Sáng kiến kinh nghiệm Mầm non: Một số biện pháp giúp trẻ 5 - 6 tuổi nhận biết và phát âm 29 chữ cái

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: DOCX | Số trang:16

Thêm vào BST

Báo xấu

15
lượt xem 6
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Muốn khắc sâu được những tri thức vốn quý cho trẻ thì điều đầu tiên không thể thiếu được đó là: “Một số biện pháp giúp trẻ 5 – 6 tuổi nhận biết và phát âm 29 chữ cái” từ những tiếng nói đầu tiên, trẻ phải biết giao tiếp bằng ngôn ngữ nói để trẻ phát triển toàn diện và hình thành nhân cách ở trẻ.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Sáng kiến kinh nghiệm Mầm non: Một số biện pháp giúp trẻ 5 - 6 tuổi nhận biết và phát âm 29 chữ cái

1 PHẦN THỨ NHẤT: ĐẶT VẤN ĐỀ 1. Lý do chọn đề tài: Thực hiện sự chỉ đạo của trường mầm non nơi tôi đang công tác tiếp tục thực hiện đổi mới hình thức giáo dục cho trẻ mầm non để trẻ được phát triển toàn diện. Đa số các cháu sống trong môi trường có hoàn cảnh khác nhau: Một là các cháu được sự quan tâm, chăm sóc hết sức chu đáo của gia đình, hai là những cháu sống trong gia đình khó khăn, phụ huynh bỏ mặc con cái. Chính môi trường hoàn cảnh khác nhau ấy lại mang đến khả năng nhận thức của các cháu không đều. Xuất phát từ tâm lý lứa tuổi, từ đặc trưng của bậc học mầm non là “Học mà chơi, chơi mà học”, do đó để các cháu nắm được 29 chữ cái một cách chắc chắn có hiệu quả, để sau này các cháu tự tin bước vào lớp 1. Vấn đề đặt ra là cần tổ chức tốt các hoạt động ở trường lớp mẫu giáo, mà trong đó làm quen với các chữ cái cũng rất là quan trọng, giúp trẻ ghi nhớ tốt các chữ cái là nền tảng vững chắc cho trẻ khi vào lớp 1. Việc tổ chức hoạt động cho trẻ làm quen với các chữ cái mà trẻ chưa từng được tiếp cận, đó cũng là một vấn đề được đề cập đến trong trường lớp mẫu giáo. Sự thật là trẻ có thể đọc theo quán tính và để giúp trẻ nhận biết được dễ dàng hơn trong việc ghi nhớ mặt chữ, để cho trẻ có một kiến thức vững vàng về chữ cái, để khi bước vào ngưỡng cửa của trường tiểu học, khi được tiếp xúc với các chữ cái thì trẻ không phải ngạc nhiên mà lại thích thú hơn khi tiếp xúc. Đó cũng là lý do tôi chọn đề tài này. 2. Mục đích nghiên cứu: Giáo dục mầm non là giai đoạn đầu tiên trong hệ thống quốc dân, là bộ phận rất quan trọng trong sự nghiệp đào tạo thế hệ trẻ thành nhân cách những con người có ích, những con người mới. Ngày nay chúng ta không chỉ đào tạo những con người có tri thức, có khoa học, có tình yêu thiên nhiên, yêu tổ quốc, yêu lao động, mà còn tạo ra con người biết yêu nghệ thuật, yêu cái đẹp, giàu ước mơ và sáng tạo muốn đạt được những phẩm chất ấy con người phải được hình thành từ lứa tuổi Mầm non, lứa tuổi hứa hẹn biết bao điều tốt đẹp trong tương lai của trẻ. Muốn khắc sâu được những tri thức vốn quý cho trẻ thì điều đầu tiên không thể thiếu được đó là: “Một số biện pháp giúp trẻ 5 – 6 tuổi nhận biết và phát âm 29 chữ cái” từ những tiếng nói đầu tiên, trẻ phải biết giao tiếp bằng ngôn ngữ nói để trẻ phát triển toàn diện và hình thành nhân cách ở trẻ.
2 Mục tiêu của giáo dục đào tạo là hình thành nhân cách phẩm chất và năng lực của con người hoặc muốn nhận thức thì phải có kiến thức. Để tiếp nhận được kiến thức thì phải học và kiến thức đi vào trong con người khởi nguồn từ đôi mắt, qua suy nghĩ và đọng lại trong trí nhớ để được như vậy con người cần phải biết chữ nhưng biết như thế nào? Và biết từ lúc nào? Đây là người có trách nhiệm về giáo dục nói chung và cô giáo mầm non nói riêng đang phải tìm ra những biện pháp để trẻ 5-6 tuổi làm quen với việc phát âm tô màu một cách hợp lý, đồng thời lứa tuổi này là tuổi tiền học đường để vào lớp một nên cũng phải được giáo dục toàn diện về các mặt: Đức, trí, thể, mỹ, lao động và rèn luyện năng lực. Trong quá trình giảng dạy để có biện pháp dạy đúng và phù hợp với khả năng nhận thức của trẻ, trước hết là tạo môi trường học cho trẻ với nhiều hình thức đa dạng, phong phú theo phương châm "Học mà chơi, chơi mà học" để