Quá trình hình thành và phương pháp suy diễn lý luận hình thái kinh tế xã hội với những giá trị khoa học của nó p1

Chia sẻ: Vanthi Bichtram | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:6

Thêm vào BST

Báo xấu

104
lượt xem 19
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Lời mở đầu Lý luận hình thái kinh tế – xã hội là lý luận cơ bản và giữ một vị trí hết sức quan trọng của chủ nghĩa duy vật lịch sử do K.Marx xây dựng nên. Lý luận hình thái kinh tế - xã hội đã được thừa nhận là lý luận khoa học và là phương pháp luận cơ bản trong việc nghiên cứu lĩnh vực học. Nhờ có lý luận hính thaí kinh tế – xã hội, lần đầu tiên trong lịch sử xã hội học K. Marx đã chỉ rõ nguồn gốc, động lực bên...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Quá trình hình thành và phương pháp suy diễn lý luận hình thái kinh tế xã hội với những giá trị khoa học của nó p1

Quá trình hình thành và phương pháp suy diễn lý luận hình thái kinh tế xã hội với những giá trị khoa học của nó Lêi më ®Çu Lý luËn h×nh th¸i kinh tÕ – x· héi lµ lý luËn c¬ b¶n vµ gi÷ mét vÞ trÝ hÕt søc quan träng cña chñ nghÜa duy vËt lÞch sö do K.Marx x©y dùng nªn. Lý luËn h×nh th¸i kinh tÕ - x· héi ®· ®îc thõa nhËn lµ lý luËn khoa häc vµ lµ ph¬ng ph¸p luËn c¬ b¶n trong viÖc nghiªn cøu lÜnh vùc häc. Nhê cã lý luËn hÝnh thaÝ kinh tÕ – x· héi, lÇn ®Çu tiªn trong lÞch sö x· héi häc K. Marx ®· chØ râ nguån gèc, ®éng lùc bªn trong, néi t¹i cña sù ph¸t triÓn x· héi, chØ râ ®îc b¶n chÊt cña tõng chÕ ®é x· héi. Nh vËy qua lý luËn h×nh th¸i kinh tÕ – x· héi gióp chóng ta nghiªn cøu mét c¸ch ®óng ®¾n vµ khoa häc vËn hµnh cña x· héi trong mçi giai ®o¹n nhÊt ®Þnh. Nhng ngµy nay, ®øng tríc nh÷ng sù kiÖn lín nh sù sôp ®æ cña c¸c níc x· héi chñ nghÜa ë §«ng ¢u, ®Æc biÖt lµ Liªn X« - ngän cê ®Çu cña chñ nghÜa x· héi, lý luËn h×nh th¸i kinh tÕ x· héi bÞ phª ph¸n tõ rÊt nhiÒu phÝa sù phª ph¸n kh«ng chØ tõ phÝa ®èi lËp cña chñ nghÜa Marx- Lªnin mµ cßn c¶ mét sè ngêi ®· tõng ®i theo con ®êng cña chñ nghÜa Marx – Lªnin. Nãi chung hä cho r»ng: lý luËn h×nh th¸i kinh tÕ x· héi ®· lçi thêi, l¹c hËu kh«ng thÓ ¸p dông vµo ®iÒu kiÖn hiÖn nay mµ ph¶i thay thÕ b»ng mét lý luËn kh¸c. Tríc t×nh h×nh ®ã buéc chóng ta lµm râ thùc chÊt cña lý luËn h×nh th¸i kinh tÕ x· héi vµ gi¸ trÞ vÒ mÆt khoa häc, tÝnh thêi ®¹i cña nã lµ rÊt cÇn thiÕt ; vÒ thùc tiÔn níc ta ®ang trong qu¸ tr×nh x©y dùng ®Êt níc theo ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa. Trong qu¸ tr×nh ®ã rÊt nhiÒu vÊn ®Ò khã kh¨n ®îc ®Æt ra ®ßi hái ph¶i nghiªn cøu gi¶i quyÕt. §Ó gãp phÇn lµm râ h¬n vÒ lý luËn h×nh th¸i kinh tÕ – x· héi víi nh÷ng gi¸ trÞ khoa häc cña nã, em xin cã mét vµi ph©n tÝch vÒ vÊn ®Ò trªn nh»m hiÓu thªm vÒ tÝnh ®óng ®¾n cña nã.
PhÇn I Néi dung cña h×nh th¸i kinh tÕ - x· héi 1) Kh¸i niÖm. H×nh th¸i kinh tÕ – x· héi lµ mét ph¹m trï cña chñ nghÜa duy vËt lÞch sö dïng ®Ó chØ x· héi ë tõng giai ®o¹n ph¸t triÓn lÞch sö nhÊt ®Þnh, víi nh÷ng quan hÖ s¶n xuÊt cña nã thÝch øng víi lùc lîng s¶n xuÊt ë mét tr×nh ®é nhÊt ®Þnh vµ víi mét kiÕn tróc thîng tÇng ®îc x©y dùng lªn trªn nh÷ng quan hÖ s¶n xuÊt ®ã. KÕt cÊu vµ chøc n¨ng cña c¸c yÕu tè cÊu thµnh h×nh th¸i kinh tÕ – x· héi. X· héi kh«ng ph¶i lµ tæng sè nh÷ng hiÖn tîng, sù kiÖn rêi r¹c nh÷ng c¸ nh©n riªng lÎ. X· héi lµ mét chØnh thÓ toµn vÑn cã c¬ cÊu phøc t¹p. Trong ®ã cã nh÷ng mÆt c¬ b¶n nhÊt lµ lùc lîng s¶n xuÊt, quan hÖ s¶n xuÊt vµ kiÕn tróc thîng tÇng. Mçi mÆt cã vai trß nhÊt ®Þnh vµ t¸c ®éng ®Õn mÆt kh¸c t¹o nªn sù vËn ®éng cña c¬ thÓ x· héi. ChÝnh tÝnh toµn vÑn cña nã ®îc ph¶n ¸nh b»ng kh¸i niÖm h×nh th¸i kinh tÕ – x· héi. Lùc lîng s¶n xuÊt lµ nÒn t¶ng vËt chÊt kü thuËt cña mçi h×nh th¸i kinh tÕ – x· héi. Sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña mçi h×nh th¸i kinh tÕ – x· héi xÐt ®Õn cïng lµ do lùc lîng s¶n xuÊt quyÕt ®Þnh. Lùc lîng s¶n xuÊt ph¸t triÓn qua c¸c h×nh th¸i kinh tÕ – x· héi nèi tiÕp nhau tõ thÊp lªn cao thÓ hiÖn tÝnh liªn tôc trong sù ph¸t triÓn cña x· héi loµi ngêi. Quan hÖ s¶n xuÊt – quan hÖ gi÷a ngêi vµ ngêi trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt – lµ nh÷ng quan hÖ c¬ b¶n, ban ®Çu vµ quyÕt ®Þnh tÊt c¶ mèi quan hÖ x· héi kh¸c, kh«ng cã mèi quan hÖ ®ã th× kh«ng thµnh x· héi vµ quy luËt x· héi. Mçi h×nh th¸i kinh tÕ - x· héi l¹i cã mét kiÓu quan hÖ s¶n xuÊt cña nã t¬ng 2
øng víi tr×nh ®é nhÊt ®Þnh cña lùc lîng s¶n xuÊt. Quan hÖ s¶n xuÊt, ®ã lµ tiªu chuÈn kh¸ch quan ®Ó ph©n biÖt x· héi cô thÓ nµy víi x· héi cô thÓ kh¸c, ®ång thêi tiªu biÓu cho mét giai ®o¹n ph¸t triÓn nhÊt ®Þnh cña lÞch sö. Nh÷ng quan hÖ s¶n xuÊt lµ bé x¬ng cña ¬ thÓ x· héi hîp thµnh c¬ së h¹ tÇng. Trªn c¬ së nh÷ng quan hÖ s¶n xuÊt ®ã h×nh thµnh nªn nh÷ng quan ®iÓm vÒ chÝnh trÞ, ph¸p lý, ®¹o ®øc, triÕt häc v.v...vµ nh÷ng thiÕt