Phụ nữ tham gia công tác lãnh đạo, quản lý ở Việt Nam: Một số yếu tố tác động và các giải pháp

Xã hội học, số 4(112), 2010 3<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Phô n÷ tham gia c«ng t¸c l·nh ®¹o, qu¶n lý:<br /> mét sè yÕu tè t¸c ®éng vµ c¸c gi¶i ph¸p<br /> <br /> NguyÔn H÷u Minh* vµ TrÇn ThÞ V©n Anh**<br /> <br /> 1. Phô n÷ tham gia c«ng t¸c qu¶n lý ë ViÖt Nam<br /> Ngµy 29 th¸ng 11 n¨m 2006, Quèc héi khãa XI, kú häp thø 10 ®· th«ng qua LuËt<br /> B×nh ®¼ng giíi, t¹o ra hµnh lang ph¸p lý quan träng ®Ó thùc hiÖn môc tiªu b×nh ®¼ng<br /> nam n÷ ®· ®­îc §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam nªu ra tõ LuËn c­¬ng chÝnh trÞ n¨m 1930.<br /> TiÕp ®ã, ngµy 27 - 4 - 2007, Bé ChÝnh trÞ ®· ban hµnh NghÞ quyÕt sè 11-NQ/TW vÒ<br /> c«ng t¸c c¸n bé n÷ thêi kú ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa ®Êt n­íc: “X©y<br /> dùng, ph¸t triÓn v÷ng ch¾c ®éi ngò c¸n bé n÷ t­¬ng xøng víi vai trß to lín cña phô n÷<br /> lµ yªu cÇu kh¸ch quan, lµ néi dung quan träng trong chiÕn l­îc c«ng t¸c c¸n bé cña<br /> §¶ng”. §iÒu ®ã kh¼ng ®Þnh quyÕt t©m cña §¶ng, Nhµ n­íc thùc hiÖn môc tiªu B×nh<br /> ®¼ng giíi vµ sù tiÕn bé cña phô n÷ ViÖt Nam.<br /> NghÞ quyÕt 11/NQ-TW x¸c ®Þnh mét sè néi dung ®Þnh h­íng quan träng ®èi víi<br /> c«ng t¸c quy ho¹ch, ®µo t¹o båi d­ìng vµ bè trÝ sö dông c¸n bé n÷:<br /> - X©y dùng quy ho¹ch c¸n bé n÷ trong quy ho¹ch tæng thÓ vÒ c¸n bé cña §¶ng ë<br /> tõng cÊp, tõng ngµnh, tõng ®Þa ph­¬ng;<br /> - Ch¨m lo ®µo t¹o, båi d­ìng c¸n bé n÷ ®Ó chñ ®éng vÒ nh©n sù;<br /> - Thùc hiÖn nguyªn t¾c b×nh ®¼ng gi÷a nam vµ n÷ vÒ ®é tuæi trong quy ho¹ch,<br /> ®µo t¹o, ®Ò b¹t vµ bæ nhiÖm.<br /> - ChØ tiªu ph¸t triÓn ®éi ngò c¸n bé n÷ ®Õn n¨m 2020:<br /> + Tham gia cÊp uû §¶ng ®¹t tõ 25% trë lªn;<br /> + §¹i biÓu Quèc héi vµ H§ND c¸c cÊp tõ 35% ®Õn 40%;<br /> + C¬ quan, ®¬n vÞ tû lÖ n÷ 30% trë lªn nhÊt thiÕt cã c¸n bé l·nh ®¹o chñ chèt<br /> lµ n÷.<br /> Sau h¬n 2 n¨m triÓn khai LuËt B×nh ®¼ng giíi (B§G) vµ NghÞ quyÕt cña BCT,<br /> mét sè môc tiªu b×nh ®¼ng giíi ®· ®­îc thùc hiÖn b­íc ®Çu. NhiÒu tØnh thµnh vµ<br /> ban/ngµnh ®· tæ chøc tËp huÊn vÒ LuËt B×nh ®¼ng giíi vµ qu¸n triÖt NghÞ quyÕt 11-<br /> BCT, x©y dùng ch­¬ng tr×nh hµnh ®éng cô thÓ ®Ó thùc hiÖn LuËt vµ NghÞ quyÕt. Sè<br /> c¸n bé n÷ ®­îc s¾p xÕp vµo c¸c vÞ trÝ l·nh ®¹o cÊp ñy ®· t¨ng lªn. Ch¼ng h¹n, theo sè<br /> liÖu cña Ban Tæ chøc T¦ vµ §¶ng ®oµn Héi Liªn hiÖp Phô n÷ ViÖt Nam th× cÊp BÝ th­<br /> T¦ vµ ñy viªn BCHTW (kÓ c¶ ñy viªn dù khuyÕt) còng nh­ cÊp ñy viªn c¸c cÊp<br /> tØnh/thµnh vµ c¬ së cña nhiÖm kú 2006 - 2010 ®Òu t¨ng so víi nhiÖm kú tr­íc ®ã.<br /> <br /> *<br /> PGS.TS. ViÖn Gia ®×nh vµ Giíi<br /> **<br /> TS. ViÖn Gia ®×nh vµ Giíi<br /> <br /> <br /> <br /> Bản quyền thuộc viện Xã hội học www.ios.org.vn<br /> 4 Phụ nữ tham gia công tác lãnh đạo, quản lý….<br /> <br /> <br /> <br /> (§¶ng ®oµn Héi Liªn hiÖp Phô n÷ ViÖt Nam 2009)<br /> Tuy nhiªn, ë nhiÒu ®Þa ph­¬ng, ban/ngµnh, viÖc thùc hiÖn LuËt B§G vµ NghÞ<br /> quyÕt 11 cßn ch­a ®¹t yªu cÇu. Sè c¸n bé n÷ tham gia c¸c chøc danh l·nh ®¹o kh«ng<br /> ®¹t ®­îc chØ tiªu ®Ò ra. Ch¼ng h¹n, tØ lÖ ®¹i biÓu Quèc héi lµ phô n÷ dù kiÕn lµ 30%<br /> trë lªn (V¨n b¶n sè 698/UBTVQH11 ngµy 28/2/2007), song tØ lÖ ®¹i biÓu n÷ ®­îc bÇu<br /> vµo Quèc héi khãa XII chØ lµ 25,76%, gi¶m 1,55% so víi khãa XI. §èi víi c¸c chøc danh<br /> chÝnh quyÒn tõ cÊp Vô tr­ëng trë lªn, sè liÖu cho ®Õn n¨m 2009 cho thÊy tØ lÖ phô n÷<br /> tham gia ®Òu gi¶m so víi nhiÖm kú 1999 - 2004. (TL§D 2009)<br /> ViÖc ph¸t hiÖn, giíi thiÖu nguån c¸n bé n÷ ®­a vµo quy ho¹ch cÊp uû vµ c¸c chøc<br /> danh l·nh ®¹o c¸c cÊp cho nhiÖm kú 2010 - 2015 ®· ®­îc cÊp uû c¸c cÊp quan t©m h¬n.<br /> Tuy nhiªn, nÕu so víi chØ tiªu tû lÖ n÷ cÊp ñy ®Ò ra trong NghÞ quyÕt ®Õn 2020 lµ 25%<br /> th× hÇu hÕt c¸c tØnh/thµnh ph¶i phÊn ®Êu rÊt nhiÒu víi thêi gian dµi míi ®¹t. §Æc<br /> biÖt, tû lÖ c¸n bé n÷ ®­îc ®­a vµo diÖn quy ho¹ch c¸n bé chñ chèt c¸c cÊp lµ rÊt thÊp<br /> (TL§D 2009).<br /> Hai n¨m lµ kho¶ng thêi gian ch­a dµi ®èi víi viÖc thay ®æi c¬ cÊu ®éi ngò c¸n<br /> bé bëi lÏ chóng ta kh«ng thÓ cã ngay ®éi ngò c¸n bé n÷ ®¸p øng yªu cÇu cña nhiÖm<br /> vô míi mµ kh«ng tr¶i qua qu¸ tr×nh ®µo t¹o. Tuy nhiªn, ®iÒu quan träng lµ chØ ra<br /> nh÷ng yÕu tè g©y trë ng¹i cho viÖc x©y dùng ®éi ngò c¸n bé n÷ ®¸p øng yªu cÇu ®Æt<br /> ra.