuổi,tuy nhiên Loại đau đầu Migraine tiền triệu điển hình 6 9,7<br /> nhóm tuổi