PHÂN TÂM HỌC NHẬP MÔN - PHẦN 3: TỔNG QUÁT VỀ CÁC CHỨNG BỆNH THẦN KINH – 4

Chia sẻ: Muay Thai | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:16

Thêm vào BST

Báo xấu

72
lượt xem 4
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Đúng thế, trong phần lớn trường hợp những biến cố này không thực và trong một vài trường hợp chúng lại còn trái lại hẳn sự thực lịch sử nữa. Sự khám phá ra điều này, hơn hết mọi lý lẽ có thể làm cho ta mất lòng tin cậy đối với lời kể của người bệnh mà chúng ta dùng làm căn bản để phân tích và tìm hiểu bệnh thần kinh. Sự khám phá này làm chúng ta bối rối đến cực độ. Nếu những biến cố trong đời sống trẻ con lúc nào cũng có thực, chúng...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: PHÂN TÂM HỌC NHẬP MÔN - PHẦN 3: TỔNG QUÁT VỀ CÁC CHỨNG BỆNH THẦN KINH – 4

Phên têm hoåc nhêåp mön 49 nhûäng biïën cöë treã con naây khöng phaãi bao giúâ cuäng coá thûåc. Àuáng thïë, trong phêìn lúán trûúâng húåp nhûäng biïën cöë naây khöng thûåc vaâ trong möåt vaâi trûúâng húåp chuáng laåi coân traái laåi hùèn sûå thûåc lõch sûã nûäa. Sûå khaám phaá ra àiïìu naây, hún hïët moåi lyá leä coá thïí laâm cho ta mêët loâng tin cêåy àöëi vúái lúâi kïí cuãa ngûúâi bïånh maâ chuáng ta duâng laâm cùn baãn àïí phên tñch vaâ tòm hiïíu bïånh thêìn kinh. Sûå khaám phaá naây laâm chuáng ta böëi röëi àïën cûåc àöå. Nïëu nhûäng biïën cöë trong àúâi söëng treã con luác naâo cuäng coá thûåc, chuáng ta caãm tûúãng nhû àang hoaåt àöång trïn àêët rùæn, nïëu chuáng khöng coá thûåc, chó laâ troâ bõa àùåt cuãa ngûúâi bïånh, chuáng ta lêåp tûác phaãi rúâi boã chuáng àïí ài tòm möåt con àûúâng khaác. Nhûng chuáng ta khöng phaãi theo con àûúâng naâo trong hai con àûúâng àoá caã: nhûäng biïën cöë trong thúâi thú êëu do phên tñch lêåp laåi hay gúåi ra àûúåc, khi thò sai hoaân toaân, khi laåi àuáng hoaân toaân vaâ trong phêìn lúán trûúâng húåp chuáng vûâa sai vûâa àuáng. Vò vêåy nhûäng triïåu chûáng khi thò hònh dung àuáng nhûäng biïën cöë coá thïí xaãy ra thûåc vaâ trong trûúâng húåp naây chuáng coá aãnh hûúãng àïën sûå àõnh cû cuãa khaát duåc, khi thò chó laâ nhûäng àiïìu bõa àùåt cuãa ngûúâi bïånh khöng coá möåt tñnh chêët cùn bïånh gò caã. Tònh traång naây laâm cho chuáng ta böëi röëi ghï gúám. Nhûng töi nhùæc àïí caác baån nhúá rùçng möåt vaâi kyã niïåm trong thúâi thú êëu maâ con ngûúâi giûä laåi àûúåc trong yá thûác cuäng coá thïí khöng àuáng sûå thûåc hay ñt nhêët cuäng vûâa àuáng vûâa sai. Vêåy maâ trong nhûäng trûúâng húåp àoá rêët ñt khi chuáng laåi khöng tòm ra bùçng chûáng vïì sûå sai lêìm, thaânh ra chuáng ta cuäng coá thïí tûå an uãi khi nghô rùçng àiïìu laâm cho chuáng ta böëi röëi khöng phaãi do cöng trònh phên tñch gêy ra maâ chñnh do ngûúâi bïånh gêy ra. Chó cêìn nghô ngúåi möåt chuát laâ ta hiïíu ngay caái gò àaä laâm cho chuáng ta böëi röëi trong tònh traång naây: àoá chñnh laâ loâng khinh gheát sûå thûåc, khöng chuá troång àïën sûå khaác biïåt giûäa sûå thûåc vaâ tûúãng tûúång. Chuáng ta coá veã nhû khoá chõu vúái ngûúâi bïånh vò anh ta àaä bõa chuyïån ra àïí laâm cho chuáng ta bûåc mònh. Chuáng ta coá caãm tûúãng nhû sûå thûåc bõ ngùn caách vúái tûúãng tûúång bùçng möåt höë sêu khöng thïí lêëp bùçng àûúåc vaâ chuáng ta muöën sûå thûåc phaãi xuêët hiïån dûúái hònh thûác khaác. Àoá chñnh laâ yá kiïën cuãa ngûúâi bïånh khi hoå nghô ngúåi bònh thûúâng. Khi ngûúâi bïånh àûa cho chuáng ta nhûäng vêåt liïåu nêëp sau triïåu chûáng heá ra cho chuáng ta biïët nhûäng traång thaái àûúåc boáp nùån theo nhûäng biïën cöë trong àúâi söëng treã con maâ têm àiïím chñnh laâ möåt sûå ham muöën àûúåc thoãa maän, chuáng ta bao giúâ cuäng bùæt àêìu bùçng caách tûå hoãi khöng biïët nhûäng àiïìu àoá àuáng sûå thûåc hay laâ nhûäng tûúãng tûúång. Sau àoá coá möåt vaâi dêëu hiïåu http://ebooks.vdcmedia.com
Sigmund Freud 50 giuáp cho ta traã lúâi àûúåc cêu hoãi àoá vaâ chuáng ta cho ngay ngûúâi bïånh biïët nhûng viïåc cho ngûúâi bïånh biïët khöng phaãi laâ khöng gùåp khoá khùn. Nïëu ngay luác àêìu chuáng ta baão hoå laâ hoå àang kïí chuyïån tûúãng tûúång àïí che giêëu viïåc xaãy ra trong thúâi thú êëu y nhû nhûäng dên töåc ngaây xûa thûúâng àem huyïìn thoaåi thay thïë lõch sûã cuãa hoå thò ngûúâi bïånh lêåp tûác khöng coân muöën tiïëp tuåc cêu chuyïån àang kïí nûäa, maâ àiïìu àoá khöng phaãi laâ àiïìu ta mong muöën. Chñnh ngûúâi bïånh cuäng muöën coá kinh nghiïåm vïì nhûäng àiïìu thûåc sûå àaä xaãy ra vaâ tuyïn böë gheát cay gheát àùæng nhûäng gò àaä tûúãng tûúång. Nhûng nïëu muöën àaåt àûúåc kïët quaã, chuáng ta phaãi cho ngûúâi bïånh caãm tûúãng laâ nhûäng àiïìu hoå kïí àuáng vúái nhûäng biïën cöë thûåc sûå xaãy ra trong thúâi thú êëu thò biïët àêu sau àoá ngûúâi bïånh chùèng traách moác vaâ cûúâi vaâo muäi chuáng ta vò chuáng ta àaä toã ra quaá dïî tin. Ngûúâi bïånh khoá loâng hiïíu àûúåc taåi sao chuáng ta laåi coi viïåc àuáng hay sai laâ khöng quan troång, khöng cêìn biïët xem nhûäng biïën cöë xaãy ra trong thúâi thú êëu cuãa hoå àuáng hay sai sûå thûåc. Vêåy maâ thaái àöå cuãa chuáng ta àöëi vúái saãn phêím cuãa tinh thêìn khöng thïí naâo khaác àûúåc. Búãi vò nhûäng saãn phêím naây cuäng coá nhiïìu àiïìu àuáng sûå thûåc: chó coá àiïìu laâ chñnh ngûúâi bïånh àaä bõa ra nhûäng chuyïån tûúãng tûúãng; nhûng àûáng vïì phûúng diïån bïånh thêìn kinh thò viïåc ngûúâi bïånh tûúãng tûúång ra nhûäng cêu chuyïån cuäng khöng keám phêìn quan troång so vúái viïåc chñnh ngûúâi bïånh àaä söëng qua nhûäng biïën cöë maâ hoå kïí cho ta nghe. Chñnh nhûäng cêu chuyïån bõa àùåt cuäng coá möåt thûåc thïí tinh thêìn traái vúái thûåc thïí vêåt chêët vaâ dêìn dêìn chuáng ta tòm ra chên lyá naây: trong thïë giúái cuãa bïånh thêìn kinh thò thûåc thïí tinh thêìn giûä vai troâ quan troång hún caã. Thûåc laâ möåt àiïìu sai lêìm nïëu cho têët caã nhûäng àiïìu àoá àïìu laâ tûúãng tûúång, khöng coá möåt cùn baãn thûåc sûå naâo caã. Traái laåi chuáng ta coá thïí hoãi baâ con nhiïìu