Phát triển công nghiệp văn hóa ở Việt Nam: Thay đổi nhận thức và cơ chế, chính sách

Phát triển công nghiệp văn hóa ở Việt Nam: Thay<br /> đổi nhận thức và cơ chế, chính sách<br /> Xây dựng và phát triển công nghiệp văn hóa ở Việt Nam đã được đưa vào<br /> Chiến lược Phát triển văn hóa đến năm 2020. Tuy vậy, để làm được điều đó,<br /> theo các nhà nghiên cứu và quản lý văn hóa, chúng ta cần thay đổi từ nhận<br /> thức đến cơ chế, chính sách và cơ sở hạ tầng.<br /> Kết hợp kỹ thuật cao với văn hóa<br /> Công nghiệp văn hóa là việc sản xuất, tái sản xuất và truyền bá các dịch vụ văn hóa<br /> và sản phẩm văn hóa được tạo ra bằng phương thức công nghiệp hóa, tin học hóa<br /> và thương phẩm hóa; là ngành nghề sản xuất sản phẩm văn hóa và cung cấp dịch<br /> vụ văn hóa, công nghiệp văn hóa lấy sự thỏa mãn nhu cầu văn hóa của mọi người<br /> làm mục tiêu chủ yếu. Đó là sản phẩm kết hợp chặt chẽ giữa kỹ thuật cao với sự<br /> nghiệp văn hóa, thể hiện xu thế kinh tế và văn hóa thấm sâu vào nhau.<br /> Công nghiệp văn hóa đã phát triển ở nhiều nước, đặc biệt mạnh mẽ vào giữa thế kỷ<br /> XX, và trở thành ngành trụ cột trong nhiều nền kinh tế. Chẳng hạn, các ngành công<br /> nghiệp văn hóa ở Anh đã tạo ra thu nhập khoảng 112,5 tỷ bảng/năm, đóng góp 5%<br /> GDP, chiếm 10-15% thị phần công nghiệp văn hóa thế giới. Ở Canada, công<br /> nghiệp văn hóa đóng góp 46 tỷ USD vào tổng sản phẩm quốc nội; năm 2005, xuất<br /> khẩu hàng hóa và dịch vụ văn hóa nghệ thuật của nước này lên tới trên 5 tỷ USD.<br /> Hay với Hong Kong, Trung Quốc, 85% thu nhập quốc dân có được từ nguồn thu<br /> dịch vụ giải trí, truyền hình và quảng cáo...<br /> Phát triển công nghiệp văn hóa có tác động lớn đối với kinh tế, văn hóa và xã hội<br /> của một đất nước. Trên phạm vi quốc gia, sự phát triển công nghiệp văn hóa có khả<br /> năng đóng góp to lớn cho các chỉ tiêu thu nhập quốc dân, tạo công ăn việc làm...<br /> Mặt khác, phát triển công nghiệp văn hóa tạo nên hệ thống sản xuất và phục vụ văn<br /> hóa nhiều chủng loại, cấp độ, nhiều loại hình, đáp ứng yêu cầu về số lượng, chất<br /> lượng văn hóa, thỏa mãn nhu cầu văn hóa ngày càng cao và đa dạng của nhân dân.<br /> Lợi nhuận khổng lồ của công nghiệp văn hóa đã khiến rất nhiều doanh nghiệp lớn<br /> trên thế giới đua nhau tham gia.<br /> Nhu cầu cấp thiết<br /> 1<br /> <br /> You created this PDF from an application that is not licensed to print to novaPDF printer (http://www.novapdf.com)<br /> <br /> Ở Việt Nam, ngay từ đầu những năm 1990 đã bắt đầu xuất hiện quan niệm mới về<br /> văn hóa - nghệ thuật, khi coi đó là một loại hàng hóa đặc biệt. Trong một số lĩnh<br /> vực như điện ảnh, sân khấu, xuất bản... đã đòi hỏi hạch toán để sử dụng hiệu quả<br /> vốn đầu tư. Tuy vậy đến nay, khái niệm này vẫn còn khá mới. Theo Ts Nguyễn<br /> Danh Ngà, Vụ Kế hoạch – Tài chính, Bộ VH, TT và DL, trong khi nhu cầu sáng<br /> tạo và hưởng thụ văn hóa của các tầng lớp nhân dân được nâng lên và nhiều loại tư<br /> tưởng văn hóa tác động lẫn nhau trên phạm vi thế giới như hiện nay, việc phát triển<br /> thật nhanh ngành công nghiệp văn hóa ngày càng trở nên cấp thiết. “Có thể khẳng<br /> định một cách chắc chắn rằng, xây dựng công nghiệp văn hóa là tiền đề quan trọng<br /> để xây dựng một nên văn hóa tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc. Việt Nam muốn<br /> hiện đại hóa không những phải phồn vinh về kinh tế mà còn phải phồn vinh về văn<br /> hóa”.