thực hiện được nhiệm vụ này, đòi hỏi người giáo viên phải có trách nhiệm cao, kết hợp với tình cảm nhẹ nhàng, âu yếm, ngọt ngào, linh hoạt, sáng tạo, không gò bó, áp đặt với trẻ, lôi cuốn trẻ vào giờ học một cách thoải mái, thích thú, hấp dẫn trẻ, khiến trẻ tự tin để hoà nhập với cô trong cuộc sống, học tập, vui chơi với trẻ, sẽ đem lại cho trẻ những kiến thức vững vàng chuẩn bị bước vào lớp 1. Do vậy với vai trò của giáo viên trong công việc đảm nhận lớp 5 - 6 tuổi, tôi luôn tìm ra biện pháp trong hoạt động Làm quen với chữ viếtđể giúp trẻ 5- 6 tuổi tích cực trong việc học, trẻ thì luôn thích khám phá và tham gia cùng cô. Tôi tiến hành nghiên cứu kinh nghiệm công tác này với mong muốn đưa ra cách tổ chức, phương pháp giảng dạy trẻ làm quen với chữ cái để các cháu tiếp thu và làm quen, ghi nhớ các chữ cái một cách tốt nhất. 3. Đối tượng nghiên cứu: “Một số biện pháp giúp trẻ 5 -6 tuổi nhận biết và phát âm 29 chữ cái”. 4. Đối tượng khảo sát, thực nghiệm: Lớp mẫu giáo A2 (5 – 6 tuổi), thực nghiệm 31 / 31 trẻ. 5. Các phương pháp nghiên cứu: Phương pháp nghiên cứu lý luận Phương pháp tham khảo tài liệu Phương pháp điều tra thực trạng Phương pháp nghiên cứu thực tiễn Phương pháp quan sát 2
3 6. Phạm vi và kế hoạch nghiên cứu. - Tại trường mầm non Phú Cường nơi tôi đang công tác. - Từ tháng 9/2020 đến tháng 4/2021 PHẦN THỨ HAI: NHỮNG BIỆN PHÁP ĐỔI MỚI ĐỂ GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ 1. Cơ sở lý luận để giải quyết vấn đề: Tất cả các hoạt động trong lớp mẫu giáo 5 - 6 tuổi đều góp phần phát triển và hoàn thiện các giác quan, quá trình tâm sinh lý, nhận thức, tình cảm, thẩm mỹ, đạo đức... cho trẻ, giúp trẻ lĩnh hội được các nội dung hoạt động vui chơi, lao động, học tập một cách tích cực, phong phú, đa dạng hơn. Việc phát triển ngôn ngữ và cho trẻ làm quen với 29 chữ cái ở lứa tuổi mẫu giáo cũng rất là cần thiết, trẻ thích tìm tòi, khám phá những cái mới lạ đa dạng của các chữ cái, “Vì sao chữ a lại viết như thế này”... từ đó trẻ biết bộc lộ suy nghĩ, cảm nhận của mình về các chữ cái mà trẻ được học. Và từ đó hình thành cho trẻ một số kỹ năng đọc viết về các chữ cái trong khi học. Ở trường mầm non trẻ được làm quen với 29 chữ cái Tiếng Việt là hìnhthức trẻ được làm quen với cách đọc, cách phát âm và đường nét cấu thành chữcái, từ đó trẻ nhận biết mặt chữ, phát âm đúng chữ cái và nhìn vào chữ cái đọcđược âm tương ứng thoả mãn tính tò mò, khám phá, nhân rộng ham hiểu biếtcủa trẻ ở các lĩnh vực. 2. Khảo sát thực trạng: Ngay từ đầu năm học tôi đã được phân công chủ nhiệm lớp mẫu giáo lớn A2, với sĩ số là 31 cháu trong đó: Nam 18 cháu, nữ 13 cháu. 2.1. Thuận lợi: 100 % trẻ của lớp học đúng độ tuổi. Trẻ khỏe mạnh, hồn nhiên thích đến trường mầm non.Giáo viên đứng lớp có trình độ trên chuẩn, nhiều năm đứng lớp 5 tuổi, nắm chắc phương pháp. Được sự quan tâm của ban giám hiệu luôn chỉ đạo sát sao với công tác chuyên môn. Trang thiết bị tương đối đầy đủ đảm bảo cho các hoạt động của trẻ ở trường mầm non. Nhiều gia đình có cuộc sống đầy đủ, sung túc hơn, trình độ dân trí cũng ngày được nâng cao. Nên rất quan tâm tới con em mình. 2.2. Khó khăn:
4 Khả năng nhận thức của các cháu không đồng đều, có những cháu còn nói ngọng, nhút nhát do đó cùng một thời gian và biện pháp dạy trẻ nhưng kết quả nhận thức trên trẻ đạt chưa tương đương với nhau. Khả năng nhận biết, phát âm của trẻ còn hạn chế.Do đặc thù của công việc giáo viên mầm non phải ở trường cả ngày. Ít có thời gian để nghiên cứu tài liệu, ít có cơ hội để giao lưu học hỏi dự giờ đồng nghiệp. Sự quan tâm của gia đình dành cho các cháu là không đồng đều. Nhiều phụ huynh chưa quan tâm đến việc dạy trẻ chữ cái, do còn nuông chiều con em mình. 2. 