<br /> 2. Mét sè yÕu tè g©y trë ng¹i cho viÖc x©y dùng ®éi ngò c¸n bé l·nh ®¹o,<br /> qu¶n lý n÷<br /> 2.1. NhËn thøc vÒ vai trß cña phô n÷ vµ c«ng t¸c c¸n bé n÷<br /> NhiÒu nghiªn cøu ®· x¸c nhËn t×nh tr¹ng nhËn thøc cßn h¹n chÕ cña kh«ng Ýt<br /> c¸n bé l·nh ®¹o vµ ng­êi d©n vÒ vai trß cña phô n÷ vµ c«ng t¸c c¸n bé n÷. §iÒu ®ã b¾t<br /> nguån tõ ®Þnh kiÕn giíi truyÒn thèng vÒ vai trß cña phô n÷ nãi chung, g¾n phô n÷ víi<br /> c«ng viÖc ch¨m sãc gia ®×nh vµ nam giíi víi viÖc kiÕm tiÒn gióp gia ®×nh. Mét sè ®Þnh<br /> kiÕn giíi th­êng gÆp nh­:<br /> • Nam lµm viÖc lín, n÷ ch¨m sãc gia ®×nh: "®µn «ng x©y nhµ, ®µn bµ x©y tæ Êm";<br /> • Nam nh×n xa tr«ng réng h¬n n÷: "®µn «ng n«ng næi giÕng kh¬i, ®µn bµ s©u s¾c<br /> nh­ c¬i ®ùng trÇu".<br /> NhiÒu cÊp uû vµ chÝnh quyÒn c¸c cÊp ch­a coi c«ng t¸c c¸n bé n÷ lµ mét bé<br /> phËn quan träng trong c«ng t¸c c¸n bé cña §¶ng. Cßn biÓu hiÖn thiÕu tin t­ëng vµo<br /> kh¶ n¨ng cña c¸n bé n÷, ng¹i tuyÓn dông n÷. Nghiªn cøu cña Héi LHPN ViÖt Nam<br /> chØ ra r»ng khu«n mÉu giíi cßn kh¸ râ trong nhËn thøc cña c¸n bé khi nh÷ng ng­êi<br /> ®­îc hái chñ yÕu chän nam lµm cÊp tr­ëng vµ lµm qu¶n lý chuyªn m«n vµ chän n÷<br /> lµm cÊp phã vµ lµm c«ng t¸c hµnh chÝnh, c«ng t¸c ®oµn thÓ (Ban nghiªn cøu, 2003).<br /> NhiÒu ng­êi coi nam giíi cã ®Çy ®ñ nh÷ng phÈm chÊt cña l·nh ®¹o h¬n so víi<br /> phô n÷ vµ phô n÷ kh«ng nªn tham gia vµo c«ng t¸c l·nh ®¹o v× nh­ vËy sÏ mÊt ®i tÝnh<br /> n÷, mét ®Æc ®iÓm kh«ng thÓ thiÕu cña ph¸i ®Ñp. ChÝnh v× vËy, kh«ng chØ nam giíi mµ<br /> <br /> <br /> <br /> Bản quyền thuộc viện Xã hội học www.ios.org.vn<br />  Nguyễn Hữu Minh & Trần Thị Vân Anh 5<br /> <br /> <br /> c¶ phô n÷ còng sÏ cã xu h­íng ñng hé mét ng­êi nam giíi lµm l·nh ®¹o nÕu ng­êi phô<br /> n÷ vµ nam giíi cã cïng c¸c n¨ng lùc vµ ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt.<br /> §Þnh kiÕn giíi thÓ hiÖn trong cuéc sèng gia ®×nh còng khiÕn cho c¸c thµnh viªn<br /> gia ®×nh, ®Æc biÖt lµ ng­êi chång, kh«ng t¹o ®iÒu kiÖn cho ng­êi phô n÷ tham gia c«ng<br /> t¸c. Cßn cã nh÷ng quan niÖm nh­: ng­êi phô n÷ nªn kÐm thµnh ®¹t trong x· héi h¬n<br /> chång th× míi gi÷ ®­îc h¹nh phóc gia ®×nh. V× vËy khi buéc ph¶i lùa chän gi÷a c«ng<br /> viÖc gia ®×nh vµ c«ng viÖc x· héi th× ng­êi phô n÷ th­êng lùa chän gia ®×nh. Mét n÷<br /> c¸n bé l·nh ®¹o cÊp tØnh chia sÎ: “chÞ em m×nh cã suy nghÜ lµ c«ng viÖc x· héi xa x¨m<br /> l¾m, lµm th× lµm, kh«ng biÕt m×nh cã vµo qui ho¹ch ®­îc kh«ng… Cßn [ch¼ng may]<br /> khi quay vÒ mµ gia ®×nh tan n¸t th× m×nh kh«ng cßn g×” (TrÇn ThÞ V©n Anh vµ céng<br /> sù, 2009). Trong bèi c¶nh cña mét x· héi mµ nÒn kinh tÕ cßn ch­a ph¸t triÓn, nhiÒu<br /> ng­êi coi ®©y lµ mét sù lùa chän hîp lý nh»m tèi ®a hãa lîi Ých gia ®×nh.<br /> 2.2. Nh÷ng vÊn ®Ò vÒ chÝnh s¸ch, c¬ chÕ c«ng t¸c c¸n bé n÷<br /> Quan ®iÓm, môc tiªu ph¸t triÓn ®éi ngò c¸n bé n÷ ®Õn n¨m 2020 vµ c¸c nhiÖm<br /> vô c«ng t¸c c¸n bé n÷ mµ NghÞ quyÕt 11/NQ-TW ®Ò ra ch­a ®­îc sù chØ ®¹o chÆt chÏ,<br /> quyÕt liÖt cña c¸c cÊp uû §¶ng ë nhiÒu ®Þa ph­¬ng, bé, ngµnh. NghÞ quyÕt 11 cña Bé<br /> ChÝnh trÞ chñ yÕu míi ®­îc qu¸n triÖt t¹i c¸c héi nghÞ cÊp ñy, mét sè n¬i phæ biÕn trªn<br /> c¸c ph­¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng, ®¨ng trªn c¸c b¶n tin cña cÊp ñy.<br /> C¸c chÝnh s¸ch nh»m ph¸t triÓn ®éi ngò c¸n bé n÷ trong l·nh ®¹o, qu¶n lý ch­a<br /> ®­îc x©y dùng vµ thùc hiÖn thèng nhÊt chung trªn c¶ n­íc. C¸c chÝnh s¸ch cô thÓ vÒ<br /> quy ho¹ch, ®µo t¹o, båi d­ìng, bæ nhiÖm, lu©n chuyÓn ®èi víi c¸n bé n÷, ®Æc biÖt ®èi<br /> víi c¸n bé n÷ lµ trÝ thøc, c«ng nh©n, ng­êi d©n téc thiÓu sè, t«n gi¸o còng nh­ chÝnh<br /> s¸ch ®Æc thï ®èi víi c¸n bé n÷ c«ng t¸c ë vïng cao, vïng s©u, biªn giíi, h¶i ®¶o, lµ<br /> ng­êi d©n téc thiÓu sè, c¸n bé n÷ ®i häc cã con nhá ®Òu ch­a cã.<br /> ViÖc ban hµnh c¸c v¨n b¶n h­íng dÉn cßn chËm vµ mét sè v¨n b¶n h­íng dÉn,<br /> quy ®Þnh cô thÓ vÒ c«ng t¸c quy ho¹ch, ®µo t¹o, bæ nhiÖm ban hµnh sau khi cã NghÞ<br /> quyÕt 11/NQ-TW ®· kh«ng thÓ hiÖn ®óng tinh thÇn NghÞ quyÕt. Ch­a cã v¨n b¶n<br /> h­íng dÉn thùc hiÖn NghÞ quyÕt 11 vÒ thùc hiÖn nguyªn t¾c b×nh ®¼ng gi÷a nam<br /> vµ n÷ vÒ ®é tuæi trong quy ho¹ch, ®µo t¹o, ®Ò b¹t vµ bæ nhiÖm. NhiÒu<br /> tØnh/thµnh, Bé, ngµnh vÉn cã ph©n biÖt ®é tuæi trong quy ho¹ch, bæ nhiÖm/®Ò b¹t.