Phát hiện đột biến kháng thuốc của HBV trên bệnh nhân nhiễm HBV mạn tính chưa điều trị bằng kỹ thuật giải trình tự

Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 19 * Phụ bản của Số 1 * 2015<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> PHÁT HIỆN ĐỘT BIẾN KHÁNG THUỐC CỦA HBV TRÊN BỆNH NHÂN<br /> NHIỄM HBV MẠN TÍNH CHƯA ĐIỀU TRỊ BẰNG KỸ THUẬT GIẢI TRÌNH TỰ<br /> Nguyễn Thị Hải Yến*, Nguyễn Thanh Bảo**, Cao Minh Nga**<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Đặt vấn đề: Các thuốc tương tự nucleos(t)ide là một trong 2 nhóm thuốc được sử dụng điều trị bệnh viêm<br /> gan B mạn tính hiện nay (nhóm còn lại là Interferon), có tác dụng ức chế quá trình nhân lên của virus. Tuy<br /> nhiên, khi sử dụng với thời gian kéo dài, dưới áp lực chọn lọc của thuốc dễ làm phát sinh những đột biến kháng<br /> thuốc trên virus. Tại Việt Nam chưa có nhiều nghiên cứu về đột biến kháng thuốc trên người nhiễm HBV mạn<br /> tính chưa điều trị.<br /> Mục tiêu: Xác định đột biến kháng thuốc của HBV trên bệnh nhân nhiễm HBV mạn tính chưa điều trị.<br /> Phương pháp: Tiền cứu, mô tả cắt ngang. Từ tháng 1/2013 đến tháng 9/2014 tiến hành thu thập mẫu<br /> huyết thanh từ bệnh nhân nhiễm HBV mạn tính chưa điều trị tại một số phòng khám chuyên khoa gan mật, tiêu<br /> hóa tại TP Cần Thơ. Thực hiện các xét nghiệm HBeAg bằng kỹ thuật ELISA, định lượng HBV DNA bằng kỹ<br /> thuật Realtime PCR. Các mẫu huyết thanh có kết quả định định lượng HBV DNA > 103 copies/ml được giải<br /> trình tự xác định đột biến kháng thuốc.<br /> Kết quả: Có 362 mẫu huyết thanh có tải lượng HBV DNA > 104 copies/ml được giải trình tự tìm đột biến<br /> kháng thuốc. Không phát hiện được các đột biến có liên quan đến kháng các thuốc tương tự nucleos(t)ide. Có 29<br /> mẫu có đột biến V207M ( 8% ). Số mẫu huyết thanh có HBeAg (+) là 196 mẫu (54,1%). Có 238 mẫu huyết<br /> thanh (65,7 %) có tải lượng HBV DNA trong huyết thanh ≥ 105 copies/ml . Tỉ lệ đột biến rtV207M ở nhóm có<br /> tải lượng HBV DNA trong huyết thanh ≥ 105 copies/ml cao hơn ở nhóm có tải lượng HBV DNA trong huyết<br /> thanh < 105 copies/ml có ý nghĩa thống kê. Không ghi nhân mối liên quan giữa đột biến rtM207V với các yếu tố<br /> tuổi, giới tính và tình trạng HBeAg.<br /> Kết luận: Không phát hiện được các đột biến có liên quan đến kháng các thuốc tương tự nucleos(t)de. Tỉ lệ<br /> đột biến rtV207M là 8%. Có sự khác biệt có ý nghĩa thống kê về sự phân bố của đột biến này ở 2 nhóm HBV<br /> DNA < 105 copies/ml và ≥ 105 copies/ml.<br /> Từ khóa: viêm gan B, đồng phân nucleos(t)ide, đột biến kháng thuốc, nhiễm HBV mạn tính, bệnh nhân<br /> chưa điều trị.<br /> ABSTRACT<br /> DETECTION OF ANTIVIRAL DRUGS RESISTANTS MUTANTS OF HEPATITIS B VIRUS AMONG<br /> TREATMENT NAÏVE CHRONIC HEPATIS B VIRUS INFECTED PATIENTS BY SEQUENSING<br /> Nguyen Thi Hai Yen, Nguyen Thanh Bao, Cao Minh Nga<br /> * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 19 - Supplement of No 1 - 2015: 365 - 368<br /> Background: Nucleot(s)ide analogs group is one of two kinds of antiviral drug for treating Hepatitis B (the<br /> other one is Interferon), which inhibits effectively the replication of virus. However, when long term using, it is<br /> easily to emerge drug resistant mutants in virus. There have not been many studies in drug resistant mutants of<br /> HBV among treatment naïve chronic hepatitis B virus infected patients.<br /> Objectives: To determine the rates of drug resistant mutants in treatment naïve chronic hepatitis B virus<br /> * Khoa Y, Đại học Cần Thơ<br /> ** Bộ môn Vi sinh, Khoa Y - Đại học Y Dược TP. HCM<br /> Tác giả liên lạc: ThS. BS. Nguyễn Thị Hải Yến<br /> ĐT: 0908600366<br /> Email: haiyenydct@yahoo.com<br /> <br /> Nhiễm<br /> <br /> 365<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 19 * Phụ bản của Số 1 * 2015<br /> <br /> infected patients.