3. Khảo sát chất lượng đầu năm: - Khi bắt đầu thực hiện đề tài tôi đã tiến hành khảo sát chất lượng đầu năm. Để phát huy được những thuận lợi, khắc phục những khó khăn và nhằm nâng cao hiệu quả khi thực hiện đề tài: “Một số biện pháp giúp trẻ 5 -6 tuổi nhận biết và phát âm 29 chữ cái”. Ngay từ đầu năm học tôi đã tiến hành khảo sát trẻ trong các giờ hoạt động. Bước đầu khảo sát kết quả trên 31 trẻ lớp 5 -6 tuổi cho thấy: Minh chứng 1: Hình ảnh bảng khảo sát kết quả của trẻ đầu năm. Từ những kết quả khảo sát đầu năm tôi nghĩ rằng mình cần phải có những biện pháp cụ thể chất lượng trong việc thực hiện: “Một số biện pháp giúp trẻ 5 -6 tuổi nhận biết và phát âm 29 chữ cái” đạt hiệu quả nhất. 3. Các biện pháp thực hiện: 3.1. Tạo môi trường làm quen với chữ cái phong phú cho trẻ. 3.2. Tiến hành thực hiện trên tiết học. 3.3. Đưa ứng dụng công nghệ thông tin vào trong soạn giảng. 3. 4. Tạo mọi điều kiện giúp trẻ mạnh dạn, tự tin để học tốt môn làm quen chữ cái. 3. 5. Tổ chức cho trẻ làm quen với chữ cái thông qua các trò chơi, đồ vật, đồ chơi ở các góc. 3. 6. Tích hợp môn làm quen chữ viết vào các môn học khác. 3. 7. Hình thức dạy trẻ mọi lúc mọi nơi. 3. 8. Phối hợp với phụ huynh dạy trẻ ở mọi lúc mọi nơi. 4. Biện pháp thực hiện (Biện pháp thực hiện từng phần) 4.1. Tạo môi trường làm quen với chữ cái phong phú cho trẻ. 4
5 Đối với việc trang trí lớp, tạo môi trường cho trẻ hoạt động là một việc làm hết sức quan trọng vì môi trường có gần gũi, có thân thiện thì học sinh mới hứng thú tham gia vào các hoạt động, Chính vì vậy nên tôi rất chú ý đến việc trang trí môi trường lớp học. Trên mỗi góc đều có hình ảnh gợi mở và có chữ cái để tạo môi trường cho trẻ làm quen với chữ cái. Thế giới xung quanh luôn là môi trường sống động, kích thích sự tò mò và trí tưởng tượng của trẻ. Trẻ luôn bị thu hút bởi những vật lạ, có kích thước lớn hoặc màu sắc sặc sỡ. Vì thế với các mảng tường xung quanh lớp, tôi thường bố trí các mảng ở các góc được trang trí với màu sắc hài hòa, cỡ chữ phù hợp và được dán ở độ cao vừa tầm mắt trẻ. Ngoài ra trên mỗi đồ dùng như: sách, vở, cốc ... đều có ký hiệu bằng chữ cái của trẻ.Hay ở bảng phân công trực nhật cũng có những chữ ký hiệu của từng trẻ. Giúp trẻ không những nhớ ký hiệu của mình mà trẻ còn nhớ ký hiệu của bạn, đồng thời nhớ chữ cái đó phát âm như thế nào. Minh chứng 2: Hình ảnh bảng phân công trực nhật. Trong quá trình xây dựng các góc mở, tôi đặc biệt chú trọng xây dựng góc chữ cái. Khi hoạt động trẻ rất tích cực và hứng thú với góc chơi này. Ví dụ: Ở góc chữ cái tôi đã chuẩn bị rất nhiều đồ dùng để trẻ được chơi các trò chơi như: Trò chơi bông hoa chữ cái, các bài thơ, bài đồng dao .... Ngoài ra trẻ được in, đồ, xếp hột hạt để tạo thành chữ cái. Ví dụ: Chủ điểm thế giới động vật, trẻ được làm quen với nhóm chữ i, t, c tôi chuẩn bị tranh con vịt, con tôm, con cua... có từ bên dưới. Dưới mỗi bức tranh tôi làm thêm phần để cài chữ rời để trẻ tìm ghép chữ cái giống trong tranh Thêm vào đó tôi sưu tầm những bài thơ,câu truyện... để trẻ dùng bút để đánh dấu những chữ cái vừa học. Hay tôi còn cho trẻ tìm cắt và dán chữ cái vừa học từ họa báo. Minh chứng 3: Hình ảnh góc học tập Ngoài ra tôi còn xây dựng góc sách truyện với những cuốn truyện tranh để trẻ xem. Trong giờ chơi, hoạt động của trẻ cô luôn quan tâm, hướng dẫn gợi ý giúp đỡ nhắc nhở trẻ về cách mở từng trang sách, xem từ đầu đến cuối, hay những giờ cô đọc truyện cho trẻ nghe, cô cho trẻ cùng cầm những quyển sách giống cô và theo dõi hình ảnh trong tranh, nhằn rèn kỹ năng quan sát, giúp trẻ ghi nhớ, khả năng hiểu biết của trẻ và sau đó cô cho trẻ kể theo ý hiểu của trẻ, gợi ý hỏi trẻ về nội dung câu truyện cô vừa kể qua các dấu hiệu của tranh.
