Mục tiêu nghiên cứu của sáng kiến kinh nghiệm là đa số nội dung kiến thức học sinh dễ học, dễ hiểu và mang lại nhiều thông tin mới cho học sinh. Người thầy trong quá trình dạy học phải làm cho học sinh thấy được, hiểu được và áp dụng những cái đã học vào cuộc sống hàng ngày.
AMBIENT/
Chủ đề:
Nội dung Text: Sáng kiến kinh nghiệm THCS: Một số vấn đề khó khăn gặp phải khi giảng dạy bài nhiệt kế - nhiệt giai Lý 6, lực đẩy ác si mét Lý 8 và hướng khắc phục khó khăn
- SÁNG KIẾN, KINH NGHIỆM NĂM HỌC 2011-2012
I. TÊN SÁNG KIẾN:
Mét sè vÊn ®Ò khã kh¨n gÆp ph¶i khi gi¶ng d¹y bµi nhiÖt
kÕ- nhiÖt giai lý 6, lùc ®Èy ¸c si mÐt
lý 8 vµ híng kh¾c phôc khã kh¨n
II. T C GIẢ S NG KIẾN, KINH NGHIỆM:
Hä vµ tªn: NguyÔn Ngäc B©n
Chøc vô: Gi¸o viªn
§¬n vÞ c«ng t¸c: Tổ Tự Nhiên - Trêng THCS Lai Thµnh
III. NỘI DUNG SÁNG KIẾN:
A. §Æt vÊn ®Ò
§Ó ®¸p øng nhu cÇu ngµy cµng cao cña sù nghiÖp ®æi míi ®Êt níc phï hîp víi
yªu cÇu CNHH§H ®Êt níc, nghµnh gi¸o dôc ®µo t¹o ph¶i ®µo t¹o ra nh÷ng con
ngêi cã ®øc, cã tµi n¨ng ®éng s¸ng t¹o lµm ciÖc cã khoa häc kû luËt vµ hiÖ
qu¶.Nh÷ng n¨m gÇn ®©y nghµnh ®· kh«ng ngõng ®æi míi néi dung häc cña trß,
c¸ch d¹y cuat thÇy nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ gi¸o dôc .
M«n vËt lý lµ c¬ së cña nhiÒu nghµnh khoa häc kü thuËt, v× vËy ngêi häc hiÓu vµ
nhËn thøc ®îc c¸c hiÖn tîng, quy luËt vËt lý lµ rÊt quan träng. Vai trß cña s¸ch
gi¸o khoa cung cÊp néi dung kiÕn tøc c¬ b¶n hiÖn ®¹i s¸t víi thùc tÕ lµ mét ®iÒu
kh«ng thÓ thiÕu cho ngêi häc. Bªn c¹nh ®ã vai trß chñ ®¹o cña ngêi thÇy trong
viÖc híng dÉn häc sinh lÜnh héi nh÷ng kiÕn thøc còng rÊt quan träng. Ngêi thÇy
trong qu¸ tr×nh d¹y häc ph¶i lµm cho häc sinh thÊy ®ùoc, hiÓu ®îc, hiÓu ®îc.vµ
biÕt ¸p dông nh÷ng c¸i m×nh ®· häc vµo cuéc sèng thêng ngµy.
Néi dung s¸ch gi¸o khoa , vai tß chñ ®¹o cña thÇy ngoµi viÖc cung cÊp th«ng tin
kiÕn thøc c¬ b¶n cßn ph¶i rÌn cho häc sinh t¸c phong suy nghÜ , ph©n tÝch hiÖn
tîng vµ lµm viÖc cã khoa häc nhÇm phÊt triÓn nh©n c¸ch cña m×nh. Ngêi thÇy
ph¶i t¹o cho häc sinh lßng yªu khoa häc, yªu cuéc sèng vµ nghÞ lc v¬n lªn
tríc nh÷ng khã kh¨n khi ®óng tríc t×nh huèng cã vÊn ®Ò.