<br /> QuyÕt ®Þnh cña Bé tr­ëng Bé Néi vô sè 04/2006 Q§/BNV ngµy 25 th¸ng 01 n¨m<br /> 2006 vÒ viÖc söa ®æi kho¶n 3 ®iÒu 3 cña QuyÕt ®Þnh sè 104/2005/Q§-BNV ngµy 13<br /> th¸ng 10 n¨m 2005, Quy chÕ cö c¸n bé c«ng chøc ®i ®µo t¹o, båi d­ìng ë n­íc ngoµi<br /> b»ng nguån ng©n s¸ch Nhµ n­íc quy ®Þnh sau ®µo t¹o vÒ cßn thêi gian phôc vô trong<br /> c¬ quan nhµ n­íc 10 n¨m. C¨n cø vµo quy ®Þnh vÒ tuæi vÒ h­u hiÖn nay th× trªn thùc<br /> tÕ, t¸c ®éng cña quy ®Þnh míi vÉn lµ n÷ cã Ýt h¬n nam Ýt nhÊt lµ n¨m n¨m c¬ héi ®i<br /> ®µo t¹o, tøc lµ giíi h¹n c¬ héi ph¸t triÓn cña c¸n bé n÷.<br /> ViÖc ban hµnh vµ thùc hiÖn chÝnh s¸ch ®èi víi c¸n bé n÷ hiÖn nay tuú thuéc vµo<br /> sù quan t©m vµ ®iÒu kiÖn cña tõng ®Þa ph­¬ng, ban, ngµnh. C¸c tØnh, thµnh hÇu hÕt<br /> cã chÝnh s¸ch hç trî b»ng tiÒn ®èi víi c¸n bé n÷ ®­îc cö ®i häc, møc hç trî cao h¬n c¸n<br /> <br /> <br /> <br /> Bản quyền thuộc viện Xã hội học www.ios.org.vn<br /> 6 Phụ nữ tham gia công tác lãnh đạo, quản lý….<br /> <br /> <br /> <br /> bé nam. Mét sè tØnh/thµnh cã x©y dùng quü khuyÕn häc vµ ph¸t triÓn tµi n¨ng n÷ (TP.<br /> Hå ChÝ Minh, §ång Nai, B×nh ThuËn). Tuy nhiªn, tû lÖ c¸n bé n÷ trÎ tuæi, cã triÓn<br /> väng ®­a ®i ®µo t¹o t¹i n­íc ngoµi víi ngµnh nghÒ phï hîp ch­a ®­îc nhiÒu (míi râ<br /> nÐt ë TP. Hå ChÝ Minh). C¸c Bé hÇu nh­ ch­a cã chÝnh s¸ch hç trî riªng khuyÕn<br /> khÝch c¸n bé n÷ tham gia ®µo t¹o, båi d­ìng.<br /> ViÖc triÓn khai thùc hiÖn LuËt B§G cßn chËm. NhiÒu c¸n bé ch­a cã kiÕn thøc<br /> s©u vÒ giíi nªn khã thùc hiÖn chØ ®¹o LuËt B§G. ViÖc ban hµnh chËm c¸c NghÞ ®Þnh<br /> h­íng dÉn thi hµnh LuËt B§G ®· h¹n chÕ viÖc thùc hiÖn luËt ë c¬ së. 1 Ch­a cã chiÕn<br /> l­îc phï hîp n©ng cao n¨ng lùc c¸n bé vµ ng­êi d©n vÒ b×nh ®¼ng giíi. ViÖc tuyªn<br /> truyÒn trong ®éi ngò c¸n bé viªn chøc cßn mê nh¹t. Ch­a cã bé chØ sè vµ hÖ thèng d÷<br /> liÖu thèng kª vÒ vÊn ®Ò nµy ®Ó qu¶n lý vµ gi¸m s¸t vÒ b×nh ®¼ng giíi (ViÖn Gia ®×nh<br /> vµ Giíi, 2009).<br /> C«ng t¸c kiÓm tra viÖc thùc hiÖn c¸c chÝnh s¸ch, ph¸p luËt vÒ b×nh ®¼ng giíi cßn<br /> ch­a ®­îc quan t©m ®óng møc. MÆc dï ®· cã nh÷ng quy ®Þnh vÒ tû lÖ n÷ l·nh ®¹o<br /> nh­ng nÕu ®Þa ph­¬ng kh«ng thùc hiÖn ®­îc yªu cÇu ®ã th× còng kh«ng gi¶i tr×nh lý<br /> do v× sao kh«ng ®¹t ®­îc yªu cÇu vµ còng kh«ng bÞ ¶nh h­ëng g× ®Õn thµnh tÝch cña<br /> ®Þa ph­¬ng (TrÇn ThÞ V©n Anh vµ céng sù, 2009).<br /> Nh÷ng quan ®iÓm c¬ b¶n cña LuËt B§G ®· ®­îc quan t©m vËn dông khi x©y<br /> dùng còng nh­ söa ®æi, bæ sung c¸c bé luËt kh¸c. C¬ chÕ thÈm tra c¸c dù ¸n luËt vÒ<br /> khÝa c¹nh giíi ®· ®­îc Uû ban c¸c vÊn ®Ò x· héi cña Quèc héi thùc hiÖn. Tuy nhiªn,<br /> trong thùc tÕ, mét sè quan ®iÓm c¬ b¶n cña LuËt B§G vµ NQ 11 cña BCT ch­a ®­îc<br /> qu¸n triÖt ®Çy ®ñ, nhÊt lµ ë mét sè bé luËt l©u nay vÉn cã c¸c ®iÓm g©y tranh c·i vÒ<br /> b×nh ®¼ng giíi nh­ LuËt Lao ®éng vµ LuËt C¸n bé c«ng chøc. Nh÷ng khã kh¨n th­êng<br /> gÆp trong viÖc lång ghÐp giíi vµo chÝnh s¸ch, ph¸p luËt lµ: thiÕu sù cam kÕt cña l·nh<br /> ®¹o; thiÕu chiÕn l­îc phï hîp; thiÕu nguån lùc vµ c¸n bé thiÕu n¨ng lùc; thiÕu hÖ<br /> thèng gi¸m s¸t, ®¸nh gi¸, quy tr¸ch nhiÖm; thiÕu sè liÖu cÇn thiÕt ®Ó ph©n tÝch vÒ bÊt<br /> b×nh ®¼ng giíi; v.v.<br /> Mét trong nh÷ng ®iÓm mÊu chèt cã liªn quan nhiÒu ®Õn viÖc n©ng cao sè l­îng<br /> vµ chÊt l­îng c¸n bé l·nh ®¹o n÷ lµ ®é tuæi vÒ h­u cña c¸n bé n÷ tr­íc thêi h¹n<br /> cña nam 5 n¨m, bëi lÏ c¸c quy ®Þnh liªn quan ®Õn tuæi quy ho¹ch, ®µo t¹o - båi<br /> d­ìng, ®Ò cö, bæ nhiÖm, v.v.. ®Òu c¨n cø vµo tuæi nghØ h­u. Nh÷ng quy ®Þnh vÒ ®é tuæi<br /> nµy ®ang ®Æt nam vµ n÷ trªn nh÷ng mÆt b»ng so s¸nh kh¸c nhau, vµ g©y khã kh¨n<br /> cho viÖc quy ho¹ch, ®µo t¹o, båi d­ìng c¸n bé n÷. Quy ®Þnh vÒ tuæi dÉn ®Õn nh÷ng khã<br /> kh¨n ®èi víi c¶ ng­êi sö dông c¸n bé còng nh­ ®èi víi b¶n th©n c¸n bé.<br /> §èi víi ng­êi sö dông c¸n bé, hä gÆp Ýt nhÊt ba khã kh¨n. Thø nhÊt, xÐt tõ hiÖu<br /> qu¶ ®Çu t­ th× viÖc dµnh thêi gian ®Ó båi d­ìng mét c¸n bé n÷ lµ kh«ng cã lîi so víi<br /> mét c¸n bé nam, v× thêi gian lµm viÖc cña nam dµi h¬n 5 n¨m. Thø hai, xÐt vÒ sè<br /> <br /> 1<br /> NhiÒu c¸n bé c¬ së rÊt lóng tóng khi triÓn khai thùc hiÖn luËt do kh«ng cã c¸c nghÞ ®Þnh h­íng dÉn.<br /> Cho ®Õn nay cã 3 NghÞ ®Þnh ChÝnh phñ liªn quan ®Õn viÖc thùc hiÖn LuËt B§G th× NghÞ ®Þnh<br /> 70/2008/N§-CP ra ®êi sau LuËt B§G lµ 1,5 n¨m, NghÞ ®Þnh 48/2009/N§-CP vµ NghÞ ®Þnh 55/2009/N§-<br /> CP ra ®êi sau luËt lµ 2,5 n¨m.