6 Minh chứng 4: Hình ảnh góc sách truyện 4.2. Tiến hành thực hiện trên tiết học. Ngoài việc tạo môi trường lớp học cho trẻ hoạt động, tôi đặc biệt quan tâm đến hoạt động chính đó là các tiết học rèn kĩ năng phát âm đúng chữ cái. Vì qua tiết học trẻ được làm quen, nhận biết và phát âm chữ các một cách chính xác và hiệu quả nhất. Để đạt được kết quả cao thì trước hết cô là người phát âm chuẩn, rõ ràng, phải tạo tâm lý thoải mái cho trẻ trước khi vào tiết học đó. Muốn dạy trẻ làm quen với chữ cái thành công thì người giáo viên phải có phương pháp hấp dẫn, mang tính nghệ thuật để trẻ thực sự hứng thú và say mê. Trước hết cô giáo phải luôn thay đổi cách thức làm đồ dùng, đồ chơi như: làm tranh đẹp có màu sắc hấp dẫn, dùng vật thật, đồ chơi sẵn có ở lớp, những đồ dùng, đồ chơi phải đảm bảo bền đẹp, sử dụng được lâu.Tích hợp dạy mọi lúc mọi nơi vào các môn học khác. Ngoài việc nghiên cứu làm đồ dùng, đồ chơi cho trẻ trong tiết học cô phải thường xuyên tìm tòi, sưu tầm bài hát, bài thơ trò chơi mới lạ để thu hút trẻ và đạt yêu cầu tiết học. Trong giờ học phải lấy học sinh làm trung tâm, sử dụng những câu hỏi mở để trẻ tự tìm hiểu, khám phá, tìm đến kiến thức cơ bản, không áp đặt, gò ép theo khuôn mẫu nhất định làm mất hứng thú của trẻ, có như vậy mới phát huy được tính tích cực chủ động sáng tạo cho trẻ.Khi dạy trẻ chữ cái mới cô thiết kế bài giảng powerpoint có hình ảnh gần gũi, có từ chữa chữ cái mới cho trẻ quan sát, trò chuyện về hình ảnh, cho trẻ đọc từ dưới tranh. Minh chứng 5: Hình ảnh cô giáo sử dụng công nghệ thông tin Để trẻ có thể hiểu, nhớ rõ hơn về các chữ cái và còn được lồng ghép với các môn học khác. Cô cho trẻ lên tìm chữ cái đã học, hay cho trẻ tìm chữ cái ở vị trí thứ mấy, trẻ có thể vừa học chữ cái được phát âm mà còn kết hợp với toán. Trẻ được tiếp cận với công nghệ thông tin trẻ sẽ hứng thú hơn trong tiết học. Minh chứng 6: Hình ảnh trẻ được tiếp cận công nghệ thông tin. Khi cô giới thiệu chữ mới cô đưa chữ cái đó ra hỏi trẻ - cô phát âm- cho trẻ phát âm như tổ, nhóm, cá nhân, cho trẻ phát âm nối tiếp. Tiếp đó cô phân tích cấu tạo chữ cái mới. Cô sử dụng câu hỏi mở để cho trẻ cùng cô phân tích cấu tạo chữ cái mới.Qua đó phát huy được tính tích cực chủ động của trẻ. 6
7 Cô giới thiệu cho trẻ làm quen với chữ cái như: Chữ in hoa. Chữ in thường, chữ viết thường. Cô cho trẻ nhận xét đặc điểmcác chữ cái đó, để giúp trẻ nhận thấy được cách phát âm giống nhau nhưng cấu tạo chữ khác nhau. Sau khi học xong chữ cái cô sen lẫn trò chơi như: Trò chơi tạo chữ bằng cơ thể bé. Hay mời cả lớp đứng lên vận động bài hát để trẻ hứng thú học tiếp. Minh chứng 7: Hình ảnh trẻ chơi trò chơi tạo chữ bằng cơ thể bé Khi cô cho trẻ làm quen hết số lượng các chữ cái cùng nhóm cô cho trẻ so sánh các chữ cái về sự giống nhau và khác nhau. Cô cũng sử dụng câu hỏi để trẻ tự so sánh và rút ra kết luận cô chính xác lại ý của trẻ. Và sau đó cô cho trẻ chơi các trò chơi nhằm củng cố lại chữ cái trẻ vừa học. Cô chọn từ trò chơi cho trẻ chơi trong đó có các trò chơi động, trò chơi tĩnh, cho trẻ về tứng nhóm để trẻ củng cố và nhớ sâu hơn chữ cái vừa học. Ví dụ:Trò chơi: “Nhảy đúng ô chữ”. Khi học chữ cái o, ô, ơ cô chuẩn bị 3 vòng tròn mỗi vòng tròn chưa 1 chữ cái vừa học. Mỗi trẻ sẽ cầm 1 chữ cái đi vòng tròn vừa đi vừa hát, khi có hiệu lệnh của cô trên tay các bé cầm chữ cái nào sẽ nhảy nhanh vào ô có chứa chữ cái đó. Ví dụ: Trò chơi “tìm chữ cái theo hiệu lệnh của cô”cô cho trẻ tìm bằng nhiều hình thức khác nhau và từ dễ đến khó: Cách 1:Cô giơ thẻ chữ: Trẻ tìm chữ giống như của cô và phát âm. Cách 2: Cô phát âm chữ cái: Trẻ nghe và tìm chữ cái đó phát âm. Cách 3: Cô nêu cấu tạo chữ: Trẻ tìm chữ cái có cấu tạo giống cô phát âm Ngoài ra sưu tầm các bài thơ, bài hát, đồng dao, câu đố, trò chơi có vần thơ gần gũi dễ thuộc và chứa các chữ cái cần ôn, sẽ học cho trẻ đọc thuộc nhằm mục đích luyện phát âm đúng và trẻ nhận mặt chữ dễ hơn. Ví dụ: Để trẻ nhớ rõ hơn về chữ cái o, ô, ơ thì tôi kết hợp cho trẻ đọc “O tròn như quả trứng gà. Ô thì đội mũ. Ơ thì có râu…”, ở hình thức này trẻ được phát âm và biết được đặc điểm của chũa cái. Ví dụ: Đọc bài đồng dao rềnh rềnh ràng ràng để luyện phát âm chữ r. Ví dụ: Muốn rèn cho trẻ chữ n cho trẻ chơi trò dân gian “nu na nu nống”kết hợp đọc bài đồng dao. Minh chứng 8: Hình ảnh trẻ chơi trò chơi dân gian nu na nu nống Chính vì sự tìm tòi sáng tạo về đồ dùng đồ chơi và phưng pháp giảng dạy nên mỗi tiết dạy “làm quen với chữ cái” trẻ học rất nhanh và phát âm chính xác.
