Quy trình đánh giá nguy cơ gây cháy, nổ do hoá chất

QUY TRÌNH ÑAÙNH GIAÙ NGUY CÔ<br /> GAÂY CHAÙY, NOÅ DO HOÙA CHAÁT<br /> ThS. Nguyeãn Thò Thuùy Haèng<br /> CN. Kguyeãn Khaùnh Huyeàn, KS. Nguyeãn Vaên Laâm<br /> <br /> <br /> Abstract caùc söï coá lieân quan ñeán hoùa ñaùnh giaù moái nguy hieåm khi<br /> Currently in the world there chaát keå treân. Nhöng baûn thaân chöa bieát moái nguy hieåm laø gì.<br /> are many hazard analysis caùc hoùa chaát ñöôïc söû duïng Theo Guidelines for Hazard<br /> methods Scientists have syn- trong coâng ngheä khoâng gaây Evaluation Procedures cuûa<br /> thesized and classified about neân caùc söï coá. Chính caùc ñieàu American Institute of<br /> 62 hazard analysis methods, kieän coâng ngheä keát hôïp vôùi Chemical Engineers (AIChE)<br /> used to evaluate the hazards baûn chaát cuûa caùc hoùa chaát söû ñaõ ñöa ra ñònh nghóa veà Moái<br /> that may occur in industrial duïng hoaëc ñöôïc taïo thaønh nguy hieåm trong lónh vöïc ñaùnh<br /> plants. The Fire and Explosion trong coâng ngheä taïo ra caùc giaù caùc moái nguy hieåm do hoùa<br /> Index (F&E!) calculation is a moái nguy hieåm hoaëc laøm traàm chaát:<br /> tool to help determine the troïng theâm caùc moái nguy Moái nguy hieåm laø moät thuoäc<br /> areas of greatest loss potential hieåm. Vì vaäy vieäc xem xeùt tính tính hoùa hoïc hay vaät lyù cuûa<br /> in a particular process when chaát hoùa lyù cuûa caùc hoùa chaát moät loaïi vaät lieäu, hay laø moät<br /> incidents of fire, chemical ñöôïc söû duïng hay ñöôïc saûn ñaëc tröng cuûa moät heä thoáng,<br /> explosion would occur. So this xuaát trong khoái coâng ngheä coâng ngheä hay nhaø maùy… coù<br /> method is often used to evalu- khoâng phaûi laø ñieàu kieän ñuû ñeå khaû naêng gaây ra nguy hieåm.<br /> ate the hazards causing fire or xaùc ñònh moái nguy hieåm, maø Nhö vaäy, ñeå xaùc ñònh moái<br /> explosion due to chemicals caàn phaûi xem xeùt caùc ñieàu nguy hieåm caàn phaûi xaùc ñònh<br /> associated with process unit. kieän coâng ngheä. Trong baøi baùo hai nhieäm vuï chính:<br /> But to evaluate hazards in the naøy, chuùng toâi ñeà caäp ñeán moät<br /> 1. Xaùc ñònh haäu quaû cuï theå;<br /> activities of chemical plants, phaàn keát quaû cuûa ñeà taøi<br /> according to experts can not nghieân cöùu khoa hoïc caáp 2. Xaùc ñònh caùc tính chaát<br /> just use one method in 62 haz- Toång Lieân ñoaøn maõ soá 209 – cuûa hoùa chaát, ñieåm ñaëc tröng<br /> ard analysis methods, that 15/TLÑ laø xaây döïng Quy trình cuûa heä thoáng, coâng ngheä vaø<br /> need to combine methods with ñaùnh giaù nguy cô gaây chaùy, noå nhaø maùy coù theå gaây ra nhöõng<br /> each other. do hoùa chaát trong caùc cô sôû haäu quaû.<br /> I. Môû ñaàu saûn xuaát coù söû duïng hoùa chaát. Nhieäm vuï ñaàu tieân ñôn giaûn<br /> II. Phöông phaùp tieáp caän ñoái nhöng caàn thieát vì noù xaùc ñònh<br /> Döïa treân nhöõng kinh<br /> töôïng nghieân cöùu phaïm vi cuûa nhieäm vuï thöù 2.