Qua gi¶ng dþ vËt lý bËc THCS t«i thÊy ®a sè néi dung kiÕn thøc häc sinh dÔ häc ,
dÔ hiÓu vµ mang l¹i nhiÒu thong tin míi cho häc sinh.tuy nhiªn vÉn cßn gÆp ph¶i
mét sè khã kh¨n cho ngêi d¹y , ngêi häc dÉn ®Õn hiÖu qu¶ gi¶ng d¹y chua cao
ë m«n lý 6, 8. qua thùc tÕ gi¶ng d¹y, suy nghÜ tr¨n trë toi m¹nh d¹n nghÜ ra mét
vµi híng kh¾c phôc theo ý chñ quan cña m×nh.
B. Néi dung
I. NhiÖt kÕ NhiÖt giai
a. Tr×nh tù c¸c bíc ®i cña s¸ch gi¸o khoa
1. NhiÖt kÕ
H·y nhí l¹i bµi häc vÒ nhiÖt kÕ ®· häc ë líp 4 vµ tr¶ lêi c¸c c©u hái sau ®©y:
1
- C1. Cã 3 b×nh ®ùng níc a, b ,c cho thªm níc ®¸ vµo b×nh a ®Ó cã níc l¹nhcho
thªm níc nãng vµo b×nh c ®Ó cã níc Êm.
a. Nhóng ngãn tay trá cña bµn tay ph¶i vµo b×nh a, nhóng ngãn tay trá cña bµn
tay tr¸i vµo b×nh c c¸c ngãn tay cã c¶m gi¸c thÕ nµo? ( h×nh 22.1)
b.Sau mét phót rót c¶ hai ngãn tay ra, cïng nhóng vµo b×nh b (h×nh 22.2)c¸c
ngãn tay cã c¶m gi¸c thÕ nµo?Tõ thÝ nghiÖm nµy cã thÓ rót ra kÕt luËn g×?
2
- C2: Cho biÕt thÝ nghiÖm vÏ ë h×nh 22.3 vµ h×nh 22.4 dïng ®Î lµm g×?
C3: h·y quan s¸t råi so s¸nh c¸c nhiÖt kÕ vÏ ë h×nh 22.5 vÒ GH§, c«ng dông
råi ®iÒn vµo b¶ng 22.1 (sgk)
C4: CÊu t¹o cña nhiÖt kÕ y tÕ cã ®Æc ®iÓm g×? CÊu t¹o nh vËy cã t¸c dông g×?
b. Nh÷ng khã kh¨n gÆp ph¶i khi d¹y phÇn trªn.
- Môc tiªu cña bµi häc ë môc 1 lµ cho häc sinh biÕt cÊu t¹o cña nhiÖt kÕ vµ c«ng
dông cña c¸c nhiÖt kÕ kh¸c nhau.
3
- NÕu gi¸o viªn khi d¹y bµi nµy kh«ng suy nghÜ kü vÒ híng d¹y, c¸c cuu hái phô
®Æt ra thªm cho häc sinhth× sÏ gÆp ph¶i mét ssè khã kh¨n vãng m¾c khi tr¨ lêi
häc sinh thßng tr¨ lêi sai vÊn ®Ì cÇn hái.
+ ë môc b c©u C1, yªu cÇu häc sinh rót ra kÕt luËn g×? th× häc sinh th¬ng tr¶ lêi
vu v¬ kh«ng râ ý ®å c©u hái.
+ ¥ c©u hái C2 th× ý ®å cña c©u hái nµy lµ cho häc sinh biÕt c¸ch chia ®é cña
nhiÖt kÕ nhng häc sinh th¬ng tr¶ lêi h×nh 22.3 nhiÖt kÕ ®Ó ®o nhiÖt ®éi cña h¬i
níc ®ang s«i, h×nh 22.4 dïng ®Ó ®o nhiÖt ®é cña níc ®¸ dang tan.
+ Qua môc nµy häc sinh vÉn chua biÕt cÊu t¹o bªn trong, bªn ngoµi cña nhiÖt kÕ
nh thÕ nµo, vµ v× sao nhiÖt kÕ cã thÓ ®o nhiÖt ®é. Häc sinh còng cha biÕt c¸ch
®o nhiÖt ®é nh thÕ nµo?