8 Hoạt động 1: Trò chuyện. Trẻ là trung tâm của mọi hoạt động, để đạt được ý tưởng đề ra, trước hết tôi phải chú ý đến đặc điểm tâm sinh lý của trẻ, trẻ ở lứa tuổi mầm non sự tập trung chú ý chưa bền vững, trẻ thích những cái đẹp mới lạ hấp dẫn cao, nên việc gây hứng thú cho trẻ ở bộ môn này lại càng quan trọng hơn bởi tính chất cứng nhắc, khô khan lại có phần "kỷ luật". Vì thế giáo viên không nên ép buộc trẻ học theo phương pháp cũ mà phải đổi mới hình thức tổ chức để trẻ tiếp thu bài một cách tốt nhất. Cô gần gũi và cùng trẻ trò chuyện về nội dung chủ đề đang thực hiện Ví dụ: Tiết làm quen với chữ cái b, d, đ (Chủ điểm động vật) Cô hỏi: Các con đang học ở chủ điểm gì?Trong chủ điểm Thế giới động vật có rất nhiều con vật đáng yêu, bây giờ chúng mình cùng cô hướng về màn hình nhỏ để đến thăm vườn bách thú nào.Trong vườn bách thú có những con vật gì? Cô hỏi trẻ hổ gầm như nào?Cô cho trẻ bắt trước giọng hổ gầm... và cô hỏi trẻ về bác gấu có điệu đi như thế nào. Bây giờ chúng mình cùng đi ục ịch như bác gấu. Ví dụ: Với tiết làm quen với chữ cái h, k (chủ điểm thế giới thực vật) Cô và trẻ cùng đọc bài thơ "Hoa cúc vàng"Cô hỏi: Bài thơ nói về hoa gì? Hoa cúc thường nở về mùa gì? Vậy mùa đông cây cối như thế nào?... Ngoài hoa cúc ra còn có những loại hoa nào? Cho trẻ kể tên các loài hoa trẻ biết. Cô cho trẻ xem hình ảnh về các loại hoa. Sau đó cô giới thiệu hình ảnh cây và hoa “Hoa loa kèn” để cho trẻ làm quen với chữ h, k.Với mỗi tiết học tôi suy nghĩ tìm tòi sáng tạo ra các cách vào bài khác nhau, nhằm hấp dẫn lôi cuốn trẻ, giúp trẻ tiếp thu bài một cách nhẹ nhàng và không nhàm chán. Hoạt động 2: Nội dung tiết học Sau khi trẻ đã được trò chuyện về chủ điểm qua phần ổn định tổ chức, tôi cho trẻ hát hoặc đọc một bài thơ có nội dung liên quan đến tiết học mà trẻ sắp làm quen hoặc tạo tình huống, đồ vật, bức tranh... Để trẻ được quan sát làm quen. Ví dụ: Tiết làm quen với chữ i, t, c (Chủ điểm thế giới động vật) Vào bài tôi cùng trẻ trò chuyện về chủ điểm động vật và cho trẻ xem đoạn video về động vật. Từ những hình ảnh trong đoạn băng đó, tôi cho trẻ trò chuyện kỹ về con vịt rồi giới thiệu và cho trẻ làm quen với chữ i. Trẻ được làm quen, nhận biết, phát âm với đặc điểm của chữ khi cô đưa chữ vào bằng các hiệu ứng.Sau khi cho trẻ làm quen song mỗi chữ cái tôi cho trẻ đứng dậy làm những động tác vận động. 8
9 Ví dụ: Làm quen song chữ cô cho trẻ đứng dậy cô nói: “Cô cùng các con bắt trước tiếng kêu của chú vịt nào”. Trẻ để hai tay lên miệng rồi nói cạp, cạp, cạp giống chú vịt. Ví dụ: Tiết làm quen với chữ h, k (Chủ điểm thực vật).Tôi chuẩn bị một lọ hoa thật. Trong lọ hoa có rất nhiều loại hoa để trẻ có thể đếm số hoa biết về tên và đặc điểm một số loại hoa. Qua phần này tôi đã tích hợp thêm về toán, môi trường xung quanh.Khi trẻ được quan sát trò chuyện tôi cùng hướng trẻ về màn hình cho trẻ quan sát trò chuyện về "Hoa hồng, hoa loa kèn" để giới thiệu chữ h, k. Trẻ được làm quen, nhận biết, phát âm, tri giác về chữ h, k như được nhìn, sờ chữ h, k được phát âm tập thể, theo tổ, nhóm, cá nhân, nhận biết chữ qua những cụm từ, tên đồ vật, đồ chơi, tên bạn, tên cô có chứa chữ h, k. Qua tiết làm quen với chữ cái, trẻ không chỉ được làm quen với chữ cái in thường, viết thường, mà còn được làm quen với chữ in hoa và viết hoa mà sau này lên lớp một trẻ sẽ được học. Hoạt động 3: Trò chơi. Để giúp trẻ củng cố, ghi nhớ và khắc sâu các chữ cái, nên tôi rất chú ý đến việc chuẩn bị đồ dùng, đồ chơi, thẻ chữ... cho tiết học và các trò chơi. Ví dụ: Tiết làm quen với chữ b, d, đ (Chủ điểm động vật). Để cho tiết học được xuyên suốt theo chủ điểm, và trẻ hứng thú hơn trong giờ học tôi đã chuẩn bị rất nhiều trò chơi: 1. Trò chơi: Ô chữ kì diệu 2. Trò chơi: Tôi là ai Trước khi tổ chức cho trẻ chơi cô giới thiệu tên trò chơi, sau đó phổ biến luật chơi, cách chơi rõ ràng dễ hiểu, rồi cho trẻ chơi. Trong lúc chơi cô kiểm tra kết quả, rồi khuyến khích động viên trẻ kịp thời, quá trình thực hiện tôi luôn chú ý đến từng đối tượng trẻ. Ví dụ: Sau khi cô cho trẻ làm quen song ba chữ b, d, đ cô nói: Bê con tặng cho chúng mình 3 trò chơi. Bây giờ các con cùng mở trò chơi thứ nhất xem bê con tặng mình trò chơi gì nào?A Bê con tặng chúng mình các ô chữ kỳ diệu này, bây giờ các con hay lên chọn ô chữ kỳ diệu theo yêu cầu nào. Trò chơi của trẻ phải được xắp xếp và thay đổi theo hình thức động, tĩnh để tránh làm cho trẻ bị mệt mỏi. Vì vậy sau khi chơi trò chơi Ô chữ kỳ diệu cô nói: Để cảm ơn các bạn Bê con tặng cho mỗi bạn một món quà, trẻ lấy rổ và trẻ chọn cho mình một chữ cái trong rổ. Cô nói Bê con tặng chúng mình trò chơi thứ 2 đó
