Sáng kiến kinh nghiệm Mầm non: Một số giải pháp trong việc tổ chức các trò chơi dân gian cho trẻ 4-5 tuổi

Chia sẻ: Caphesua | Ngày: | Loại File: DOC | Số trang:26

Thêm vào BST

Báo xấu

25
lượt xem 4
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích của sáng kiến này là lựa chọn trò chơi dân gian phù hợp với lứa tuổi của trẻ. Trò chơi dân gian rất phong phú, không chỉ nhiều về số lượng mà còn đa dạng về thể loại. Nhưng không phải trò chơi nào cũng phù hợp với trẻ ở từng độ tuổi.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Sáng kiến kinh nghiệm Mầm non: Một số giải pháp trong việc tổ chức các trò chơi dân gian cho trẻ 4-5 tuổi

` CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM Độc lập – Tự do – Hạnh phúc SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM MỘT SỐ GIẢI PHÁP TRONG VIỆC TỔ CHỨC CÁC TRÒ CHƠI DÂN GIAN CHO TRẺ 4 – 5 TUỔI 6
Quảng Bình, tháng 09 năm 2018 CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM Độc lập – Tự do – Hạnh phúc SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM MỘT SỐ GIẢI PHÁP TRONG VIỆC TỔ CHỨC CÁC TRÒ CHƠI DÂN GIAN CHO TRẺ 4 – 5 TUỔI Họ tên: Nguyễn Thị Tuyết Chức vụ: Giáo viên Đơn vị công tác: Trường Mầm non Trường Thủy 7
Quảng Bình, tháng 09 năm 2018 1. PHẦN MỞ ĐẦU. 1.1 Lý do chọn đề tài, sáng kiến, giải pháp. Tuổi thơ chúng ta đã trải qua những kí ức đẹp đẽ với những lời ru ầu ơ, ngọt ngào của mẹ; được lắng nghe những câu chuyện cổ tích đầy chất thơ của bà và đặc biệt là được chơi những trò chơi dân gian đầy bổ ích. Và khi lớn khôn, những lúc tâm hồn ta “chật chội” thì bất chợt nghe một điệu ru ầu ơ hay một câu hát đồng quê, ta có cảm giác bồi hồi nhớ về những kỷ niệm vui đùa cùng bạn bè đồng trang lứa. Trò chơi dân gian trẻ em thường bắt nguồn từ những bài đồng dao, đấy là những bài ca có nhịp điệu đơn giản gieo vần một cách thoải mái. Các trò chơi dân gian là phương pháp thư giãn hữu hiệu nhất. Nó giúp cho các em rèn luyện phẩm chất đạo đức, biết sống đoàn kết và chia sẻ với nhau, chơi để hiểu, để biết cách ứng xử với nhau. Tuy nhiên, điều đáng lo nhất là những trò chơi dân gian đang dần bị mai một. Những trò chơi như đánh chuyền, ô ăn quan, chơi bi, trứng gà trứng vịt, sắc quế cẩm tù, đánh trận, năm mười… đã dần vắng bóng trong đời sống trẻ thơ. Trò chơi dân gian có nhiều thể loại phù hợp với từng sở thích, cá tính khác nhau của nhiều đối tượng người chơi như sôi nổi, điềm đạm hay trầm tĩnh. Mỗi trò lại có một quy luật riêng, mang những sắc thái khác nhau khiến trẻ em chơi suốt ngày mà không thấy chán. Ta có thể bắt gặp những đứa trẻ túm năm tụm ba, quên hết nhọc nhằn của cuộc sống, những bài học khó để cuốn theo vòng xoáy của những con quay. Từng vòng, từng vòng xoay tít, vui thú với những cú đánh lắc bổ nhào trúng quay của đối phương, cuộc sống của chúng dường như chỉ có vậy. Di sản văn hoá truyền thống Việt Nam có nhiều loại hình khác nhau, trong đó có thể nói, trò chơi dân gian cũng là một di sản văn hoá quý báu của dân tộc. Nó được kết thành từ quá trình lao động và sinh hoạt, trong đó tích tụ cả trí tuệ và niềm vui sống của bao thế hệ người Việt xưa. Đặc biệt đối với trẻ em, trò chơi dân gian với những chức năng đặc biệt của nó đã mang lại cho thế giới trẻ thơ nhiều điều thú vị và bổ ích, đồng thời thể hiện nhu cầu giải trí, vui chơi, quyền được chia sẻ niềm vui của các em với bạn bè, cộng đồng. Nó làm cho thế giới xung quanh các em đẹp hơn và rộng mở; tuổi thơ của các em sẽ trở thành những kỉ niệm quý báu theo suốt cuộc đời; làm giàu 8
