YOMEDIA
Quá trình hình thành bệnh đái tháo đường part1
Chia sẻ: Vanthi Bichtram
| Ngày:
| Loại File: PDF
| Số trang:12
84
lượt xem
4
download
Download
Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ
Trình bày được định nghĩa đái tháo đường (ĐTĐ) va các khái niệm rối loạn dung nạp glucose. 2. Nêu được đặc điểm dịch tễ học của đái tháo đường (ĐTĐ). 3. Trình bày được nguyên nhân, bệnh sinh của ĐTĐ typ 1 va typ 2. 4. Trình bày được cơ sở để chẩn đoán ĐTĐ theo YHHĐ va chẩn đoán 2 nhóm bệnh cảnh lâm sang ĐTĐ theo YHCT.
AMBIENT/
Chủ đề:
Nội dung Text: Quá trình hình thành bệnh đái tháo đường part1
- Bài 19
BỆNH ĐÁI THÁO ĐƯỜNG
MỤC TIÊU
1. Tr×nh bày ®ưîc ®Þnh nghÜa ®¸i th¸o ®ưêng (§T§) va c¸c kh¸i
niÖm
rèi lo¹n dung n¹p glucose.
2. Nªu ®ưîc ®Æc ®iÓm dÞch tÔ häc cña ®¸i th¸o ®ưêng (§T§).
3. Tr×nh bày ®ưîc nguyªn nh©n, bÖnh sinh cña §T§ typ 1 va typ 2.
4. Tr×nh bày ®ưîc c¬ së ®Ó chÈn ®o¸n §T§ theo YHH§ va chÈn
®o¸n 2
nhãm bÖnh c¶nh l©m sang §T§ theo YHCT.
5. Tr×nh bày ®ưîc ®ưîc c¸c biÕn chøng cÊp va m¹n tÝnh cña §T§.
6. Nªu ®ưîc nguyªn t¾c va øng dông vao ®iÒu trÞ §T§ typ 2.
7. Tr×nh bày ®ưîc c¸c phư¬ng ph¸p kh«ng dïng thuèc, c¸c
phư¬ng
huyÖt, c¸c bài thuèc và c¸c kinh nghiÖm d©n gian vào ®iÒu trÞ §T§
- theo YHCT.
8. Ph©n tÝch ®ưîc c¬ së lý luËn cña viÖc øng dông ®iÒu trÞ nay.
1. §¹i cư¬ng
1.1. §Þnh nghÜa
§¸i th¸o ®ưêng là bÖnh m¹n tÝnh, cã yÕu tè di truyÒn, do hËu qu¶
tõ t×nh
tr¹ng thiÕu insulin tuyÖt ®èi hay tư¬ng ®èi. BiÓu hiÖn ®Æc trưng
cña bÖnh là
t×nh tr¹ng t¨ng ®ưêng huyÕt cïng víi c¸c rèi lo¹n vÒ chuyÓn hãa
®ưêng, ®¹m,
mì, kho¸ng chÊt. C¸c rèi lo¹n nay cã thÓ ®ưa ®Õn c¸c biÕn chøng
cÊp tÝnh, c¸c
t×nh tr¹ng dÔ bÞ nhiÔm trïng va l©u dai sÏ g©y ra c¸c biÕn chøng ë
m¹ch m¸u
nhá va m¹ch m¸u lín
1.2. Ph©n lo¹i ®¸i th¸o ®ưêng
1.2.1. §¸i th¸o ®ưêng typ 1 (trưíc ®©y cßn gäi la ®¸i th¸o ®ưêng
phô thuéc
- insulin)
§Æc trưng bëi phÇn lín la t×nh tr¹ng thiÕu hôt insulin thø ph¸t do
sù
ph¸ hñy c¸c tÕ bào tiÓu ®¶o Langerhans b»ng c¬ chÕ tù miÔn x¶y ra
trªn c¸c
327
Copyright@Ministry Of Health
®èi tưîng cã hÖ gen nhËy c¶m, mét sè trưêng hîp kh¸c la do sù
mÊt kh¶ n¨ng
s¶n xuÊt insulin kh«ng râ nguyªn nh©n. Sù thiÕu hôt insulin sÏ dÉn
tíi t¨ng
®ưêng huyÕt va acid bÐo sÏ g©y ra t×nh tr¹ng ®a niÖu thÈm thÊu va
nhiÔm
ceton. BÖnh nh©n thưêng gÇy do mÊt nưíc, do m« mì va m« c¬ bÞ
ly gi¶i. §a sè
bÖnh xuÊt hiÖn tõ thêi niªn thiÕu hoÆc thanh thiÕu niªn, nhưng
còng cã thÓ
x¶y ra ë bÊt cø tuæi nao. BÖnh cã tÝnh lÖ thuéc insulin.