10 là trò chơi "Tôi là ai" Cô chuẩn bị ba khu vườn, một vườn của Hươu Sao mang chữ cái b,một khu vườn Voi con mang chữ cái d, khu vườn còn lại của Bác Gấu mang chữ cái đ. Cô và trẻ cùng hát bài “Đố bạn”, Khi hát đến chú Hươu Sao cô nói tôi là Hươu Sao, trẻ có chữ cái b về khu vườn Hươu Sao mang chữ b, trẻ và cùng cô hát tiếp khi hát đến chú Voi con, cô giáo nói tôi là chú Voi con thì các bạn mang chữ cái d về vườn voi con. Và khi hát đến câu đó là bác Gấu đen cô nói tôi là Bác Gấu trẻ có chữ đ về nhà Bác Gấu mang chữ đ. Cô cho trẻ đổi thẻ chữ và cho trẻ chơi. 4.3. Đưa ứng dụng công nghệ thông tin vào trong soạn giảng. Tâm lý trẻ vốn hiếu động, thích tò mò, ham hiểu biết và nhạy cảm nên tiếp thu công nghệ thông tin không mấy khó khăn. Muốn thực hiện được ứng dụng công nghệ thông tin trong việc chăm sóc giáo dục trẻ thì trước tiên giáo viên phải biết sử dụng máy vi tính. Bản thân tôi cũng đã có chứng chỉ trình độ tin học cơ bản và cũng cố gắng học hỏi thêm. Đến nay, tôi cũng đã tự thiết lập một số bài giáo án điện tử có ứng dụng công nghệ thông tin đưa vào trong giảng dạy. Trong các tiết dạy sử dụng công nghệ thông tin tôi luôn chú ý cho trẻ được thực hiện như xuất hiện các nét về cấu tạo chữ cái, so sánh các chữ cái để trẻ dễ tiếp thu và chơi các trò chơi trong máy tính. Trẻ rất hứng thú tham gia. Tôi cũng đã học hỏi, tham khảo trên internet và thấy có rất nhiều trò chơi phù hợp với mầm non. Tôi đã đưa ứng dụng và dạy học tại lớp tôi. Khi trẻ lớp tôi chơi các trò chơi trực tuyến trẻ rất là hứng thú. Ví dụ trò chơi: “Quay nón chọn tên”, “Chiếc mũ phép thuật”, “Bóng thần kỳ” “Câu cá”. Ở các trò chơi này các kí hiệu chữ cái của các bé sẽ được chọn 1 lần ngẫu nhiên. Các bé được lên thể hiện tài năng của mình. Trẻ sẽ được tiếp cận công nghệ thông tin và củng cố lại kí hiệu bằng chữ cái của mình. Minh chứng 9: Hình ảnh trẻ chơi trò chơi online Tôi còn học hỏi được cách làm trò chơi trực tuyến trên Quizizz.com. Tôi đã thiết kế các trò chơi với nhiều câu hỏi hay và hấp dẫn. Đặc thù của trẻ mầm non là các con chưa biết đọc chữ nên tôi đã ghi âm phần đọc câu hỏi và các đáp án trẻ lời để trẻ có thể nghe. Và các đáp án trả lời được tôi đưa vào bằng các hình ảnh đẹp và gần gũi với trẻ. Sau khi làm song các câu hỏi tôi gửi đường link tới các bậc phụ huynh trong nhóm lớp tôi. Về nhà các bậc phụ huynh cũng sẽ biết con mình ở lớp học chữ cái gì và cho các con chơi trò chơi theo đường link cô giáo gửi, trẻ sẽ củng cố được chữ cái mà mình đã học. 10
11 Minh chứng 10: Hình ảnh trẻ chơi trò chơi ở nhà Ngoài ra tôi còn tham gia cuộc thi thiết kế bài giảng elearning được giải cao trong cấp trường, được nhà trường cử đi tham gia cấp huyện và đã được giải. Trong bài giảng tôi đã cho trẻ làm quen với chữ cái e, ê, đã đồng bộ âm thanh với lời giảng để trẻ dù học ở đâu cũng có thể hiểu được. Và không thể thiếu đó là những trò chơi để trẻ vừa học, vừa chơi và củng cố kiến thức của trẻ. Minh chứng 11: Hình ảnh cô giáo tham gia hội thi thiết kế bài giảng elearning Ví dụ: Trò chơi: “Điền từ còn thiếu”, “Ghép đôi chữ cái”. Thiết kế bài giảng với nhiều trò chơi trẻ sẽ rất hứng thú tiết học sẽ không bị nhàm chán. Ví dụ: Trò chơi: “Xếp hạt tạo chữ”. Bằng những nguyên liệu đơn giản như hạt sỏi, ngô, đỗ, gạo ... trẻ xếp thành chữ cái e, ê. Minh chứng12: Hình ảnh chữ cái xếp bằng hột, hạt Phòng giáo dục tổ chức cuộc thi: “Kỹ năng công nghệ thông tin”. Bản thân tôi được nhà trường cử đi tham dự cuộc thi đó. Tôi thấy mình được trải nghiệm và nâng cao trình độ về công nghệ thông tin rất nhiều. 4.4. Tạo mọi điều kiện giúp trẻ mạnh dạn, tự tin để học tốt môn làm quen với chữ cái. Qua thực tế của lớp, tôi đã nắm được tâm lý và đặc điểm của từng trẻ luôn gần gũi và quan tâm hơn đối với những trẻ cá biệt. Trò chuyện với trẻ mọi lúc mọi nơi. Thông qua các đồ dùng, đồ chơi để hỏi trẻ và cho trẻ phát âm tên những đồ dùng đồ chơi để tạo sự tự tin của trẻ khi có cô cùng tham gia. Trong khi trẻ hoạt động, cô tạo cho trẻ cảm xúc thoải mái để cho trẻ hứng thú tham gia. Thay vì yêu cầu trẻ xếp 2 que tính thành chữ x, cô nói con đặt 2 que tính chéo lên nhau, cô hỏi trẻ để trẻ phát âm chữ cái mà trẻ vừa tạo ra. Từ bất kỳ đồ vật, sự vật nào trẻ quan sát và ghi nhớ được đều có liên quan đến sự liên tưởng đến những chữ cái trẻ học giúp trẻ khắc sâu kiến thức hơn. Đối với những trẻ nói nhỏ, nói ngọng, nói lắp phát âm chưa chuẩn, chưa chính xác cô chú ý sửa sai và hướng dẫn trẻ phát âm cùng cô nhiều lần thông qua mọi lúc, mọi nơi để trẻ phát âm đúng và nhận được mặt chữ giúp trẻ ghi nhớ hơn. Minh chứng 13: Hình ảnh chữ cái trẻ xếp bằng que tính