nguồn tình cảm và trí tuệ cho các em. Chính vì vậy, trò chơi dân gian rất cần thiết được lựa chọn, giới thiệu trong nhà trường tuỳ theo lứa tuổi của trẻ. Đúng như PGS. TS Nguyễn Văn Huy, giám đốc Bảo tàng Dân tộc học Việt Nam đã nói: " Cuộc sống đối với trẻ em không thể thiếu những trò chơi. Trò chơi dân gian không đơn thuần là một trò chơi của trẻ con mà nó chứa đựng cả nền văn hoá dân tộc Việt Nam độc đáo và giàu bản sắc. Trò chơi dân gian không chỉ chắp cánh cho tâm hồn trẻ, giúp trẻ phát triển tư duy, sáng tạo, mà còn giúp các em hiểu về tình bạn, tình yêu gia đình, quê hương, đất nước. Ngày nay, các em ở một xã hội công nghiệp, chỉ quen với máy móc và không có khoảng thời gian chơi cũng là một thiệt thòi. Thiệt thòi hơn khi các em không được làm quen và chơi những trò chơi dân gian của thiếu nhi ngày trước đang ngày càng bị mai một và quên lãng, không chỉ có ở các thành phố mà còn ở cả các vùng quê. Vì thế, giúp các em hiểu và quay về nguồn cội với các trò chơi dân gian là một việc làm cần thiết". Ở lứa tuổi mẫu giáo, đặc biệt là đối với trẻ 45 tuổi vui chơi là hoạt động chủ đạo. Thông qua hoạt động vui chơi, trẻ phát triển trí tuệ, thể chất, tình cảm quan hệ xã hội, qua đó nhằm phát triển toàn diện nhân cách cho trẻ. Chính vì vậy, giáo viên cần tổ chức cho trẻ chơi các trò chơi nói chung và trò chơi dân gian nói riêng. Từ năm học 2014 2015, Sở giáo dục và đào tạo phát động hội thi: " Xây dựng môi trường xanhsạchđẹp thân thiện và hiệu quả" trong đó có nội dung đưa trò chơi dân gian vào trường học. Nhưng làm thế nào để tổ chức được các trò chơi dân gian thực sự có hiệu quả, lôi cuốn và hấp dẫn được trẻ là một bài toán khó với các giáo viên, đặc biệt là các giáo viên mầm non. ( Vì khả năng chú ý có chủ định của trẻ mầm non còn kém. Trẻ dễ dàng tham gia vào trò chơi nhưng cũng nhanh chán, nhanh bỏ cuộc). Là một giáo viên mầm non, tôi luôn trăn trở và tìm các giải pháp để tổ chức các trò chơi dân gian một cách có hiệu quả nhất. Chính vì thế mà bản thân luôn luôn trăn trở và suy nghĩ quyết định thử nghiệm của mình với đề tài: “Một số giải pháp trong việc tổ chức các trò chơi dân gian cho trẻ 45 tuổi”. 1.2. Điểm mới của đề tài, sáng kiến, giải pháp Đây là sáng kiến kinh nghiệm của bản thân tôi mới viết lần đầu, điểm mới của đề tài là giáo viên chủ động : Lựa chọn các trò chơi dân gian phù hợp với lứa tuổi của trẻ. Chuẩn bị đồ dùng, đồ chơi, lời ca, địa điểm trước khi tổ chức cho trẻ tham gia vào các trò chơi dân gian. Tổ chức các trò chơi phù hợp với tính chất của hoạt động. Động viên tất cả các trẻ tham gia trò chơi. - Tổ chức các trò chơi dân gian thông qua cac hoat đông trong ngay: Th ́ ̣ ̣ ̀ ể dục sáng, hoạt động ngoài trời, hoạt động góc, hoạt động học, hoạt động chiều 9
Lựa chọn trò chơi dân gian phù hợp với lứa tuổi của trẻ. Trò chơi dân gian rất phong phú, không chỉ nhiều về số lượng mà còn đa dạng về thể loại. Nhưng không phải trò chơi nào cũng phù hợp với trẻ ở từng độ tuổi. Vì thế để tổ chức tốt trò chơi dân gian cho trẻ tôi luôn làm tốt công tác chuẩn bị: Xác định rõ thể loại, cách chơi, luật chơi, mục đích yêu cầu cần đạt khi tổ chức trò chơi dân gian đó. Chuẩn bị chu đáo đồ dùng, đồ chơi phù hợp với trò chơi. 1.2. Phạm vi áp dụng đề tài, sáng kiến Trong quá trình nghiên cứu đề tài “Một số giải pháp trong việc tổ chức các trò chơi dân gian cho trẻ 4 5 tuổi” để áp dụng trong phạm vi các cháu mẫu giáo 45 tuổi tại trường mầm non tôi đang công tác va ̀có thể được áp dụng ở các trường mầm non trong huyện và các trường mầm non trong tỉnh. 2. PHẦN NỘI DUNG. 2.1. Thực trạng