- 1.2.2. §¸i th¸o ®ưêng type 2 (®¸i th¸o ®ưêng kh«ng phô thuéc
insulin)
Lo¹i nay chiÕm 80% tæng sè bÖnh nh©n ®¸i th¸o ®ưêng, cã c¬ chÕ
bÖnh
sinh ®a d¹ng, ®Æc trưng bëi t×nh tr¹ng t¨ng ®ưêng huyÕt m¹n tÝnh
va kÕt hîp
víi bÐo ph× trong 60 ư 80% trưêng hîp. BÖnh thưêng xuÊt hiÖn
sau tuæi 30,
phÇn lín bÖnh nh©n ®· cã mét giai ®o¹n bÞ mËp ph×. BÖnh cã liªn
quan ®Õn
yÕu tè di truyÒn va stress. ViÖc ®iÒu trÞ ®«i khi còng dïng insulin
nhưng
kh«ng ph¶i lu«n lu«n, ma thưêng la sö dông c¸c sulfamid.
1.2.3. §¸i th¸o ®ưêng thai kú
§¸i th¸o ®ưêng thai kú ®ưîc ®Þnh nghÜa như mét rèi lo¹n dung
n¹p
glucose, ®ưîc chÈn ®o¸n lÇn ®Çu tiªn trong lóc mang thai. §Þnh
nghÜa nay
- kh«ng lo¹i trõ trưêng hîp bÖnh nh©n ®· cã ®¸i th¸o ®ưêng tõ
trưíc khi cã thai
nhưng chưa ®ưîc chÈn ®o¸n, ¸p dông cho mäi trưêng hîp víi mäi
møc ®é cña
rèi lo¹n dung n¹p glucose dï dïng insulin hay chØ cÇn tiÕt chÕ ®¬n
thuÇn
trong ®iÒu trÞ va ngay c¶ khi ®ưêng huyÕt tiÕp tôc t¨ng sau khi
sinh. Sau khi
sinh 6 tuÇn bÖnh nh©n sÏ ®ưîc ®¸nh gi¸ l¹i ®Ó xÕp vao c¸c nhãm
®¸i th¸o
®ưêng, hoÆc rèi lo¹n ®ưêng huyÕt lóc ®ãi, hoÆc rèi lo¹n dung n¹p
glucose, hoÆc
b×nh thưêng. Trong ®a sè trưêng hîp, thai phô sÏ trë l¹i b×nh
thưêng sau khi
sinh, tuy nhiªn mét sè bÖnh nh©n cã thÓ cã rèi lo¹n dung n¹p ë lÇn
sinh sau,
30 ư 50% bÖnh nh©n sau nay sÏ cã ®¸i th¸o ®ưêng thùc sù hoÆc
typ 1, hoÆc typ
- 2. §¸i th¸o ®ưêng trong thai kú chiÕm tõ 3ư5% sè thai nghÐn.
ChÈn ®o¸n ®¸i
th¸o ®ưêng trong thai kú quan träng v× nÕu ¸p dông ®iÒu trÞ tèt va
theo dâi
thai nhi kü trưíc khi sinh cã thÓ lam gi¶m tû lÖ tö vong va bÖnh lý
chu sinh.