<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Bản quyền thuộc viện Xã hội học www.ios.org.vn<br />  Nguyễn Hữu Minh & Trần Thị Vân Anh 7<br /> <br /> <br /> l­îng th× cµng lªn vÞ trÝ qu¶n lý cao sè l­îng n÷ øng viªn cho mét vÞ trÝ cµng Ýt h¬n so<br /> nam øng viªn, mµ Ýt h¬n th× khã lùa chän h¬n. Thø ba, xÐt vÒ t­¬ng quan, khi ®Æt 2<br /> øng viªn nam vµ n÷ cïng ®é tuæi lµm viÖc so s¸nh víi nhau th× n÷ øng viªn vÒ nguyªn<br /> t¾c khã cã thÓ h¬n nam øng viªn vÒ bÒ dµy kinh nghiÖm, ®¬n gi¶n v× hä trÎ h¬n 5 tuæi.<br /> §èi víi c¸n bé n÷, hä ph¶i v­ît qua nhiÒu th¸ch thøc. Thø nhÊt, hä ph¶i thu xÕp<br /> ®Ó ®i häc nh»m ®¶m b¶o c¸c tiªu chuÈn (qu¶n lý hµnh chÝnh nhµ n­íc, lý luËn chÝnh<br /> trÞ vµ/hoÆc sau ®¹i häc) sím nhÊt cã thÓ, hay Ýt nhÊt lµ sím h¬n 5 n¨m so víi nam, nÕu<br /> muèn b¾t kÞp thêi gian cho khung tuæi bæ nhiÖm. ë ®©y hä gÆp th¸ch thøc thø hai lµ<br /> quy ®Þnh hiÖn hµnh vÒ viÖc cö ®i ®µo t¹o/båi d­ìng lµ nh­ nhau ®èi víi nam vµ n÷, vÝ<br /> dô sau 5 n¨m c«ng t¸c. Thø ba, hä ph¶i thu xÕp kÕt h«n trong nh÷ng n¨m ®Çu ra c«ng<br /> t¸c, th­êng lµ sím h¬n c¸c ®ång nghiÖp nam cïng tuæi vµi n¨m, ®Ó tr¸nh bÞ coi lµ “qu¸<br /> th×”. Thø t­, hä còng muèn vµ còng ph¶i thu xÕp ®Ó sinh con, ch¼ng h¹n trong vßng 3 -<br /> 5 n¨m ®Çu sau kÕt h«n, ®Ó tr¸nh ¸p lùc cña gia ®×nh vµ tr¸nh nh÷ng r¾c rèi cã thÓ vÒ<br /> h¹nh phóc gia ®×nh theo quan niÖm th«ng th­êng hiÖn nay. Thø n¨m, khi ®· cã con,<br /> hä ph¶i thu xÕp ®Ó võa nu«i con nhá, võa hoµn thµnh tèt c«ng viÖc ®­îc giao, võa cïng<br /> chång lo kinh tÕ gia ®×nh. Thø s¸u, v­ît qua tÊt c¶ n¨m th¸ch thøc ®Çu, hä ph¶i phÊn<br /> ®Êu ®Ó kh¼ng ®Þnh n¨ng lùc, Ýt nhÊt lµ kh«ng kÐm h¬n so víi ®ång nghiÖp nam, ®Ó<br /> ®­îc l·nh ®¹o c«ng nhËn vµ lùa chän sím h¬n nam 5 n¨m nÕu kh«ng muèn bÞ lo¹i v×<br /> ®é tuæi.<br /> 2.3. C«ng t¸c quy ho¹ch, ®µo t¹o, båi d­ìng vµ bè trÝ sö dông c¸n bé n÷<br /> C«ng t¸c quy ho¹ch<br /> C«ng t¸c quy ho¹ch c¸n bé ë nhiÒu c¬ quan ch­a thÓ hiÖn quan ®iÓm giíi vµ<br /> kh«ng phï hîp víi LuËt B×nh ®¼ng giíi (phô n÷ sinh con vµ nu«i con nhá ph¶i mÊt tõ<br /> 5 n¨m ®Õn 8 n¨m vµ nghØ h­u sím h¬n nam 5 tuæi song tuæi quy ho¹ch gièng nh­ nam<br /> giíi, tuæi ®µo t¹o thÊp h¬n nam giíi).<br /> ViÖc lùa chän c¸n bé quy ho¹ch cßn mang tÝnh tuÇn tù, ®ãng kÝn trong tõng ®¬n<br /> vÞ, ch­a cã ®ét ph¸ dùa trªn viÖc ph©n tÝch mét c¸ch khoa häc, ph¸t hiÖn c¸c tiÒm<br /> n¨ng ®Ó båi d­ìng vµ quy ho¹ch sím. Do nguån c¸n bé n÷ tû lÖ thÊp vµ còng ch­a<br /> thËt kh¶ thi nªn khi c¸n bé n÷ trong qui ho¹ch cã chuyÓn c«ng t¸c hoÆc nghØ h­u th×<br /> ng­êi thay thÕ th­êng lµ nam giíi. Trong nhiÒu cuéc pháng vÊn víi c¸n bé l·nh ®¹o,<br /> ®a sè c¸c ý kiÕn cho r»ng viÖc quy ho¹ch, t¹o nguån cßn lµm theo “thêi vô”, ch­a ®¹t<br /> yªu cÇu t¹o ®éi ngò n÷ l·nh ®¹o ®ñ vµ v÷ng tõ c¬ së vµ ë tõng cÊp (TL§D, 2009).<br /> C«ng t¸c ®µo t¹o, båi d­ìng, bè trÝ, sö dông c¸n bé n÷<br /> §µo t¹o, båi d­ìng c¸n bé n÷ lµ gi¶i ph¸p quan träng nhÊt ®Ó ph¸t triÓn ®éi ngò<br /> c¸n bé n÷ vÒ chÊt l­îng vµ sè l­îng. NghÞ quyÕt 11/NQ-TW cña Bé ChÝnh trÞ x¸c ®Þnh<br /> râ yªu cÇu: “§¶m b¶o tû lÖ n÷ tham gia c¸c kho¸ ®µo t¹o t¹i c¸c tr­êng lý luËn chÝnh<br /> trÞ, qu¶n lý hµnh chÝnh nhµ n­íc tõ 30% trë lªn. Thùc hiÖn cö tuyÓn ®µo t¹o c¸n bé n÷<br /> trong c¸c d©n téc thiÓu sè, t«n gi¸o vµ trong c¸c lÜnh vùc cã tû lÖ c¸n bé n÷ qu¸<br /> thÊp…”.<br /> Sau khi ban hµnh NQ11, c«ng t¸c ®µo t¹o, båi d­ìng c¸n bé n÷ cã chuyÓn biÕn<br /> <br /> <br /> <br /> Bản quyền thuộc viện Xã hội học www.ios.org.vn<br /> 8 Phụ nữ tham gia công tác lãnh đạo, quản lý….<br /> <br /> <br /> <br /> ®¸ng kÓ, tû lÖ c¸n bé n÷ c¸c cÊp ®­îc ®µo t¹o, båi d­ìng t¨ng lªn. Tuy nhiªn, theo<br /> ®¸nh gi¸ cña §¶ng ®oµn Héi liªn hiÖp Phô n÷ ViÖt Nam, chØ tiªu ®µo t¹o lý luËn chÝnh<br /> trÞ t¹i c¸c tr­êng Trung ­¬ng, khu vùc kh«ng ®¸p øng nhu cÇu cña c¸c ®Þa ph­¬ng, bé,<br /> ngµnh v× phô thuéc vµo chØ tiªu ®­îc giao cña Ban Tæ chøc Trung ­¬ng. CÊp huyÖn vµ<br /> cÊp x·, tû lÖ c¸n bé n÷ ®­îc ®µo t¹o thÊp h¬n cÊp tØnh. VÊn ®Ò cö tuyÓn ®µo t¹o c¸n bé<br /> n÷ trong c¸c d©n téc thiÓu sè, t«n gi¸o vµ trong c¸c lÜnh vùc cã tû lÖ c¸n bé n÷ qu¸<br /> thÊp ch­a ®­îc cô thÓ ho¸ thµnh chÝnh s¸ch ®Ó thùc hiÖn (§¶ng ®oµn Héi Liªn hiÖp<br /> Phô n÷ ViÖt Nam, 2009).