của nội dung cần nghiên cứu Năm nay tôi được BGH nhà trường giao cho phụ trách lớp MG nhỡ. Lớp tôi có 20 cháu: trong đó có 15 nữ, còn lại là 05 nam, thực hiện theo chương trình đổi mới hiện hành tôi đã nhận thấy những điều kiện thuận lợi và khó khăn như sau: * Thuận lợi : Luôn được sự quan tâm va ch ̀ ỉ đạo sát sao cua BGH nha tr ̉ ̀ ương, t ̀ ạo điều kiện về mọi mặt cho ban thân. ̉ Bản thân được dự giờ thường xuyên của chuyên môn nhà trường trong công tác bồi dưỡng lý thuyết lẫn thực hành. Bản thân nắm bắt chuyên đề kịp thời, tự học tự bôi d ̀ ương, suy nghĩ ̃ làm đồ dùng dạy học. Cơ sở vật chất đủ điều kiện cho trẻ chơi trò chơi dân gian. Trẻ rất hứng thú với trò chơi dân gian. Đồ dùng dể làm dể kiếm và cháu có thể tự tạo ra từ những vật liệu đơn giản, nên thực sự hấp dẫn, kích thích sự tích cực, sáng tạo của trẻ. Bản thân tôi đã có một thời gian tuổi thơ chính vì vậy, những trò chơi dân gian đã gắn bó với tôi trong suốt thời gian dài. 10
Tôi rất thích các trò chơi dân gian Việt Nam và sưu tầm được rất nhiều trò chơi dân gian thú vị và đặc sắc, phù hợp với trẻ mẫu giáo. * Khó khăn: Các cháu lớp tôi chủ yếu là con của những gia đình nông dân thuần tuý nên khó có điều kiện chăm sóc cho các cháu đầy đủ dẫn đến sự tiếp thu của các cháu không đồng đều, có những cháu sinh đầu năm, có những cháu sinh cuối năm, có những cháu phát âm chưa rõ ràng còn nói lắp, nói ngọng, có những cháu còn chậm, nhút nhát chưa tự tin, mạnh dạn chưa hứng thú trong giờ học, giờ chơi. Giáo viên phải có hiểu biết và vốn kiến thức phong phú về các trò chơi dân gian. Việc tổ chức các trò chơi dân gian cho trẻ đòi hỏi phải có sự linh hoạt và tính sáng tạo cao. Mức độ khó hay dễ của trò chơi không giống nhau. Có những trò chơi vô cùng đơn giản cũng có những trò chơi phức tạp, đòi hỏi người chơi phải tư duy trong quá trình chơi. Thời gian tổ chức cho trẻ chơi rất hạn hẹp vì một trò chơi không thể diễn ra trong suốt cả một hoạt động của trẻ mà nó chỉ được lồng ghép hoặc tích hợp vào các hoạt động mà thôi. Khả năng chú ý cá chủ định của trẻ còn kém. Trẻ dễ dàng nhập cuộc chơi nhưng cũng nhanh chống tự rút ra khỏi trò chơi nếu nó không còn hưng ́ thú. ̣ ́ ̣ Môt sô phu huynh ch ưa quan tâm đên tre vê hoat đông vui ch ́ ̉ ̀ ̣ ̣ ơi qua cać ̀ ơi dân gian. tro ch *Thực trang trong l ̣ ơp: ́ Ngay từ những ngày đầu nhận lớp, tôi đã tiến hành khảo sát lớp, với tổng số 20 cháu nhưng có đến 10 cháu sinh từ tháng 7 đến tháng 12 năm 20 14 nên nhìn các cháu rất dại so với những cháu sinh đầu năm. Phần đa các cháu chưa hứng thú với các trò chơi dân gian, chưa nắm bắt được cách chơi, luật chơi của các trò chơi dân gian. Qua quá trình tiếp xúc, trò chuyện làm quen với các cháu, tôi đã tìm hiểu khả năng nhận biết và hứng thú của trẻ về các trò chơi dân gian như sau: TT MỨC ĐỘ ĐẠT KHÔNG ĐẠT Số lượng Tỷ lệ Số lượng Tỷ lệ 11
% % 1 Trẻ yêu thích, 10 50 10 50 hứng thú tham gia chơi 2 Hiểu biết về 9 45 11 55 trò chơi dân gian 3 Trẻ phát triển 11 55 9 45 thể chất 4 Trẻ có tinh 10 50 10 50 thần đoàn kết – ý thức tập thể 5 Trẻ tự tổ 8 40 12 60 chức trò chơi dân gian Với tình hình thực tế ở trong lơp, đ ́ ể thực hiện được đề tài “Một số giải pháp trong việc tổ chức các trò chơi dân gian cho trẻ 4 5 tuổi” thì bản thân tôi nêu ra một số nguyên nhân cơ bản đó là. * Một số nguyên nhân cơ bản dẫn đến thực trạng trên: Giao viên ch ́ ưa nghiên cưu ky va ch ́ ̃ ̀ ưa hiêu biêt vê cac tro ch ̉ ́ ̀ ́ ̀ ơi dân gian ̉ ựa chon tô ch đê l ̣ ̉ ưc cho tre phu h ́ ̉ ̀ ợp theo đô tuôi. ̣ ̉ ́ ̉ ̀ ̣ Đa sô tre la con nông dân nên nhân