<br /> nghieäm mang tính thoáng keâ,<br /> thöôøng coù ba daïng cô baûn cuûa Trong quùa trình hoaït ñoäng Haäu quaû khoâng mong<br /> söï coá hay tai naïn lieân quan hoùa chaát, caùc moái nguy hieåm muoán, cuï theå coù theå ñöôïc<br /> ñeán hoùa chaát laø chaùy, noå vaø roø thöôøng lieân quan ñeán caùc phaân loaïi nhö: taùc ñoäng ñeán<br /> ræ hoùa chaát ñoäc haïi. Coù raát hoaït ñoäng. Nhöng caùc nhaø con ngöôøi, taùc ñoäng ñeán moâi<br /> nhieàu nguyeân nhaân gaây neân phaân tích khoâng theå baét ñaàu tröôøng, hay taùc ñoäng ñeán kinh<br /> <br /> <br /> <br /> 56 Taïp chí Hoaït ñoäng KHCN An toaøn - Söùc khoûe & Moâi tröôøng lao ñoäng, Soá 1&2-2012<br />  - Xaây döïng vaø thieát keá heä<br /> thoáng (choáng chaùy noå, boá trí<br /> thieát bò vaø khoaûng caùch,<br /> choáng aên moøn/ xoùi moøn,<br /> choáng thaûm hoïa töï nhieân, söï<br /> dö thöøa).<br /> • Yeáu toá con ngöôøi<br /> - Caùc hoaït ñoäng lieân quan<br /> ñeán vaän haønh (huaán luyeän<br /> nhaân vieân vaän haønh, caùc böôùc<br /> vaän haønh ñöôïc soaïn thaønh<br /> vaên baûn, caùc chính saùch lieân<br /> quan ñeán vaän haønh);<br /> - Caùc hoaït ñoäng lieân quan<br /> ñeán thanh kieåm tra (khoaûng<br /> thôøi gian giöõa caùc laàn thanh<br /> kieåm tra, caùc chính saùch vaø<br /> Hình 1: Nhöõng haäu quaû nghieâm troïng do caùc söï coá gaây ra hoaït ñoäng baûo döôõng, caùc<br /> chöông trình xem xeùt moái<br /> teá. Caùc loaïi haäu quaû cuï theå Nguyeân nhaân: Khi phaân tích nguy hieåm vaø an toaøn, quaûn lyù<br /> ñöôïc chæ ra trong hình 1. nguyeân nhaân gaây ra caùc söï coá chính saùch thay ñoåi);<br /> Moãi loaïi haäu quaû coù theå trong ngaønh coâng nghieäp hoùa - Khaû naêng tieáp xuùc (taàn<br /> ñöôïc tieáp tuïc chia nhoû ra theo chaát, caùc chuyeân gia ñaõ thoáng suaát vaø thôøi gian vaän haønh, soá<br /> loaïi thieät haïi (ví duï nhö phôi keâ goàm 3 yeáu toá chính: yeáu toá nhaân vieân vaän haønh, soá löôïng<br /> nhieãm ñoäc haïi, tieáp xuùc nhieät, vaät lieäu, yeáu toá thieát bò vaø yeáu linh kieän cuûa thieát bò, nhöõng<br /> quaù aùp, löïc cô khí, tia böùc xaï, toá con ngöôøi. 3 yeáu toá naøy kieåu vaän haønh baát thöôøng).<br /> soác ñieän…). Vì vaäy xaùc ñònh ñöôïc hieåu laø: Caùc phöông phaùp xaùc<br /> haäu quaû caøng chính xaùc thì • Yeáu toá vaät lieäu: traïng thaùi ñònh moái nguy hieåm:<br /> caøng deã daøng xaùc ñònh ñöôïc vaät lyù, aùp suaát hôi, tyû troïng, ñoä Sau khi haäu quaû cuûa caùc söï<br /> moái nguy hieåm. nhôùt, ñoä ñoäc, giôùi haïn boác coá ñaõ ñöôïc xaùc ñònh, caùc nhaø<br /> Ñeå xaùc ñònh ñöôïc caùc moái chaùy, ñieåm boác chaùy, nhieät ñoä phaân tích coù theå phaân tích moái<br /> nguy hieåm thì heä thoáng thieát bò töï boác chaùy, hoaït tính, noàng quan heä giöõa heä thoáng, coâng<br /> trong nhaø maùy phaûi ñöôïc chia ñoä töông ñoái cuûa chaát… ngheä (yeáu