+ ë c©u C4 th× häc sinh lóng tóng tríc c©u tr¶ lêi nµy v× kh«ng biÕt quan s¸t vµo
®©u ®Ó tr¶ lêi v× c©u hái chua râ.
Nh÷ng khã kh¨n trªn dÉn ®Õn gi¸o viªn mÊt th× giê cho viÖc tr¶ lêi cña häc sinh
do ®o bµi häc d¹y thêng bÞ thiÕu giê.
c.Híng kh¾c phôc
Theo ý chñ quan cña t«i khi d¹y bµi nµy th× gi¸o viªn cã thÓ chØnh söa mét sè c©u
hái cho râ h¬n vµ cã thÓ thªm mét sè c©u hái phòo h¬n gióp häc sinh dÔ hiÓu dÔ
tr¶ lêi t¨ng tÝnh tß mß .
1. NhiÖt kÕ
H·y nhí l¹i bµi häc nhiÖt kÕ ®· häc ë líp 4 ®Ó tr¶ lêi c¸c c©u hái sau ®©y.
C1: cã ba b×nh a, b, c cho thªm níc ®¸ vµo b×nh a ®Ó cã níc l¹nh, cho thªm
vµo b×nh c ®Ó cã níc Êm.
a. Nhóng ngãn tay trá cña bµn tay vµo b×nh a, nhóng ngãn tay trá cña bµn tay
tr¸i vµo b×nh c (h×nh 22.1 sgk) c¸c ngãn tay cã c¶m gi¸c thÕ nµo?
b. Sau mét phót, rót c¶ hai ngãn tay råi nhóng vµo b×nh b (h×nh 22.2 Sgk) c¸c
ngãn tay cã c¶m gi¸c thÕ nµo? Tõ thÝ nghiÖm nµy em cã thÓ rót ra kÕt luËn
g× vÒ c¶m gi¸c chÝnh x¸c nãng l¹nh cña tay?
C2: Quan s¸t nhiÖt kÕ vµ m« t¶ cÊu t¹o cña nhiÖt kÕ? Khi nong lªn th× chÊt láng
trong èng qu¶n nh thÕ nµo vµ ngîc l¹i?
C3: Quan s¸t h×nh 22.3 vµ h×nh 22.4 h·y m« t¶ c¸ch chia ®é cho nhiÖt kÕ?
C4: quan s¸t råi so s¸nh nhiÖt kÕ ë h×nh 22.5 vÒ GH§, §CNN, cong dông vµ ®iÒn
vµo b¶ng 22.1 (sgk)
C5: quan s¸t ®iÓm A trong èng qu¶n cña nhiÖt kÕ y tÕ vµ cho biÕt t¹i ®ã cã ®Æc
®iÓm g×? cÊu t¹o nh vËy cã t¸c dông gi?
C6: H·y nªu c¸ch ®o nhiÖt ®é cña nhiÖt kÕ y tÕ?
II/ Lùc ®Èy ¸c si mÐt
- Khi d¹y bµi nµy mét sè khã kh¨n mµ gi¸o viªn thêng gÆp ph¶i ë môc II ®é lín
cña lùc ®Èy ¸c si mÐt.
a. Tr×nh tù c¸c bíc ®i cña s¸ch gi¸o khoa
I. T¸c dông cña chÊt láng lªn vËt nhóng ch×m trong nã (sgk)
II. §é lín cña lùc ®Èy ¸c si met
1. Dù ®o¸n
4
- TruyÒn thuyÕt kÓ r»ng mét h«m ¸c si met ®ang n»m trong bån t¾m ®Çy níc chît
ph¸t hiÖn ra r»ng «ng ta nhÊn ch×m ngêi trong nøoc cµng nhiÒu th× lùc ®Èy do
níc t¸c dông lªn «ng cµng m¹nh. nghÜa lµ thÓ tÝch phÇn níc bÞ chiÕm chç cµng
lín th× lùc ®Èy cña níc cµng m¹nh.
Dùa vµo nhËn xÐt mµ ¸c si mÐt dù ®o¸n ®é lín cña lùc t¸c dông lªn vËt nhóng
ch×m trong chÊt lángb»ng träng lîng phÇn chÊt láng bÞ vvËt chiÕm chç.