th ức cua tre rât la han chê. ̉ ̉ ́ ̀ ̣ ́ Quan điểm của một số phụ huynh chỉ chú trọng đến việc học chưa chú ý tạo điều kiện để cho trẻ được hoạt động vui chơi. Dẫn đến việc trẻ tham gia các trò chơi dân gian ở lớp cũng như ở gia đình đạt kết quả chưa cao. Kinh tế của địa phương còn gặp nhiều khó khăn, đời sống của nhân dân còn nghèo, nhận thức của một số phụ huynh còn hạn chế, còn trông chờ, ỷ lại. Từ nhưng th ̃ ực trang trên b ̣ ản thân tôi rất lo lắng, trăn trở, luôn suy nghĩ tìm tòi các giải pháp tối ưu, để áp dụng nhằm tích hợp các trò chơi dân gian vào các hoạt động một cách có hiệu quả nhất kích thích tính tò mò, sự sáng tạo và lòng ham hiểu biết của trẻ để tạo sự hứng thú cho trẻ khi tham gia vào các trò chơi dân gian. Từ những đặc điểm và tình hình thực tế của bản thân và của lớp mình, tôi đã suy nghĩ và tìm ra phương pháp thích hợp, để từng bước 12
dẫn dắt trẻ tích cực tham gia vào các trò chơi dân gian. Để làm được điều đó tôi đã sử dụng một số giải pháp sau: 2.2. Các giải pháp và việc làm cụ thể: * Giải pháp 1: Lựa chọn các trò chơi dân gian phù hợp với lứa tuổi của trẻ. Trò chơi dân gian rất phong phú và đa dạng, vì thế không hẳn trò chơi nào cũng phù hợp với trẻ nhỏ. Bởi vậy, khi lựa chọn trò chơi dân gian tôi đã lựa chọn những trò chơi đơn giản, dể hiểu, dễ nhớ đối với trẻ. Với trẻ 45 tuổi, khả năng chú ý có chủ định và nhận thức của trẻ đã cao hơn rất nhiều so với lứa tuổi trước. Vì thế, trẻ có thể chơi được các trò chơi dài hơn và khó hơn so vơi đô tuôi 34 tuôi. ́ ̣ ̉ ̉ Khi lựa chọn các trò chơi dân gian cho trẻ mâu giao nh ̃ ́ ỡ, tôi thực hiện theo các tiêu chí sau: + Trò chơi không quá đơn giản nhưng cũng không quá phức tạp. + Đồ dùng đồ chơi phục vụ cho trò chơi dễ kiếm, dễ tìm. + Giúp củng cố tư duy, ngôn ngữ, vận động, kỹ năng cho trẻ. + Gây được hứng thú, thu hút sự chú ý của trẻ. + Có sự tham gia của tập thể lớp hoặc nhóm trẻ trong lớp. Từ những tiêu chí trên, tôi đã lựa chọn các trò chơi sau cho trẻ: “Thả đỉa ba ba”, “Ô ăn quan”, “Lộn cầu vồng”, “Trốn tìm”, “Đếm sao”, “Kéo co”, “Mèo đuổi chuột”, “Rồng rắn lên mây”, “Chồng đống chồng đe”, “Trồng nụ trồng hoa”, “Vuốt hột nổ”, “Cướp cờ”, “Kéo cưa lừa xẻ”, “Tập tầm vong”… Với mỗi trò chơi tôi thường nghiên cứu số lượng người chơi, cách chơi, địa diểm chơi, cách chơi, luật chơi để tổ chức, hướng dẫn trẻ chơi. Ví dụ: * Trò chơi: “Mèo đuổi chuột” Số lượng người chơi: Từ 7 đến 10 người chơi hoặc có thể chơi tập thể lớp. Địa điểm chơi: Sân rộng. Cách chơi: Tất cả đứng thành vòng tròn, tay nắm tay giơ lên cao rồi hát: Mèo đuổi chuột Mời bạn lại đây Tay nắm chặt tay Đứng thành vòng rộng Chuột luồn lỗ hổng 13
Mèo chạy theo sau Chuột cố chạy mau Trốn đâu cho thoát Thế rồi chú chuột Lại hóa vai mèo Co cẳng chạy theo Bỗng mèo hóa chuột. Một người được chọn làm mèo và một người được chọn làm chuột. Hai người này đứng giữa vòng tròn, quay lưng vào nhau. Khi mọi người hát đến câu cuối thì chuột bát đầu chạy, mèo chạy đuổi theo sau. Tuy nhiên mèo phải chạy đúng lỗ chuột đã chạy. Luật chơi: Nếu mèo không chạy đúng lỗ để bắt chuột thì mèo sẽ bị thua. Nếu chuột bị mèo bắt thì chuột cũng bị thua. * Trò chơi: “Bịt mắt bắt dê“: Số lượng: 10 đến 12 trẻ hoặc tập thể lớp. Địa điểm: Sân chơi rộng rãi. Cách chơi: Sau khi chơi trò “Oẳn tù tì”, người thua sẽ phải bị bịt mắt và đi tìm dê, những người khác làm dê chạy nhảy xung quanh. Những người làm dê phải luôn miệng kêu “be, be” hoặc trêu chọc người bị bắt làm dê, phải luôn né tránh người bị bịt mắt đang tìm cách bắt dê. Khi nào người bị bịt mắt chạm vào