Quy trình sản xuất phân hữu cơ vi sinh vật đa chức năng và hiệu quả của loại phân này bón cho cây lạc xuân trên đất bạc màu Hiệp Hòa - Bắc Giang

T¹p chÝ KHKT N«ng nghiÖp 2007: TËp V, Sè 1: 55-59 §¹i häc N«ng nghiÖp I<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Quy tr×nh s¶n xuÊt ph©n h÷u c¬ vi sinh vËt ®a chøc n¨ng<br /> vµ hiÖu qu¶ cña lo¹i ph©n nµy bãn cho c©y l¹c xu©n trªn ®Êt b¹c mµu<br /> HiÖp Hßa - B¾c Giang<br /> <br /> Study on the effect of multifunctional biological fertilizer on groundnut grown on infertile<br /> soil in spring cropping season in Hiephoa district, Bacgiang province<br /> <br /> NguyÔn Xu©n Thµnh1, Ninh Minh Ph−¬ng, NguyÔn ThÕ B×nh<br /> <br /> <br /> SUMMARY<br /> <br /> Multifunctional biological fertilizer is proven to meet Vietnamese standard (TCVN.134B,<br /> 1996) and its quality can be remained up to 5 months after production. The experimental result<br /> showed that the all growth parameters of spring ground peanut viz., germination rate, plant<br /> height and nitrogen fixing rate, number of roots were increased as applying the fertilizer. In<br /> Spring cropping season, the yield of groundnut was from 0.41 to 0.56 and from 0.28 to 0.43 ton<br /> per ha under the fertilizer condition higher than that under both the control conditions applied<br /> with NPK and only manure. The fertilizer was also proven to be more cost - effective than both<br /> mineral fertilizer (NPK) or manure. The high effectiveness of the fertilizer might be due to the<br /> interacting effects among useful microorganisms such as nitrogen fixing microorganisms,<br /> organic transforming microorganisms, photosynthesis stimulating microorganisms etc...<br /> Key words: biological fertilizer, groundnut, microorganisms, spring season, yield.<br /> <br /> <br /> 1. §ÆT VÊN §Ò ®Õn mét nghiªn cøu quy tr×nh s¶n xuÊt ph©n<br /> h÷u c¬ vi sinh vËt ®a chøc n¨ng vµ hiÖu qu¶<br /> ThÕ kû 21 - thÕ kû cña c«ng nghÖ sinh cña lo¹i ph©n nµy bãn cho c©y l¹c trªn ®Êt b¹c<br /> häc, thÕ kû cña sù ph¸t triÓn n«ng nghiÖp s¹ch mµu HiÖp Hßa - B¾c Giang. Môc ®Ých cña<br /> vµ bÒn v÷ng. ChÕ phÈm vi sinh vËt bãn cho nghiªn cøu nh»m s¶n xuÊt ®−îc ph©n h÷u c¬<br /> c©y trång ®, nhiÒu thËp kû nay ®−îc n«ng d©n vi sinh vËt ®a chøc n¨ng bãn cho c©y ®Ëu ®ç<br /> ViÖt Nam sö dông