toá thieát bò) vaø tính<br /> thaønh caùc khoái coâng ngheä. • Yeáu toá thieát bò chaát cuûa caùc hoùa chaát söû<br /> “Khoái coâng ngheä” ñöôïc caùc duïng (yeáu toá vaät lieäu) vaø vai<br /> - Caùc ñieàu kieän coâng ngheä<br /> nhaø phaân tích moái nguy hieåm troø quaûn lyù heä thoáng (yeáu toá<br /> ñònh nghóa laø moät haïng muïc (nhieät ñoä, aùp suaát, khoái löôïng<br /> con ngöôøi) vôùi töøng söï coá. Ñeå<br /> chính (major item) cuûa thieát bò cuûa chaát, moâi tröôøng vaän coù theå phaân tích moái quan heä<br /> coâng ngheä. Ví duï trong moät haønh…); giöõa 3 yeáu toá gaây ra moái nguy<br /> phaân xöôûng toång hôïp nhöïa - Ñaëc ñieåm coâng ngheä vaø hieåm, hieän nay coù raát nhieàu<br /> goàm caùc khoái coâng ngheä: boàn caùc heä thoáng phuï trôï (laøm caùc phöông phaùp khaùc nhau<br /> phaûn öùng, boä phaän kho chöùa saïch, thoâng gioù, laøm laïnh, caáp nhö phöông phaùp lieät keâ caùc<br /> nguyeân vaät lieäu, boä phaän caáp nhieät, phaûn öùng thoaùt nhieät, moái nguy hieåm (Analysis<br /> nhieät / laøm maùt… bình neùn); Checklist), Phaân tích ñieàu<br /> <br /> <br /> Taïp chí Hoaït ñoäng KHCN An toaøn - Söùc khoûe & Moâi tröôøng lao ñoäng, Soá 1&2-2012 57<br /> kieän coâng ngheä keát hôïp vôùi caûi tieán coâng ngheä hoaëc thay ñoåi caùc böôùc vaän haønh.<br /> caùc tính chaát cuûa vaät lieäu, - Kyõ thuaät phaân tích tính chaát hoùa – lyù keát hôïp vôùi ñieàu<br /> phaùt trieån ma traän töông hôïp kieän coâng ngheä laø phaân tích moái quan heä giöõa yeáu toá vaät lieäu<br /> hay caùc kyõ thuaät ñaùnh giaù moái vaø yeáu toá thieát bò. Ñeå phaân tích ñöôïc tính chaát hoùa lyù cuûa caùc<br /> nguy hieåm… coù theå xaùc ñònh hoùa chaát, döõ lieäu cuûa caùc loaïi hoùa chaát, ñieàu kieän ñeå coâng ngheä<br /> ñöôïc taát caû caùc moái nguy vaän haønh nhö nhieät ñoä, aùp suaát, thôøi gian… phaûi ñöôïc caäp nhaät.<br /> hieåm trong moät nhaø maùy coâng Caùc ñieàu kieän coâng ngheä keát hôïp vôùi caùc chaát söû duïng hoaëc<br /> nghieäp hoùa chaát. Hieän nay ñöôïc taïo thaønh trong coâng ngheä cuõng taïo ra caùc moái nguy hieåm<br /> treân theá giôùi coù nhieàu phöông hoaëc laøm traàm troïng theâm caùc moái nguy hieåm.<br /> phaùp phaân tích moái nguy<br /> Baèng vieäc xem xeùt caùc ñieàu kieän coâng ngheä cuõng cho pheùp<br /> hieåm. Caùc nhaø khoa hoïc ñaõ<br /> caùc nhaø phaân tích loaïi boû ñöôïc moät soá loaïi hoùa chaát khoâng<br /> toång hôïp vaø phaân loaïi khoaûng<br /> gaây nguy hieåm, laøm giaûm ñaùng keå soá löôïng caùc ñaùnh giaù moái<br /> 62 phöông phaùp phaân tích<br /> nguy hieåm.<br /> moái nguy hieåm ñöôïc söû duïng<br /> ñeå ñaùnh giaù moái nguy hieåm coù - Baûng tra tính töông hôïp cuûa hoùa chaát laø moät coâng cuï ñôn<br /> theå xaûy ra söï coá trong caùc nhaø giaûn ñeå xaùc ñònh caùc töông hôïp trong caùc thoâng soá cuï theå (bao<br /> maùy coâng nghieäp. Trong goàm vaät lieäu, nguoàn naêng löôïng, caùc ñieàu kieän moâi tröôøng), laø<br /> khuoân khoå baøi baùo naøy, chuùng moät phöông phaùp coù caáu truùc ñeå xaùc ñònh moái nguy hieåm cuûa<br /> toâi xin giôùi thieäu moät soá hoùa chaát khi tieáp xuùc vôùi nhau.<br /> phöông phaùp ñuôïc söû duïng<br /> trong Quy trình ñaùnh giaù nguy<br /> cô gaây chaùy, noå do hoùa chaát<br /> - Phöông phaùp lieät keâ moái<br /> nguy hieåm (Checklist<br /> Analysis) thoâng qua ñieàu tra,<br /> khaûo saùt vaø phoûng vaán. Coâng<br /> cuï cuûa phöông phaùp naøy<br /> chính laø boä phieáu caâu hoûi. Ñaây Hình 2: Baûng tra tính töông hôïp cuûa hoùa chaát<br /> laø phöông phaùp deã söû duïng,<br /> coù theå söû duïng ôû baát kyø giai Caùc kyù töï E, H, P… ñöôïc quy ñònh trong baûng tra tính töông<br /> ñoaïn cuûa coâng ngheä nhö thieát hôïp, vôùi yù nghóa khi hai hoùa chaát tieáp xuùc vôùi nhau coù theå gaây ra<br /> keá sô boä, tröôùc khi xaây döïng, noå, giaûi phoùng nhieät hoaëc xaûy ra phaûn öùng truøng hôïp maõnh lieät.<br /> baûo döôõng hoaëc thay môùi Khi xaây döïng baûng tra tính töông hôïp, caùc nhaø phaân tích coù<br /> thieát bò… Nhöng phöông phaùp theå môû roäng vôùi caû caùc ñieàu kieän coâng ngheä bình thöôøng vaø<br /> lieät keâ chæ ñöôïc aùp duïng trong khoâng bình thöôøng, yeáu toá thieát bò nhö vaät lieäu cuûa thieát bò,<br /> giai ñoaïn ban ñaàu cuûa quaù gioaêng…<br /> trình ñaùnh giaù ñeå xaùc ñònh sô Ñeå söû duïng ñöôïc baûng tra tính töông hôïp cuûa hoùa chaát, caùc<br /> boä caùc moái nguy hieåm vaø nhaø phaân tích phaûi söû duïng döõ lieäu cuûa caùc hoùa chaát töø caùc taøi<br /> khoâng thay theá ñöôïc moät quaù lieäu MSDS, NFPA cuûa Hieäp hoäi coâng nghieäp hoùa chaát Myõ… hay<br /> trình xaùc ñònh caùc moái nguy töø caùc nghieân cöùu thöïc nghieäm xaùc ñònh tính chaát hoùa - lyù ñeå<br /> hieåm, phöông phaùp naøy ñöôïc xaây döïng neân.<br /> söû duïng ñeå xaùc ñònh vaø saøng<br /> - Phöông phaùp chæ soá chaùy noå F&EI (Dow Fire and<br /> loïc moái nguy hieåm. Keát quaû<br /> Explosion Index -F&EI) laø moät trong caùc phöông phaùp xeáp<br /> sau khi thöïc hieän phöông<br /> haïng töông ñoái, ñöôïc söû duïng ñeå ñaùnh giaù caùc moái nguy hieåm<br /> phaùp lieät keâ cuõng seõ giuùp cho<br /> chaùy noå gaén vôùi caùc khoái coâng ngheä (taäp hôïp caùc thieát bò coù<br /> nhaø quaûn lyù ñöa ra quyeát ñònh<br /> <br /> <br /> 58 Taïp chí Hoaït ñoäng KHCN An toaøn - Söùc khoûe & Moâi tröôøng lao ñoäng, Soá 1&2-2012<br />  ñöôïc söû duïng ñeå xaùc ñònh<br /> Yeáu toá vaät lieäu. Nhöõng döõ lieäu<br /> ñeå xaùc ñònh caùc yeáu toá vaät lieäu<br /> coù theå ñöôïc laáy töø raát nhieàu<br /> nguoàn nhö MSDS, NFPA, caùc<br /> phaàn meàm hoã trôï phaân tích<br /> tính chaát hoùa lyù nhö phaàn<br /> meàm CHETAH. Trong caùc<br /> tröôøng hôïp, caùc hoùa chaát söû<br /> duïng laø caùc hoùa chaát môùi hay<br /> hoãn hôïp chöa ñöôïc nghieân<br /> cöùu nhieàu thì caàn phaûi xaùc<br /> ñònh treân caùc thieát bò phaân tích<br /> nhö thieát bò phaân tích nhieät<br /> DSC hay ARC.