con dê nào thì người đó bị bịt mắt. Sau khi dùng khăn tay bịt mắt, mọi người sẽ chạy xung quanh người bịt mắt bằng cách đập vào vai hay vuốt má người bị bịt mắt rồi chạy khi người đó chụp mình. Luật chơi: Khi người bị bịt mắt chụp được người nào, phải đoán và nói tên người đó. Nếu nói đúng thì người bị bắt bị bịt mắt, nếu nói sai trò chơi tiếp tục như cũ. Người bị bắt có thể lừa người bị bịt mắt bằng cách khụy chân xuống giả làm người lùn hoặc kiễng chân lên cao, cốt làm sao cho người bị bịt mắt không đoán ra mình. * Trò chơi: “Kéo co“: Số lượng: 1012 người hoặc tập thể lớp. Địa điểm: Sân chơi rộng rãi. Cách chơi: Một sợi dây thừng dài được đặt ở sân và ở giữa dây có mốc đánh dầu. Số người chơi được chia đều về 2 đội. Mọi người cùng nắm tay vào sợi dây và dùng sức để kéo. 14
Luật chơi: Mốc đánh dấu về phía đội nào thì đội đó là đội chiến thắng. * Trò chơi: “Trồng nụ trồng hoa“: Số lượng: Chơi theo nhóm từ 5 trẻ trở lên. Địa điểm chơi: Trong phòng hoặc ngoài sân trường. Cách chơi: Chọn hai người ngồi bệt xuống đất, đối diện nhau. Chồng các bàn chân rồi đến các bàn tay, lần lượt nắm rồi xòe ra. Số người còn lại nhảy qua. Khi nào đủ bốn chân bốn tay xòe mà người nhảy không bị chạm thì người nhảy được quyền chơi tiếp ván khác. Luật chơi: Khi người nhảy chạm vào chân thì mất lượt, phải ngồi vào thay thế. Giai pháp 2: Chu ̉ ẩn bị đồ dùng, đồ chơi, lời ca, đia điêm tr ̣ ̉ ước khi tổ chức cho trẻ tham gia vào các trò chơi dân gian: * Chuẩn bị đồ dùng đồ chơi Đồ dùng đồ chơi của các trò chơi dân gian cũng vô cùng đa dạng và phong phú, mang tính đặc trưng và được thiết kế dựa vào cách chơi và luật chơi của từng trò chơi. Chính vì vậy, trước khi tổ chức cho trẻ chơi một trò chơi dân gian nào đó tôi cần phải tìm hiểu trước về cách chơi, luật chơi cũng như các đồ dùng trong trò chơi cần đến. Để từ đó có thể chuẩn bị đầy đủ những thứ cần thiết cho một trò chơi và tổ chức được tốt. Mỗi trò chơi dân gian có một hoặc nhiều loại đồ dùng đồ chơi tương ứng mà thiếu nó thì trò chơi không thể tiến hành được. Ví dụ như trò: “Chơi chuyền“: tôi chuẩn bị 10 que chuyền và một đồ vật có dạng khối cầu như quả bóng, quả bưởi non… Trò chơi “Ném còn“ tôi chuẩn bị quả còn – đồ chơi truyền thống của trò chơi đó. Hay đơn giản như trò chơi “Bịt mắt bắt dê” cũng không thể được tổ chức nếu không có dải vải hoặc dải khăn bịt mắt… Chính vì vậy, trước khi tổ chức cho trẻ chơi một trò chơi dân gian nào đó, tôi tìm hiểu kỹ lưỡng về luật chơi, cách chơi cũng như việc có hay không có đồ dùng đồ chơi phục vụ cho trò chơi để từ đó có thể chuẩn bị đầy đủ các yếu tố cần thiết cho trò chơi. Đồ dùng, đồ chơi phục vụ cho trò chơi * Dạy trẻ đọc thuộc lời ca (đối với những trò chơi có lời đồng dao): Một đặc điểm đặc trưng của trò chơi dân gian đó là khi chơi trẻ không bao giờ chỉ hùng hục thực hiện các vận động của mình mà chúng thường vừa 15
chơi vừa hát hoặc đọc lời đồng dao nào đó. Các bài đồng dao đó khiến cho không khí chơi vui vẻ, nhộn nhịp hơn. Mặc dù không phải bài đồng dao nào cũng có ý nghĩa, song bài nào cũng phù hợp với tư duy hồn nhiên của trẻ. Ví dụ như: chơi ” Chi chi chành chành”, trẻ đọc: “Chi chi chành chành Cái đanh thổi lửa Con ngựa chết trương Tam vương ngũ đế Bắt dế đi tìm Ù à ù ập…”. Trò chơi chỉ có thể được tổ chức khi trẻ đã thuộc lời đồng dao. Chính vì vậy, tôi thường cho trẻ làm quen với lời đồng dao của các trò chơi dân gian trước khi hướng dẫn trẻ chơi vào các thời điểm trong ngày của trẻ như: hoạt động chiều, hoạt động ngoài trời… Khi trẻ đã thuộc lời đồng dao, tôi tổ chức