<br /> Methods: Retrospective, cross-sectional description method. Sera of chronic hepatitis B virus infected<br /> patients were collected at some hepatobiliary and gastrointestinal clinics in CanTho city from January 2013 to<br /> December 2014. HBeAg tests were done. HBV DNA quantitating were taken by Realtime PCR method. Samples<br /> with over 103 HBV DNA copies/ml sera were detected drug resistant mutants by sequencing.<br /> Results: 362 samples with over 103 HBV DNA copies/ml sera of treatment naïve chronic hepatitis B virus<br /> infected patients were available for resistant mutants detecting. No resistant mutant was detected in these<br /> samples. 29 samples (8%) with rtV207M mutant was detedcted. There were 196 samples (54.1%) with HBeAg<br /> positive.There were 238 samples (65.7%) with 103 HBV DNA copies/ml viral load . There was a significant<br /> association between the ratio of rtV207M mutant and viral loading. No relationship was seen between rtV297M<br /> mutant and gender or HBeAg status.<br /> Conclusion: No resistant mutant was detected in these samples. The mutant of rtV207M was 8%. There<br /> was a significant association between the ratio of rtV207M mutant and viral loading<br /> Keywords: Hepatitis B (HBV), nucleos(t)ide analogs, drugs-resistant mutation, chronic HBV infection,<br /> treatment naïve patient.<br /> gan mật, tiêu hóa tại TP Cần Thơ từ tháng 1/2013<br /> ĐẶT VẤN ĐỀ<br /> đến tháng 9/2014.<br /> Viêm gan B (HBV) đang là một vấn đề sức<br /> Phương pháp nghiên cứu<br /> khỏe được quan tâm trên toàn thế giới không<br /> Bệnh nhân được chọn vào mẫu nghiên cứu<br /> những vì tỉ lệ người nhiễm bệnh cao mà còn do<br /> được lấy huyết thanh làm xét nghiệm HBeAg<br /> những biến chứng nguy hiểm của bệnh như xơ<br /> bằng kỹ thuật ELISA tại bệnh viện Trường Đại<br /> gan và ung thư tế bào gan. Hiện nay có 2 nhóm<br /> học Y Dược Cần Thơ. Sau đó, các mẫu này được<br /> thuốc được sử dụng trong điều trị HBV. Đó là các<br /> tiến hành định lượng HBV DNA bằng kỹ thuật<br /> thuốc tương tự nucleos(t)de và các Intreferon.<br /> Realtime PCR phòng xét nghiệm Vi sinh Trường<br /> Nhóm thuốc tương tự nucleos(t)de có tác dụng ức<br /> Đại học Y dược TP Hồ Chí Minh. Những mẫu có<br /> chế quá trình nhân lên của virus, ít tác dụng phụ<br /> tải lượng virus > 103 copies/ml được tiến hành giải<br /> và được sử dụng chủ yếu trong điều trị HBV. Tuy<br /> trình tự trên đoạn gen P của HBV để phát hiện đột<br /> nhiên, khi sử dụng với thời gian kéo dài, dưới áp<br /> biến kháng thuốc(9). Kỹ thuật giải trình tự được<br /> lực chọn lọc của thuốc dễ làm phát sinh những đột<br /> thực hiện tại viện Pasteur TP Hồ Chí Minh.<br /> biến kháng thuốc trên virus, làm giảm hiệu quả<br /> điều trị. Tại Việt Nam, đã có nhiều nghiên cứu về<br /> đột biến kháng thuốc của HBV trong và sau khi<br /> điều trị(1,6,7,8). Riêng đối với người nhiễm HBV mạn<br /> tính chưa điều trị, tại Việt Nam chưa có nhiều<br /> nghiên cứu về đột biến kháng thuốc.<br /> <br /> Biến số nghiên cứu: giới, tuổi, tải lượng DNA<br /> HBV trong huyết thanh.<br /> <br /> ĐỐI TƯỢNG-PHƯƠNGPHÁPNGHIÊNCỨU<br /> <br /> KẾT QUẢ VÀ BÀN LUẬN<br /> <br /> Thiết kế nghiên cứu<br /> <br /> Trong thời gian từ tháng 1/2013 đến tháng<br /> 9/2014, chúng tôi thu thập được 362 mẫu huyết<br /> thanh của bệnh nhân nhiễm HBV mạn tính chưa<br /> điều trị, có tải lượng HBV DNA > 103 copies/ml để<br /> thực hiện kỹ thuật giải trình tự phát hiện đột biến<br /> kháng thuốc.<br /> <br /> Tiền cứu, mô tả cắt ngang.<br /> <br /> Đối tượng nghiên cứu<br /> Người nhiễm HBV có HBsAg(+) trên 6 tháng<br /> đến khám tại một số phòng khám chuyên khoa<br /> <br /> 366<br /> <br /> Nhập và phân tích số liệu bằng phần mền<br /> SPSS 18.0, dùng phép kiểm χ2 để so sánh các tỉ lệ<br /> với mức có ý nghĩa thống kê p