2. ThÝ nghiÖm kiÓm tra
b»ng nhiÒu thÝ nghiÖm kh¸c nhau ngêi ta ®· kh¼ng ®Þnh ®îc dù ®o¸n trªn lµ
®óng. Sau ®©y lµ mét trong nhøng thÝ nghiÖm nµy ( H×nh 10.3 a, b, c)
C3: h·y chøng minh r»ng thÝ nghiÖm ë h×nh 10.3 chøng tá dù ®o¸n vÒ ®é lín cña
lùc ®Èy ¸c si met nªu trªn lµ ®óng.
3. C«ng thøc tÝnh ®é lín cña lùc ®Èy acsimet
NÕu gäi V lµ thÓ tÝch cña phÇn chÊt láng bÞ vËt chiÕm chç vµ d lµ träng lîng
riªng cña chÊt láng th× ®é lín cña lùc ®Èy acsmet ®îc tÝnh b»ng
c«ng thøc FA=d.V
5
- b. Nh÷ng khã kh¨n gÆp ph¶i.
- Khi d¹y bµi nµy gi¸o viªn th¬ng lóng tóng trong viÖc híng ®Én häc sinh
lµm thÝ nghiÖm kiÓm chøng ®Ó rót ra lùc ®Èy cña chÊt láng t¸c dông lªn vËt
b»ng träng lîng khèi chÊt láng bÞ vËt chiÕm chç ( FA= P)
- Khi häc bµi nµy häc sinh khã h×nh dung mét c¸ch cô thÓ nÕu gi¸o viªn chØ
diÔn t¶ b»ng lêi ®Én ®Õn häc sinh hiÓu bµi mét c¸h m¬ hå.
- Khi x©y dùng c«ng thøc FA = d.V th× gi¸o viªn thêng ¸p ®Æt cho häc sinh
dÉn ®Õn häc sinh khã hiÓu.
6
- c. Híng kh¾c phôc
Theo c¸ nh©n t«i khi d¹y bµi nµy th× gi¸o viªn cã thÓ lµm nh sau:
- Yªu cÇu häc sinh t×m hiÓu dông cô thÝ nghiÖm, c¸ch tiÕn hµnh thÝ nghiÖm.
- Gi¸o viªn híng dÉn häc sinh lµm thÝ nghiÖm vµ chó ý häc sinh khi lµm thÝ
nghiÖm sao cho vËt nÆng ë môc b, c ph¶i ngËp trong níc vµ kh«ng ch¹m
vµo ®¸y hay thµnh cèc.
- Gi¸o viªn ph©n c«ng nhãm häc sinh lµm thÝ nghiÖm vµ ph¸t dông cô cho
häc sinh lµm thÝ nghiÖm theo nhãm.
- Tríc khi d¹y gi¸o viªn chuÈn bÞ s½n b¶ng phô c¸c bíc thÝ nghiÖm ë nhµ.
- Gi¸o viªn yªu cÇu nhãm häc sinh lµm thÝ nghiÖm vµ ghi kÕt qu¶ thÝ nghiÖm
cña nhãm m×nh theo c¸c bíc sau:
Nhãm 1 Nhãm 2 Nhãm 3 Nhãm 4
B1: ®o träng lîng vËt P1 = .N P1 = N P1 = .N P1 =...N
nÆng P1 = ? N
B2: nhóng vËt ngËp vµo P2 = N P2 = N P2 = N P2 = N
nøoc trong b×nh trµn ®o
P2 = ? N F® = P1-P2 F® =P1-P2 F®= P1-P2 F®=P1-P2
F® = P1 – P2 = ? N = ..N = ..N =..N =..N
B3: ®æ níc trµn ra ë cèc P1’ =..N P1’ =..N P1’ =..N P1’ =..N
B vµo cèc A ®o P’ = ? N
Pníc trµn ra = P1’ – P2
Pn =P1’-P2 Pn=P1’-P2 Pn=P1’-P2 Pn=P1’-P2
= ..N = ..N = ..N = ..N
B4: so s¸nh F® vµ Pníc trµn ra
Sau khi häc sinh lµm thÝ nghiÖm xong gi¸o viªn cho häc sinh nhËn xÐt kÕt qu¶
lµm thÝ nghiÖm cña c¸c nhãm. §a sè häc sinh sÏ so s¸nh ë bíc B4 lµ Fd = Pn ( F®
lµ lùc ®Èy cña níc t¸c dông lªn vËt, Pn lµ träng lîngcña níc trµn ra còng chÝnh
lµ träng lîng phÇn níc bÞ vËt chiÐm chç). Nõu lµm sai th× gi¸o viªn cã thÓ chØ ra
nguyªn nh©n sai.