cho hiÖu qu¶ kh¸ cao vµ æn vµ bãn cho c©y l¹c xu©n trªn ®Êt b¹c mµu<br /> ®Þnh, tuy nhiªn míi chØ ë d¹ng chÕ phÈm vi huyÖn HiÖp Hßa tØnh B¾c Giang<br /> sinh vËt ®¬n, nghÜa lµ chØ cã mét chøc n¨ng<br /> (cè ®Þnh ®¹m, hoÆc ph©n gi¶i c¸c chÊt khã tan,<br /> 2. VËt liÖu Vµ PH¦¥NG PH¸P NGHI£N<br /> hoÆc t¨ng kh¶ n¨ng ®Ò kh¸ng s©u bÖnh cho<br /> c©y...). Xu thÕ hiÖn nay, nh÷ng s¶n phÈm chÕ CøU<br /> phÈm vi sinh vËt cã nhiÒu chøc n¨ng kh¸c §èi t−îng nghiªn cøu lµ c¸c gièng vi sinh<br /> nhau ®ang ®−îc nghiªn cøu vµ s¶n xuÊt. V× vËt h÷u Ých tõ ®Ò tµi cÊp Nhµ n−íc KHCN 02 -<br /> vËy, nh÷ng n¨m qua ®−îc sù tµi trî cña Nhµ 06 A,B cung cÊp, ®ã lµ: Azotobacter<br /> n−íc (®Ò tµi KC04 -04), nhiÒu nghiªn cøu quy chrococum (Az 12 -cè ®Þnh nit¬ ph©n tö tù<br /> tr×nh s¶n xuÊt ph©n h÷u c¬ vi sinh vËt ®a chøc do), Bacillus sp (B2 - kh¸ng s©u bÖnh),<br /> n¨ng bãn cho c©y trång ®, ®−îc tiÕn hµnh. Bacillus subtilis (B1- chuyÓn hãa l©n),<br /> Trong khu«n khæ cña bµi b¸o nµy ®Ò cËp Rhizobium vigna (BM2- cè ®Þnh nit¬ céng<br /> <br /> 1<br /> Khoa §Êt & M«i tr−êng, Tr−êng §H N«ng nghiÖp I.<br /> sinh), Enterobacter cloacae (4g - quang hîp). C¸c chØ tiªu theo dâi: Tû lÖ nÈy mÇm (%),<br /> Trong nghiªn cøu cßn sö dông r¸c th¶i h÷u c¬ chiÒu cao c©y (cm/c©y), sè nèt sÇn (nèt/c©y ë<br /> sau xö lý cã bæ sung c¸c chÊt phô gia, mét sè thêi kú c©y ra hoa), chØ sè s©u bÖnh (%), sè cñ<br /> nguyªn tè dinh d−ìng ®Ó lµm c¬ chÊt s¶n xuÊt ch¾c (cñ/c©y) - theo dâi trùc tiÕp 15 c©y/1 l«<br /> ph©n h÷u c¬ vi sinh vËt ®a chøc n¨ng thÝ nghiÖm, n¨ng suÊt chÊt xanh (tÊn/ha), n¨ng<br /> Nghiªn cøu ®−îc tiÕn hµnh trªn c©y l¹c suÊt cñ kh« (tÊn/ha). C¸c chØ tiªu theo dâi trªn<br /> xu©n, gièng Trung Quèc MD7 ®−îc trång trªn theo ph−¬ng ph¸p c©n, ®o, ®Õm trùc tiÕp.<br /> ®Êt b¹c mµu, huyÖn HiÖp Hßa, tØnh B¾c Giang. Sè liÖu ®−îc xö lý theo ch−¬ng tr×nh<br /> Quy tr×nh s¶n xuÊt ph©n h÷u c¬ vi sinh vËt IRRISTAT & EXCEL.<br /> ®−îc x©y dùng theo ph−¬ng ph¸p hîp chñng<br /> (kÕt qu¶ cña ®Ò tµi KHCN 02 -06 A). 3. KÕT QU¶ NGHI£N CøU<br /> §Æc tÝnh sinh häc cña c¸c gièng vi sinh<br /> 3.1. §Æc tÝnh sinh häc cña c¸c gièng vi sinh<br /> vËt ®−îc ®¸nh gi¸ theo h−íng dÉn cña bé<br /> N«ng nghiÖp vµ PTNT (2001), trªn m«i vËt dïng ®Ó s¶n xuÊt ph©n h÷u c¬ vi sinh<br /> tr−êng nu«i cÊy chuyªn tÝnh cho tõng gièng vËt ®a chøc n¨ng<br /> vi sinh vËt. Trong sè 5 gièng vi sinh vËt cã 3 gièng<br /> ë quy m« ®ång ruéng, hiÖu qu¶ cña ph©n mäc nhanh: RA18, Az 12, BM2, cßn 2 gièng<br /> h÷u c¬ vi sinh vËt ®a chøc n¨ng ®−îc ®¸nh gi¸ thuéc nhãm mäc chËm, lµ B16, B1 (theo b¶ng<br /> trªn c©y l¹c xu©n. ThÝ nghiÖm ®−îc bè trÝ theo ph©n lo¹i cña Becgay 1984, nÕu mäc tr−íc 72<br /> ph−¬ng ph¸p ngÉu nhiªn, gåm 7 c«ng thøc, 3 giê thuéc nhãm mäc nhanh, mäc sau 72 giê<br /> lÇn nh¾c l¹i, mçi « thÝ nghiÖm 20 m2 ë 3 hé thuéc nhãm mäc chËm). Gièng cã kÝch th−íc<br /> n«ng d©n (3 vô xu©n: 2003, 2004, 2005). C¸c khuÈn l¹c lín nhÊt lµ BM2, ®¹t 4,9 mm, gièng<br /> c«ng thøc thÝ nghiÖm ®−îc bè trÝ nh− sau: cã kÝch th−íc khuÈn l¹c nhá nhÊt lµ B1, ChØ<br /> ®¹t 3,3 mm (sau 7 ngµy nu«i cÊy); 4 gièng<br /> 1. NÒn (30N.90P2O5.45K2O/ha); h×nh que (RA18, B16, B1, BM2) vµ 1 gièng<br /> 2. Bãn 5 tÊn ph©n chuång/ha; h×nh cÇu (Az 12); KÝch th−íc tÕ bµo cña c¸c<br /> 3. NÒn + 5 tÊn ph©n chuång/ha; gièng vi sinh vËt dao ®éng tõ 0,74 × 3,28 µm<br /> 4. Bãn 2,5 tÊn ph©n HCVS§CN/ha; (gièng BM2) ®Õn 4,82 µm (gièng Az 12); Kh¶<br /> n¨ng thÝch øng cña c¸c gièng ë m«i tr−êng pH<br /> 5. NÒn + 2,5 tÊn ph©n HCVS§CN/ha; kh¸ réng (4-9); Kh¶ n¨ng c¹nh tranh rÊt lín tõ<br /> 6. Bãn 10 tÊn ph©n chuång/ha; 500 mg Streptomyxin/lÝt MT (gièng BM2) ®Õn<br /> 7. Bãn 5 tÊn ph©n HCVS§CN/ha. 800mg Streptomyxin/lÝt MT (gièng B1).<br /> <br /> <br /> B¶ng 1. Mét sè ®Æc tÝnh sinh häc cña c¸c gièng vi sinh vËt<br /> KÝch th−íc Kh¶ n¨ng kh¸ng<br /> H×nh d¸ng vµ<br /> Ký hiÖu gièng Thêi gian mäc khuÈn l¹c sau 7 Kho¶ng thÝch kh¸ng sinh<br /> kÝch th−íc tÕ bµo<br /> VSV (giê) ngµy nu«i cÊy øng pH (mgStreptomyxin/lÝt<br /> (mm) (µm)<br /> MT<br /> RA18 52 3,8 Que 5,0 - 9,0 700<br /> 0,92 × 4,65<br /> Az 12 42 4,3 CÇu 4,0 - 9,0 800<br /> 4,82<br /> B16 76 3,7 Que 5,0 - 8,0 600<br /> 0,86 × 3,43<br /> B1 83 3,3 Que 4,0 - 9,0 800<br /> 0,55 × 4,89<br /> BM2 48 4,9 Que 4,0 - 8,0 500<br /> 0,74 × 3,28<br />  Tãm l¹i, c¶ 5 gièng ®−îc tuyÓn chän vÉn so s¸nh víi qui ®Þnh cña Tæng côc ChÊt l−îng<br /> gi÷ ®−îc ho¹t tÝnh sinh häc nh− ban ®Çu, cã ViÖt Nam (1996) th× chÊt mang ®−îc nghiªn<br /> thÓ sö dông s¶n xuÊt ph©n h÷u c¬ vi sinh vËt cøu ®¹t tiªu chuÈn ®Ó dïng lµm ph©n h÷u c¬ vi<br /> ®a chøc n¨ng sinh vËt (TCVN: pH - trung tÝnh, OM% >18,<br /> N% > 0,1, ®é xèp > 68%).<br /> 3.2. KÕt qu¶ nghiªn cøu c¬ chÊt dinh d−ìng<br /> ®Ó s¶n xuÊt ph©n h÷u c¬ vi sinh vËt ®a chøc B¶ng 2. KÕt qu¶ ph©n tÝch chÊt mang ®Ó lµm<br /> n¨ng ph©n h÷u c¬ vi sinh vËt ®a chøc n¨ng<br /> <br /> Muèn cã ph©n h÷u c¬ vi sinh vËt chÊt ChØ tiªu ChÊt l−îng<br /> l−îng tèt, thêi gian sö dông ®−îc l©u th× pHKCL 7,2<br /> chÊt mang ®ãng vai trß rÊt quan träng. ChÊt §é Èm (%) 40<br /> mang ph¶i ®¶m b¶o c¸c yÕu tè sau: kh«ng §é xèp (%) 72<br /> chøa c¸c chÊt ®éc h¹i, ph¶i cã ®ñ c¸c chÊt OM (%) 28<br /> dinh d−ìng vµ c¸c yÕu tè m«i tr−êng thÝch N (%) 0,45<br /> hîp cho vi sinh vËt ho¹t ®éng trong thêi gian P2O5 (%) 1,50<br /> dµi (trªn 3 th¸ng).<br /> K2O (%) 2,18<br /> KÕt qu¶ ph©n tÝch chÊt mang cho thÊy: A xit humic (%) 0,37<br /> chÊt mang cã pH - trung tÝnh, ®é Èm ®¹t 40%,<br /> ®é xèp lµ 72%, hµm l−îng h÷u c¬ ®¹t 28%,<br /> hµm l−îng NPK tæng sè ®Òu n»m trªn cÊp 3.3. Quy tr×nh s¶n xuÊt ph©n h÷u c¬ vi sinh<br /> giµu, axÝt humÝc ®¹t 0,37% (b¶ng 3). Nh− vËy, vËt ®a chøc n¨ng<br /> <br /> <br /> Chñng VKC§ ®¹m Chñng VK QH 4g Chñng VK B1 Hçn hîp chÊt mang (phÕ th¶i<br /> Az 12 + BM2 Enterobacter Bacillus sub h÷u c¬, mét sè phô gia kh¸c...)<br /> Chñng VKDS B2 ®−îc xö lý, t¹p chÊt, nghiÒn<br /> nhá, qua sµng< 0,5cm. Bæ<br /> sung c¸c chÊt kh¸c<br /> <br /> <br /> <br /> Nh©n sinh khèi<br /> Nh©n sinh khèi riªng Nh©n sinh khèi riªng rÏ riªng rÏ trªn m¸y<br /> rÏ trªn m¸y l¾c 150 trªn m¸y l¾c 150 l¾c 150 vßng/phót,<br /> vßng/phót qua 48 giê vßng/phót, qua 48 giê. qua 72 giê.<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> KiÓm tra chÊt l−îng dung dÞch<br /> Phèi ñ sinh khèi 3 ngµy<br /> nh©n sinh khèi<br /> (trong phßng v« trïng)<br /> ( mËt ®é VSV h÷u hiÖu, pH, ®é t¹p….)<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> KiÓm tra chÊt l−îng ®Þnh kú: KiÓm tra chÊt l−îng<br /> §ãng bao gãi vµ<br /> 30; 60; 90; 120; 150; theo TCVN<br /> sö dông b¶o qu¶n<br /> 180 ngµy 134 B - 1996<br /> <br /> <br /> <br /> Quy tr×nh s¶n xuÊt ph©n h÷u c¬ vi sinh vËt ®a chøc n¨ng<br /> 3.4. ChÊt l−îng cña ph©n h÷u c¬ vi sinh vËt ®a chøc n¨ng<br /> B¶ng 3. ChÊt l−îng cña ph©n h÷u c¬ vi sinh vËt ®a chøc n¨ng<br /> ChØ tiªu T¹p MËt ®é VSV h÷u hiÖu (CFU/g ph©n)<br /> §é Èm<br /> pHKCl khuÈn<br /> (%) Az 12 BM2 B1 B2 4g<br /> Ngµy kiÓm tra (%)<br /> 9 9 9 8<br /> Sau thµnh phÈm 40,2 6,6