Thai phô bÞ ®¸i th¸o ®ưêng trong thai kú còng t¨ng kh¶ n¨ng bÞ mæ
®Î va cao
huyÕt ¸p.
1.2.4. §¸i th¸o ®ưêng c¸c typ ®Æc biÖt kh¸c
§©y la lo¹i ®¸i th¸o ®ưêng thø ph¸t gÆp trong c¸c trưêng hîp:
ư BÖnh cña tuyÕn tôy: viªm tôy m¹n, ung thư tuyÕn tôy, gi¶i phÉu
c¾t bá
tôy.
ư BÖnh cña tuyÕn yªn: bÖnh khæng lå, cùc ®¹i ®Çu chi.
ư BÖnh tuyÕn gi¸p: cưêng gi¸p tr¹ng.
ư BÖnh tuyÕn thưîng thËn: héi chøng Cushing.
- 328
Copyright@Ministry Of Health
ư NhiÔm s¾c tè s¾t.
ư Do dïng thuèc: corticoid, thuèc ngõa thai, lîi tiÓu thiazid,
diazoxid.
ư U n·o, viªm n·o, xuÊt huyÕt n·o.
1.3. §Æc ®iÓm dÞch tÔ häc
Tû lÖ m¾c bÖnh tiÓu ®ưêng rÊt kh¸c nhau bëi nã phô thuéc vao c¸c
yÕu
tè: ®Þa lý, chñng téc, løa tuæi, møc sèng, thãi quen ¨n uèng sinh
ho¹t va tiªu
chuÈn chÈn ®o¸n.
1.3.1. Tû lÖ m¾c bÖnh tiÓu ®ưêng ë c¸c nưíc
ư Ch©u Mü: 5 ư 10 %. Riªng ë Mü, theo cuéc ®iÒu tra c¬ b¶n søc
kháe quèc
gia, n¨m 1993 cã kho¶ng 7,8 triÖu ngưêi ®ưîc chÈn ®o¸n la ®¸i
th¸o
- ®ưêng, tÇn suÊt cho mäi løa tuæi la 3,1%, trong ®ã ®¸i th¸o ®ưêng
typ 1
khëi bÖnh trưíc 30 tuæi chiÕm kho¶ng 7% tæng sè bÖnh nh©n, phÇn
lín
cßn l¹i la ®¸i th¸o ®ưêng typ 2, kho¶ng 1 ư 2% ®¸i th¸o ®ưêng thø
ph¸t
hoÆc kÕt hîp víi bÖnh kh¸c.
ư Ch©u ¢u: 2 ư 5%.
ư §«ng Nam ¸: 2,2 ư 5%.
ư Singapore: 8,6%.
ư ViÖt Nam: Ha Néi: 1,1% (1991); thanh phè Hå ChÝ Minh 2,52%
(1992) va
4,5% n¨m 2001.
Trªn ph¹m vi toan cÇu, tû lÖ m¾c bÖnh ®¸i th¸o ®ưêng typ 2 theo
ưíc
lưîng n¨m 1994 thay ®æi tõ dưíi 2% ë vïng quª Bantu Tanzania
va Trung
- Quèc, cho ®Õn 40 ư 45% ë s¾c d©n da ®á Pima t¹i Mü va d©n
Micronesia ë
Naru. Sù kh¸c biÖt nay do hËu qu¶ cña sù nhËy c¶m vÒ di truyÒn va
mét sè
c¸c yÕu tè nguy c¬ cã tÝnh x· héi như c¸ch ¨n uèng, mËp ph×, Ýt
vËn ®éng.