tuöíi hún cuãa ngûúâi bïånh àïí biïët roä nhûäng àiïìu coá thûåc hay khöng? Vñ duå nhû möåt àûáa beá vaåch chim ra chúi maâ khöng biïët rùçng àoá laâ möåt àiïìu cêëm, coá thïí bõ cha meå hay ngûúâi lúán doåa seä cùæt chim hay cùæt baân tay laâm bêåy ài. Cha meå àûúåc hoãi vïì viïåc naây seä cöng nhêån laâ coá ngay vò hoå cho rùçng laâm nhû vêåy laâ phaãi; nhiïìu ngûúâi bïånh nhúá roä sûå àe doåa naây lùæm nhêët laâ khi sûå àe doåa xaãy ra vaâo luác treã con àaä húi lúán. Khi ngûúâi àe doåa laâ ngûúâi meå hay thuöåc phaái nûä, hoå thûúâng noái laâ nïëu khöng thöi hoå seä baão ngûúâi cha hay ngûúâi thêìy thuöëc thiïën. Võ baác sô chuyïn vïì nhi khoa úã Franfurt ghi laåi trong möåt cuöën saách nöíi tiïëng laâ khi àûáa beá muát tay ngûúâi ta thûúâng doåa ngùæt tay cuãa noá. Sûå thûåc laâ trûúâng húåp treã con bõ ngûúâi lúán doåa thiïën khöng nhiïìu nhû nhûäng http://ebooks.vdcmedia.com
Phên têm hoåc nhêåp mön 51 ngûúâi bïånh thêìn kinh thûúâng kïí cho nhaâ phên têm hoåc nghe. Coá thïí laâ àûáa beá tûúãng tûúång ra sûå àe doåa àoá nhúâ vaâo möåt vaâi àiïìm aám chó àaä àûúåc nghe, hoùåc laâ vò noá biïët ngûúâi lúán khöng cho noá nghõch ngúåm nhû thïë hoùåc vò àaä nhòn thêëy böå phêån sinh duåc cuãa con gaái. Ngay caã trong nhûäng gia àònh khöng ngheâo naân, rêët ñt khi treã con àûúåc chûáng kiïën sûå giao húåp cuãa cha meå hay ngûúâi lúán àïí sau naây nhúá laåi, chuáng thûúâng phaãn ûáng laåi vúái caãm giaác àaä nhêån àûúåc khi chûáng kiïën nhûäng caãnh àoá. Nhûng khi treã con taã laåi nhûäng cuöåc giao húåp maâ noá coá thïí àaä chûáng kiïën vúái quaá nhiïìu chi tiïët coá thïí quan saát àûúåc, nhêët laâ noá laåi taã nhû chñnh noá tröng thêëy têån mùæt caãnh tûúång giao húåp àoá, ngûúâi ta seä khöng coân nghi ngúâ gò nûäa laâ nhûäng àiïìu noá taã laâ nhûäng àiïìu noá tröng thêëy trong khi chûáng kiïën sûå giao húåp cuãa giöëng vêåt (vñ duå nhû giöëng choá) trong khi chñnh àûáa beá àïën tuöíi dêåy thò cuäng thêëy raåo rûåc trong loâng khi chûáng kiïën caãnh tûúång giao húåp. Trûúâng húåp àùåc biïåt hún caã laâ àûáa beá cho rùçng chñnh mùæt mònh nhòn thêëy roä raâng cha meå àang giao húåp vúái nhau khi chñnh noá coân àang úã tuöíi coân buá meå. Viïåc bõ ngûúâi lúán quyïën ruä cêìn àûúåc quan têm àùåc biïåt hún vò thûúâng thûúâng noá khöng phaãi laâ trûúâng húåp tûúãng tûúång maâ chñnh laâ kyã niïåm coân giûä àûúåc cuãa möåt sûå viïåc coá xaãy ra thûåc. Nhûng duâ coá hay khöng xaãy ra chùng nûäa thò con söë nhûäng sûå viïåc naây cuäng ñt hún ngûúâi ta tûúãng khi ngûúâi bïånh kïí laåi. Viïåc möåt àûáa beá gaái bõ nhûäng treã trai lúán hún hay cuâng tuöíi quyïën ruä hay xaãy ra hún trûúâng húåp bõ ngûúâi lúán quyïën ruä nhêët laâ trong khi chñnh àûáa beá gaái kïí laåi ngûúâi quyïën ruä noá chñnh laâ ngûúâi cha, chuáng ta coá thïí chùæc chùæn rùçng àoá laâ nhûäng chuyïån tûúãng tûúång vaâ chuáng ta khöng coân nghi ngúâ gò vïì lyá do taåi sao chuáng ta buöåc töåi ngûúâi cha nhû thïë. Treã con vaâo tuöíi bõ tònh duåc giaây voâ thûúâng bõa ra chuyïån bõ quyïën ruä àïí chûáng minh viïåc mònh thuã dêm. Caác baån cuäng àûâng tin rùçng viïåc ngûúâi lúán tòm caách thoãa maän tònh duåc vúái nhûäng àûáa beá hoaân toaân do trñ tûúãng tûúång thïu dïåt ra. Phêìn lúán caác nhaâ phên têm hoåc àïìu àaä phaãi chûäa chaåy nhûäng trûúâng húåp nhû thïë röìi vaâ laåm duång tònh duåc naây quaã àaä coá xaãy ra nhiïìu lêìn khöng ai chöëi caäi àûúåc: chó coá àiïìu laâ nhûäng sûå laåm duång naây thûúâng xaãy ra chêåm hún laâ thúâi gian maâ con treã thûúâng kïí. Ngûúâi ta coá caãm tûúãng rùçng têët caã nhûäng biïën cöë xaãy ra trong thúâi thú êëu naây laâ yïëu töë cêìn thiïët cuãa moåi bïånh thêìn kinh. Nïëu nhûäng biïën cöë naây phuâ húåp vúái sûå thûåc thò caâng hay, nïëu khöng àuáng vúái sûå thûåc têët nhiïn laâ chuáng àûúåc hònh thaânh bùçng möåt vaâi dêëu vïët röìi àûúåc trñ tûúãng tûúång böí tuác thïm thùæt vaâo. Kïët http://ebooks.vdcmedia.com
Sigmund Freud 52 quaã thò vêîn nhû nhau duâ àiïìu kïí ra àuáng sûå thûåc hay khöng. ÚÃ àêy chuáng ta coá möåt liïn quan böí tuác àaä àûúåc noái àïën rêët nhiïìu nhûng liïn quan úã àêy laâ liïn quan laå luâng nhêët trong caác liïn quan maâ chuáng ta biïët tûâ trûúác túái giúâ. Taåi sao treã con laåi cêìn phaãi bõa ra nhûäng chuyïån àoá vaâ noá lêëy taâi liïåu úã àêu àïí bõa nhû thïë? Vïì lyá do taåi sao chuáng laåi bõa thò chùèng coân gò höì nghi nûäa, àiïìu cêìn cùæt nghôa laâ taåi sao, bao giúâ cuäng chó coá tûâng êëy chuyïån bõa xuêët hiïån, nöåi dung giöëng hïåt nhû nhau? Töi biïët caác baån seä cho cêu traã lúâi cuãa töi laâ quaá taáo baåo. Töi nghô rùçng nhûäng chuyïån bõa àoá àïìu coá tñnh caách sú khai vaâ do yá muöën dûå phoâng àûúåc öng baâ truyïìn laåi cho. Do nhûäng chuyïån bõa naây, ngûúâi bïånh laåi ngêåp àêìu trong àúâi söëng cöí sú khi thêëy àúâi mònh hiïån àang söëng cöí löî quaá. Coá thïí laâ nhûäng àiïìu bõa àùåt àoá chuyïån bõ quyïën ruä, chuyïån bõ kñch thñch khi nhòn thêëy cha meå giao húåp, chuyïån bõ àe doåa àem thiïën hay chuyïån bõ thiïën thûåc - àïìu laâ nhûäng chuyïån coá thûåc, àaä xaãy ra trong thûåc sûå trong nhûäng giai àoaån sú khúãi cuãa nhên loaåi, vaâ khi duâng trñ tûúãng tûúång bõa àùåt ra nhûäng chuyïån àoá àûáa beá chó duâng sûå thûåc cuãa thúâi tiïìn sûã àïí lêëp möåt chöî tröëng trong sûå thûåc cuãa ngûúâi àúâi. Töi luön luön coá caãm tûúãng rùçng têm lyá cuãa nhûäng bïånh nhên thêìn kinh coá thïí cho chuáng ta biïët nhiïìu àiïìu vïì nhûäng giai thoaåi àêìu tiïn cuãa loaâi ngûúâi lúán hún bêët cûá möåt taâi liïåu naâo. Nhûäng vêën àïì vûâa àûúåc nghiïn cûáu buöåc chuáng ta phaãi xeát àïën vêën àïì nguöìn göëc vaâ vai troâ cuãa sûå hoaåt àöång trñ thûác maâ ngûúâi ta goåi laâ “sûå tû tûúãng trong ngöng cuöìng naây”. Ngûúâi ta chuá troång nhiïìu àïën trñ tûúãng tûúång ngöng cuöìng naây nhûng khöng biïët roä võ trñ thûåc sûå cuãa noá nhû thïë naâo trong àúâi söëng tinh thêìn. Àêy laâ nhûäng