- Khi x©y dùng c«ng thøc FA = d.V th× gi¸o viªn c¨n cø vµo bíc 4 vµ lµm nh
sau:
+ Chóng ta gäi V lµ thÓ tÝch níc trµn ra, d lµ träng lîng riªng cña níc vËy
träng lîng nuíc trµn ra sÏ lµ P = d.V
+ Theo bøoc 4 ta kiÓm chøng dù ®o¸n F® = Pn nªn suy ra FA= d. V
7
- + c«ng thøc trªn kh«ng nhøng dïng trong trêng hîp nhóng vËt vµo n¬c mµ
cßn ®óng cho c¸c trêng hîp khi nhóng vËt vµo chÊt láng kh¸c vµ c«ng thøc ®ã
chÝnh lµ c«ng thøc tÝnh ®é lín cña lùc ®Èy ac si met.
+ Tõ c«ng thøc F = d.V gi¸o viªn cho häc sinh thÊy ®î lùc ®Èy ac si mÐt t¸c
dông lªn vËt kh«ng phô thuäc vµo chÊt lµm vËt mµ chØ phô thuéc vµo träng
lîng riªng cña chÊt láng vµ thÓ tÝch phÇn chÊt láng bÞ vËt chiÕm châ.
- Gi¸o viªn cho hs thÊy kh«ng nh÷ng chÊt láng cã lùc ®Èy ¸c si mÐt mµ cã c¶
trong chÊt khÝ. C«ng thøc trªn vÉn ®îc ¸p dông cho lùc ®Èy ac si mÐt cña chÊt
khÝ.
C. Bµi häc kinh nghiÖm
Tríc khi gi¶ng d¹y gi¸o viªn cÇn nghiªn cøu kü bµi d¹y nhÊt lµ nh÷ng bµi khã,
nh÷ng néi dung khã hiÓu gi¸o viªn cã thÓ t×m ra mét ph¬ng ¸n tèi u ®Ó gi¶ng
day sao cho häc sinh dÔ hiÓu, dÔ häc vµ hiÖu qu¶ gi¶ng d¹y coa h¬n.
Khi lªn líp gi¸o viªn kÕt hîp nhÒu ph¬ng ph¸p, nhiÒu c¸ch thøc d¹y häc nh»m
t¹o sù say mª ham häc cña ngßi häc.
Trong qu¸ tr×nh gi¶ng d¹y cÇn thßng xuyªn ®Æt nh÷ng c©u hái t¸c ®éng ®ång thêi
ba ®èi tîng kh¸, trung b×nh, yÕu. C¸c c©u hái ®a ra s¸t víi néi dung bµi häc râ
rµng dÔ hiÓu. NÕu khã cã thÓ sö dông c©u hái hîi më ®Ó hs tr¶ lêi.
Trªn ®©y lµ mét vµi kinh nghiÖm nhá cña t«i, víi t«i ®ã lµ bµi häc kinh nghiÖm.
Nã cã thÓ cha chÝnh x¸c l¾m rÊt mong sù góp ®ì cña ®ång nghiÖp ®Ó t«i n©ng
cao tr×nh ®é chuyªn m«n kÝnh mong sù ®ãng gãp ý kiÕn cña mäi ngêi. Xin ch©n
thµnh c¸m ¬n.
Ngµy 19 th¸ng 4 n¨m 2012
Ngêi viÕt
Nguyễn Ngọc Bân
8
Thêm vào BST
Báo xấu
Download
Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ
