Phương pháp tiếp cận dự báo theo kịch bản trong quy hoạch giao thông đô thị bền vững

KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ ỨNG DỤNG<br /> <br /> PHƯƠNG PHÁP TIẾP CẬN DỰ BÁO THEO KỊCH BẢN<br /> TRONG QUY HOẠCH GIAO THÔNG ĐÔ THỊ BỀN VỮNG<br /> <br /> Nguyễn Thị Thanh Mai1*, Trần Quốc Thái2, Nguyễn Xuân Nghĩa3<br /> Tóm tắt: Quy hoạch giao thông bền vững đã được đề cập nhiều trong thời gian gần đây, tuy nhiên để triển<br /> khai trong thực tiễn, còn gặp nhiều vấn đề bất cập. Câu hỏi đặt ra là phương pháp tiếp cận nào phù hợp<br /> cho phép lồng ghép các mục tiêu phát triển bền vững trong triển khai quy hoạch giao thông. Bài viết đưa ra<br /> những đánh giá sơ bộ về phương pháp triển khai quy hoạch giao thông truyền thống theo cách tiếp cận dự<br /> báo. Phương pháp này dựa trên hiện trạng, phân tích các xu hướng đã và đang xảy ra để dự báo mô hình<br /> phát triển cho tương lai. Tuy nhiên, trong nhiều trường hợp, các xu hướng lại không cho thấy mô hình phát<br /> triển bền vững trong tương lai. Phương pháp dự báo theo kịch bản là một cách tiếp cận mới, được áp dụng<br /> gần đây tại các thành phố phát triển, cho phép lồng ghép các mục tiêu phát triển bền vững vào quy hoạch<br /> giao thông. Phương pháp quy định những nhiệm vụ, hành động cần phải triển khai tại thời điểm hiện tại để<br /> lấp đi sự thiếu hụt giữa hiện tại và tương lai mong muốn (kịch bản). Báo cáo giới thiệu phần mềm Vensim,<br /> như một công cụ dự báo theo kịch bản, hiện đang sử dụng trong nghiên cứu cải thiện giao thông tại khuôn<br /> viên INSA Lyon hướng đến môi trường học tập bền vững.<br /> Từ khóa: Giao thông đô thị; phát triển bền vững; sử dụng đất; phương pháp quy hoạch.<br /> Methodology and tools for sustainable urban transport planning<br /> Abstract: Sustainable urban transport planning has been frequently disscussed recently. However, to<br /> implement in practice of Vietnam, it is necessary to seek a new approach that enables integrating sustainable<br /> development goals into transport planning. The paper puts forward an assessment on the traditional approach<br /> to transport planning that is known as a forecasting method. This method is often utilized to predict the future<br /> on the basis of analyzing the current situation and thence forecast the trends for the future development.<br /> However, according to this approach, many current trends are not oriented towards sustainable targets in the<br /> future. Backcasting is a new methodology for planning through setting up the scenarios. Backcasting allows<br /> inserting the sustainable goals into transport planning, such as the suppositions about scenarios of mitigating<br /> greenhouse gas emissions caused by urban transport vehicles. Thereby, backcasting will define the tasks and<br /> actions that need to be carried out at the present time to bridge the gap between the current situation and the<br /> desired future. The paper introduces Vensim software, as a scenario prediction tool is which currently being<br /> used in research project to improve the traffic condition in INSA-Lyon's campus aiming at studying sustainable<br /> environment. This could be a pretext for discussion on necessity of changes more strongly the methodology<br /> in transport planning in Viet Nam.<br /> Keywords: Urban transport; sustainable development; land use; planning methods.<br /> Nhận ngày 20/12/2017; sửa xong 31/01/2018; chấp nhận đăng 28/02/2018<br /> Received: December 20th, 2017; revised: January 31st, 2018; accepted: February 28th, 2018<br /> 1. Giới thiệu - Quy hoạch Giao thông đô thị bền vững (QHGTĐTBV)<br /> Trên thế giới, đã có nhiều thành phố, đô thị rất thành công trong phát triển mô hình giao thông bền<br /> vững (GTBV). GTBV được nghiên cứu ở nhiều lĩnh vực khác nhau như phát triển phương tiện vận tải sử dụng<br /> nhiên liệu sạch, tổ chức giao thông thông minh (các giải pháp công nghệ trong quản lý hoạt động đi lại, vận<br /> chuyển), nghiên cứu vật liệu mới để xây dựng kết cấu hạ tầng giao thông bền vững (GTBV)… Đối với lĩnh vực<br /> PGS.TS, Khoa Kiến trúc và Quy hoạch, Trường Đại học Xây dựng.<br /> TS, Cục phát triển đô thị, Bộ Xây dựng.<br /> 3<br /> ThS, Khoa Kiến trúc và Quy hoạch, Trường Đại học Xây dựng.<br /> * Tác giả chính. E-mail: maixaydung@gmail.com.<br /> 1<br /> 2<br /> <br /> 74<br /> <br /> TẬP 12 SỐ 2<br /> 02 - 2018<br /> <br /> KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ ỨNG DỤNG<br /> quy hoạch, GTBV tập trung vào các giải pháp tích hợp sử dụng đất với phát triển giao thông công cộng, kết<br /> hợp các phương tiện “mềm”. Mục đích hướng đến một đô thị giảm thiểu phát thải khí nhà kính, giảm ô nhiễm<br /> môi trường thông qua việc thiết kế đô thị hợp lý, giảm thiểu đi lại, giảm thiểu tỷ trọng phương tiện cơ giới cá<br /> nhân, cũng như diện tích đất dành cho giao thông.<br /> Các chiến lược chủ đạo cho Quy hoạch giao thông bền vững tập trung vào:<br /> - Khuyến khích phát triển giao thông vận tải sức chở lớn, tốc độ cao (UMRT), xem như phương tiện<br /> chủ đạo, tạo thành bộ khung phát triển cho đô thị;<br /> - Tăng mật độ, tập trung phát triển tại khu vực xung quanh đầu mối giao thông, dọc theo tuyến vận tải<br /> công cộng UMRT;<br /> - Đa dạng sử dụng đất trong khu vực ảnh hưởng của UMRT;<br /> - Phát triển hoạt động đi bộ, xe đạp trong khu vực phát triển mật độ cao.<br /> Một số thành phố đã xây dựng theo mô hình phát triển giao thông bền vững dựa trên hệ thống UMRT.<br /> Ví dụ tại thành phố Curritiba của Brazil, hệ thống BRT đóng vai trò như phương tiện vận tải công cộng chủ<br /> đạo, kiểm soát phát triển không gian đô thị. Các trục tăng trưởng dựa trên trục chiến lược (BRT), trên cơ sở đó<br /> đất đai dọc theo tuyến BRT đều được phép xây dựng với hệ số sử dụng cao; mật độ xây dựng lên đến 100%,<br /> tầng cao không hạn định (ngoại trừ khu vực gần sân bay, chiều cao quy định