àiïìu töi coá thïí noái vúái caác baån vïì vêën àïì. Vò bõ sûå cêìn thiïët cuãa cuöåc àúâi thöi thuác nïn con ngûúâi dêìn dêìn biïët phaán àoaán sûå thûåc möåt caách àuáng hún, biïët dung hoâa thaái àöå cuãa mònh vúái àiïìu maâ ngûúâi ta goåi laâ “nguyïn lyá thûåc tïë” vaâ taåm thúâi rúâi boã nhûäng àöëi tûúång vaâ muåc àñch cuãa caác khuynh hûúáng hûúãng laåc, kïí caã khuynh hûúáng tònh duåc. Sûå rúâi boã naây àöëi vúái con ngûúâi laâ möåt àiïìu khöí súã vaâ con ngûúâi luön luön tòm caách àïí àïìn buâ vaâo àoá. Vò thïë cho nïn con ngûúâi tûå daânh cho mònh möåt sûå hoaåt àöång tinh thêìn, àïí laâm sao cho nhûäng sûå hûúãng laåc maâ anh ta bõ bùæt buöåc phaãi rúâi boã vêîn töìn taåi dûúái möåt hònh thûác khaác khöng traái vúái sûå àoâi hoãi cuãa thûåc tïë vaâ àiïìu maâ chuáng ta goåi laâ “sûå thûã thaách cuãa cuöåc àúâi”. Luác àoá moåi khuynh hûúáng àïìu lêëp dûúái hònh thûác maâ noá cho àaä àûúåc thoãa maän, con ngûúâi luác àoá cuäng caãm thêëy àûúåc thoãa maän vúái nhûäng àiïìu maâ trñ oác tûúãng tûúång laâ thoãa maän vaâ khöng http://ebooks.vdcmedia.com
Phên têm hoåc nhêåp mön 53 thêëy thùæc mùæc gò caã. Vò vêåy con ngûúâi vêîn tiïëp tuåc àûúåc tûå do hoaåt àöång trong trñ tûúãng tûúång cuãa mònh trong khi trong àúâi söëng thûåc tïë khöng coân àûúåc tûå do nûäa. Con ngûúâi àaä laâ, àûúåc möåt àiïìu vö cuâng khoá khùn laâ coá thïí vûâa söëng nhû con vêåt ài tòm khoaái laåc vûâa söëng nhû möåt con ngûúâi coá àuã lyá trñ. Nhûng sûå thoãa maän ñt oãi maâ anh ta coá àûúåc khöng chõu dûâng laåi úã àoá. Th.Fontane àaä noái: “Chuáng ta khöng thïí naâo boã qua àûúåc nhûäng sûå xêy dûång phuå thuöåc”. Sûå saáng taåo ra vûúng quöëc tinh thêìn cuãa trñ tûúãng tûúång tinh thêìn giöëng hïåt nhû sûå dûå trûä taâi nguyïn thiïn nhiïn trong nhûäng núi maâ àoâi hoãi cuãa canh nöng, giao thöng vaâ kyä nghïå àaä biïën àöíi hùèn tñnh chêët sú khai cuãa àêët maâu, àïën nöîi ngûúâi ta khöng coân nhêån ra möåt dêëu vïët gò cuãa tònh traång sú khúãi nûäa, maâ ngûúâi ta àaä bõ bùæt buöåc phaãi hy sinh vò lúåi ñch cuãa thûåc tïë. Trong sûå dûå trûä àoá, moåi àiïìu kïí caã nhûäng àiïìu vö ñch nguy haåi àïìu àûúåc tûå do phaát triïín. Vûúng quöëc tinh thêìn cuãa trñ tûúãng tûúång ngöng cuöìng chñnh laâ sûå dûå trûä taâi nguyïn thiïn nhiïn nhû thïë vaâ khöng chõu sûå kiïím soaát cuãa thûåc tïë. Saãn phêím àûúåc biïët roä nhêët cuãa trñ tûúãng tûúång chñnh laâ nhûäng “giêëc mú trong khi thûác” hiïån thên cho nhûäng sûå thoãa maän tûúãng tûúång cuãa nhûäng tham voång to lúán, tònh aái, caâng àêìy àuã, huy hoaâng bao nhiïu khi àúâi söëng thûåc tïë khiïm nhûúâng vaâ àoâi hoãi kiïn nhêîn bêëy nhiïu. Trong caác giêëc mú trong khi thûác naây ngûúâi ta nhêån thêëy thûåc chêët cuãa caái haånh phuác tûúãng tûúång laâm cho con ngûúâi àûúåc hûúãng moåi sûå khoaái laåc bêët cêìn nhûäng thûåc tïë cuãa cuöåc àúâi. Chuáng ta biïët nhûäng giêëc mú trong khi thûác àoá chñnh laâ trung têm àiïím vaâ àiïín hònh cho nhûäng giêëc mú ban àïm. Möåt giêëc mú ban àïm chùèng khaác gò hún laâ möåt giêëc mú trong khi thûác àûúåc àún giaãn hoáa nhúâ caác khuynh hûúáng àûúåc tûå do hoaåt àöång trong àïm, bõ biïën daång búãi sûå hoaåt àöång ban àïm cuãa tinh thêìn. Chuáng ta àaä quen vúái yá tûúãng cho rùçng nhûäng giêëc mú trong khi thûác khöng phaãi luác naâo cuäng nùçm trong yá thûác vaâ coá nhûäng giêëc mú trong khi thûác vö thûác naây cuäng coá thïí trúã thaânh nguöìn göëc cuãa nhûäng triïåu chûáng bïånh thêìn kinh chùèng khaác gò nhûäng giêëc mú ban àïm. Àiïìu àoá chñnh laâ giuáp cho caác baån hiïíu roä vïì àõa võ cuãa trñ tûúãng tûúång ngöng cuöìng trong viïåc thaânh lêåp triïåu chûáng. Töi àaä noái rùçng trong nhûäng trûúâng húåp bõ thiïëu thöën, tònh duåc thûúâng luâi vïì dô vaäng, chiïëm laåi nhûäng võ trñ àaä vûúåt qua, nhûng vêîn àïí laåi trong nhûäng võ trñ àoá möåt caái gò cuãa chñnh mònh. Khöng muöën http://ebooks.vdcmedia.com
Sigmund Freud 54 thay àöíi möåt àiïìu gò trong àiïìu khùèng àõnh àoá, töi muöën àûa cho caác baån xem möåt mêëu chöët úã giûäa caái dêy chuyïìn àoá. Khaát duåc laâ caách naâo tòm thêëy laåi con àûúâng àûa noá quay vïì nhûäng àiïím àõnh cû? Nhûäng àöëi tûúång vaâ chiïìu hûúáng vêîn coân töìn taåi vúái möåt cûúâng àöå naâo àoá trong sûå phaát hiïån cuãa trñ tûúãng tûúång ngöng cuöìng. Khaát duåc chó cêìn tòm laåi nhûäng sûå phaát hiïån àoá àïí tòm thêëy con àûúâng dêîn mònh vïì àiïím àõnh cû, bõ döìn eáp. Nhûäng sûå phaát hiïån naây àaä thaã loãng möåt phêìn naâo vaâ khöng xung àöåt vúái caái töi, tuy vêîn luön luön ài ngûúåc àûúâng vúái caái töi vúái möåt àiïìu kiïån naâo àoá, möåt àiïìu kiïån coá tñnh chêët lûúång hún laâ phêím, vaâ chñnh àiïìu kiïån naây àaä bõ xaáo tröån khi khaát duåc quay trúã laåi vúái nhûäng àöëi tûúång tûúãng tûúång. Chñnh vò coá sûå quay vïì naây nïn nùng lûúång cuãa nhûäng àöëi tûúång àöåt nhiïn tùng lïn vaâ àoâi hoãi möåt sûå thoãa maän. Do àoá múái phaát sinh ra sûå xung àöåt vúái caái töi. Duâ trûúác kia chuáng coá tñnh chêët yá thûác hay tiïìm thûác chùng nûäa thò bêy giúâ chuáng bõ caái töi döìn eáp vaâ hûúáng vïì vö thûác. Tûâ nhûäng sûå tûúãng tûúång ngöng cuöìng vö thûác àoá, khaát duåc quay trúã vïì nguöìn göëc cuãa chuáng trong vö thûác àïën nhûäng àiïím àõnh cû cuãa chñnh mònh. Sûå thuåt luâi cuãa khaát duåc vïì nhûäng àöëi tûúång tûúãng tûúång chñnh laâ möåt giai àoaån úã giûäa trïn con àûúâng dêîn túái sûå phaát sinh ra triïåu chûáng. Vaâ giai àoaån naây àaáng àûúåc goåi bùçng möåt tïn riïng. C.G. Jung àïì nghõ möåt caái tïn rêët hay laâ möåt sûå “taái nhêåp nöåi têm”. Ta goåi sûå taái nhêåp nöåi têm laâ viïåc khaát duåc xa laánh caác sûå thoãa maän thûåc sûå àïí quay vïì vúái nhûäng sûå tûúãng tûúång ngöng cuöìng maâ tûâ trûúác túái nay ngûúâi ta thûúâng cho laâ vö haåi. Möåt ngûúâi “taái nhêåp nöåi têm” chûa hùèn laâ bõ bïånh thêìn kinh nhûng cuäng úã vaâo möåt tònh traång bêët àõnh: möåt khi khöng tòm àûúåc löëi thoaát cho sûå thoãa maän tònh duåc, anh ta seä trúã thaânh ngûúâi bïånh. Traái laåi vúái tñnh caách khöng thûåc cuãa sûå thoãa maän trong bïånh cuâng vúái sûå xoáa boã caác sûå khaác biïåt giûäa trñ tûúãng tûúång vaâ sûå thûåc coá mùåt ngay tûâ giai àoaån àêìu tiïn cuãa sûå taái nhêåp nöåi têm. Caác baån hùèn àaä nhêån thêëy rùçng trong nhûäng lúâi giaãi thñch gêìn nhêët, töi àaä àûa ra möåt yïëu töë múái trong viïåc tòm cùn bïånh àoá laâ nùng lûúång, àöå lúán cuãa nghõ lûåc àem duâng, möåt yïëu töë maâ chuáng ta phaãi coi troång. Phên tñch maâ chó noái àïën phêím chêët cuãa caác àiïìu kiïån cùn bïånh thöi thò khöng àuã. Hay noái cho roä hún möåt quan niïåm thuêìn tuáy di àöång cuãa caác hoaåt àöång tinh thêìn laâ thiïëu soát: chuáng ta coân phaãi coá möåt quan niïåm kinh tïë nûäa. Chuáng ta phaãi tûå baão laâ sûå xung àöåt giûäa hai khuynh hûúáng chó buâng nöí khi chuáng http://ebooks.vdcmedia.com
Phên têm hoåc nhêåp mön 55 àaåt túái möåt cûúâng àöå naâo àoá thöi, duâ rùçng nhûäng àiïìu kiïån thuöåc vïì nöåi dung cuãa caác khuynh hûúáng àoá coá tûâ lêu röìi. Têìm quan troång vïì phûúng diïån cuãa caác yïëu töë cêëu taåo baãn chêët cuäng tuây thuöåc úã sûác maånh vïì lûúång cuãa khuynh hûúáng naây hay khuynh hûúáng khaác liïn quan àïën nhûäng tñnh tònh cêëu taåo baãn chêët. Ngûúâi ta coá thïí cho rùçng nhûäng cêëu tñnh cuãa con ngûúâi àïìu giöëng nhau vïì lûúång maâ thöi. Ngay caã caác yïëu töë vïì lûúång cuãa nhûäng sûå chöëng àöëi vïì cùn bïånh thêìn kinh múái xuêët hiïån cuäng coá tñnh chêët quyïët àõnh khöng keám. Moåi sûå àïìu tuây thuöåc vaâo söë lûúång tònh duåc khöng àûúåc duâng àïën maâ coá möåt ngûúâi coá thïí tñch luäy àûúåc vaâ vaâo caái phêìn to hay nhoã cuãa tònh duåc maâ ngûúâi àoá coá thïí hûúáng dêîn ra khoãi con àûúâng tònh duåc vïì sûå hoaán chuyïín. Vïì phûúng diïån phêím chêët muåc àñch cuöëi cuâng cuãa sûå hoaåt àöång tinh thêìn àûúåc mö taã nhû möåt khuynh hûúáng tòm khoaái laåc vaâ traánh sûå khoá nhoåc, nhûng vïì phûúng diïån kinh tïë, muåc àñch naây phaãi àûúåc coi nhû möåt cöë gùæng àïí chïë ngûå àûúåc sûå kñch àöång úã trung têm guöìng maáy tinh thêìn vaâ nhû möåt cöë gùæng àïí traánh sûå khoá nhoåc xaãy àïën vò tñnh caách tuâ tuáng cuãa nhûäng sûå kñch àöång àoá. Àoá laâ têët caã nhûäng àiïìu töi muöën noái vúái caác baån vïì sûå phaát sinh ra triïåu chûáng bïånh thêìn kinh nhûng töi cêìn nhêët maånh rùçng töi chó noái àïën sûå phaát minh ra caác bïånh bõ aám aãnh, tuy nhûäng sûå kiïån cùn bïånh naáo loaån thêìn kinh giûä möåt àõa võ quan troång bêåc nhêët trong bïånh aám aãnh vúái tû caách cuãa nhûäng sûå thaânh lêåp coá tñnh caách phaãn ûáng. Trong caác bïånh thêìn kinh khaác àang àûúåc nghiïn cûáu, chuáng ta cuäng thêëy coá nhûäng sûå khaác biïåt giöëng y nhû thïë vaâ coá khi coân sêu xa hún. Trûúác khi chêëm dûát baâi naây töi muöën caác baån àïí yá àïën möåt khña caånh thñch thuá nhêët trong àúâi söëng tûúãng tûúång. Coá möåt con àûúâng ngûúåc trúã laåi dêîn tûâ trñ tûúãng tûúång ngöng cuöìng quay vïì vúái thûåc tïë àoá laâ nghïå thuêåt. Ngûúâi nghïå sô chñnh laâ möåt con ngûúâi taái nhêåp nöåi têm gêìn giöëng nhû ngûúâi bïånh thêìn kinh. Bõ thuác àêíy búãi nhûäng khuynh hûúáng vö cuâng maånh meä, ngûúâi nghïå sô muöën chiïëm àoaåt àûúåc danh voång, quyïìn haânh, cuãa caãi, vinh quang vaâ tònh aái. Nhûng nghïå sô khöng coá phûúng tiïån àïí àaåt muåc tiïu àoá. Vò thïë nïn, cuäng nhû nhûäng ngûúâi khöng àûúåc thoãa maän khaác, nghïå sô quay mùåt ài àïí khöng nhòn thûåc tïë nûäa, têåp trung hïët moåi quan têm, tònh duåc cuãa mònh vaâo nhûäng sûå ham muöën maâ trñ tûúãng tûúång cuãa mònh àaä taåo ra vaâ àiïìu àoá coá thïí laâm cho anh ta bõ bïånh thêìn kinh àûúåc. Muöën khoãi ài àïën chöî àoá cêìn coá nhiïìu àiïìu http://ebooks.vdcmedia.com
Sigmund Freud 56 kiïån thuêån lúåi khaác: vaâ àaä coá biïët bao nhiïu nghïå sô khöí súã vò bïånh thêìn kinh nïn phaãi ngûâng hoaåt àöång. Coá thïí laâ baãn chêët nghïå sô dïî àûa àïën nhûäng sûå hoaán chuyïín hún vaâ yïëu úát hún trong viïåc döìn eáp caác khuynh hûúáng gêy bïånh. Vaâ àêu laâ löëi maâ nhûäng nghïå sô àaä duâng àïí thêëy laåi con àûúâng cuãa thûåc tïë. Töi khöng cêìn noái cho caác baån biïët nghïå sô khöng phaãi laâ nhûäng ngûúâi duy nhêët söëng möåt cuöåc àúâi tûúãng tûúång. Phaåm vi cuãa trñ tûúãng tûúång ngöng cuöìng laâ con àûúâng trung dung àûúåc moåi ngûúâi trong thïë giúái quñ mïën vaâ têët caã nhûäng ngûúâi naâo thiïëu thöën möåt caái gò thûúâng (phaâm nhên) chó àûúåc trñ tûúãng tûúång ngöng cuöìng daânh cho möåt khoaái laåc giúái haån. Nhûäng sûå döìn eáp khöng thûúng haåi trong hoå bùæt buöåc hoå phaãi taåm haâi loâng vúái nhûäng giêëc mú trong khi thûác maâ nhiïìu khi hoåc khöng yá thûác àûúåc. Ngûúâi nghïå sô thûåc sûå coá thïí laâm hún thïë. Öng ta gaán cho nhûäng giêëc mú trong khi thûác cuãa mònh möåt hònh thûác mêëy hïët tñnh caách caá nhên laâm cho ngûúâi khaác khoá chõu vaâ trúã thaânh möåt nguöìn hûúãng thuå cho ngûúâi khaác. Nghïå sô cuäng biïët laâm cho sûå vêåt àeåp lïn àïí che giêëu nguöìn göëc àaáng nghi. Nghïå sô coân coá quyïìn lûåc bñ êín nhaâo nùån caác vêåt liïåu àïí trúã thaânh hònh aãnh trung thaânh cuãa trñ tûúãng tûúång vö thûác laâ cho trñ tûúãng tûúång naây gêy ra möåt nguöìn khoaái laåc àuã àïí che giêëu baãn hay huãy boã, duâ chó laâ taåm thúâi nhûäng sûå döìn eáp. Thûåc hiïån àûúåc nhûäng àiïìu àoá, nghïå sô coá thïí hiïën cho ngûúâi khaác niïìm an uãi trong nguöìn hûúãng thuå cuãa vö thûác cuãa chñnh hoå: nghïå sô vò thïë àûúåc moåi ngûúâi caãm ún vaâ kñnh phuåc, bùçng caách àoá àaä àaåt àûúåc nhûäng àiïìu trûúác kia chó coá trong tûúãng tûúång cuãa mònh thöi: àoá laâ danh voång, quyïìn lûåc vaâ tònh aái. 24. TINH THÊÌN BÊËT AN Trong nhûäng baâi trûúác chuáng ta àaä giaãi quyïët nhûäng vêën àïì thûåc khoá khùn. Bêy giúâ töi muöën noái thùèng vúái caác baån. Töi biïët laâ caác baån bêët bònh, vò àaä tûå cho mònh möåt quan niïåm khaác hùèn vïì phên têm hoåc nhêåp mön. Caác baån chúâ àúåi töi àûa àïën cho caác baån nhûäng thñ duå lêëy trong cuöåc söëng chûá khöng trònh baây möåt lyá thuyïët. Caác baån tûå nhuã laâ khi töi noái cho caác baån nghe cêu chuyïån: úã têìng dûúái vaâ têìng lêìu möåt, caác baån cuäng àaä biïët àûúåc möåt vaâi àiïìu vïì cùn bïånh thêìn kinh, nhûng tiïëc rùçng töi àaä àûa ra möåt chuyïån tûúãng tûúång thay vò möåt chuyïån lêëy trong cuöåc söëng thûåc. Hay khi töi noái cho caác baån nghe vïì hai triïåu http://ebooks.vdcmedia.com
Phên têm hoåc nhêåp mön 57 chûáng, lêìn naây coá thûåc chûá khöng phaãi tûúãng tûúång cho caác baån xem chuáng mêët ài nhû thïë naâo bùçng caách noái roä liïn quan cuãa chuáng vúái ngûúâi bïånh, caác baån àaä heá nhòn thêëy yá nghôa cuãa triïåu chûáng vaâ hy voång töi cûá tiïëp tuåc àûúâng löëi àoá maäi. Nhûng röìi töi laåi àûa ra trònh baây nhûäng lyá thuyïët daâi lï thï khöng bao giúâ àuã caã, luön luön bõ thïm thùæt àiïìu naây àiïìu noå, laâm viïåc vúái nhûäng khaái niïåm maâ töi chûa hïì noái cho caác baån nghe bao giúâ, ài tûâ löëi trònh baây coá tñnh caách mö taã sang quan niïåm di àöång, röìi quan niïåm kinh tïë. Chùæc caác baån tûå hoãi khöng biïët coá phaãi töi duâng nhûäng chûä cuâng möåt nghôa vaâ súã dô coá thay àöíi trong chûä duâng laâ vò muöën traánh nhùæc ài nhùæc laåi maäi nguyïn lyá khoaái laåc, nguyïn lyá thûåc tïë, di saãn di truyïìn dûå phoâng: vaâ àaáng leä phaãi àûa baån ài sêu vaâo möåt chuã thuyïët töi laåi chó àûa ra nhûäng àiïìu caâng ngaây caác baån caâng thêëy ài xa dêìn khoãi têìm mùæt caác baån. Taåi sao töi laåi khöng bùæt àêìu cöng viïåc nhêåp mön vïì lyá thuyïët vïì cùn bïånh thêìn kinh bùçng caách trònh baây nhûäng àiïìu maâ chñnh caác baån àaä biïët vïì nhûäng bïånh àoá, nhûäng àiïìu maâ caác baån àaä quan têm tûâ lêu. Taåi sao töi laåi khöng bùæt àêìu bùçng caách noái àïën thûåc chêët àùåc biïåt cuãa nhûäng ngûúâi tinh thêìn bêët an, vïì phaãn ûáng khöng thïí naâo hiïíu àûúåc cuãa hoå trong sûå giao thiïåp vúái ngûúâi khaác vaâ vúái nhûäng aãnh hûúãng bïn ngoaâi, vïì sûå caáu kónh cuãa hoå vaâ vïì viïåc hoå khöng hïì biïët lo xa vaâ thñch ûáng laâ gò? Taåi sao töi laåi khöng àûa caác baån tûâ sûå hiïíu biïët nhûäng hònh thûác giaãn dõ àûúåc quan saát haâng ngaây àïën sûå hiïíu biïët nhûäng vêën àïì dñnh daáng àïën sûå phaát triïín cûåc àoan vaâ bñ êín trong tinh thêìn bêët an. Töi khöng phuã nhêån àiïìu húåp lyá cuãa nhûäng lúâi àoâi hoãi àoá. Töi khöng hïì coá aão tûúãng vïì nghïå thuêåt trònh baây cuãa töi àïën nöîi gaán cho caã nhûäng löîi lêìm cuãa mònh möåt veã gò duyïn daáng. Àùåc biïåt, töi cöng nhêån rùçng trònh baây theo löëi khaác löëi töi thûúâng laâm hùèn coá lúåi cho caác baån hún, vaâ quaã thûåc töi cuäng coá yá àoá. Nhûng thûåc hiïån àûúåc nhûäng àiïìu mònh muöën duâ laâ nhûäng àiïìu húåp lyá àêu coá phaãi dïî daâng. Trong caác vêën àïì àûa ra nghiïn cûáu coá möåt caái gò laâm cho mònh khöng thïí theo àûúåc con àûúâng mònh muöën luác àêìu. Ngay caã cöng viïåc vö nghôa lyá nhû viïåc xïëp àùåt vêåt liïåu nhiïìu khi cuäng khöng tuyâ thuöåc yá muöën cuãa taác giaã: caác vêåt liïåu tûå chuáng xïëp haång lêëy vaâ chó maäi sau àoá chuáng ta múái tûå hoãi taåi sao nhûäng vêåt liïåu àoá laåi xïëp theo thûá tûå naây chûá khöng theo thûá tûå khaác? Coá thïí laâ àêìu àïì cuãa cuöën saách naây: phên têm hoåc nhêåp mön, khöng phuâ húåp vúái phêìn noái vïì nhûäng bïånh thêìn kinh. Phên têm http://ebooks.vdcmedia.com
Sigmund Freud 58 hoåc nhêåp mön chó giaãi quyïët vêën àïì nhûäng haânh vi sai laåc vaâ giêëc mú thöi, coân lyá thuyïët vïì bïånh thêìn kinh chñnh laâ phên têm hoåc röìi coân nhêåp mön gò nûäa. Töi khöng tin rùçng trong möåt thúâi gian ngùæn nhû thïë vaâ dûúái möåt hònh thûác cö àoång nhû thïë töi àaä hiïën cho caác baån nhûäng àiïìu hiïíu biïët àuã duâng vïì thuyïët bïånh thêìn kinh. Töi chó coá yá cho caác baån biïët möåt yá niïåm toaân thïí vïì yá nghôa, vaâ têìm quan troång, sûå hoaåt àöång vaâ sûå thaânh lêåp caác triïåu chûáng bïånh thêìn kinh thöi. Àoá chñnh laâ àiïìu maâ phên têm hoåc coá thïí daåy chuáng ta. Coá rêët nhiïìu àiïìu cêìn noái vïì tònh duåc vaâ sûå phaát triïín cuãa noá cuäng nhû vïì sûå phaát triïín cuãa caái töi. Coân vïì nhûäng àiïìu cêìn biïët trûúác tiïn vïì kyä thuêåt laâm viïåc vaâ nhûäng khaái niïåm vïì vö thûác vaâ döìn neán thò caác baån àaä àûúåc biïët ngay tûâ buöíi àêìu cuãa nhûäng baâi hoåc naây röìi. Trong möåt baâi sau, caác baån seä thêëy cöng viïåc nghiïn cûáu cuãa phên têm hoåc tiïën àïën àêu röìi khi töi trúã laåi vúái vêën àïì. Töi khöng giêëu giïëm caác baån rùçng têët caã nhûäng diïîn dõch cuãa chuáng ta àïìu têåp trung vaâo möåt loaåi bïånh thêìn kinh; bïånh thêìn kinh hoaán chuyïín. Ngay caã khi nghiïn cûáu sûå thaânh lêåp triïåu chûáng töi chó noái àïën bïånh naáo loaån thêìn kinh. Cho rùçng caác baån chûa tiïëp thu àûúåc möåt àiïìu hiïíu biïët gò vûäng chùæc, khöng nhúá àûúåc nhûäng chi tiïët chùng nûäa thò ñt nhêët caác baån cuäng coá möåt khaái niïåm vïì phûúng tiïån hoaåt àöång cuãa mön phên têm hoåc vaâ nhûäng kïët quaã àaä àaåt àûúåc. Töi nghô rùçng caác baån muöën töi bùæt àêìu bùçng viïåc trònh baây vïì bïånh thêìn kinh bùçng caách mö taã thaái àöå cuãa nhûäng ngûúâi tinh thêìn bêët an vïì caách hoå àau khöí vò bïånh thêìn kinh vaâ chñnh hoå cho laâ khöng bõ vaâ khöng thêëy khoá chõu. Àoá chñnh laâ vêën àïì thuá võ giuáp cho ta hoåc hoãi àûúåc nhiïìu, khöng khoá nghiïn cûáu nhûng nïëu bùæt àêìu bùçng vêën àïì àoá thò kïí cuäng húi nguy hiïím. Bùæt àêìu bùçng nhûäng bïånh thêìn kinh têìm thûúâng, quen thuöåc, chuáng ta seä khöng tòm ra àûúåc nhûäng àiïìu kiïån khöng biïët. Phuã nhêån têìm quan troång cuãa tònh duåc, bõ aãnh hûúãng búãi àûúâng löëi maâ nhûäng bïånh naây àaä duâng àïí trònh diïån trûúác caái töi cuãa ngûúâi tinh thêìn bêët an. Têët nhiïn caái töi naây coân lêu múái trúã thaânh möåt võ thêím phaán vö tû vaâ chùæc chùæn. Trong khi caái töi coá quyïìn phuã nhêån vö thûác vaâ döìn eáp noá, laâm sao chuáng ta coá thïí chúâ àúåi caái töi coá thïí phaán àoaán cöng bònh vïì vö thûác àûúåc? Trong caác àöëi tûúång bõ döìn eáp, chuáng ta phaãi noái trûúác tiïn àïën nhûäng sûå àoâi hoãi khöng àûúåc taán thaânh cuãa tònh duåc; àiïìu naây coá nghôa rùçng nïëu dûåa theo löëi caái töi quan niïåm vïì nhûäng sûå àoâi hoãi naây chuáng ta khöng bao giúâ biïët àûúåc àöå lúán vaâ têìm quan troång cuãa chuáng. Kïí tûâ khi chuáng ta thêëy xuêët hiïån http://ebooks.vdcmedia.com
Phên têm hoåc nhêåp mön 59 quan àiïím cuãa sûå döìn eáp, chuáng ta àûúåc baáo trûúác laâ khöng thïí duâng möåt trong hai àöëi thuã trong cuöåc xung àöåt àïí laâm quan toaâ, nhêët laâ àöëi thuã xûa nay vêîn giûä phêìn thùæng. Chuáng ta biïët rùçng têët caã àiïìu caái töi noái cho chuáng ta nghe àïìu chó coá muåc àñch àûa chuáng ta vaâo con àûúâng sai lêìm. Ngûúâi ta coá thïí tröng cêåy vaâo caái töi àûúåc nïëu ngûúâi ta biïët noá tñch cûåc trong caách phaát biïíu cuãa noá, biïët rùçng chñnh noá àaä phaát sinh vaâ muöën phaát sinh ra caác triïåu chûáng. Nhûng trong nhiïìu trûúâng húåp caái töi coá veã tiïu cûåc vaâ chñnh thaái àöå tiïu cûåc laâ àiïìu maâ noá tòm caách giêëu giïëm vaâ trònh baây dûúái möåt hònh thûác khöng phaãi cuãa noá. Vaã laåi caái töi khöng daám laâm cuöåc thñ nghiïåm àoá vaâ bõ bùæt buöåc phaãi cöng nhêån rùçng trong triïåu chûáng cuãa bïånh bõ aám aãnh, noá phaãi chöëng àöëi laåi möåt caách rêët khoá nhoåc àöëi vúái nhûäng sûác maånh ngoaåi lai. Nhûäng ngûúâi naâo khöng chõu nghe lúâi caãnh baáo cho nhûäng àiïìu chó dêîn sai lêìm cuãa caái töi laâ nhûäng àiïìu coá thûåc seä thñch thuá ghï lùæm vaâ traánh khoãi nhûäng chûúáng ngaåi vêåt chöëng laåi sûå giaãi thñch cuãa phên têm hoåc vaâ vö thûác, vïì tònh duåc vaâ tñnh caách tiïu cûåc cuãa caái töi. Nhûng ngûúâi àoá coá thïí cuâng vúái Alfred Adier khùèng àõnh rùçng chñnh “tñnh caách tinh thêìn bêët an” múái laâ nguyïn nhên gêy ra bïånh thêìn kinh, chûá khöng phaãi laâ hêåu quaã cuãa bïnh naây, nhûng hoå seä khöng thïí cùæt nghôa bêët cûá möåt chi tiïët naâo trong viïåc thaânh lêåp triïåu chûáng vaâ bêët cûá möåt giêëc mú naâo duâ vö nghôa lyá nhêët. Caác baån seä hoãi: “Vêåy chuáng ta khöng thïí naâo quan têm àïën phêìn àoáng goáp cuãa caái töi trong bïånh thêìn kinh bêët an vaâ trong sûå thaânh lêåp caác triïåu chûáng maâ khöng boã qua möåt caách quaá löå liïîu nhûäng yïëu töë maâ do phên têm hoåc tòm ra sao?. Töi traã lúâi: “Viïåc àoá coá thïí laâm àûúåc vaâ chùæc chùæn seä laâm möåt ngaây naâo àoá nhûng theo chiïìu hûúáng cuãa phên têm hoåc thò chuáng ta coá thïí biïët trûúác luác naâo laâm viïåc àoá àûúåc: Chuáng ta coá thïí biïët trûúác luác naâo phên têm hoåc seä phaãi nghiïn cûáu vêën àïì àoá. Coá nhûäng bïånh thêìn kinh trong àoá caái töi phaát biïíu vúái möåt cûúâng àöå maånh hún trong nhûäng bïånh chuáng ta àaä tham gia khaão cûáu tûâ trûúác túái nay: àoá laâ bïånh “Narcissime” (chûáng bïånh cuãa nhûäng ngûúâi mï chñnh mònh). Sûå phên tñch chûáng bïånh naây seä giuáp cho chuáng ta hiïíu àûúåc möåt caách vö tû vaâ chùæc chùæn phêìn àoáng goáp cuãa caái töi trong caác bïånh thêìn kinh. Nhûng coá möåt thaái àöå cuãa caái töi àöëi vúái bïånh thêìn kinh cuãa chñnh mònh àaáng àûúåc chuá troång àïën àöå àaáng leä phaãi àûúåc khaão http://ebooks.vdcmedia.com
Sigmund Freud 60 saát ngay tûâ àêìu. Thaái àöå naây coá veã nhû khöng vùæng mùåt trong bêët cûá trûúâng húåp naâo, nhûng nöíi lïn àùåc biïåt trong möåt chûáng bïånh maâ chuáng ta chûa biïët: àoá laâ bïånh thêìn kinh do vïët thûúng. Caác baån nïn biïët rùçng, trong sûå hoaåt àöång cuãa têët caã caác bïånh thêìn kinh bao giúâ chuáng ta cuäng chó thêëy sûå xuêët hiïån coá chûâng êëy yïëu töë vúái sûå khaác biïåt laâ yïëu töë naây trúã nïn quan troång hún yïëu töë khaác trong bïånh naây hay bïånh khaác y nhû diïîn viïn trong möåt gaánh haát: taâi tûã naâo ngoaâi nhûäng vai vêîn àoáng xûa nay — vai anh huâng, gian tùåc, quên sûå, v.v...coân àoáng nhûäng vai troâ khaác nûäa. Khöng úã àêu trñ tûúãng tûúång ngöng cuöìng biïën thaânh triïåu chûáng laåi xuêët hiïån roä raâng hún trong bïånh naáo loaån thêìn kinh; traái laåi trong bïånh aám aãnh thò nhûäng sûå chöëng àöëi hay phaãn ûáng laåi àûáng haâng àêìu; ngoaâi ra àiïìu maâ trong giêëc mú chuáng ta goåi laâ cöng trònh xêy dûång phuå, laåi giûä àõa võ quan troång haâng àêìu trong bïånh voång cuöìng, vúái tñnh caách sai lêìm. Vò thïë nïn trong bïånh thêìn kinh vò vïët thûúng, nhêët laâ nhûäng vïët thûúng do chiïën tranh gêy ra chuáng ta thò thêëy möåt lyá do thuác àêíy coá tñnh caách caá nhên, ñch kyã, vuå lúåi, tûå baão vïå, tûå noá khöng gêy nöíi bïånh, nhûng seä laâm cho bïånh phaát triïín maånh vaâ töìn taåi maäi möåt khi bïånh àaä phaát ra röìi. Chñnh lyá do naây che chúã cho caái töi chöëng laåi nhûäng hiïím nguy maâ nhûäng sûå àe doaå phaát hiïån chñnh laâ nguyïn nhên gêy bïånh seä laâm cho bïånh khöng thïí khoãi àûúåc möåt khi ngûúâi bïånh khöng àûúåc baão àaãm rùçng nhûäng sûå hiïím nguy àoá khöng taái xuêët hay khi ngûúâi bïånh khöng àûúåc àïìn buâ vò àaä mùæc bïånh. Nhûng trong nhûäng trûúâng húåp tûúng tûå khaác, caái töi quan têm nhû nhau àïën luác bùæt àêìu cuäng nhû sûå töìn taåi cuãa caác bïånh thêìn kinh. Chuáng ta àaä biïët laâ caái töi cuäng àoáng goáp phêìn mònh vaâo viïåc thaânh lêåp triïåu chûáng, búãi vò chñnh triïåu chûáng naây cuäng biïën cho khuynh hûúáng cuãa caái töi àang tòm caách döìn eáp möåt sûå thoaã maän naâo àoá. Vaã laåi caách giaãi quyïët cuöåc xung àöåt bùçng sûå thaânh lêåp triïåu chûáng chñnh laâ caách giaãi quyïët tiïån lúåi nhêët vaâ húåp vúái nguyïn lyá khoaái laåc nhêët; khöng ai phuã nhêån àûúåc rùçng caách àoá àaä khiïën cho caái töi khoãi phaãi laâm bïn trong möåt cöng viïåc khoá khùn vaâ nùång nhoåc. Coá nhûäng trûúâng húåp chñnh öng baác sô cuäng phaãi cöng nhêån rùçng bïånh thêìn kinh chñnh laâ caách giaãi quyïët cuöåc xung àöåt vö haåi nhêët, coá lúåi nhêët vïì phûúng diïån xaä höåi. Caác baån àûâng ngaåc nhiïn khi thêëy chñnh öng baác sô laåi àûáng vïì phe cùn bïånh maâ öng ta phaãi chûäa chaåy. Öng ta khöng muöën thu heåp vai http://ebooks.vdcmedia.com
