Phát hiện các týp nguy cơ cao của virút bướu nhú người (HPV) trong ung thư niêm mạc miệng

Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 15 * Phụ bản của Số 2 * 2011<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> PHÁT HIỆN CÁC TÝP NGUY CƠ CAO CỦA VIRÚT BƯỚU NHÚ NGƯỜI<br /> (HPV) TRONG UNG THƯ NIÊM MẠC MIỆNG<br /> Trần Thị Kim Cúc*<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Ung thư niêm mạc miệng (UTNMM) xuất hiện là kết quả của một quá trình gồm nhiều giai đoạn, với<br /> nhiều yếu tố ảnh hưởng trong bệnh sinh, bao gồm các yếu tố môi trường như thói quen hút thuốc, uống rượu,<br /> nhai trầu, bức xạ. Tuy nhiên, vẫn có một tỉ lệ các đối tượng không có các thói quen trên mắc bệnh ung thư, cho<br /> thấy có các yếu tố khác trong môi trường, hay yếu tố di truyền, yếu tố miễn dịch của tế bào mô chủ liên quan<br /> trong bệnh sinh ung thư. Vai trò của HPV trong bệnh sinh UTNMM được làm rõ trong những nghiên cứu trực<br /> tiếp trên mẫu bướu hay trên invitro.<br /> Mục tiêu: Nghiên cứu này nhằm xác định tỉ lệ HPV trong UTNMM.<br /> Đối tượng và phương pháp: Các bệnh phẩm tươi sinh thiết từ 109 bệnh nhân UTNMM được ly trích<br /> DNA, tiến hành phản ứng PCR tổ xác định HPV với hai cặp đoạn mồi thông dụng MY09/MY11 và<br /> GP5+/GP6+. Phản ứng Realtime PCR xác định các týp nguy cơ cao (HPV-16, 18, 33, 45 và 58).<br /> Kết quả: Nhiễm HPV chiếm tỉ lệ 36,7% trong UTNMM, trong đó nhiễm HPV-16 chiếm tỉ lệ 17,5%, tỉ lệ<br /> HPV-18 là 47,5%, đồng nhiễm HPV-16 và 18 chiếm tỉ lệ 22,5%, đồng nhiễm HPV-45 và 58 là 7,5%, và nhiễm<br /> HPV-33 chiếm tỉ lệ 5%.<br /> Kết luận: Phân tích liên quan giữa tình trạng nhiễm HPV với các đặc điểm lâm sàng, giải phẫu bệnh và<br /> thói quen nguy cơ cho thấy nhiễm HPV gặp nhiều ở bệnh nhân UTNMM không có các thói quen hút thuốc hay<br /> nhai trầu.<br /> Từ khóa: Virút bướu nhú, ung thư niêm mạc miệng, nhiễm HPV.<br /> <br /> ABSTRACT<br /> DETECTION OF HIGH RISK HUMAN PAPILLOMA VIRUS IN ORAL SQUAMOUS CELL<br /> CARCINOMA IN VIETNAMESE PATIENTS<br /> Tran Thi Kim Cuc* Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 15 - Supplement of No 2 - 2011: 177 - 183<br /> Background: Oral cancer has been causally associated with a history of heavy smoking and alcohol abuse.<br /> However, non smokers and non drinking patients have oral cancer, suggest besides tobacco and alcohol, other<br /> environmental, immunologic and genetic factors are essential in the pathogenesis of oral cancer. There is an<br /> increasing evidence for the role of high risk human papilloma virus (HPV) in the pathogenesis of oral squamous<br /> cell carcinoma (OSCC).<br /> Purpose: This study is to investigate the prevalence of HPV in the oral cancer patients.