Phẫu thuật nẹp vít cuống sống trong điều trị lao cột sống ngực và thắt lưng

Nghiên cứu Y học <br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 18 * Phụ bản của Số 6 * 2014<br /> <br />  <br /> <br /> PHẪU THUẬT NẸP VÍT CUỐNG SỐNG TRONG ĐIỀU TRỊ  <br /> LAO CỘT SỐNG NGỰC VÀ THẮT LƯNG <br /> Phan Quang Sơn*, Nguyễn Đình Tùng*, Nguyễn Tấn Hùng*, Phan Minh Đức*, Nguyễn Trọng Hiếu*, <br /> Trịnh Đình Lợi* <br /> <br /> TÓM TẮT  <br /> Đặt vấn đề: Đánh giá hiệu quả của phẫu thuật nẹp vít cuống cung trong điều trị lao cột sống ngực và thắt lưng. <br /> Đối tượng và phương pháp nghiên cứu: Nghiên cứu tiền cứu 21 trường hợp được chẩn đoán lao cột sống <br /> ngực và thắt lưng, được phẫu thuật lối trước bên  tại Bệnh viện Chợ Rẫy từ tháng 6/2013 đến tháng 6/2014. Các <br /> đặc điểm lâm sàng, hình ảnh học, chỉ định và phương pháp phẫu thuật, kết quả phẫu thuật được đánh giá trước <br /> và sau mổ. Phương pháp phẫu thuật: nạo sạch mô viêm, làm cứng khớp bằng nẹp vít cuống cung, có hoặc không <br /> kèm ghép liên thân sống. <br /> Kết quả: 21 bệnh nhân bao gồm 10 nam và 11 nữ, tuổi trung bình 43,2 tuổi. Thời gian theo dõi trung bình <br /> 6.6 tháng. Chỉ định phẫu thuật gồm: áp xe ngoài màng tủy, hủy xương mất vững, gù tiến triển, dấu thần kinh <br /> khu trú mới. Hồi phục vận động ghi nhận trong 81,3% trường hợp. Góc gù được chỉnh từ 38,3⁰ ± 7,2⁰ xuống <br /> còn 8,5⁰ ± 7,4⁰. Không ghi nhận trường hợp nào tái phát hay gù tiến triển sau mổ. <br /> Kết luận: Phẫu thuật nẹp vít cuống cung là phẫu thuật hợp lý cho các trường hợp lao cột sống ngực và thắt <br /> lưng có chỉ định mổ. Phẫu thuật giúp điều chỉnh góc gù, tạo độ vững cho cột sống, giúp bệnh nhân vận động <br /> sớm. Sự hiện diện của nẹp vít trong ổ nhiễm không cản trở điều trị hay gây tái phát lao cột sống. <br /> Từ khóa: lao cột sống ngực và thắt lưng, biến dạng gù, phẫu thuật nẹp vít cuống cung . <br /> <br /> ABSTRACT<br /> TREATMENT OF THORACIC AND LUMBAR TUBERCULOUS SPONDYLITIS  <br /> WITH TRANSPEDICULAR SCREW FIXATION <br /> Phan Quang Son, Nguyen Dinh Tung, Nguyen Tan Hung, Phan Minh Duc, Nguyen Trong Hieu,  <br /> Trinh Dinh Loi * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 18 ‐ Supplement of No 6‐ 2014: 68 – 72 <br /> Objectives:  To  assess  the  efficacy  of  transpedicular  fixation  as  an  alternative  treatment  for  thoracic  and <br /> lumbar spinal tuberculosis. <br /> Methods: Between 6/2013 and 6/2014, 21 patients with thoracic and lumbar tuberculous spondylitis were <br /> diagnosed  and  operated  in  Neurosurgical  department,  Cho  Ray  hospital.  The  patients’  symptoms,  images  and <br /> surgical  results  were  evaluated.  Surgical  technique:  posterior  débridement,  transpedicular  fixation,  with  or <br /> without interbody fusion.  <br /> Results: 21 patients consisted of 11 females and 10 males. The average age was 43.2. The mean follow‐up <br /> time in this group  was 6.6 months. Indications for surgery included epidural abscess, structural destruction with <br /> instability, progressive kyphosis, and/or neurologic deterioration. Neurologic improvement was 81.3%. Kyphotic <br /> angle was reducted from 38.3⁰ ± 7.2⁰ ‐ 8.5⁰ ± 7.4⁰. No recurrence of infection or construct failure was recorded. <br /> Conclusion:  Transpedicular  fixation  is  effective  after  proper  radical  débridement,  deformity  correction  in <br /> cases of thoracic and lumbar spinal tuberculosis. The presence of screws in an area of mycobacterial infection did <br /> not preclude infection control or lead to recurrence. <br /> * Khoa Ngoại thần kinh – Bệnh viện Chợ Rẫy <br /> Tác giả liên lạc: ThS BS Phan Quang Sơn,   ĐT: 0913727145, <br /> <br /> 68<br /> <br /> Email: drquangson@yahoo.com.vn <br /> <br /> Chuyên Đề Phẫu Thuật Thần Kinh <br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 18 * Phụ bản của Số 6 * 2014 <br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br />  <br /> Key words: thoracic and lumbar spinal tuberculosis, kyphotic, transpedicular fixation. <br /> <br /> ĐẶT VẤN ĐỀ <br /> Lao cột sống là một tình trạng viêm mãn tính <br /> do  trực  khuẩn  lao  Mycobacteria tuberculosis  (còn <br /> gọi là BK) gây ra. Viêm gây tổn thương thân đốt <br /> sống trong hầu hết các trường hợp. Lao cột sống <br /> là bệnh chữa lành được, nhất là trong giai đoạn <br /> hiện  nay  với  phương  tiện  điều  trị  gồm  thuốc <br /> kháng lao tốt và các phương pháp điều trị phẫu <br /> thuật  để  giải  quyết  các  vấn  đề  cơ  học,  chỉnh <br /> hình.  