Phên têm hoåc nhêåp mön 61 troâ cuãa mònh nhû möåt keã cuöìng tñn trong viïåc baão vïå sûác khoeã, öng ta biïët rùçng úã àúâi coân coá nhûäng sûå khöí súã khaác ngoaâi nhûäng sûå khöí súã do bïånh thêìn kinh gêy nïn, coân nhiïìu sûå àau khöí thûåc sûå vaâ khoá chûäa hún; rùçng nhiïìu khi vò cêìn thiïët möåt con ngûúâi phaãi hi sinh sûác khoeã cuãa mònh vò chó coá sûå hi sinh naây múái traánh cho nhûäng ngûúâi khaác khoãi bõ möåt sûå àau khöí to lúán, ghï gúám. Búãi vêåy ngûúâi ta coá thïí noái rùçng, möåt ngûúâi bïånh muöën traánh cuöåc xung àöåt khöng coân caách naâo hún laâ nuáp ngay trong cùn bïånh cuãa mònh, thò ngûúâi ta cuäng phaãi cöng nhêån rùçng trong möåt vaâi trûúâng húåp sûå tröën traánh àoá coá thïí tûå baâo chûäa àûúåc vaâ öng baác sô sau khi hiïíu roä tònh thïë chó coân caách ruát lui coá trêåt tûå khöng noái nùng gò vúái têët caã moåi àiïìu gûúång nheå coá thïí. Nhûng chuáng ta haäy boã ra möåt bïn nhûäng trûúâng húåp àùåc biïåt àoá. Trong nhûäng trûúâng húåp thûúâng, viïåc tröën traánh trong cùn bïånh cuãa mònh hiïën cho caái töi möåt àiïìu lúåi coá tñnh caách nöåi têm vaâ bïånh hoaån, röìi trong möåt vaâi traång thaái laåi coá thïm möåt àiïìu lúåi bïn ngoaâi maâ giaá trõ thûåc sûå thay àöíi tûâ trûúâng húåp naây sang trûúâng húåp khaác. Chuáng ta haäy lêëy möåt vñ duå hay xaãy ra nhêët trong loaåt naây. Möåt ngûúâi vúå bõ chöìng àöëi xûã taân tïå, khai thaác khöng thûúng haåi coá thïí tröën laánh vaâo trong cùn bïånh cuãa mònh, khi àûúåc hûúáng vïì àoá do chñnh tñnh tònh cuãa mònh, khi vò quaá heân nhaát hay quaá lûúng thiïån nïn khöng daám ngao du bñ mêåt vúái ngûúâi àaân öng khaác. Khi khöng àuã sûác maånh chöëng laåi nhûäng quy — ûúác — xaä - höåi àïí coá thïí xa chöìng, khi khöng coá yá àõnh gûúång nheå àöëi vúái mònh bùçng caách tòm möåt ngûúâi chöìng khaác vaâ trïn hïët khi chñnh baãn nùng cuãa mònh vêîn du mònh vïì phña ngûúâi chöìng àöåc aác àoá. Bïånh cuãa ngûúâi àoá trúã thaânh möåt khñ giúái trong cöng viïåc chöëng àöëi laåi ngûúâi chöìng maâ sûác maånh àaä laâm baâ ta ngaä quyå, möåt khñ giúái maâ baâ ta coá thïí duâng àïí tûå baão vïå vaâ baáo thuâ. Ngûúâi àoá coá thïí phaân naân vïì bïånh têåt cuãa mònh khi khöng thïí phaân naân vïì hön nhên cuãa mònh. Tòm àûúåc úã öng baác sô möåt ngûúâi vïì phe mònh, baâ ta bùæt buöåc ngûúâi chöìng luác thûúâng khöng chõu nhûúâng nhõn gò phaãi gûúång nheå àöëi vúái mònh, chi tiïu cho mònh, cho pheáp mònh vùæng nhaâ thoaát khoãi trong möåt vaâi giúâ sûå cheân eáp cuãa ngûúâi chöìng. Trong trûúâng húåp sûå lúåi ñch bïn ngoaâi hay tònh cúâ maâ bïånh hiïën cho caái töi trúã nïn to lúán àïën nöíi khöng thïí àûúåc thay thïë bùçng möåt lúåi ñch gò coá thûåc hún thò sûå chûäa chaåy coá thïí khöng àûa àïën kïët quaã. http://ebooks.vdcmedia.com
Sigmund Freud 62 Caác baån seä caäi laåi rùçng àiïìu töi kïí cho caác baån nghe vïì nhûäng àiïìu lúåi ñch do bïånh têåt cung cêëp chó laâ möåt lyá leä àûa ra àïí bïnh vûåc quan niïåm maâ töi àaä gaåt boã, vaâ theo quan niïåm àoá, thò chñnh caái töi muöën taåo ra bïånh thêìn kinh. Nhûng caác baån haäy yïn têm. Nhûäng sûå kiïån àoá chûáng toã rùçng nhûäng caái töi cuäng thêëy thoaãi maái trong cùn bïånh vaâ chñnh vò khöng thïí ngùn caãn bïånh phaát sinh àûúåc nïn caái töi àõnh lúåi duång cùn bïånh triïët àïí trong trûúâng húåp cùn bïånh muöën coá sûå lúåi duång noá. Khi cùn bïånh coá nhûäng lúåi ñch àoá thò caái töi cuäng lúåi duång chuáng dïî daâng nhûng coá mêëy khi laåi coá nhûäng lúåi ñch àoá. Ngûúâi ta nhêån thêëy rùçng khi hoaâ mònh vaâo vúái bïånh, caái töi àaä laâm möåt cöng viïåc bêët lúåi. Noá phaãi traã möåt giaá rêët àùæt cho sûå giaãm búát cûúâng àöå cuãa sûå xung àöåt vaâ nhûäng caãm giaác àau àúán ài liïìn vúái caác triïåu chûáng, nïëu khöng thïí tûúng àûúng vúái nhûäng sûå day dûát cuãa sûå xung àöåt maâ noá thay thïë khöng phaãi vò thïë maâ khöng laâm cho bïånh tùng lïn. Caái töi rêët muöën gaåt boã nhûäng caái gò khoá chõu trong caác triïåu chûáng maâ khöng phaãi boã nhûäng àiïìu lúåi thu lûúåm àûúåc trong bïånh nhûng bêët lûåc, caái töi thûåc ra khöng tñch cûåc nhû noá tûúãng tûúång. Sau naây khi trúã thaânh baác sô chûäa bïånh cho hoå, caác baån seä nhêån thêëy rùçng khöng phaãi nhûäng ngûúâi bïånh phaân naân nhiïìu nhêët vïì bïånh cuãa hoå laâ nhûäng ngûúâi muöën dûúåc chûäa chaåy vaâ ñt chöëng àöëi nhêët. Traái laåi nûäa. Nhûng caác baån seä hiïíu rùçng têët caã nhûäng àiïìu lúåi thu lûúåm àûúåc trong traång thaái bïånh hoaån seä laâm tùng cûúâng àöå chöëng àöëi cuãa sûå döìn eáp vaâ laâm khoá khùn thïm nhiïìu cho viïåc chûäa chaåy. Ngoaâi àiïìu lúåi do traång thaái bïånh hoaån gêy nïn, möåt traång thaái xuêët hiïån cuâng nhûäng triïåu chûáng, chuáng ta cêìn thïm möåt àiïìu lúåi nûäa chó xuêët hiïån sau àoá thöi. Möåt khi möåt töí chûác tinh thêìn nhû bïånh thêìn kinh töìn taåi àûúåc trong möåt thúâi gian thò chùèng bao lêu noá seä trúã thaânh möåt thûåc thïí àöåc lêåp, tûå phaát sinh ra möåt baãn nùng tûå vïå, thoaã hiïåp vúái caác töí chûác tinh thêìn khaác, ngay caã vúái nhûäng töí chûác àöëi nghõch vúái mònh vaâ rêët ñt khi laåi khöng chûáng toã laâ mònh cuäng giuáp ñch àûúåc vaâ do àoá àûúåc daânh cho möåt nhiïåm vuå múái phuå thuöåc coá muåc àñch laâm cho cuöåc söëng cuãa bïånh hoaån keáo daâi vaâ töìn taåi maäi. Chuáng ta lêëy thñ duå trong bïånh lyá, möåt trûúâng húåp xaãy ra thûúâng ngaây. Coá möåt ngûúâi thúå àang laâm viïåc àïí söëng, àöåt nhiïn bõ têåt nguyïìn sau möåt tai naån nghïì nghiïåp vaâ khöng laâm viïåc àûúåc nûäa. Anh ta àûúåc cêëp möåt moán tiïìn cêëp dûúäng haâng thaáng, vaâ cuäng lúåi duång luön têåt nguyïìn cuãa mònh àïí ài ùn xin. Tònh traång hiïån thúâi cuãa anh ta trúã nïn nghiïm troång hún do sûå kiïån àêìu tiïn àaä laâm àúâi anh tan vúä. Nïëu http://ebooks.vdcmedia.com
Phên têm hoåc nhêåp mön 63 coá caách naâo boã àûúåc têåt nguyïìn cuãa anh ta ài, caác baån seä cêët luön cuãa anh ta möåt phûúng tiïån kiïëm ùn búãi vò chuáng ta seä tûå hoãi anh coân àuã sûác laâm viïåc laåi hay khöng. Àiïìu maâ bïånh thêìn kinh coi nhû möåt àiïìu lúåi phuå thuöåc thu lûúåm àûúåc do tònh traång bïånh hoaån coá thïí coi nhû möåt àiïìu lúåi thïm vaâo àiïìu lúåi àêìu tiïn. Töi cêìn cho caác baån biïët rùçng duâ khöng àaánh giaá quaá thêëp têìm quan troång thûåc tïë cuãa àiïìu lúåi do traång thaái bïånh hoaån gêy nïn chuáng ta khöng nïn loaá mùæt vò sûå kiïån àoá vïì phûúng diïån lyá thuyïët. Ngoaâi nhûäng ngoaåi lïå àûúåc cöng nhêån trong phêìn trïn, àiïìu lúåi naây laâm cho chuáng ta nghô àïën sûå thöng minh cuãa loaâi vêåt noái trong cuöën Fliegende latter. Möåt ngûúâi AÃ Rêåp cûúäi möåt con laåc àaâ ài trong khe nuái. Àïën möåt chöî reä anh ta thêëy trûúác mùæt möåt con sû tûã sùæp nhaãy lïn vöì mònh. Khöng coá löëi thoaát naâo: möåt bïn laâ nuái cao vaâ döëc, möåt bïn laâ vûåc thùèm, khöng ruát lui vaâ cuäng khöng coá caách naâo tröën thoaát. Ngûúâi AÃ Rêåp tûúãng mònh sùæp chïët, nhûng con laåc àaâ laåi khöng nghô thïë, noá nhaãy vöåi xuöëng vûåc sêu laâm cho con sû tûã trú khêëc. Sûå giuáp àúä maâ bïånh thêìn kinh daânh cho ngûúâi bïånh cuäng giöëng nhû viïåc laåc àaâ nhaãy xuöëng vûåc. Vò thïë cho nïn giaãi phaáp thaânh lêåp triïåu chûáng àïí giaãi quyïët cuöåc xung àöåt chó laâ möåt cuöåc diïîn biïën maáy moác vò ngûúâi bïånh toã ra khöng àuã khaã nùng àaáp laåi sûå àoâi hoãi cuãa cuöåc söëng vaâ khöng chõu duâng nhûäng sûác maånh cao nhêët vaâ to lúán nhêët cuãa mònh. Nïëu àûúåc quyïìn choån coá leä ngûúâi ta seä choån sûå thêët baåi veã vang sau möåt cuöåc giaáp chiïën laá caâ vúái àõnh mïånh. Töi phaãi cho caác baån roä nhûäng lyá do khaác àaä khiïën cho töi khöng thïí bùæt àêìu baâi hoåc vïì bïånh thêìn kinh bùçng caách noái àïën bïånh tinh thêìn bêët an chung cho moåi ngûúâi trûúác. Coá baån cho rùçng töi phaãi laâm thïë vò nïëu laâm khaác töi seä gùåp nhiïìu khoá khùn khi muöën chûáng minh rùçng tònh duåc chñnh laâ cùn bïånh chñnh yïëu cuãa bïånh thêìn kinh. Caác baån lêìm, trong nhûäng bïånh thêìn kinh hoaân chuyïín, muöën àaåt túái quan niïåm àoá chuáng ta phaãi bùæt àêìu bùçng caách giaãi thñch thoaã àaáng caác triïåu chûáng. Trong caác hònh thûác thöng thûúâng cuãa bïånh thêìn kinh goåi laâ hiïån taåi, vai troâ gêy bïånh cuãa cuöåc söëng tònh duåc laâ möåt sûå kiïån hiïín nhiïn, rêët dïî nhêån thêëy. Caách àêy hún hai mûúi nùm, möåt höm, sau khi tûå hoãi taåi sao trong khi nghiïn cûáu nhûäng ngûúâi tinh thêìn bêët an, ngûúâi ta laåi khöng àïí yá gò àïën àúâi söëng tònh duåc cuãa hoå, töi vêëp phaãi sûå kiïån naây. Luác àoá töi àaânh phaãi hy sinh caãm tònh cuãa thên chuã àïí nghiïn cûáu roä raâng hún, nhûng cuäng phaãi mêët bao nhiïu cöng http://ebooks.vdcmedia.com
Sigmund Freud 64 trònh múái nhêån ra rùçng àúâi söëng tònh duåc bònh thûúâng khöng gêy bïånh thêìn knh (töi muöën noái bïånh thêìn kinh hiïån nay). Têët nhiïn àïì luêån naây coi reã nhûäng sûå caá biïåt, giûäa con ngûúâi coá möåt caái bêët àõnh thûúâng ài liïìn vúái hai chûä “bònh thûúâng”, nhûng vïì phûúng diïån chiïìu hûúáng noái chung thò cho túái ngaây nay noá vêîn giûä nguyïn giaá trõ. Ngay tûâ daåo àoá töi àaä êën àõnh àûúåc liïn quan àùåc biïåt giûäa möåt vaâi hònh thûác cuãa sûå tinh thêìn bêët an vaâ möåt vaâi sûå röëi loaån trong àúâi söëng tònh duåc, vaâ töi tin chùæc rùçng nïëu töi coá nhûäng vêåt liïåu vaâ thên chuã giöëng nhû ngaây xûa thò coá leä ngaây nay töi cuäng ài àïën kïët luêån tûúng tûå. Töi coá dõp nhêån thêëy rùçng khi möåt ngûúâi duâng möåt löëi thoaã maän tònh duåc khöng àêìy àuã, nhû thuã dêm chùèng haån, seä mùæc möåt chûáng bïånh thêìn kinh hiïån taåi vaâ chûáng bïånh naây seä àöíi sang möåt hònh thûác khaác khi ngûúâi naây duâng möåt löëi thoaã maän khaác löëi bònh thûúâng. Do àoá khi thêëy coá thay àöíi trong ngûúâi bïånh laâ töi àoaán ra ngay ngûúâi àoá àaä thay àöíi phûúng tiïån thoaã maän. Töi vöën coá thoái quen laâ khöng chõu boã rúi nhûäng àiïìu dûå àoaán vaâ nghi ngúâ trûúác khi laâm cho ngûúâi bïånh phaãi boã thaái àöå khöng thaânh thûåc, bùæt hoå phaãi thuá nhêån nhûäng àiïìu hoå laâm. Vò thïë coá nhiïìu ngûúâi bïånh thñch thay àöíi baác sô hún laâ thuá nhêån nhûäng àiïìu bñ êín vïì àúâi söëng tònh duåc. Töi khöng phaãi laâ khöng nhêån thêëy rùçng khöng phaãi bêët cûá bïånh thêìn kinh naâo cuäng bùæt nguöìn úã àúâi söëng tònh duåc. Coá nguöìn trûåc tiïëp úã möåt sûå röëi loaån vïì tònh duåc, nhûng cuäng coá bïånh chó phaát sinh sau khi mêët moán tiïìn quan troång hay sau khi bõ möåt bïånh nùång naâo trong cú thïí. Maäi sau naây chuáng ta múái cùæt nghôa àûúåc sûå viïåc naây khi bùæt àêìu nhêån thêëy liïn quan höî tûúng giûäa caái töi vaâ khaát duåc, röìi khi coá àûúåc nhiïìu bùçng chûáng hún vïì sûå liïn quan naây thò àiïìu cùæt nghôa trïn caâng coá giaá trõ hún. Möåt ngûúâi chó bõ bïånh thêìn kinh khi caái töi cuãa anh ta khöng thïí chïë ngûå àûúåc sûå khaát duåc bùçng caách naây hay caách khaác. Caái töi caâng khoeã bao nhiïu caâng dïî chïë ngûå khaát duåc bêëy nhiïu. Möîi khi caái töi bõ yïëu ài, bêët cûá vò leä gò, thò lêåp tûác khaát duåc maånh lïn theo vaâ múã àûúâng cho bïånh thêìn kinh phaát triïín. Giûäa caái töi vaâ khaát duåc coân coá nhiïìu liïn quan mêåt thiïët nûäa, nhûng chuáng ta khöng noái àïën vò khöng liïn quan gò àïën vêën àïì cuãa chuáng ta hiïån nay. Àiïìu cêìn thiïët vaâ coá yá nghôa laâ trong moåi trûúâng húåp, duâ bïånh phaát hiïån ra caách naâo mùåc loâng, nhûng triïåu chûáng bao giúâ cuäng do khaát duåc cung cêëp, do àoá khaát duåc phaãi tiïu phñ nhiïìu sinh lûåc trong trûúâng húåp naây. http://ebooks.vdcmedia.com