<br /> Yeáu toá moái nguy hieåm<br /> chung theå hieän ñaëc ñieåm tieàm<br /> naêng gaây haäu quaû cuûa quaù<br /> trình coâng ngheä tieàm taøng khi<br /> söï coá xaûy ra. Nhoùm caùc Yeáu<br /> toá moái nguy hieåm chung coù<br /> saùu haïng muïc chính ñöôïc theå<br /> hieän baèng ñoä lôùn cuûa caùc<br /> ñieåm tröø. Caùc haïng muïc ñoù<br /> bao goàm:<br /> Hình 3: Baûng tra tính töông hôïp cuûa hoùa chaát môû roäng - Caùc phaûn öùng hoùa hoïc<br /> thoaùt nhieät;<br /> chöùa caùc vaät lieäu deã chaùy noå). Nhöõng döõ lieäu ñöôïc xem xeùt<br /> - Caùc quaù trình thu nhieät;<br /> trong phöông phaùp naøy bao goàm:<br /> - Söû duïng vaø vaän chuyeån<br /> • Yeáu toá vaät lieäu:<br /> hoùa chaát;<br /> - Naêng löôïng tieàm aån cuûa hoùa chaát;<br /> - Khoái coâng ngheä trong raøo<br /> - Khoái löôïng hoùa chaát nguy hieåm söû duïng trong khoái coâng chaén hay trong nhaø;<br /> ngheä.<br /> - Ñöôøng vaøo caùc khoái coâng<br /> • Yeáu toá thieát bò: ngheä;<br /> - Nhieät ñoä vaø aùp suaát cuûa khoái coâng ngheä; - Möông thoaùt vaø kieåm soaùt<br /> - Ñieàu kieän vaän haønh nhaø maùy, boàn phaûn öùng… söï traøn.<br /> Nhöõng döõ lieäu naøy ñöôïc saép xeáp thaønh boán yeáu toá quan Moãi haïng muïc ñoù ñöôïc<br /> troïng ñeå tính toaùn chæ soá chaùy, noå. Ñoù laø Yeáu toá vaät lieäu, Yeáu toá ñaùnh giaù döïa treân toång keát<br /> moái nguy hieåm quaù trình chung, Yeáu toá moái nguy hieåm quaù nhöõng thieät haïi ñaõ töøng xaûy ra<br /> trình rieâng vaø Yeáu toá moái nguy hieåm khoái coâng ngheä. trong thöïc teá saûn xuaát. Ví duï<br /> Trong soá boán yeáu toá ñoù, Yeáu toá vaät lieäu laø yeáu toá quan troïng ñoái vôùi haïng muïc caùc phaûn<br /> nhaát bôûi vì ñoù laø thöôùc ño toác ñoä giaûi phoùng naêng löôïng tieàm öùng thoaùt nhieät, ngöôøi ta ñaõ<br /> taøng voán coù gaây chaùy vaø noå cuûa quaù trình coâng ngheä ñoù. Do döïa treân söï phaân loaïi möùc ñoä<br /> vaäy caùc thöôùc ño nhö tính deã chaùy NF vaø tính deã phaûn öùng NR thoaùt nhieät nheï, trung bình,<br /> <br /> <br /> Taïp chí Hoaït ñoäng KHCN An toaøn - Söùc khoûe & Moâi tröôøng lao ñoäng, Soá 1&2-2012 59<br /> maïnh hay raát maïnh. Quy trình chaùy/khoâng beàn; trình caûi tieán heä thoáng an toaøn<br /> ñaùnh giaù ñaõ daãn ra moät loaït - Söï aên moøn vaø soùi moøn; nhö phoøng chaùy chöõa chaùy.<br /> phaûn öùng cuï theå öùng vôùi töøng III. Keát quaû nghieân cöùu<br /> - Söï roø ræ caùc moái noái vaø moái<br /> loaïi möùc ñoä thoaùt nhieät ñoù,<br /> haøn; Trong boái caûnh Vieät Nam<br /> trong ñoù söï hydro hoùa ñöôïc<br /> - Söû duïng thieát bò sinh löûa; ñang chuyeån ñoåi sang neàn<br /> xeáp vaøo loaïi thoaùt nhieät nheï<br /> kinh teá thò tröôøng vaø hoäi nhaäp<br /> vaø coù möùc ñieåm tröø baèng 0,3. - Heä thoáng trao ñoåi nhieät<br /> vôùi kinh teá khu vöïc vaø theá giôùi,<br /> Yeáu toá moái nguy hieåm quaù baèng daàu;<br /> caùc doanh nghieäp vöøa vaø nhoû<br /> trình rieâng ñöôïc phaân loaïi döïa - Thieát bò quay. ñaõ vaø ñang ñoùng vai troø quan<br /> treân xaùc suaát xaûy ra söï coá. Toå hôïp cuûa ba Yeáu toá vaät troïng veà nhieàu maët trong neàn<br /> Vieäc gaùn ñieåm ñöôïc döïa treân lieäu, Yeáu toá moái nguy hieåm kinh teá hieän nay.