cho trẻ chơi các trò chơi tương ứng với lời đồng dao đó. Vì thế, trẻ chơi rất hứng thú và tích cực tham gia chơi. *Chuẩn bị địa điểm để tổ chức trò chơi Mỗi trò chơi dân gian có một cách chơi và luật chơi khác nhau. Có những trò và đòi hỏi địa điểm chơi phải có diện tích rộng như “Kéo co”, “Rồng rắn lên mây”, “Thả đỉa ba ba”, “Trồng nụ trồng hoa”… Nhưng lại cũng có những trò chơi tĩnh, trẻ hay chơi theo các nhóm nhỏ như “Chi chi chành chành”, “Ô ăn quan”, “Rải ranh”. Giai pháp 3: Đ ̉ ộng viên tất cả các trẻ tham gia vào trò chơi Đặc điểm nổi bật của các trò chơi dân gian là không quy định số người chơi, càng nhiều người chơi càng tốt. Vì vậy, tôi luôn khuyến khích, động viên tất cả các trẻ tham gia chơi càng đông càng vui. Nếu chơi “Bịt mắt bắt dê”, mỗi khi có một người vào thêm, vòng chỉ rộng ra một chút chứ trò chơi không thay đổi. Còn trò chơi “Rồng rắn lên mây” thì thêm một người, “cái đuôi” sẽ dài ra một chút và tất cả mọi người đều được chơi, được chạy như nhau. Những trò chơi “Dung dăng dung de”, “Th ̉ ả đỉa ba ba”, “Chi chi chành chành”, “Nhảy lò cò”, “Nhảy dây”, “Câu êch”… cũng t ́ ương tự như vậy. Trong khi chơi, mọi trẻ đều bình đẳng như nhau. Nếu trẻ nào ích kỷ, chơi không đúng luật chơi, chen lấn các bạn khác sẽ bị tập thể phê phán, loại trừ bằng cách không cho chơi chung. Qua đó tinh thần tập thể của các trẻ được nâng lên rất nhiều. 16
Vi du: ́ ̣ ̀ ơi: DUNG DĂNG DUNG DẺ Tro ch Dung dăng dung de ̉ ̃ ̉ Dân tre đi ch ơi ́ ̉ Đên công nha tr ̀ ơì ̣ ̣ ̣ Lây câu lay m ợ Cho chau vê quê ́ ̀ Cho Dê đi hoc̣ Cho coc ́ ở nhà Cho Ga b ̀ ơi bêp ́ ́ ̀ ̀ ̀ ̣ Xi xa xi xup ̀ ̣ Ngôi thup xuông đây ́ + Mục đích giáo dục: Phát triển ngôn ngữ, mở rộng vốn từ và củng cố vận động đi cho trẻ. Dạy trẻ biết tự bảo vệ bản thân khi đi ra đờng. Giúp trẻ cảm nhận đợc vẻ đẹp của thiên nhiên. Thoả mãn nhu cầu vui chơi của trẻ. + Cách chơi: Các cháu cùng nắm tay nhau, vừa đi vừa đung đưa theo nhịp bài đồng dao. Đến câu “ngồi thụp xuống đây” thì tất cả cùng ngồi xổm một lát, rồi lại đứng dậy vừa đi vừa đọc tiếp bài đồng dao (hình 1,2). Hình 1,2: Cô và cháu cùng chơi “dung dăng dung dẻ”. 17
̀ chơi : CHI CHI CHANH CHANH Tro ̀ ̀ Lời 1: Chi chi chành chành Chó sói đuổi bò Ú tim oà ập! Chi chi chành chành Nhớ rút cho nhanh (Lời mới) Tay xoè ngón đặt Miệng đặt mắt nhìn Đi trốn đi tìm Rùa nhảy khỏi hồ Bắt cò ăn thịt Lời 2: Chi chi chành chành Sáo nằm gốc mít Chi chi chành chành Khóc mẹ hu hu! Chim oanh học nói (Lời mới) Khỉ già múa rối 18
ơ + Mục đích giáo dục: Luyện tập cho trẻ có tính phản xạ, cử động nhanh nhẹn. Cung cấp thêm kiến thức về thế giới động vật cho trẻ. Phát triển ngôn ngữ và thoả mãn nhu cầu vui chơi của trẻ. + Cách chơi: Khoảng 34 trẻ một nhóm. Một trẻ làm “cái” xoè bàn tay ra. Các trẻ khác đặt ngón tay trỏ vào lòng bàn tay trẻ làm “cái”. Trẻ làm “cái” vừa gõ ngón tay vừa đọc theo nhịp bài đồng dao (hình 3,4). Đến câu cuối cùng, trẻ làm “cái” nắm tay vào để bắt các ngón tay của các bạn. Các bạn phải rút nhanh ngón tảya khỏi bàn tay của trẻ làm “cái”. Ai bị “cái” bắt ngón tay thì xoè bàn tay ra, đọc theo nhịp bài đồng dao trên cho các bạn chơi tiếp. Hình 3,4: Bé chơi “chi chi chành chành” ̀ ơi : BIT MĂT BĂT DÊ Tro ch ̣ ́ ́ + Mục đích giáo dục: Củng cố vận đi, vận động bò, phát triển khả năng định hớng trong không gian cho trẻ. Phát triển các giác quan và khả năng phán đoán cho trẻ. Cung cấp thêm kiến thức về thế giới động vật cho trẻ. Phát triển ngôn ngữ và thoả mãn nhu cầu vui chơi của trẻ. + Cách chơi: Cách 1: Cô kẻ một vòng tròn trên sân (hoặc trong nhà).