<br /> Nh­ ®· nªu ë trªn, do nh÷ng quy ®Þnh vÒ ®é tuæi vÒ h­u kh¸c nhau mµ c¬ héi dù<br /> båi d­ìng, ®µo t¹o cña c¸n bé n÷ còng bÞ gi¶m ®i so víi nam giíi. Cã hai nhãm vÊn ®Ò,<br /> mét lµ nh÷ng quy ®Þnh ph©n biÖt ®èi víi nam vµ n÷, vÝ dô quy ®Þnh vÒ tuæi ®i ®µo t¹o,<br /> båi d­ìng chÝnh trÞ, hµnh chÝnh hay tham gia vµo c¸c ®Ò ¸n ®µo t¹o ë n­íc ngoµi. Quy<br /> ®Þnh vÒ tuæi th­êng ¸p dông lµ n÷ d­íi 35 vµ nam d­íi 40 tuæi. Nh÷ng quy ®Þnh nµy,<br /> dï lµ víi môc ®Ých nµo th× còng h¹n chÕ c¬ héi cña n÷ so víi nam. H·y so s¸nh, nÕu<br /> hai ng­êi nam vµ n÷ tèt nghiÖp ®¹i häc ra c«ng t¸c vµ hÕt tËp sù ë tuæi 25 - 27 th× c¬<br /> héi tham gia ®µo t¹o, tÝnh theo n¨m, lµ 10 n¨m ®èi víi n÷ vµ 15 n¨m ®èi víi nam. C¬<br /> héi cña n÷ trªn thùc tÕ b»ng 2/3 so víi c¬ héi cña nam.<br /> Hai lµ nh÷ng quy ®Þnh nh­ nhau nh­ng thùc tÕ l¹i t¸c ®éng kh¸c nhau ®èi víi<br /> nam vµ n÷. VÝ dô ®iÓn h×nh ë ®©y lµ quyÕt ®Þnh cña Bé tr­ëng Bé Néi vô sè 04/2006<br /> Q§/BNV ngµy 25 th¸ng 01 n¨m 2006 nh­ ®· nªu ë trªn.<br /> Víi nh÷ng quy ®Þnh nh­ vËy vÒ ®é tuæi ®µo t¹o, båi d­ìng, c¬ héi cña c¸n bé n÷<br /> ®¸p øng ®­îc c¸c tiªu chuÈn cña vÞ trÝ l·nh ®¹o sÏ Ýt h¬n nam giíi vµ lµm cho nhiÒu<br /> c¸n bé n÷ kh«ng cã ®iÒu kiÖn ®¶m ®­¬ng nh÷ng c«ng viÖc l·nh ®¹o mµ hä cã thÓ lµm<br /> tèt ®­îc.<br /> Liªn quan ®Õn viÖc ®µo t¹o, båi d­ìng c¸n bé th× ®iÒu quan träng lµ ph¶i cã lé<br /> tr×nh cô thÓ ®Ó t¹o nguån. §¸ng tiÕc lµ trong thùc tÕ c«ng viÖc nµy ch­a thùc sù lµm<br /> tèt, chÝnh v× vËy mµ t×nh tr¹ng kh¸ phæ biÕn ë nhiÒu ®Þa ph­¬ng chÝnh lµ khi quy<br /> ho¹ch kh«ng cã ®­îc nguån c¸n bé n÷ t­¬ng øng. ChÝnh v× viÖc t¹o nguån ch­a tèt nªn<br /> viÖc ®­a c¸n bé n÷ lªn gÆp khã kh¨n.<br /> Vai trß cña ng­êi ®øng ®Çu c¬ quan hoÆc nh÷ng ng­êi cã tr¸ch nhiÖm<br /> ViÖc triÓn khai chÝnh s¸ch vµ c¸c quy ®Þnh cô thÓ vÒ c«ng t¸c c¸n bé n÷ tïy<br /> thuéc rÊt nhiÒu vµo l·nh ®¹o c¸c ®¬n vÞ, cô thÓ lµ thñ tr­ëng ®¬n vÞ vµ bÝ th­ cÊp ñy.<br /> §iÒu quan träng lµ ng­êi l·nh ®¹o cã t©m, thùc sù ch¨m lo ®èi víi c«ng t¸c c¸n bé n÷,<br /> thÓ hiÖn ë c¸ch lµm viÖc c«ng b»ng, kh¸ch quan, ®ång thêi cã kh¶ n¨ng ®­a ra c¸ch<br /> thøc thùc hiÖn míi, phï hîp víi t×nh h×nh thùc tiÔn. Ch¼ng h¹n, trong viÖc chuÈn bÞ<br /> ®éi ngò c¸n bé, nÕu vÉn gi÷ c¸ch nh×n cò, ®µo t¹o, båi d­ìng c¸n bé hay ®Ò b¹t mét<br /> c¸ch tuÇn tù th× khã ph¸t hiÖn ®­îc c¸n bé n÷ cã tiÒm n¨ng míi. Tuy nhiªn, nÕu cã<br /> c¸ch nh×n v­ît ra khái khu«n mÉu cò th× sÏ t×m ®­îc nguån c¸n bé n÷ ®Ó båi d­ìng.<br /> Vai trß cña ng­êi ®øng ®Çu cßn thÓ hiÖn ë ¶nh h­ëng mµ hä t¹o ra ®èi víi mäi ng­êi<br /> trong ®¬n vÞ th«ng qua quan ®iÓm vµ ý kiÕn cña m×nh. NÕu cã sù qu¸n triÖt vµ chØ ®¹o<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Bản quyền thuộc viện Xã hội học www.ios.org.vn<br />  Nguyễn Hữu Minh & Trần Thị Vân Anh 9<br /> <br /> <br /> cña thñ tr­ëng ®¬n vÞ th× cã thÓ gãp phÇn lµm thay ®æi nhËn thøc cña cÊp d­íi.<br /> Trong thùc tÕ mét sè l·nh ®¹o vÉn cã c¸ch nh×n ®Þnh kiÕn vÒ giíi hoÆc ñng hé<br /> trªn lêi nãi nh­ng ®Þnh kiÕn trong hµnh ®éng. Mét sè ng­êi tuy t¸n thµnh víi viÖc<br /> thùc hiÖn b×nh ®¼ng giíi nh­ng cßn ®¬n gi¶n trong nhËn thøc vµ thiÕu c¸c biÖn ph¸p<br /> cô thÓ. Hä nghÜ r»ng cã luËt råi, cø ®Ó tù nhiªn th× sù bÊt b×nh ®¼ng giíi sÏ tù ®éng<br /> mÊt ®i, mµ kh«ng cã c¸c biÖn ph¸p cô thÓ ®Ó thùc hiÖn. Ch¼ng h¹n, muèn ®­a phô n÷<br /> lªn lµm l·nh ®¹o, nh­ng l¹i chØ chê cã c¸c c¸n bé n÷ ®ñ tiªu chuÈn, kh«ng ®µo t¹o c¸n<br /> bé n÷, kh«ng t¹o m«i tr­êng cho phô n÷ thÓ hiÖn kh¶ n¨ng. Còng cã nh÷ng ng­êi l·nh<br /> ®¹o nh×n b×nh ®¼ng giíi chñ yÕu nh­ lµ mét c«ng cô ®Ó ®¹t ®­îc môc ®Ých kh¸c (qu¶n<br /> trÞ tèt, hiÖu qu¶ kinh tÕ, v.v.) h¬n lµ coi ®ã lµ mét gi¸ trÞ c¬ b¶n, lµ vÊn ®Ò quyÒn con<br /> ng­êi.<br /> 2.4. Nh÷ng khã kh¨n liªn quan trùc tiÕp ®Õn c¸n bé n÷<br /> Tr­íc hÕt ®ã lµ quan niÖm, th¸i ®é cña c¸n bé n÷ ®èi víi c«ng t¸c qu¶n lý l·nh<br /> ®¹o. Mét trë ng¹i kh¸ lín ®èi víi sù v­¬n lªn cña c¸n bé n÷ hiÖn nay ®ã lµ t©m thÕ<br /> muèn dµnh nhiÒu h¬n thêi gian cho c«ng viÖc gia ®×nh v× coi ®ã míi lµ thiªn chøc cña<br /> ng­êi phô n÷. ViÖc tham gia chÝnh trÞ, x· héi lµ c«ng viÖc cña nam giíi. V× vËy, mét bé<br /> phËn kh«ng nhá c¸n bé n÷ cßn biÓu hiÖn tù ti, an phËn, ch­a cã ý chÝ v­¬n lªn vµ<br /> kh«ng chuÈn bÞ ®ñ c¸c ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt ®Ó khi cã yªu cÇu cã thÓ bæ nhiÖm vµo vÞ trÝ<br /> l·nh ®¹o (Ng« ThÞ TuÊn Dung vµ céng sù, 2009). Mét bé phËn phô n÷ e ng¹i khi ph¶i<br /> lu©n chuyÓn xa gia ®×nh, nhiÒu ng­êi an phËn vµ kh«ng nhËn vÞ trÝ l·nh ®¹o khi ®­îc<br /> ph©n c«ng (§¶ng ®oµn Héi Liªn hiÖp Phô n÷ ViÖt Nam 2009, TrÇn ThÞ V©n Anh vµ<br /> céng sù, 2009).