<br /> caùc ñieàu kieän chuû yeáu daãn tôùi quaù trình chung, Yeáu toá moái Beân caïnh nhöõng ñaëc thuø<br /> caùc söï coá chaùy vaø noå. Trong nguy hieåm quaù trình rieâng laø thuoäc veà theá maïnh, khoái<br /> nhoùm caùc yeáu toá moái nguy chæ soá chaùy, noå gaùn cho caùc doanh nghieäp naøy cuõng coù<br /> hieåm quaù trình rieâng coù 12 khoái coâng ngheä ñöôïc phaân moät soá ñieåm yeáu, ñoù laø:<br /> haïng muïc chính, ñoù laø: tích, laø möùc ñoä nguy hieåm cuûa<br /> - Trình ñoä khoa hoïc coâng<br /> - Caùc chaát ñoäc haïi; khoái coâng ngheä ñoù.<br /> ngheä cuûa doanh nghieäp vöøa<br /> - AÙp suaát; Phöông phaùp chæ soá chaùy vaø nhoû nhìn chung coøn thaáp,<br /> - Vaän haønh trong khoaûng noå F&EI ñaùnh giaù söï toàn taïi vaø ngay caû khi so saùnh vôùi caùc<br /> gaàn chaùy; taàm quan troïng cuûa moái nguy nöôùc trong khu vöïc;<br /> hieåm chaùy, noå ôû töøng khu vöïc<br /> - Söï noå buïi; - Cô sôû haï taàng phuïc vuï<br /> lôùn trong nhaø maùy. Phöông<br /> - Söï haï aùp; cho khoái doanh nghieäp vöøa vaø<br /> phaùp naøy söû duïng kinh<br /> nhoû noùi chung coøn nhieàu yeáu<br /> - Nhieät ñoä thaáp; nghieäm cuûa nhöõng nhaø phaân<br /> keùm, maët baèng saûn xuaát chaät<br /> - Löôïng vaät chaát daã tích ñuùc keát ñöôïc trong quaù<br /> heïp so vôùi nhu caàu ñoøi hoûi;<br /> - Maùy moùc thieát bò xen laãn<br /> giöõa môùi vaø cuõ; nhöõng thieát bò<br /> cuõ töø nhöõng naêm 1950, coøn<br /> nhöõng thieát bò môùi phaûi nhaäp<br /> ngoaïi vaø ñaëc bieät nhieàu cô sôû<br /> nhaäp thieát bò ñaõ qua söû duïng<br /> töø caùc nöôùc phaùt trieån daãn<br /> ñeán khoâng ñoàng ñeàu veà chaát<br /> löôïng vaø khoâng baûo ñaûm ñoä<br /> tin caäy trong hoaït ñoäng saûn<br /> xuaát;<br /> - Nhieàu coâng ty TNHH, cô<br /> sôû saûn xuaát tö nhaân… hoaït<br /> ñoäng saûn xuaát theo yeâu caàu<br /> thò tröôøng neân thöôøng xuyeân<br /> thay ñoåi saûn phaåm, daãn ñeán<br /> quaù trình saûn xuaát thöôøng<br /> xuyeân thay ñoåi;<br /> Chaùy nhaø maùy hoùa chaát ôû thuû ñoâ Australia. nguoàn Internet - Nhieàu chuû doanh nghieäp<br /> <br /> <br /> 60 Taïp chí Hoaït ñoäng KHCN An toaøn - Söùc khoûe & Moâi tröôøng lao ñoäng, Soá 1&2-2012<br /> vöøa vaø nhoû coù trình ñoä hoïc 3- Xaùc ñònh baùn kính tieáp xuùc khi xaûy ra söï coá chaùy noå ñoái vôùi<br /> vaán ôû möùc khaù thaáp, phaàn lôùn khoái coâng ngheä ñöôïc ñaùnh giaù.