12 4.5. Tổ chức cho trẻ làm quen với chữ cái thông qua các trò chơi, đồ vật đồ chơi ở các góc. Chuẩn bị nhiều đồ dùng, đồ chơi đầy đủ phong phú ở các góc chơi từ các nguyên vật liệu sẵn có ở địa phương do cô và trẻ sưu tầm. Các đồ dùng, đồ chơi có thể viết bằng chữ to theo nhiều kiểu chữ để giúp trẻ làm quen và nhận ra các kiểu chữ đa dạng và phong phú.Cho trẻ làm quen với các từ, tiếng, câu có nghĩa đặc biệt đối với cá nhân trẻ.Hướng dẫn trẻ ngồi đúng tư thế, cầm bút đúng tay bên phải, giở vở, tô chữ cái đúng quy trình sẽ giúp trẻ từng bước làm quen với hoạt động tô viết chữ cái thành thạo. Ví dụ: Thông qua các trò chơi: “Ô cửa kỳ diệu, Tôi là ai, Ai thông minh hơn, Thi xem ai nhanh, Xếp đúng thứ tự, Tìm bạn thân, Tìm chữ cái qua tranh, Tai ai tinh, Chọn chữ cái cho tranh, Xếp chữ bằng hột, hạt, bằng que” những trò chơi đó giúp ích cho trẻ rất nhiều trong việc cho trẻ làm quen với chữ cái. Qua quá trình chơi trẻ sẽ nắm vững chữ cái và ghi nhớ sâu hơn. Ví dụ: Tiết làm quen với chữ cái g, y chủ đề: Giao thông. Với tiết học này tôi tổ chức dưới hình thức trò chơi: “Ô cửa bí mật”. Vào bài tôi đóng vai trò là người dẫn chương trình đi vào giới thiệu chương trình. Giới thiệu các đội thi. Bây giờ ba đội cùng tham gia trò chơi, cho ba đội lên bốc thăm và chọn ô cửa cho đội mình. Cô đọc ô cửa của ba đội và lần lượt mở các ô cửa, trẻ gọi tên bức tranh và đọc từ dưới tranh. 4.6. Tích hợp môn làm quen chữ viết vào các môn học khác. Không chỉ dạy trẻ làm quen chữ viết trong tiết học, ngoài tiết học mà cô có thể lồng ghép tích hợp môn chữ cái vào các môn học khác như văn học, âm nhạc, môi trường xung quanh……. Ví dụ 1: Khi cô dạy trẻ 1 bài thơ, câu chuyện nào đó cô cho trẻ tìm chữ cái đã học. Ví dụ 2: Khi cô dạy trẻ vận động một bài hát nào đó. Thay vào việc cho trẻ nghe giai điệu bài hát hay hát một bài hát đó bằng âm “la”, cô cho trẻ hát bài hát đó bằng chữ cái đã học. Ví dụ cô cho trẻ hát bài hát “cháu yêu bà” bằng giai điệu chữ a”à a à á a à á….” Ví dụ 3: Với môn môi trường xung quanh cô cho trẻ chơi trò chơi “con gì biến mất”.Cô gắn vào tranh mỗi con vật một chữ cái đã học, khi trẻ chơi cô cho trẻ gọi tên con gì biến mất, kết hợp phát âm chữ cái gắn ở bức tranh con vật đó. 12
13 Minh chứng 14: Hình ảnh trẻ tích hợp với hoạt động âm nhạc 4.7. Hình thức dạy trẻ mọi lúc mọi nơi Không chỉ trú trọng việc dạy trẻ nhận biết chữ cái thông qua các tiết học trên lớp mà giáo viên cần phải dạy trẻ ở mọi lúc mọi nơi.Tạo môi trường học chữ cái xung quanh trẻ, trò chuyện với trẻ về những hình ảnh có chứa chữ cái đó.Qua hoạt động góc và hoạt động vui chơi, hoạt động chiều, hoạt động ngoài trời Ví dụ: Giờ hoạt động ngoài trời:Tổ chức cho trẻ chơi các trò chơi dân gian có đọc đồng dao như trò chơi “Rồng rắn lên mây” trong lúc đọc các từ”Rồng, rắn …” các cháu phải cong lưỡi vì có chữ: r qua đó trẻ sẽ phát âm chuẩn hơn. Ví dụ: Cô cho trẻ xếp các hột, hạt, hòn sỏi thành các chữ đã học, hay dùng phấn viết lên sân những chữ đã học rồi cùng phát âm. Ví dụ: Giờ hoạt động chiều: Cho trẻ tô chữ in mờ, chữ in chữ rỗng và tìm cắt chữ trong họa báo. 4.8. Phối hợp với phụ huynh dạy trẻ ở mọi lúc mọi nơi. Trong các buổi họp phụ huynh tôi đã giành thời gian để nhấn mạnh tầm quan trọng của hoạt động làm quen chữ viết ở trẻ mẫu giáo lớn như: Cho trẻ làm quen với chữ viết là tổ chức thực hiện các hoạt động cho trẻ làm quen với việc đọc nhằm hình thành một số kỹ năng cần thiết để chuẩn bị cho trẻ vào lớp một. Từ đó tôi kêu gọi phụ huynh hỗ trợ nguyên vật liệu sẵn có ở địa phương để làm ra nhiều đồ dùng đồ chơi phục vụ cho chuyên đề và góp một phần kinh phí để mua sắm thêm đồ dùng đồ chơi.Tôi thường xuyên trao đổi với phụ huynh về việc học tập của từng trẻ. Đối với những cháu nhận thức chậm, ngoài việc học ở lớp, tôi còn tranh thủ nhờ phụ huynh giúp đỡ thêm cho cháu ở nhà. Minh chứng15: Hình ảnh cô giáo trao đổi với phụ huynh. 5.Kết quả thực hiện 5.1. Đối với giáo viên. Tìm hiểu, vận dụng triệt để các môn học khác vào hoạt động làm quen chữ cái, đầu tư sưu tầm các trò chơi làm quen chữ cái từ ngoài chương trình giúp trẻ hứng thú học tập. Tôi thấy khả năng giảng dạy của bản thân được nâng lên, bản thân tôi tự tin và nhiều sáng tạo hơn khi dạy trẻ, biết kết hợp đan xen các hình thức cũng