<br /> ViÖc kh¾c phôc trë ng¹i vÒ mÆt nhËn thøc nµy kh«ng dÔ dµng v× ®Þnh kiÕn giíi<br /> “nam ngo¹i, n÷ néi” ®· ¨n s©u vµo t©m thøc nhiÒu thÕ hÖ. Ngoµi ra, hoµn c¶nh kinh tÕ<br /> - x· héi vµ quan ®iÓm tèi ®a hãa lîi Ých gia ®×nh nh­ ®· ph©n tÝch ë trªn còng lµ mét<br /> yÕu tè khiÕn cho nhiÒu phô n÷ lùa chän tËp trung cho cuéc sèng gia ®×nh thay v× cè<br /> g¾ng ®Ó ®ãng gãp nhiÒu h¬n cho c«ng viÖc x· héi.<br /> §èi víi nh÷ng ng­êi phô n÷ thùc sù muèn phÊn ®Êu th× viÖc thu xÕp c«ng viÖc<br /> gia ®×nh ®Ó cã ®iÒu kiÖn lµm chuyªn m«n còng gÆp nhiÒu khã kh¨n. VÊn ®Ò nµy ®ßi<br /> hái mét quyÕt t©m rÊt cao cña phô n÷. NhiÒu phô n÷ hiÖn lµ c¸n bé l·nh ®¹o ®· nhÊn<br /> m¹nh ®Õn yÕu tè nç lùc v­¬n lªn, kh¾c phôc trë ng¹i mäi mÆt, nhÊt lµ cè g¾ng ®Ó thu<br /> xÕp c«ng viÖc gia ®×nh, phÊn ®Êu lµm tèt c«ng viÖc ®­îc giao, lµ ®Æc biÖt quan träng<br /> trong qu¸ tr×nh phÊn ®Êu cña hä (TrÇn ThÞ V©n Anh vµ céng sù, 2009).<br /> Sù quan t©m cña ng­êi chång vµ sù ñng hé cña c¸c thµnh viªn kh¸c trong<br /> gia ®×nh ®èi víi viÖc phÊn ®Êu cña phô n÷ còng rÊt quan träng ®èi víi thµnh c«ng<br /> cña phô n÷. NhiÒu phô n÷ thµnh ®¹t trong c«ng t¸c qu¶n lý cho biÕt, nh÷ng g× hä<br /> ®¹t ®­îc kh«ng t¸ch rêi sù ñng hé nhiÖt t×nh cña thµnh viªn gia ®×nh, mµ tr­íc<br /> hÕt lµ ng­êi chång. Sù ñng hé cña ng­êi chång thÓ hiÖn tr­íc hÕt ë th¸i ®é<br /> khuyÕn khÝch ng­êi vî theo ®uæi c«ng viÖc ®ã vµ thø hai, quan träng h¬n, lµ hç<br /> trî ng­êi vî b»ng nh÷ng viÖc lµm cô thÓ ®Ó ng­êi vî cã thÓ ®¹t ®­îc môc tiªu ®Ò<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Bản quyền thuộc viện Xã hội học www.ios.org.vn<br /> 10 Phụ nữ tham gia công tác lãnh đạo, quản lý….<br /> <br /> <br /> ra.<br /> Khi bµn ®Õn nh÷ng khã kh¨n cña c¸n bé n÷ trong qu¸ tr×nh v­¬n lªn còng<br /> cÇn l­u ý ®Õn thêi gian sinh con vµ nu«i con, mét tr¸ch nhiÖm hÕt søc lín lao mµ<br /> nam giíi kh«ng thÓ thay thÕ ®­îc. Do ®Æc ®iÓm sinh häc mµ giai ®o¹n nµy th­êng<br /> xuÊt hiÖn trong thêi gian ®Çu cña c«ng t¸c, nh÷ng lóc cÇn cã sù ®Çu t­ nhiÒu<br /> nhÊt ®Ó lµm quen víi c«ng viÖc vµ n©ng cao tr×nh ®é chuyªn m«n. ChÝnh nh÷ng<br /> khã kh¨n g¾n liÒn víi giai ®o¹n ®Çu nµy ®· lµm chËm b­íc tiÕn l©u dµi cña nhiÒu<br /> ng­êi phô n÷. V× vËy, bªn c¹nh sù nç lùc cña ng­êi phô n÷ th× cÇn cã nh÷ng c¬<br /> chÕ chÝnh s¸ch ®Æc biÖt nh»m gióp ®ì c¸n bé n÷ trong kho¶ng thêi gian nµy.<br /> 3. Mét sè vÊn ®Ò cÇn quan t©m ®èi víi c«ng t¸c c¸n bé n÷ hiÖn nay<br /> VÊn ®Ò t¹o c¬ héi, ®iÒu kiÖn ®Ó phô n÷ tham gia nhiÒu h¬n vµo c«ng t¸c qu¶n<br /> lý, l·nh ®¹o lµ mét ®Þnh h­íng ®óng ®¾n cña §¶ng vµ Nhµ n­íc ta. §iÒu quan<br /> träng lµ lµm thÕ nµo ®Ó c¸c chñ tr­¬ng ®óng ®¾n ®ã ®i vµo thùc tiÔn. B¸c Hå ®·<br /> tõng nhÊn m¹nh, b×nh ®¼ng nam - n÷ “lµ mét cuéc c¸ch m¹ng kh¸ to vµ khã. V×<br /> träng trai khinh g¸i lµ mét thãi quen mÊy ngh×n n¨m ®Ó l¹i. V× nã ¨n s©u trong<br /> ®Çu ãc cña mäi ng­êi, mäi gia ®×nh, mäi tÇng líp x· héi... Vò lùc cña cuéc c¸ch<br /> m¹ng nµy lµ sù tiÕn bé vÒ chÝnh trÞ, kinh tÕ, v¨n hãa, ph¸p luËt. Ph¶i c¸ch m¹ng<br /> tõng ng­êi, tõng gia ®×nh, ®Õn toµn d©n. Dï to vµ khã nh­ng nhÊt ®Þnh thµnh<br /> c«ng.” (Hå ChÝ Minh 1970: 31).<br /> N¨m 2010 sÏ b¾t ®Çu nhiÖm kú ®Çu tiªn thùc hiÖn NghÞ quyÕt 11/NQ-TW cña<br /> Bé ChÝnh trÞ vµ LuËt B×nh ®¼ng giíi víi môc tiªu t¨ng lùc l­îng c¸n bé n÷ lµm<br /> c«ng t¸c qu¶n lý l·nh ®¹o nh­ c¸c chØ tiªu ®· ®Ò ra. Trªn c¬ së nh÷ng ph©n tÝch ë<br /> trªn xin nªu mét sè vÊn ®Ò cÇn quan t©m nh­ sau:<br /> 1. T¨ng c­êng c«ng t¸c truyÒn th«ng ®Ó lµm thay ®æi nhËn thøc cña c¸c cÊp<br /> l·nh ®¹o vµ ng­êi d©n vÒ vai trß phô n÷ vµ vÞ thÕ c¸n bé n÷. §iÒu nµy cã liªn quan<br /> ®Õn ®Þnh kiÕn giíi nãi chung. B×nh ®¼ng giíi cÇn ph¶i ®­îc xem xÐt kh«ng chØ nh­<br /> lµ mét c«ng cô ®Ó ®¹t môc ®Ých nµo ®ã mµ ph¶i ®­îc xem nh­ lµ mét gi¸ trÞ c¬ b¶n<br /> vµ lµ vÊn ®Ò quyÒn con ng­êi. ChÝnh v× vËy, gi¶i quyÕt vÊn ®Ò c¸n bé n÷ còng ph¶i<br /> xuÊt ph¸t tõ ph­¬ng thøc gi¶i quyÕt c¸c nhu cÇu giíi chiÕn l­îc vµ nhu cÇu giíi<br /> thùc tiÔn. Khi ®Æt ra c¸c biÖn ph¸p gi¶i quyÕt nh÷ng nhu cÇu cô thÓ thiÕt yÕu<br /> nh»m gi¶m thiÓu nh÷ng khã kh¨n t¹m thêi cña phô n÷ cÇn ph¶i tÝnh ®Õn nh÷ng<br /> nguyªn nh©n gèc rÔ cña bÊt b×nh ®¼ng giíi, tõ ®ã ®Ò ra nh÷ng gi¶i ph¸p mang tÝnh<br /> chiÕn l­îc h¬n, tøc lµ ®¸p øng nh÷ng nhu cÇu mµ sau ®ã cã thÓ gióp vµo viÖc thay<br /> ®æi c¸c quan hÖ vÒ quyÒn lùc còng nh­ sù ph©n c«ng lao ®éng gi÷a nam vµ n÷ vµ<br /> gãp phÇn c¶i thiÖn b×nh ®¼ng giíi.