<br /> caùc doanh nghieäp vöøa vaø nhoû 4- Thoâng baùo nguy cô gaây chaùy noå cuûa khoái coâng ngheä ñöôïc<br /> phaùt trieån töø kinh teá hoä gia ñaùnh giaù ñeán Ban Giaùm ñoác nhaø maùy. Giuùp cho caùc doanh<br /> ñình, nhieàu doanh nghieäp vaãn nghieäp quaûn lyù toát hôn caùc nguy cô gaây chaùy, noå do hoùa chaát<br /> quaûn lyù yeáu keùm theo kieåu keát hôïp vôùi caùc ñieàu kieän coâng ngheä taïi doanh nghieäp cuûa<br /> quaûn lyù hoä gia ñình; mình<br /> - Lao ñoäng ôû caùc doanh<br /> nghieäp vöøa vaø nhoû thöôøng<br /> xuyeân bieán ñoäng, kyõ naêng tay<br /> ngheà noùi chung khoâng cao.<br /> Chính nhöõng haïn cheá cuûa<br /> caùc doanh nghieäp vöøa vaø nhoû<br /> neâu treân ñaõ gaây ra nhöõng söï<br /> coá ñaùng tieác daãn ñeán nhöõng<br /> toån thaát veà ngöôøi vaø taøi saûn<br /> cho chính nhöõng doanh<br /> nghieäp ñoù. Ñeå “Quy trình<br /> ñaùnh giaù nguy cô gaây chaùy,<br /> noå do hoùa chaát” coù theå aùp<br /> duïng ñöôïc trong caùc doanh<br /> nghieäp hoaït ñoäng hoùa chaát<br /> vöøa vaø nhoû taïi Vieät Nam thì<br /> Quy trình ñaùnh giaù phaûi ñöôïc<br /> xaây döïng döïa treân tình hình<br /> saûn xuaát thöïc teá taïi caùc doanh<br /> nghieäp vöøa vaø nhoû Vieät Nam,<br /> coù theå aùp duïng trong nhieàu<br /> hoaït ñoäng hoùa chaát nhö hoaït<br /> ñoäng saûn xuaát coù söû duïng hoùa<br /> chaát, quaù trình löu kho baûo<br /> quaûn hay quaù trình vaän<br /> chuyeån hoùa chaát.<br /> Muïc ñích cuûa Quy trình<br /> ñaùnh giaù laø:<br /> 1- Xaùc ñònh baùn ñònh löôïng<br /> caùc moái nguy hieåm gaây chaùy<br /> noå trong nhaø maùy saûn xuaát<br /> (Nguy cô gaây chaùy noå cao,<br /> thaáp hoaëc trung bình…).<br /> 2- Xaùc ñònh thieát bò hay khoái<br /> coâng ngheä coù khaû naêng goùp<br /> phaàn hay daãn ra söï coá chaùy Hình 4: Sô ñoà phaân tích vaø ñaùnh giaù nguy cô gaây chaùy noå<br /> noå. do hoùa chaát<br /> <br /> <br /> Taïp chí Hoaït ñoäng KHCN An toaøn - Söùc khoûe & Moâi tröôøng lao ñoäng, Soá 1&2-2012 61<br />  Quy trình ñaùnh giaù ñöôïc - Xaùc ñònh moái nguy hieåm (tính chaát hoùa lyù) thöôøng ñöôïc<br /> thöïc hieän qua moät soá böôùc chung F1; caùc nhaø saûn xuaát cung caáp,<br /> chính sau: - Xaùc ñònh moái nguy hieåm nhöng thieáu nhieàu thoâng tin.<br /> 1- Xaùc ñònh muïc tieâu ñaùnh giaù rieâng F2; - Nhöõng ngöôøi ñöôïc hoûi<br /> nguy cô chaùy noå: Giai ñoaïn thöôøng neù traùnh vaø giaáu thoâng<br /> - Xaùc ñònh moái nguy hieåm<br /> thieát keá, baûo döôõng hay thay tin veà nhöõng caâu hoûi lieân quan<br /> coâng ngheä F3;<br /> ñoåi khoái coâng ngheä hoaëc thay ñeán söï coá chaùy noå do hoùa<br /> ñoåi nguyeân vaät lieäu… - Xaùc ñònh ñieåm chæ soá chaùy chaát ñaõ töøng xaûy ra taïi nhaø<br /> noå F&EI; maùy, ñieàu naøy seõ aûnh höôûng<br /> 2- Traû lôøi phieáu caâu hoûi: Döïa<br /> vaøo nhöõng thoâng tin ban ñaàu - Xaùc ñònh nguy cô gaây ñeán vieäc aùp duïng kinh nghieäm<br /> (Sô ñoà heä thoáng, Baûn veõ thieát chaùy noå cuûa khoái coâng ngheä ñeå saøng loïc caùc moái nguy<br /> keá nhaø maùy vaø Taøi lieäu höôùng döïa vaøo baûng phaân loaïi; hieåm.