chÕ t¬ng øng hîp thµnh kiÕn tróc thîng tÇng x· héi mµ chøc n¨ng x· héi cña nã lµ b¶o vÖ, duy tr× vµ ph¸t triÓn c¬ s¬ h¹ tÇng sinh ra nã. Ngoµi nh÷ng mÆt c¬ b¶n cña x· héi ®· ®Ò cËp ë trªn – lùc lîng s¶n xuÊt, quan hÖ s¶n xuÊt vµ kiÕn tróc thîng tÇng – th× cßn cã nh÷ng quan hÖ d©n téc quan hÖ gia ®×nh vµ c¸c sinh ho¹t x· héi kh¸c. 2. Sù ph¸t triÓn cña c¸c h×nh th¸i kinh tÕ - x· héi lµ mét qu¸ tr×nh lÞch sö tù nhiªn. LÞch sö ph¸t triÓn cña x· héi ®· tr¶i qua nhiÒu giai ®o¹n nèi tiÕp nhau tõ thÊp ®Õn cao. T¬ng øng víi mçi giai ®o¹n lµ mét h×nh th¸i kinh tÕ – x· héi. Sù vËn ®éng thay thÕ nhau cña c¸c h×nh th¸i kinh tÕ – x· héi trong lÞch sö ®Òu do t¸c ®éng cña quy luËt kh¸ch quan, ®ã lµ qu¸ tr×nh lÞch sö tù nhiªn cña x· héi. Marx viÕt : “T«i coi sù ph¸t triÓn cña nh÷ng h×nh th¸i kinh tÕ – x· héi lµ mét qu¸ tr×nh lÞch sö tù nhiªn ”. C¸c mÆt c¬ b¶n hîp thµnh mét h×nh th¸i kinh tÕ – x· héi: lùc lîng s¶n xuÊt quan hÖ s¶n xuÊt vµ kiÕn tróc thîng tÇng kh«ng t¸ch rêi nhau, mµ liªn hÖ biÖn chøng víi nhau h×nh thµnh nªn nh÷ng quy luËt phæ biÕn cña x· héi. §ã lµ quy luËt vÒ sù phï hîp cña quan hÖ s¶n xuÊt víi tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é cña lùc lîng s¶n xuÊt, quy luËt c¬ së h¹ tÇng quyÕt ®Þnh kiÕn tróc thîng tÇng vµ c¸c quy luËt x· héi kh¸c. ChÝnh do t¸c ®éng cña quy luËt kh¸ch quan ®ã, mµ c¸c h×nh th¸i kinh tÕ – x· héi vËn ®éng vµ ph¸t triÓn thay thÕ nhau tõ 3
thÊp lªn cao trong lÞch sö nh mét qu¸ tr×nh lÞch sö tù nhiªn kh«ng phô thuéc vµo ý trÝ, nguyÖn väng chñ quan cña con ngêi. Qu¸ tr×nh ph¸t triÓn lÞch sö tù nhiªn cña x· héi cã nguån gèc s©u xa ë sù ph¸t triÓn cña lùc lîng s¶n xuÊt. Nh÷ng lùc lîng s¶n xuÊt ®îc t¹o ra b»ng n¨ng thùc tiÔn cña con ngêi xong kh«ng ph¶i con ngêi lµm ra theo ý muèn chñ quan. B¶n th©n n¨ng lùc thùc tiÔn cña con ngêi còng bÞ quy ®Þnh bëi nhiÒu ®iÒu kiÖn kh¸ch quan nhÊt ®Þnh. 4
Ng¬× ta lµm ra lùc lîng s¶n xuÊt cña m×nh dùa trªn nh÷ng lùc lîng s¶n 5
xuÊt ®· ®¹t ®îc trong mét h×nh th¸i kinh tÕ – x· héi ®· cã s½n do thÕ hÖ tríc t¹o ra. ChÝnh tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é cña lùc lîng s¶n xuÊt ®· quy ®Þnh mét c¸ch kh¸ch quan tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é quan hÖ s¶n xuÊt, do ®ã, xÐt ®Õn cïng lùc lîng s¶n xuÊt quyÕt ®Þnh qu¸ tr×nh vËn ®éng vµ ph¸t triÓn cña h×nh th¸i kinh tÕ – x· héi nh mét qu¸ tr×nh lÞch sö tù nhiªn. 6