<br /> Materials and methods: Biopsies of OSCC were obtained from 109 patients with clinical informations.<br /> HPV DNA was identified in fresh-frozen samples by nested-PCR with MY09/MY11 and GP5+/GP6+ primer<br /> pairs and HPV genotype was determined by multiplex reatime PCR (HPV-16, 18, 33, 45, and 58). Association<br /> between the HPV status and risk factors for cancer as well as tumor-host characteristics were analysed.<br /> Results: HPV was found in 36.7% of the tumors with HPV-16 accounting for 17.5%, HPV-18 for 47.5%,<br /> 22.5% co- infection with HPV-16 and 18; 7.5% for co-infection with HPV-45 and 58; 5% for HPV-33.<br /> *: Khoa RHM - Đại học Y Dược TP HCM<br /> Tác giả liên lạc: ThS. Trần Thị Kim Cúc<br /> ĐT: 0908348850;<br /> <br /> Chuyên Đề Răng Hàm Mặt<br /> <br /> Email: kimcuc0804@yahoo.com<br /> <br /> 177<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 15 * Phụ bản của Số 2 * 2011<br /> <br /> Conclusions: HPV infection was significantly associated with non smoking or non betel-chewing oral<br /> cancer patients (p 45<br /> <br /> HPV (+)<br /> 0,426<br /> <br /> 75<br /> 34<br /> <br /> 26<br /> 14<br /> <br /> (34,7)<br /> (41,2)<br /> <br /> 14<br /> <br /> 7<br /> <br /> (50,0)<br /> <br /> 95<br /> <br /> 33<br /> <br /> (34,7)<br /> <br /> 0,269<br /> <br /> Thói quen<br /> Hút thuốc hoặc nhai<br /> trầu<br /> Không thói quen<br /> Vị trí ung thư<br /> Môi<br /> Niêm mạc má<br /> Lưỡi<br /> Sàn miệng<br /> Khẩu cái<br /> Nướu răng<br /> Độ mô học ác tính<br /> Độ I<br /> <br /> 3<br /> 8<br /> 47<br /> 26<br /> 5<br /> 20<br /> <br /> 0<br /> 4<br /> 20<br /> 8<br /> 2<br /> 6<br /> <br /> (0)<br /> (50,0)<br /> (42,5)<br /> (30,8)<br /> (40,0)<br /> (30,0)<br /> <br /> 49<br /> <br /> 18<br /> <br /> (36,7)<br /> <br /> Độ II<br /> <br /> 47<br /> <br /> 16<br /> <br /> (34,0)<br /> <br /> Độ III<br /> <br /> 13<br /> <br /> 6<br /> <br /> (46,2)<br /> <br /> 04<br /> 32<br /> 36<br /> 37<br /> 55<br /> 54<br /> <br /> 02<br /> 13<br /> 12<br /> 13<br /> 19<br /> 21<br /> <br /> (50,0)<br /> (40,6)<br /> (33,3)<br /> (35,1)<br /> (34,6)<br /> (38,9)<br /> <br /> 4<br /> 17<br /> 40<br /> 48<br /> <br /> 2<br /> 7<br /> 15<br /> 16<br /> <br /> (50,0)<br /> (41,2)<br /> (37,5)<br /> (33,3)<br /> <br /> TNM<br /> T1<br /> T2<br /> T3<br /> T4<br /> N0<br /> N+<br /> Giai đoạn lâm sàng<br /> I<br /> II<br /> III<br /> IV<br /> <br /> 30<br /> <br /> (32,6)<br /> <br /> 17<br /> <br /> 10<br /> <br /> (58,8)<br /> <br /> nhất, có lẽ do sự khác nhau về mặt di truyền<br /> trong nhóm dân số nghiên cứu. Thứ hai, việc<br /> chọn lựa đoạn mồi sử dụng trong PCR có thể<br /> ảnh hưởng đến sự phát hiện HPV(2).<br /> <br /> 0,572<br /> <br /> Nghiên cứu này áp dụng kỹ thuật PCR đã<br /> phát hiện tỉ lệ khá cao HPV, chiếm 36,7% trong<br /> UTNMM ở người Việt Nam. Theo y văn, tỉ lệ<br /> này thay đổi trong khoảng từ 25-75% trong<br /> hầu hết các nghiên cứu HPV dựa trên phản<br /> ứng PCR.<br /> <br /> 0,643<br /> <br /> Trong một phân tích meta(13), các nghiên cứu<br /> từ năm 1982-1997, tỉ lệ nhiễm HPV tăng dần<br /> theo mức độ nặng của bệnh: từ niêm mạc miệng<br /> bình thường (10%) đến bạch sản (22,2%), nghịch<br /> sản (26,2%), carcinôm dạng mụn cóc (29,5%) và<br /> ung thư tế bào gai (46,5%).<br /> <br /> 0,039<br /> 92<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> 0,731<br /> <br /> Tuy nhiên, cũng có một số nghiên cứu ghi<br /> nhận tỉ lệ HPV thấp trong UTNMM. Nghiên<br /> cứu(14) trên bệnh nhân UTNMM người Braxin,<br /> không phát hiện HPV (0%), ở người Thái Lan, tỉ<br /> lệ nhiễm HPV rất thấp (1,54%)(16).<br /> <br /> Tỉ lệ các týp nguy cơ cao trong UTNMM<br /> 0,221<br /> 0,696<br /> <br /> Nghiên cứu này tìm thấy 17,5% UTNMM<br /> nhiễm HPV-16, 47,5% nhiễm HPV-18 và tỉ lệ<br /> đồng nhiễm cả 2 týp là 22,5%. Tỉ lệ nhiễm chủ<br /> yếu 2 týp nguy cơ cao 16 và 18 là 87,5%.<br /> <br /> Tỉ lệ HPV trong UTNMM<br /> <br /> Trong nghiên cứu trên 91 bệnh nhân<br /> UTNMM ở Ấn độ(2), Balaram tìm thấy tỉ lệ phát<br /> hiện HPV-16 và 18 là 42% và 47%. Aggelopouloa<br /> tìm thấy tỉ lệ nhiễm HPV-18 là 44% và HPV-16<br /> là 2% trong bệnh nhân có tổn thương tăng sản<br /> và ung thư ở hốc miệng trên người Hy lạp(1).<br /> <br /> Có nhiều nghiên cứu về HPV trong<br /> UTNMM trong hơn hai thập niên qua. Khả năng<br /> phát hiện HPV phụ thuộc nhiều vào độ nhạy<br /> của phương pháp phát hiện. Có nhiều loại xét<br /> nghiệm để phát hiện HPV. Xét nghiệm có độ<br /> nhạy thấp như miễn dịch huỳnh quang, miễn<br /> dịch men và lai tại chỗ. Xét nghiệm có độ nhạy<br /> trung bình như Southern Blot, dot blot. PCR là<br /> xét nghiệm có độ nhạy cao. Và mặc dù PCR là<br /> phương pháp có độ nhạy cao nhất trong các xét<br /> nghiệm phát hiện HPV, kết quả cũng rất thay<br /> đổi(2,9). Sự khác nhau này có thể do 2 yếu tố. Thứ<br /> <br /> Nhiều nghiên cứu tìm thấy tỉ lệ cao HPV-16<br /> trong UTNMM, giống như trong UTCTC. Trong<br /> một phân tích meta gần đây của Dayani (2010)(7),<br /> với nghiên cứu trên 5.681 bệnh nhân ung thư<br /> đầu cổ, tỉ lệ HPV chung là 21,95%, nhưng tỉ lệ<br /> HPV trong ung thư khẩu hầu cao hơn và HPV16 chiếm đa số (86,7%), trong khi tỉ lệ HPV-16<br /> thấp hơn trong các vị trí khác thuộc vùng đầu<br /> cổ. Ngược lại, HPV-18 là týp phổ biến thứ hai,<br /> lại ít gặp hơn trong ung thư khẩu hầu (2,9%) so<br /> với tỉ lệ trong UTNMM (34,5%). Các týp nguy cơ<br /> <br /> BÀN LUẬN<br /> <br /> Chuyên Đề Răng Hàm Mặt<br /> <br /> 181<br /> <br />