Phần mềm quản lý bộ chỉ thị đánh giá, giám sát quá trình phát triển bền vững Tây Nguyên

PHẦN MỀM QUẢN LÝ BỘ CHỈ THỊ<br /> ĐÁNH GIÁ, GIÁM SÁT QUÁ TRÌNH PHÁT TRIỂN BỀN VỮNG TÂY NGUYÊN<br /> Ngô Đăng Trí, Trần Văn Ý – Bảo tàng Thiên nhiên Việt Nam<br /> Tóm tắt<br /> Bài viết giới thiệu phần mềm quản lý Bộ chỉ thị PTBV Tây Nguyên, bao gồm<br /> các chức năng quản lý dữ liệu, phi thứ nguyên hóa, truy vấn và vẽ biểu đồ được xây<br /> dựng trên giao diện thân thiện với người sử dụng. Phần mềm được sử dụng như<br /> công cụ đánh giá, giám sát quá trình phát triển hướng tới bền vững địa bàn Tây<br /> Nguyên.<br /> Từ khóa: Phát triển bền vững, Chỉ thị phát triển bền vững, Phần mềm chỉ thị phát triển bền<br /> vững.<br /> <br /> <br /> Abstact<br /> This article introduces Tay Nguyen sustainable development indicator<br /> management software. The software enables inputing data faster and accurater,<br /> search, and filter and export data. More important, the application supports<br /> evaluating and mornitoring process of development and making decision by many<br /> forms of visual charts.<br /> Keywords: Sustainable development, Sustainable development indicator, Sustainable<br /> development indicator software.<br /> <br /> <br /> <br /> Đặt vấn đề<br /> Cho đến nay, các nghiên cứu xây dựng các bộ chỉ thị đánh giá, giám sát PTBV<br /> ở nước ta đang dừng lại ở mức xác định danh sách các chỉ thị, thu thập và xây dựng<br /> dữ liệu cho các chỉ thị đã xác định. Các công trình của Lê Anh Sơn, Nguyễn Công<br /> Mỹ [2] và UNDP [6] đã chỉ ra sự cần thiết phải tiến hành xây dựng một phần mềm<br /> để giúp cho việc quản lý và phân tích dữ liệu về các chỉ thị PTBV, trợ giúp cho việc<br /> đánh giá quá trình phát triển hướng tới bền vững của một lãnh thổ. Xây dựng dữ<br /> liệu là một công việc đòi hỏi nhiều thời gian, công sức và kinh phí. Tuy nhiên, nếu<br /> không có một phần mềm phù hợp cho việc quản lý, khai thác các dữ liệu thì hiệu<br /> quả sử dụng chúng lại thấp, lãng phí và kém hiệu quả.<br /> Bộ chỉ thị của Đề tài “Nghiên cứu xây dựng bộ chỉ thị phát triển bền vững các<br /> lĩnh vực kinh tế, xã hội và môi trường các tỉnh Tây Nguyên” bao gồm: 1) Danh sách<br /> và dữ liệu các chỉ thị PTBV; 2) Phần mềm quản lý Bộ chỉ thị hỗ trợ cho việc giám<br /> sát, đánh giá quá trình phát triển và đề xuất các giải pháp PTBV cho địa bàn Tây<br /> Nguyên. Danh sách và dữ liệu các chỉ thị PTBV đã được trình bày trong các bài báo<br /> [1, 3, 4]. Bài báo này giới thiệu phần mềm quản lý bộ chỉ thị là một trong những sản<br /> phẩm của Đề tài.<br /> Phần mềm được xây dựng với mục tiêu hỗ trợ quản lý (cập nhật danh sách và<br /> dữ liệu bộ chỉ thị), tính toán (chuẩn hóa giá trị thực tế theo giá trị mục tiêu (phải<br /> hướng tới) để biết khoảng cách giữa thực trạng và giá trị bền vững) và khai thác<br /> CSDL chỉ thị PTBV (cho phép tìm kiếm, vẽ biểu đồ so sánh...). Cụ thể, phần mềm<br /> hỗ trợ (1) người quản lý CSDL thực hiện (a) Thêm, bớt, thay đổi khu vực nghiên<br /> cứu, các chỉ thị về số lượng và nội dung; (b) Tăng độ chính xác và tốc độ nhập liệu;<br /> (c) Tính toán, phi thứ nguyên hóa dữ liệu và (2) các nhà hoạch định chính sách dễ<br /> dàng (a) Đánh giá thực trạng PTBV của địa phương thông qua các chỉ thị và xu thế<br /> biến thiên giá trị từng chỉ thị theo thời gian; (b) Nhìn nhận những vấn đề gặp phải<br /> của từng khu vực thông qua biểu đồ và so sánh với các khu vực khác một cách<br /> khánh quan; (c) từ đó đưa ra các giải pháp mang tính định hướng hướng tới PTBV<br /> lãnh thổ.