<br /> 2. Lång ghÐp giíi vµo trong c¸c chñ tr­¬ng, chÝnh s¸ch cña §¶ng vµ Nhµ n­íc.<br /> Lång ghÐp giíi lµ ph­¬ng ph¸p tiÕp cËn, mét biÖn ph¸p chiÕn l­îc nh»m ®¹t ®­îc<br /> B§G trªn diÖn réng trong x· héi. §ã lµ mét qu¸ tr×nh liªn tôc nh»m thay ®æi c¸ch t­<br /> duy, mèi quan hÖ giíi gi÷a nam vµ n÷ còng nh­ c¸ch thøc lµm viÖc cña hä. Lång<br /> ghÐp giíi b¶o ®¶m c¸c kh¸c biÖt cña n÷ vµ nam ®Òu ®­îc coi träng, xem xÐt vµ gi¶i<br /> <br /> <br /> <br /> Bản quyền thuộc viện Xã hội học www.ios.org.vn<br />  Nguyễn Hữu Minh & Trần Thị Vân Anh 11<br /> <br /> <br /> quyÕt mét c¸ch tù gi¸c ngay tõ ®Çu, ë mäi cÊp, mäi giai ®o¹n cña chu tr×nh chÝnh<br /> s¸ch. Nãi c¸ch kh¸c, cÇn ph¶i ®Æt vÊn ®Ò b×nh ®¼ng giíi ngay tõ gèc, tõ sø mÖnh cña<br /> tæ chøc/ch­¬ng tr×nh, tõ trong mçi c«ng ®o¹n cña qu¸ tr×nh ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch<br /> vµ thÓ hiÖn ë mçi biÖn ph¸p chÝnh s¸ch. Thùc hiÖn lång ghÐp giíi ®ßi hái ph¶i cã tÇm<br /> nh×n chiÕn l­îc vÒ giíi; t¨ng c­êng n©ng cao n¨ng lùc vÒ ph©n tÝch giíi cña c¸n bé; cã<br /> c¬ chÕ th­ëng ph¹t, ®¸nh gi¸ vÒ nh÷ng ®iÓm lµm ®­îc hay ch­a lµm ®­îc trong thùc<br /> hiÖn b×nh ®¼ng giíi; x©y dùng v¨n hãa tæ chøc biÕt quan t©m ®Õn chiÒu c¹nh giíi<br /> (khuyÕn khÝch hµnh ®éng b×nh ®¼ng giíi, lªn ¸n hµnh ®éng bÊt b×nh ®¼ng, ®Ò cao c¸c<br /> gi¸ trÞ b×nh ®¼ng giíi); hoµn thiÖn c¸c c«ng cô thùc hiÖn b×nh ®¼ng giíi (quy ®Þnh cô<br /> thÓ, c¸c biÓu mÉu sè liÖu t¸ch theo nam - n÷, c«ng cô theo dâi, b¸o c¸o, gi¸m s¸t…).<br /> 3. Rµ so¸t nh÷ng ®iÓm ch­a hîp lý trong c¸c chÝnh s¸ch hiÖn hµnh c¨n cø vµo<br /> LuËt B×nh ®¼ng giíi vµ NQ11 cña Bé chÝnh trÞ, ®ång thêi t¨ng c­êng c«ng t¸c kiÓm<br /> tra viÖc thùc hiÖn nh÷ng ®iÓm hîp lý trong chÝnh s¸ch ®· cã. Mét sè ®iÓm cÇn quan<br /> t©m xem xÐt söa ®æi ®ã lµ: tuæi vÒ h­u cña c¸n bé n÷, ®Æc biÖt lµ c¸n bé cã häc vÞ, cã<br /> tr×nh ®é chuyªn m«n cao, c¸n bé qu¶n lý; ®é tuæi bæ nhiÖm l·nh ®¹o; ®é tuæi cö ®i<br /> ®µo t¹o. §Ò nghÞ b¶o ®¶m b×nh ®¼ng ®é tuæi ®µo t¹o, quy ho¹ch còng nh­ bæ nhiÖm<br /> cña c¸n bé n÷ vµ nam. Tr­íc m¾t cÇn thùc hiÖn nghiªm tóc Ch­¬ng tr×nh hµnh ®éng<br /> cña ChÝnh phñ giai ®o¹n ®Õn n¨m 2020 thùc hiÖn NghÞ quyÕt sè 11-NQ/T¦ ngµy<br /> 27/4/2007 cña Bé ChÝnh trÞ vÒ c«ng t¸c phô n÷ thêi kú ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp hãa,<br /> hiÖn ®¹i hãa ®Êt n­íc (NghÞ quyÕt sè 57/NQ-CP ngµy 1/12/2009), trong ®ã nhÊn<br /> m¹nh “X©y dùng c¬ chÕ ®¶m b¶o thóc ®Èy sù tham gia cña phô n÷ vµo qu¸ tr×nh ra<br /> quyÕt ®Þnh, t¨ng tû lÖ n÷ øng cö Quèc héi, Héi ®ång nh©n d©n c¸c cÊp”. CÇn chó ý<br /> gi¸m s¸t c¸c ho¹t ®éng do Bé Néi vô chñ tr× vµ phèi hîp víi c¸c bé Gi¸o dôc vµ §µo<br /> t¹o, Bé Tµi chÝnh gåm “H­íng dÉn thùc hiÖn chÝnh s¸ch hç trî n÷ c¸n bé c«ng chøc,<br /> viªn chøc khi tham gia ®µo t¹o, båi d­ìng mang theo con d­íi 30 th¸ng tuæi”; “X©y<br /> dùng vµ thùc hiÖn ch­¬ng tr×nh ®µo t¹o c¸n bé, c«ng chøc n÷ ë c¸c Bé, ngµnh vµ ®Þa<br /> ph­¬ng ®Ó t¹o nguån c¸n bé n÷” vµ ho¹t ®éng do Bé Gi¸o dôc vµ §µo t¹o chñ tr×<br /> “Nghiªn cøu, ban hµnh chÝnh s¸ch hç trî ®Ó t¨ng nhanh tû lÖ phô n÷ ®­îc ®µo t¹o<br /> sau ®¹i häc”. §Þnh kú tæ chøc gi¸m s¸t, ®¸nh gi¸ vµ cã c¸c biÖn ph¸p cô thÓ khen<br /> th­ëng, biÓu d­¬ng ®èi víi c¸c ®Þa ph­¬ng, Bé, ngµnh thùc hiÖn tèt b×nh ®¼ng giíi vµ<br /> chØ tiªu tû lÖ n÷ l·nh ®¹o, vµ phª ph¸n nh÷ng n¬i lµm ch­a tèt. Cã thÓ tæ chøc mét<br /> trang Web cã chøc n¨ng gi¸m s¸t vµ c«ng bè c¸c vi ph¹m vÒ b×nh ®¼ng giíi qua c¸c<br /> v¨n b¶n chÝnh s¸ch hoÆc thùc tÕ ë c¸c ®¬n vÞ. ViÖc nµy sÏ cã t¸c dông n©ng cao tr¸ch<br /> nhiÖm cña c¸c tæ chøc vÒ thùc hiÖn b×nh ®¼ng giíi còng nh­ gãp phÇn n©ng cao nhËn<br /> thøc ph¸p luËt cña c¸n bé vµ ng­êi d©n.<br /> 4. CÇn cã c¬ chÕ vµ quy tr×nh cô thÓ cña viÖc quy ho¹ch c¸n bé vµ t¹o nguån c¸n<br /> bé. Ch¼ng h¹n, nÕu muèn cã mét tû lÖ n÷ nhÊt ®Þnh th× cÇn t×m hiÓu vÒ nguån hiÖn t¹i<br /> c¸n bé n÷ nh­ thÕ nµo, thiÕu nh÷ng tiªu chuÈn g×, cÇn bao nhiªu n¨m hoÆc lµm thÕ<br /> nµo ®Ó ®µo t¹o cÊp tèc c¸n bé n÷ ®Ó ®­a vµo vÞ trÝ l·nh ®¹o. Khi ®· ph¸t hiÖn ra nh÷ng<br /> c¸n bé cã tiÒm n¨ng th× cÇn m¹nh d¹n båi d­ìng mét c¸ch nhanh chãng. VÒ nguyªn<br /> t¾c, viÖc t¹o nguån nµy cÇn b¾t ®Çu tõ c¬ së vµ b¾t ®Çu tõ kh©u tiÕp nhËn c¸n bé míi<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Bản quyền thuộc viện Xã hội học www.ios.org.vn<br /> 12 Phụ nữ tham gia công tác lãnh đạo, quản lý….