14 như lồng ghép trong phương pháp giảng dạy, tận dụng được cái mới lạ vào các hoạt động học của trẻ, trẻ mạnh dạn tự tin bằng chính khả năng của mình. 5.2. Đối với trẻ. Kết quả khảo sát sau khi thực hiện đề tài: “Một số biện pháp giúp trẻ 5 – 6 tuổi nhận biết và phát âm 29 chữ cái”đã có chuyển biến rõ rệt. Minh chứng16: Hình ảnh bảng khảo sát kết quả của trẻ cuối năm Lấy trẻ làm trung tâm cho các hoạt động làm quen với chữ cái, giúp trẻ nhận biết chính xác và phát âm chuẩn 29 chữ cái thông qua các trò chơi trải nghiệm, lồng ghép mọi lúc, mọi nơi.Trẻ được trải nghiệm thực tế qua nhiều hoạt động làm quen chữ cái dưới nhiều hình thức khác nhau, đa dạng phong phú về hoạt động.Trẻ hứng thú tham gia vào các hoạt động làm quen chữ cái, mạnh dạn, tự tin. Phát triển ngôn ngữ nói rõ ràng mạch lạc. Khả năng tập trung chú ý cao, tư thế ngồi, cầm bút, phát âm chữ cái chuẩn. 5.3. Đối với phụ huynh: Đa số phụ huynh đã có sự nhận biết đúng đắn về tầm quan trọng trong việc cho trẻ làm quen với 29 chữ cái trước khi vào lớp một. Đây là điều cần thiết đối với trẻ.Phụ huynh đã tích cực phối hợp với giáo viên, nhà trường trong việc thu gom đồ dùng, đồ chơi, phế liệu giúp các cháu trải nghiệm nhiều hơn với hoạt động làm quen chữ cái cho trẻ cũng như những hoạt động khác ở trường. PHẦN THỨ BA: KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ 1. Kết luận: Từ những thực tế trên cũng như các kết quả đạt được cao, trước hết tôi phải chuẩn bị đồ dùng cần thiết cho một tiết học, các đồ dùng đó có màu sắc hình dáng đẹp, hấp dẫn, an toàn để kích thích tính tò mò của trẻ, biết lựa chọn trò chơi, câu đố, bài hát phù hợp với nội dung bài dạy và tạo tình huống bất ngờ cho trẻ Bám vào nội dung yêu cầu dạy đúng trọng tâm của bài dạy tích hợp các môn học khác vào tiết dạy một cách hợp lý nhằm đem lại kết quả cao ngôn ngữ diễn đạt của cô ngắn gọn cụ thể, cô phát âm mẫu chính xác, rõ ràng, lời giới thiệu bài, bước chuyển tiếp linh hoạt gây được sự chú ý của trẻ và đặc biệt cô giáo phải nắm vững yêu cầu phương pháp bộ môn, thường xuyên đầu tư phương pháp dạy học linh hoạt, sáng tạo trong các tiết dạy trẻ. 14
15 Tự bồi dưỡng chuyên môn, khả năng tạo hình cho bản thân, luôn thay đổi hình thức, tạo tình huống bất ngờ để thu hút sự chú ý của trẻ vào các giờ học. Cần nâng cao trình độ tin học để có thể ứng dụng công nghệ thông tin vào các hoạt động giáo dục một cách linh hoạt, sáng tạo. Trong quá trình tổ chức cho trẻ tham gia hoạt động làm quen chữ cái trong giờ hoạt động chung giáo viên phải biết sử dụng các thủ thuật để lôi cuốn sự chú ý của trẻ, phải tạo ra được động lực để trẻ cố gắng và tích cực tham gia vào hoạt động. Hình thức tổ chức phải nhẹ nhàng, tiết học phải tạo cho trẻ sự thoải mái, tránh mệt mỏi, trẻ tích cực, hứng thú trong khi học. Thường xuyên trao đổi với phụ huynh, tạo sự gần gũi, tạo niềm tin, và thống nhất trong việc hướng dẫn trẻ làm quen với việc nhận biết và phát âm đúng chữ cái. 2. Khuyến nghị : 2.1. Đối với nhà trường : Tạo điều kiện cho giáo viên đi tham quan ở các trường bạn để học hỏi trao đổi kinh nghiệm.Mở các buổi chuyên đề tập huấn chuyên môn đi sâu vào nội dung: “Một số biện pháp giúp trẻ 5 – 6 tuổi nhận biết và phát âm 29 chữ cái” những phương pháp, cách thức để tiến hành, lồng ghép giáo dục cho trẻ. Cung cấp những tài liệu chuyên môn đi sâu vào từng chuyên đề cho giáo viên mầm non 2.2. Đối với Phòng giáo dục. Tổ chức các lớp tập huấn bồi dưỡng chuyên môn đầu năm học để cho giáo viên có điều kiện học hỏi, trao đổi với đồng nghiệp. Tổ chức các Hội thi đồ dùng - đồ chơi tự tạo cấp huyện để phục vụ công tác giảng dạy môn chữ viết và vui chơi cho trẻ. Tổ chức tham quan dự giờ học hỏi các trường chuẩn để bản thân tôi có cơ hội tham quan học hỏi hơn về chuyên môn. Trên đây là sáng kiến kinh nghiệm của bản thân tôi viết về ““Một số biện pháp giúp trẻ 5 – 6 tuổi nhận biết và phát âm 29 chữ cái”. Rất mong nhận được sự góp ý, nhận xét của hội đồng khoa học các cấp để bản thân có được những kinh nghiệm quý báu trong việc chăm sóc giáo dục trẻ và mang lại kết quả cao cho trẻ nhiều hơn trong những năm học tiếp theo. Tôi xin cam đoan đề tài này tôi tự viết, không sao chép của bất kỳ ai. Nếu sai tôi hoàn toàn chịu trách nhiệm.Tôi xin chân thành cảm ơn!
16 Phú Cường, ngày 04 tháng 05 năm 2021 Tác giả Đỗ Thị Thu 16