Tû lÖ m¾c bÖnh toan bé (prevalence) ®¸i th¸o ®ưêng trªn 20 tuæi:
trªn thÕ
giíi chiÕm 4,0 ư 4,2%; ë c¸c nưíc ph¸t triÓn: 5,8 ư 8%; c¸c nưíc
®ang ph¸t triÓn:
3,2 ư 4,2%; trong ®ã ®¸i th¸o ®ưêng typ 2 chiÕm 80% tÊt c¶ c¸c
trưêng hîp ®¸i
th¸o ®ưêng (tuæi < 65) va 80% cña sè nay cã kÌm theo bÐo ph×. Sè
ngưêi bÞ ®¸i
th¸o ®ưêng typ 2 tiÕp tôc gia t¨ng, nÕu như n¨m 1995 la kho¶ng
135 triÖu
ngưêi trªn toan thÕ giíi, th× n¨m 2000 la 160 triÖu va n¨m 2015 dù
®o¸n sÏ cã
- 300 triÖu ngưêi m¾c bÖnh. Tû lÖ tö vong ®øng hang thø ba sau ung
thư va tim
m¹ch, hang ®Çu trong c¸c bÖnh néi tiÕt.
329
Copyright@Ministry Of Health
§T§
typ 2 ®ưîc
chÈn ®o¸n
§T§ typ 2 kh«ng
®ưîc chÈn ®o¸n
> 50% cã bÖnh
tim m¹ch
20% cã
bÖnh lý
vâng m¹c
9% cã bÖnh
- lý thÇn kinh
ngo¹i biªn
8% cã tæn
thư¬ng tÕ
bao cÇu thËn
DÞch tÔ häc va biÕn chøng cña nã
1.3.2. C¸c yÕu tè nguy c¬ g©y bÖnh ®¸i th¸o ®ưêng
H×nh 19.1. Céng ®ång →≥ 300 triÖu ngưêi míi m¾c §T§ typ 2
ư BÐo ph×, t¨ng huyÕt ¸p, x¬ cøng ®éng m¹ch.
ư Di truyÒn, nhiÔm virus, xuÊt hiÖn víi cïng mét sè bÖnh tù miÔn.
ư Thãi quen Ýt vËn ®éng, ¨n nhiÒu thøc ¨n giau n¨ng lưîng; sö
dông nhiÒu
c¸c chÊt kÝch thÝch như rưîu, thuèc l¸.
ư Phô n÷ sinh con trªn 4kg hoÆc bÞ sÈy thai, ®a èi.
ư Sö dông c¸c thuèc: corticoid, ngõa thai; lîi tiÓu nhãm thiazid,
diazoxid.
- 1.4. C¸c kh¸i niÖm trung gian
C¸c kh¸i niÖm trung gian la muèn nãi lªn kho¶ng trung gian gi÷a
®ưêng
huyÕt b×nh thưêng va ®¸i th¸o ®ưêng. Cã 2 kh¸i niÖm la: rèi lo¹n
dung n¹p
glucose IGT (impaired glucose tolerance) va rèi lo¹n ®ưêng huyÕt
lóc ®ãi IFG
(impaired fasting glucose).
ư ThuËt ng÷ rèi lo¹n dung n¹p glucose: dïng ®Ó chØ nh÷ng ngưêi
cã ®ưêng
huyÕt 2 giê sau khi uèng 75g glucose 140mg/dl va < 200mg/dl.
ư ThuËt ng÷ rèi lo¹n ®ưêng huyÕt lóc ®ãi IFG: dïng ®Ó chØ møc
®ưêng
trong huyÕt tư¬ng lóc ®ãi bÞ rèi lo¹n trong kho¶ng: glucose huyÕt
tư¬ng
lóc ®ãi 110mg/dl (6,1 mmol/l) va < 126mg/dl.
Nång ®é glucose huyÕt tư¬ng lóc ®ãi = 110mg/dl ®ưîc coi la giíi
h¹n cao
Thêm tài liệu vào bộ sưu tập có sẵn:
Báo xấu
LAVA
ERROR:connection to 10.20.1.100:9315 failed (errno=111, msg=Connection refused)
ERROR:connection to 10.20.1.100:9315 failed (errno=111, msg=Connection refused)
Đang xử lý...
Thêm vào BST
Báo xấu