<br /> <br /> <br /> vµo c«ng t¸c. Nguyªn t¾c t¹o nguån mét c¸ch hiÖu qu¶ lµ theo h×nh kim tù th¸p. VÝ dô<br /> ë cÊp tØnh, ®Ó cã 15% n÷ l·nh ®¹o së, ban, ngµnh th× n÷ tr­ëng/phã phßng ph¶i lµ 20 -<br /> 25%, n÷ c¸n bé c«ng chøc ®¹t tiªu chuÈn quy ®Þnh ph¶i lµ 30 - 40% vµ n÷ tèt nghiÖp<br /> ®­îc tiÕp nhËn vµo c«ng t¸c ph¶i lµ 50%. ViÖc t¨ng c­êng ®µo t¹o båi d­ìng c¸n bé n÷<br /> lµ rÊt quan träng ®Ó chuÈn bÞ nguån c¸n bé. C«ng viÖc nµy ph¶i b¾t ®Çu tõ viÖc b¶o<br /> ®¶m ®µo t¹o häc vÊn cña phô n÷ nãi chung v× hiÖn nay cµng ë tr×nh ®é cao th× sù<br /> chªnh lÖch vÒ häc vÊn cña phô n÷ vµ nam giíi cµng cao.<br /> 5. Më réng c¸c dÞch vô gióp viÖc gia ®×nh lµ c¬ së quan träng ®Ó gi¶m bít thêi<br /> gian ch¨m lo c«ng viÖc gia ®×nh cho c¸n bé n÷, t¹o ®iÒu kiÖn cho hä phÊn ®Êu ®¹t ®­îc<br /> tr×nh ®é vµ kü n¨ng cÇn thiÕt cho c¸c vÞ trÝ l·nh ®¹o. Mét sè s¸ng kiÕn ë c¸c ®Þa<br /> ph­¬ng nh­ më líp ®µo t¹o ng­êi gióp viÖc nhµ; ch¨m sãc ng­êi bÖnh, ch¨m sãc ng­êi<br /> giµ, cã phèi hîp víi y tÕ; tæ chøc nhµ trÎ c«ng lËp gi÷ trÎ 4 - 18 th¸ng tuæi; ph¸t hµnh<br /> c¸c b¶n tin h­íng dÉn mua s¾m cho phô n÷, v.v. lµ rÊt ®¸ng khuyÕn khÝch vµ t¹o ®iÒu<br /> kiÖn cho thùc hiÖn (TrÇn ThÞ V©n Anh vµ céng sù 2009). Cïng víi ®iÒu ®ã cÇn t¨ng<br /> c­êng truyÒn th«ng khuyÕn khÝch nam giíi chia sÎ c«ng viÖc gia ®×nh nhiÒu h¬n, t¹o<br /> ®iÒu kiÖn cho ng­êi vî ph¸t huy ®­îc hÕt kh¶ n¨ng cña hä ®ãng gãp vµo c«ng viÖc x·<br /> héi.<br /> 6. CÇn cã c¸c nghiªn cøu ®¸nh gi¸ mét c¸ch khoa häc viÖc thùc hiÖn LuËt B×nh<br /> ®¼ng giíi vµ NQ11. Nh÷ng ®iÓm nµo ch­a phï hîp th× cÇn ®iÒu chØnh. CÇn x©y dùng<br /> c¬ së d÷ liÖu cã t¸ch biÖt giíi ®Ó ®¶m b¶o chÝnh s¸ch khi ban hµnh phï hîp môc tiªu<br /> B×nh ®¼ng giíi. Mét sè chñ ®Ò nghiªn cøu cÇn ®­îc quan t©m lµ: nhËn thøc giíi vµ<br /> nh÷ng yÕu tè t¸c ®éng ®Õn viÖc phÊn ®Êu cña n÷ l·nh ®¹o t¹i n¬i lµm viÖc vµ gia ®×nh;<br /> nh÷ng m« h×nh thµnh c«ng vµ ch­a thµnh c«ng trong viÖc t¨ng c­êng ®éi ngò l·nh<br /> ®¹o n÷; c¬ së khoa häc cña c¬ chÕ, quy tr×nh ®µo t¹o, båi d­ìng, bæ nhiÖm c¸n bé l·nh<br /> ®¹o n÷.<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Tµi liÖu tham kh¶o<br /> <br /> <br /> 1. Ban Nghiªn cøu - Trung ­¬ng Héi Liªn hiÖp Phô n÷ ViÖt Nam 2003. B¸o c¸o Thùc<br /> tr¹ng ®éi ngò c¸n bé n÷ l·nh ®¹o qu¶n lý vµ ®Ò xuÊt c¸c gi¶i ph¸p t¨ng c­êng sù<br /> b×nh ®¼ng vµ ph¸t triÓn cña c¸n bé n÷ trong qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp hãa - hiÖn ®¹i<br /> hãa ®Êt n­íc. Ch­a xuÊt b¶n.<br /> 2. Bé Lao ®éng - Th­¬ng binh vµ X· héi, Uû ban Quèc gia V× sù tiÕn bé phô n÷, Bé KÕ<br /> ho¹ch vµ §Çu t­. 2009. Héi nghÞ s¬ kÕt thùc hiÖn kÕ ho¹ch hµnh ®éng v× sù tiÕn bé<br /> cña phô n÷ ViÖt Nam giai ®o¹n 2006 - 2010. Hµ Néi<br /> 3. §¶ng ®oµn Héi Liªn hiÖp Phô n÷ ViÖt Nam 2009. B¸o c¸o c«ng t¸c c¸n bé n÷ sau<br /> 2 n¨m thùc hiÖn nghÞ quyÕt 11-NQ/T¦ vÒ c«ng t¸c phô n÷ thêi kú ®Èy m¹nh<br /> c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa ®Êt n­íc (dù th¶o).<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Bản quyền thuộc viện Xã hội học www.ios.org.vn<br />  Nguyễn Hữu Minh & Trần Thị Vân Anh 13<br /> <br /> <br /> 4. Hå ChÝ Minh 1970. Hå Chñ TÞch víi vÊn ®Ò gi¶i phãng phô n÷. NXB Phô n÷.<br /> Hµ Néi.<br /> 5. LuËt B×nh ®¼ng giíi, Quèc héi khãa XI, th«ng qua ngµy 29/11/2006.<br /> 6. NghÞ quyÕt sè 57/NQ-CP ngµy 1/12/2009, Ch­¬ng tr×nh hµnh ®éng cña ChÝnh<br /> phñ giai ®o¹n ®Õn n¨m 2020 thùc hiÖn NghÞ quyÕt sè 11-NQ/T¦ ngµy 27/4/2007<br /> cña Bé ChÝnh trÞ vÒ c«ng t¸c phô n÷ thêi kú ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i<br /> hãa ®Êt n­íc.<br /> 7. Ng« ThÞ TuÊn Dung, Phïng ThÞ Kim Anh, Hµ Minh Kh­¬ng, Lç ViÖt Ph­¬ng<br /> (2009). B¸o c¸o kÕt qu¶ kh¶o s¸t c¸n bé c«ng chøc n÷ ViÖn Khoa häc x· héi ViÖt<br /> Nam n¨m 2008. Ch­a xuÊt b¶n.<br /> 8. TrÇn ThÞ V©n Anh, NguyÔn Ph­¬ng Th¶o, Ng« ThÞ TuÊn Dung 2009. KÕt qu¶<br /> nghiªn cøu ®Þnh tÝnh vÒ n÷ l·nh ®¹o khu vùc nhµ n­íc ë ViÖt Nam. B¸o c¸o nghiªn<br /> cøu göi UNDP.<br /> 9. ViÖn Gia ®×nh vµ Giíi 2009. KÕt qu¶ nghiªn cøu ®Ò tµi : §¸nh gi¸ n¨ng lùc cña c¸c<br /> c¬ quan nhµ n­ícthùc hiÖn LuËt B×nh §¼ng giíi vµ LuËt Phßng chèng B¹o lùc gia<br /> ®×nh”, hîp t¸c víi Bé Lao ®éng, Th­¬ng binh vµ X· héi vµ UNIFEM.<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Bản quyền thuộc viện Xã hội học www.ios.org.vn<br />