Tiên  lượng  phục  hồi  các  chức  năng  thần <br /> kinh  tùy  thuộc  vào  nhiều  yếu  tố:  mức  độ  tổn <br /> thương  thần  kinh  khi  nhập  viện,  các  phương <br /> tiện điều trị nội khoa và phẫu thuật. Phẫu thuật <br /> nạo mô viêm, giải ép ống sống, chỉnh gù và làm <br /> cứng  cột  sống  bằng  nẹp  vít  kết  hợp  với  thuốc <br /> kháng  lao  đúng  phác  đồ  giúp  giảm  đau,  cải <br /> thiện chức năng thần kinh và ngăn ngừa các biến <br /> dạng  tiến  triển(1,4).  Chúng  tôi  tiến  hành  nghiên <br /> cứu này nhằm đánh hiệu quả của phương pháp <br /> phẫu thuật nẹp vít cuống cung trong điều chỉnh <br /> biến  dạng  gù  cột  sống  và  khả  năng  hồi  phục <br /> chức  năng  thần  kinh  trong  bệnh  lý  lao  lao    cột <br /> sống ngực và thắt lưng. <br /> <br /> ĐỐI TƯỢNG ‐ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU <br /> Hồi  cứu  mô  tả  các  trường  hợp  được  chẩn <br /> đoán  và  phẫu  thuật  lao    cột  sống  ngực  và  thắt <br /> lưng bằng phương pháp nẹp vít cuống cung tại <br /> khoa Ngoại Thần Kinh ‐ Bệnh viện Chợ Rẫy từ <br /> tháng 6/2013 đến tháng 6/2014. <br /> Tiêu  chuẩn  chọn  bệnh:  Các  bệnh  nhân  lao <br /> cột sống với các dấu hiệu lâm sàng và hình ảnh <br /> học  điển  hình  của  lao  cột  sống  với  góc  gù  cột <br /> sống  >  300  hoặc  độ  di  lệch  thân  sống  >  2,5mm <br /> trên cột sống ngực và > 4,5mm (15% thân sống) <br /> trên cột sống lưng trên phim đứng dọc. <br /> Các khiếm khuyết thần kinh được ghi nhận <br /> ở  mỗi  lần  khám  và  tái  khám.  Sức  cơ  được  ghi <br /> nhận  ở  các  mức  độ  từ  0  đến  5  và  xếp  loại  theo <br /> thang điểm Fankel. Chẩn đoán dựa trên các dấu <br /> hiệu lâm sàng, hình ảnh học (X quang, CT scan, <br /> MRI  cột  sống).  Các  bệnh  nhân  cũng  được  làm <br /> <br /> Phẫu Thuật Cột Sống <br /> <br /> xét  nghiệm  công  thức  máu,  tốc  độ  máu  lắng, <br /> CRP, phản ứng lao tố, BK đàm, X quang ngực. <br /> Các  dấu  hiệu  được  ghi  nhận  bao  gồm: <br /> khuyết thân sống, áp xe cạnh sống, mất khoang <br /> đĩa đệm, mòn tấm tận cùng, phá hủy thân sống <br /> vùng  xương  sườn  kế  cận,  biến  dạng  cột  sống. <br /> Biến  dạng  gù  cột  sống  được  đo  bằng  góc  Cobb <br /> giữa 2 tấm tận cùng của đốt sống bị xẹp.  <br /> Tất  cả  bệnh  nhân  đều  được  điều  trị  theo <br /> phác  đồ  kháng  lao  trong  2‐3  tuần  trước  phẫu <br /> thuật. Các yếu tố liên quan đến điều trị nội khoa <br /> và  phẫu  thuật  để  giải  thích  rõ  cho  bệnh  nhân. <br /> Phương  pháp  phẫu  thuật:  nạo  sạch  mô  viêm, <br /> giải  ép ống sống,   làm  cứng  khớp  bằng  nẹp  vít <br /> cuống cung, có hoặc không kèm ghép liên thân <br /> sống.  X  quang  cột  sống,  công  thức  máu,  tốc  độ <br /> máu  lắng  và  CRP  được  thực  hiện  tại  các  thời <br /> điểm  ngay  sau  mổ,  6  tuần  và  6  tháng.  Điều  trị <br /> được đánh giá đáp ứng khi bệnh nhân hết đau, <br /> độ cong cột sống ổn định, không bị lỏng vít tại <br /> các tư thế gập và ưỡn tại thời điểm tái khám, tốc <br /> độ  máu  lắng  và  CRP  về  mức  bình  thường, <br /> không  tái  phát  tổn  thương  lao  cột  sống  tại  thời <br /> điểm  6  tháng  sau  mổ.  Mức  độ  giảm  đau  khi <br /> không dùng thuốc giảm đau được đánh giá trên <br /> thang  điểm  VAS,  với  điểm  0  là  không  đau  và <br /> điểm 10 là đau rất nhiều. <br /> Các  số  liệu  được  thống  kê  bằng  phần  mềm <br /> SPSS 16.0. Góc Cobb và thang điểm VAS trước và <br /> sau mổ được so sánh bằng phép kiểm ANOVA. <br /> Phục hồi chức năng thần kinh được đánh giá với <br /> phép kiểm Chi bình phương. Giá trị p