Mời hai trẻ lên chơi “oẳn tù tì”, người thua cuộc sẽ phải bịt mắt đi tìm dê, người thắng làm dê. Các bạn đứng ngoài cổ vũ. Người bị bịt mắt sẽ đi (hoặc bò) theo tiếng hát đồng dao của ngời làm dê để bắt bạn. Cả hai không đợc chạy (hoặc bò) ra khỏi vòng tròn. Nếu bắt đợc “dê” là thắng cuộc, không bắt đợc là thua cuộc. Cách 1: Mời một trẻ lên bịt mắt đi tìm dê, các bạn đứng thành vòng tròn làm đàn dê. Người bị bịt mắt sẽ đi theo tiếng hát đồng dao của các bạn để tìm bắt một bạn. Bắt đuợc rồi trẻ bị bịt mắt sẽ phải sờ và đoán xem đã bắt đợc bạn nào. Nếu bắt được “dê” và đoán đúng là thắng cuộc, không bắt đợc hoặc đoán sai là thua cuộc (Hình 5, 6,7). Hình 5, 6,7: trò chơi “Bịt mắt bắt dê” ̀ ơi : CÂU ẾCH: Tro ch
+ Mục đích giáo dục: Củng cố vận động bật nhảy cho trẻ. Cung cấp thêm kiến thức về thế giới động vật cho trẻ. Phát triển ngôn ngữ và thoả mãn nhu cầu vui chơi của trẻ. Hình 8, 9: Tớ với cậu cùng “câu ếch” nhé! + Cách chơi: Vẽ một vòng tròn lớn ở giữa sân (Hình 10,11). Một trẻ làm ngời đi câu, ngời đi câu cầm một sợi dây dài chừng 1m, đầu sợi dây buộc một miếng giấy gấp nhỏ lại cho hơi nặng để có thể hất chúng ếch ở xa. Tất cả các bạn còn lại đứng trong vòng tròn làm ếch. Khi ngời điều khiển phát lệnh và bắt nhịp thì các chú ếch bắt đầu hát bài đồng dao. Khi hát làm động tác nh ếch đang nhảy, tay chống nạnh, chân chụm lại, hơi nhún xuống nhảy lung tung nh con ếch. Nếu thấy ngời đi câu còn ở xa thì các chú ếch nhảy lên bờ (ra khỏi vòng tròn) để rong chơi. Ngời đi câu đuổi theo, nếu quăng giây chúng vào chú ếch nào thì chú ếch đó phải thay làm ngời đi câu. Nếu lâu ngời đi câu không bắt đợc chú ếch nào thì ngời đi câu phải nhảy ếch một vòng quanh ao. ̀ ơi : Rông răn lên mây Tro ch ̀ ́ + Mục đích giáo dục:
Củng cố vận động chạyvà rèn luyện khả năng định hớng trong không gian cho trẻ. Luyện tập đếm trong phạm vi 10 cho trẻ. Phát triển ngôn ngữ và thoả mãn nhu cầu vui chơi của trẻ. Hình 10, 11, 12: Nào mình cùng “ rồng rắn lên mây” . * Cách chơi: Một trẻ làm thầy thuốc, đứng hoặc ngồi một chỗ. Các trẻ khác túm đuôi áo nhau thành rồng rắn. Rồng rắn đi lợn vòng vèo vừa đi vừa hát bài đồng dao. Đến câu cuối cùng thì dừng lại trớc mặt “thầy thuốc”. Ngời đóng vai “thầy thuốc” trả lời: “Thầy thuốc đi chơi!” (hay di chợ, đi vắng…). Đoàn ngời lại đi và hát tiếp cho đến khi thầy thuốc trả lời: “có”. “Rồng rắn” và“thầy thuốc” đối thoại với nhau: Thầy thuốc: Mẹ con rồng rắn đi đâu? Rồng rắn: Rồng rắn đi lấy thuốc để chữa bệnh cho con.
Thầy thuốc: Con lên mấy? Rồng rắn: Con lên một. Thầy thuốc: Thuốc chẳng ngon. Rồng rắn: Con lên hai. Thầy thuốc: Thuốc chẳng ngon. Cứ thế cho đến khi “Rồng rắn” trả lời: Rồng rắn: con lên mời Thầy thuốc: Thuốc ngon vậy. Tiếp theo thì thầy thuốc đòi hỏi Thầy thuốc: Xin khúc đầu Rồng rắn: Cùng xơng cùng xẩu Thầy thuốc: Xin khúc giữa Rồng rắn: Cùng máu cùng me. Thầy thuốc: Xin khúc đuôi Rồng rắn: Tha hồ thầy đuổi. “Thầy thuốc” đuổi bắt “rồng rắn”. Trẻ đứng đầu dang tay cản “thầy thuốc”. “Thầy thuốc” tìm nọi cách để bắt đợc “khúc đuôi” (trẻ cuối cùng). Nếu “thầy thuốc” bắt đợc “khúc đuôi” hay “rồng rắn” bị đứt khúc hay bị ngã thì cũng thua. Giai pháp 4: T ̉ ổ chức trò chơi dân gian vào các hoạt động: Mỗi hoạt động của trẻ đều nhằm đạt được một mục đích nhất định. Vì thế, hoạt động nào cũng có tính chất riêng của nó. Nếu như hoạt động chung được tổ chức nhằm cung cấp các kiến thức cho trẻ thì hoạt động ngoài trời lại giúp trẻ được gần gũi với thiên nhiên, khám phá các hiện tượng tự nhiên và phát triển thể chất; hay như ở hoạt động góc trẻ lại được mở rộng thêm về kinh