<br /> daãn vaän haønh, Quy trình coâng - Xaùc ñònh baùn kính tieáp - Taïi moät soá doanh nghieäp<br /> ngheä) ngöôøi ñaùnh giaù lieät keâ xuùc. toàn taïi caùc moái nguy hieåm gaây<br /> danh muïc caùc loaïi hoùa chaát – chaùy noå do hoùa chaát.<br /> 5- Keát luaän vaø khuyeán nghò<br /> xuùc taùc söû duïng… vaø keøm theo<br /> (neáu coù). Caùc khuyeán nghò<br /> caùc tính chaát hoùa-lyù (döõ lieäu<br /> nhaèm giuùp doanh nghieäp ñöa TAØI LIEÄU THAM KHAÛO<br /> MSDS, NFPA…) vaø xaây döïng<br /> ra caùc giaûi phaùp ngaên chaën vaø [1]. Chöông trình ñieàu tra veà<br /> moâ hình phaân caáp saûn xuaát.<br /> giaûm thieåu ruûi ro khi söï coá saûn xuaát vaø söû duïng hoaù chaát<br /> 3- Xaùc ñònh caùc moái nguy chaùy noå xaûy ra.<br /> hieåm gaây chaùy noå. Söû duïng ñang söû duïng trong caùc<br /> IV. Keát luaän ngaønh kinh teá trong nöôùc<br /> keát hôïp caùc kyõ thuaät baûng tra<br /> Quy trình ñaùnh giaù nguy cô (2003-2005).<br /> tính töông taùc cuûa caùc hoùa<br /> chaát, phaân tích caùc tính chaát gaây chaùy, noå do hoùa chaát ñaõ [2]. Tieåu döï aùn 7.1 “Nghieân<br /> hoùa – lyù keát hôïp vôùi ñieàu kieän ñöôïc aùp duïng taïi moät soá cöùu hoaøn thieän phoøng thí<br /> doanh nghieäp vaø thu ñöôïc keát nghieäm ñaùnh giaù caùc nguy cô<br /> coâng ngheä ñeå xaùc ñònh taát caû<br /> quaû sau: TNLÑ vaø BNN do hoaù chaát<br /> caùc moái nguy hieåm gaây chaùy,<br /> noå. - Ña soá quaûn ñoác phaân ñoäc haïi gaây ra trong saûn xuaát”<br /> xöôûng, nhaân vieân kyõ thuaät thuoäc Chöông trình Quoác gia<br /> Saøng loïc caùc moái nguy<br /> hieåu ñöôïc möùc ñoä nguy hieåm veà BHLÑ, ATVSLÑ.<br /> hieåm gaây chaùy, noå coù tieàm<br /> cuûa caùc loaïi hoùa chaát ñang söû<br /> taøng nguy cô cao nhaát, tieán [3]. Guidelines for Chemical<br /> duïng, khaû naêng gaây chaùy noå<br /> haønh ñaùnh giaù nguy cô chaùy, Process Quantitative Risk<br /> cuûa chuùng. Nhöng hoï chöa<br /> noå. Tieáp theo laø caùc moái nguy Analysis (2nd Edition).<br /> xaùc ñònh ñöôïc möùc ñoä gaây<br /> hieåm gaây chaùy, noå coù nguy cô chaùy noå do hoùa chaát cao hay [4]. Dow’ fire & explosion<br /> thaáp hôn. thaáp. index hazard classification<br /> 4- Ñaùnh giaù nguy cô gaây chaùy - Nhaân vieân quaûn lyù, caùn boä guide, 7th ed, by the<br /> noå phuï traùch kyõ thuaät chöa bieát American Institute of<br /> - Xaùc ñònh caùc giaù trò NF (St aùp duïng caùc phöông phaùp Chemical Engineers.<br /> ñoái vôùi chaát daïng buïi), NR, HC, ñaùnh giaù moái nguy hieåm cuûa [5]. Guidelines for Hazard<br /> MF laø caùc soá haïng bieåu thò khaû hoùa chaát trong moâi tröôøng laøm Evaluation Procedures - With<br /> naêng chaùy vaø phaûn öùng cuûa vieäc. Worked Examples (2nd<br /> chaát. - Caùc thoâng tin veà hoùa chaát Edition).<br /> <br /> <br /> 62 Taïp chí Hoaït ñoäng KHCN An toaøn - Söùc khoûe & Moâi tröôøng lao ñoäng, Soá 1&2-2012<br />