<br /> <br /> 1. Cấu trúc hệ thống của phần mềm<br /> Phần mềm quản lý bộ chỉ thị, là một thành phần cơ bản cấu thành bộ chỉ thị<br /> PTBV, bao gồm các modul Quản lý dữ liệu, Phi thứ nguyên hóa, Truy vấn, Vẽ biểu<br /> đồ và Xuất dữ liệu (Hình 1).<br /> Theo thiết kế, các dữ liệu đầu vào sẽ được nhập vào CSDL của hệ thống thông<br /> qua modul quản lý và nhập liệu. Sau đó các modul phi thứ nguyên hóa sẽ thực hiện<br /> chuẩn hóa giá trị chỉ thị theo thang đo 0 – 1 để hoàn chỉnh CSDL. Từ CSDL, người<br /> dùng sử dụng modul truy vấn để trích lọc dữ liệu theo các tiêu chí và xây dựng biểu<br /> đồ nhờ modul vẽ biểu đồ. Cuối cùng, các bảng dữ liệu đã trích lọc và các biểu đồ đã<br /> xây dựng có thể được xuất sang dạng bảng excel hoặc các ảnh biểu đồ phục vụ lập<br /> báo cáo và các phân tích khác nếu cần.<br /> <br /> 2. Các chức năng chính của phần mềm<br /> Như đã mô tả, phần mềm được cấu thành bởi 5 modul. Các modul có chức<br /> năng riêng và kết hợp chặt chẽ với nhau để thực hiện các mục đích yêu cầu của<br /> phần mềm.<br /> 2.1. Chức năng Quản lý bộ chỉ thị (modul quản lý và nhập liệu): Theo thời gian,<br /> danh sách chỉ thị sẽ cần được thay đổi cho phù hợp với hoàn cảnh và mục đích khác<br /> nhau. Vì vậy phần mềm được xây dựng theo cấu trúc mở, cho phép thêm các chỉ thị<br /> cần thiết, bỏ đi những chỉ thị không phù hợp hay thay đổi nội dung các chỉ thị đã có<br /> trong CSDL (Hình 2).<br />  Đầu vào:<br /> - Danh sách bộ chỉ thị<br /> - Giá trị chỉ thị và các bản đồ thể hiện giá trị<br /> chỉ thị<br /> <br /> <br /> 1) Modul quản lý và nhập liệu<br /> 2) Modul phi thứ nguyên<br /> - Cập nhật danh sách chỉ thị<br /> hóa<br /> - Cập nhật giá trị chỉ thị và các thông tin đính kèm<br /> Tự động chuẩn hóa giá trị<br /> chỉ thị theo thang đo 0 - 1<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Cơ sở dữ liệu<br /> - Thông tin mô tả chỉ thị<br /> - Giá trị chỉ thị và giá trị đã phi thứ nguyên hóa 3) Modul Truy vấn<br /> - Các thông tin liên quan: nguồn tài liệu, phương pháp tính ... dữ liệu<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 4) Modul vẽ biểu đồ<br /> - Biểu đồ theo các dạng điểm, đường, cột và hoa gió.<br /> - Biểu đồ được vẽ dựa trên các tỉnh, năm và chỉ thị lựa chọn.<br /> - Biểu đồ được vẽ để so sánh theo tỉnh hoặc theo năm. Có thể thay đổi trục so sánh.<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 5) Modul Xuất dữ liệu<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Đầu ra<br /> - Bảng excel<br /> - Các biểu đồ<br /> <br /> <br /> Hình 1. Các modul hợp phần phần mềm quản lý chỉ thị trong Sơ đồ cấu trúc hệ thống<br /> bộ chỉ thị phát triển<br />  Hình 2. Giao diện Quản lý bộ chỉ thị cho phép thêm sửa xóa các chỉ thị<br /> <br /> <br /> 2.2. Hỗ trợ Chuẩn dữ liệu (modul quản lý và nhập liệu): Phần mềm được thiết kế hỗ<br /> trợ nhập dữ liệu nhanh và chính xác hơn. Cụ thể, khi nhập các dữ liệu dạng text,<br /> phần mềm sẽ đưa ra các cụm từ gợi ý để tăng tốc độ và độ chính xác trong nhập<br /> liệu. Chẳng hạn khi nhập nguồn tài liệu cho chỉ thị Tỷ lệ hộ nghèo, người nhập liệu<br /> gõ “S” thì phần mềm sẽ đưa ra lựa chọn các cụm từ “Sở Lao động”, “Sở Tài<br /> Nguyên & Môi trường”... để lựa chọn (Hình 3).<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Hình 3. Giao diện nhập dữ liệu, nhập liệu theo từ gợi ý<br /> Để giảm sai sót trong quá trình nhập liệu, phần mềm chỉ cho phép nhập các<br /> giá trị số nguyên dương cho các chỉ thị về dân số, số hộ...; các giá trị số thực dương<br /> cho các chỉ thị diện tích, GDP..., và đối với các chỉ thị có đơn vị phần trăm như tỷ lệ<br /> hoàn thành cấp học, tỷ suất tăng dân số... thì phần mềm chỉ cho phép nhập các giá<br /> trị dương và