nghiệm sống và kỹ năng chơi theo nhóm. Chính vì vậy, tôi chú ý lựa chọn và tổ chức các trò chơi dân gian cho phù hợp với tính chất của từng hoạt động. * Hoạt động ngoài trời: Tôi tận dụng không gian rộng và thoáng, tổ chức cho trẻ chơi các trò chơi vận động nhằm rèn luyện và phát triển thể lực cho trẻ như: “Rồng rắn lên mây”, “Bịt mắt bắt dê”, “Nhảy dây”, “Nhảy lò cò”, “Thả đỉa ba ba”, Lộn cầu vồng… * Hoạt động góc: Tôi đã tổ chức cho trẻ các trò chơi có thể chơi theo nhóm nhỏ trong một không gian hẹp như: “Ô ăn quan”, “Chơi chuyền”, “Rải ranh”, “Chuyền thẻ”, “Kéo cưa lửa xẻ”… * Hoạt động chung: giao viên long ghep cac tro ch ́ ̀ ́ ́ ̀ ơi dân gian va cac bai ̀ ́ ̀ ̣ đông dao vao cac môn hoc phù h ̀ ̀ ́ ợp với đô tuôi 45 tuôi. ̣ ̉ ̉ ́ ̣ Vi du: Hoạt động giáo dục âm nhạc tôi chọn các trò chơi có giai điệu và lời hát như các trò chơi: “Tập tầm vông”, “Hát chuyền sỏi”, “Đồng dao chăn trâu xứ Quảng”… ̉ ̣ ờ hoc: tro ch Thê duc gi ̣ ̀ ơi “Lôn câu vong”, “Meo đuôi chuôt”, “Bit măt băt ̣ ̀ ̀ ̀ ̉ ̣ ̣ ́ ́ dê” đưa vao tro ch ̀ ̀ ơi vân đông cho tre ch ̣ ̣ ̉ ơi. Làm quen môi trường xung quanh, làm quen với toán, làm quen văn học khi lựa chọn các trò chơi tôi đã lồng ghép các trò chơi dân gian để cung cấp cho trẻ những kỹ năng như: kỹ năng hoạt động theo nhóm, kỹ năng sử dụng đồ dùng, đồ chơi và rèn luyện trí nhớ, khả năng tư duy cho trẻ. + Môi trương xung quanh: giao viên long cac bai đông dao nh ̀ ́ ̀ ́ ̀ ̀ ư “Đi câu đi ̀ ́ ưa lưa xe”, “Vuôt hôt nô”...đê cho tre ch quan”, “Keo c ́ ̀ ̉ ́ ̣ ̉ ̉ ̉ ơi va nhân biêt vê s ̀ ̣ ́ ̀ ự vât va ̣ ̀ ̣ ượng xung quanh tre...L hiên t ̉ ời đồng dao của trò chơi chuyền: ” Con ruồi có cánh Đòn gánh có mấu Châu chấu có chân…” đã giúp trẻ nhận biết được đặc điểm đặc trưng của một số con vật và đồ vật quen thuộc. + Những câu hát ngược có tính chất đánh lừa nhận thức, thử thách sự năng động của trí tuệ, khiến trẻ muốn hiểu đúng sự vật thì phải chuyển ngược lại: “Non cao đầy nước Đáy biển đầy mây Dưới đất lắm mây
Trên trời lắm cỏ Người thì có mỏ Chim thì có mồm…” + “Chuyền thẻ” là một trò chơi dân gian dạy trẻ làm toán cộng hay trừ. Đó là bài tập đếm từ 1 đến 10 của trẻ. Trẻ nhóm các nhóm theo trật tự cao dần lên và cộng lại trong phạm vi 10: bắt đầu từ bàn một “cái mốt, cái mai, cái trai, cái hến…”, sau đó là nhóm đôi và các nhóm cao hơn “Đôi tôi, đôi chị…”, “Ba lá đa, ba lá đề…”, “Tám quả trám, hai lên chín”… Bài tập đó có thể giúp trẻ đếm thành thạo trong phạm vi 10. *Hoạt động chiều: giao viên l ́ ựa chon cac tro ch ̣ ́ ̀ ơi dân gian va cac bai ̀ ́ ̀ ̀ ̉ ương dân t đông dao đê h ́ ̃ ổ chức cho trẻ chơi va lam quen cac bai đông dao phu ̀ ̀ ́ ̀ ̀ ̀ hợp vơi đô tuôi cua tre nh ́ ̣ ̉ ̉ ̉ ư tro ch ̀ ơi: “Bit măt băt dê”, “Rông răn len mây”, “Chi ̣ ́ ́ ̀ ́ chi chanh chanh”, “Ô ăn quan”, “T ̀ ̀ ập tầm vông”, “Rải ranh”, “Chơi chuyền”, “Chơi cờ”, “Đếm sao”, “Đọc câu”...; Bai đông dao “Đi câu đi quan”, “Nu na nu ̀ ̀ ̀ ́ nông”, “Dung dăng dung de” … ́ ̉ * Hoạt động phát triển thể chất: Tôi lựa chọn các trò chơi vận động nhằm rèn luyện thân thể khoẻ mạnh, hoạt bát và năng động. Nhiều trò chơi đòi hỏi trẻ phải mạnh mẽ, nhanh chân, nhanh mắt, nhanh miệng. Trẻ phải có sức khỏe mới có thể vui chơi và ngược lại vui chơi giúp cho trẻ thêm khỏe mạnh và năng động. Ví dụ: + Trò chơi “Rồng rắn lên mây“, khi trẻ đọc xong câu cuối: “Xin khúc đuôi Tha hồ thày đuổi”, lập tức trẻ làm “đuôi” (đứng sau cùng) phải chạy thật nhanh, nếu không sẽ bị “thầy” tóm lấy, sau đó có thể bị thay người khác hoặc lại phải làm “thầy” để đuổi những trẻ khác. + Trò chơi “Nhảy dây”, “Trồng nụ trồng hoa”, “Nhảy lò cò” có nhiều nấc chơi nho nhỏ: từ bàn một, bàn hai… đến bàn mười (Nhảy lò cò ); từ một nụ, một hoa… đến tám hoa (Trồng nụ trồng hoa )… Trẻ phải vượt qua dần từng nấc, hết nấc này mới đi tiếp nấc sau. Như vậy, trẻ phải dai sức, khỏe mạnh, nhanh nhẹn và khéo léo mới có thể tiến dần đến được nấc cuối của trò chơi.