<br /> Trong hội thảo Công nghiệp văn hóa, thực trạng và giải pháp diễn ra tại Hà Nội<br /> vừa qua, các nhà chuyên môn đánh giá: Việt Nam có các tiêu chí để xây dựng nền<br /> công nghiệp văn hóa, nhưng chưa thành hệ thống. Có thể nói, nước ta chưa có nền<br /> công nghiệp văn hóa. Các hoạt động văn hóa ở Việt Nam còn nhỏ lẻ, chưa hiệu<br /> quả, chủ yếu sống bằng sự bao cấp của nhà nước. Hệ thống sản xuất phân phối các<br /> sản phẩm văn hóa chủ yếu vẫn do các doanh nghiệp của nhà nước đảm nhiệm, sự<br /> tham gia của khu vực tư nhân và các tổ chức phi chính phủ còn hạn chế. Việc đầu<br /> tư ngân sách cho hoạt động văn hóa nhìn chung còn thấp so với các ngành khác,<br /> chỉ chiếm khoảng 0,3% GDP; đồng thời, đóng góp của hoạt động văn hóa trong cơ<br /> cấu sản phẩm trong nước cũng rất hạn chế...<br /> Đổi mới từ nhận thức đến thực tiễn<br /> Để xây dựng và phát triển công nghiệp văn hóa, Việt Nam cần có những đột phá từ<br /> tư duy đến thực tiễn. Trước hết là sự thay đổi về nhận thức của các nhà quản lý,<br /> lãnh đạo và hoạch định chính sách văn hóa. Phải coi sự nghiệp văn hóa là một<br /> ngành sản xuất, có khả năng tạo ra các sản phẩm tinh thần cao đẹp, đồng thời mang<br /> lại hiệu quả kinh tế thiết thực. Từ đó mới tạo ra sự chuyển biến trong chính sách<br /> quản lý, định hướng hoạt động văn hóa.<br /> Công nghiệp văn hóa muốn phát triển phải dựa trên sự xây dựng và phát triển của<br /> thị trường văn hóa. Bởi vậy, cần hoàn thiện hơn hệ thống quản lý nhà nước, tạo<br /> hành lang pháp lý cho sự hình thành thị trường văn hóa lành mạnh. Ts Nguyễn<br /> 2<br /> <br /> You created this PDF from an application that is not licensed to print to novaPDF printer (http://www.novapdf.com)<br /> <br /> Danh Thuận, Trung tâm Triển lãm Việt Nam, cho rằng, nhà nước cần có những cơ<br /> chế, chính sách đặc thù như: chính sách kinh tế trong văn hóa (gồm chính sách<br /> thuế, chính sách giá, chính sách đầu tư, hình thành các quỹ hỗ trợ...); chính sách sử<br /> dụng, đãi ngộ văn nghệ sỹ có nhiều đóng góp cho xã hội; chính sách khuyến khích<br /> sáng tạo trong văn hóa, nghệ thuật...<br /> Trong điều kiện nguồn đầu tư còn hạn chế, khi xây dựng công nghiệp văn hóa,<br /> trong từng giai đoạn chúng ta cần chọn một lĩnh vực nhất định là thế mạnh để đẩy<br /> nhanh tốc độ tăng trưởng. Theo Phó viện trưởng Viện Văn học Nghệ thuật Việt<br /> Nam Lương Hồng Quang, bên cạnh chiến lược phát triển chung, cần có sự đánh<br /> giá toàn diện hoạt động văn hóa của Việt Nam trong thời điểm hiện tại, để thấy<br /> được thực trạng, những cái thiếu, cái cần phải có... từ đó đưa ra các bước đi phù<br /> hợp. Việt Nam cũng cần xây dựng, ban hành, thực hiện nghiêm các luật về bản<br /> quyền và sở hữu trí tuệ đối với các tác phẩm và công trình văn học, nghệ thuật.<br /> Đây cũng là cơ sở quan trọng để khuyến khích sáng tạo, sản xuất, phổ biến những<br /> nội dung văn hóa, nghệ thuật ở mỗi quốc gia.<br /> Có nhiều định nghĩa khác nhau về công nghiệp văn hóa.<br /> UNESCO gọi đây là ngành Công nghiệp văn hóa (Cultural<br /> industries), Tổ chức Sở hữu Trí tuệ Thế giới (WIPO) gọi là<br /> Công nghiệp bản quyền (Copyright industries), trong khi Mỹ<br /> coi đó là Công nghiệp giải trí (Entertainment industries). Hội<br /> đồng Anh lại gọi đó là Nền kinh tế sáng tạo (Creative<br /> economy). Theo định nghĩa mới của Hội đồng Anh, công<br /> nghiệp văn hóa gồm 7 lĩnh vực chủ chốt: truyền thông, thiết kế<br /> thời trang, sản phẩm tương tác, nghệ thuật biểu diễn, xuất bản,<br /> phim ảnh và nghệ thuật thị giác.<br /> Lê Thủy<br /> <br /> 3<br /> <br /> You created this PDF from an application that is not licensed to print to novaPDF printer (http://www.novapdf.com)<br /> <br />