Sáng kiến kinh nghiệm THPT: Giải pháp phối hợp giữa giáo viên chủ nhiệm và cha mẹ học sinh trong giáo dục phẩm chất, đạo đức học sinh THPT vùng biển cửa

Chia sẻ: Caphesuadathemhanh | Ngày: | Loại File: DOCX | Số trang:35

Thêm vào BST

Báo xấu

18
lượt xem 3
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Đề tài nhằm đóng góp phần thắt chặt mối quan hệ giữa Nhà trường và gia đình học sinh, phát huy vai trò của cha mẹ học sinh trong việc cùng giáo viên chủ nhiệm giáo dục đạo đức, phẩm chất cho con em mình.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Sáng kiến kinh nghiệm THPT: Giải pháp phối hợp giữa giáo viên chủ nhiệm và cha mẹ học sinh trong giáo dục phẩm chất, đạo đức học sinh THPT vùng biển cửa

SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO HÀ TĨNH SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM Đề tài: GIẢI PHÁP PHỐI HỢP GIỮA GIÁO VIÊN CHỦ NHIỆM VÀ CHA MẸ HỌC SINH TRONG GIÁO DỤC PHẨM CHẤT ĐẠO ĐỨC CHO HỌC SINH THPT VÙNG BIỂN CỬA Lĩnh vực: Công tác chủ nhiệm
Hà Tĩnh, tháng 10/2020
NHỮNG TỪ NGỮ ĐƯỢC VIẾT TẮT TT Từ ngữ được viết tắt Viết tắt 1 Giáo dục – Đào tạo GDĐT 2 Giáo viên chủ nhiệm GVCN 3 Cha mẹ học sinh CMHS 4 Trung học phổ thông THPT 5 Hoạt động trải nghiệm HĐTN
MỤC LỤC TRANG MỞ ĐẦU 1 1 Lý do chọn đề tài 1 2 Mục đích nghiên cứu 2 3 Đối tượng, phạm vi nghiên cứu 2 4 Nhiệm vụ nghiên cứu 2 5 Phương pháp nghiên cứu 2 6 Dự báo về những đóng góp mới của đề tài 3 NỘI DUNG 4 1 Cơ sở lí luận và cơ sở thực tiễn của vấn đề nghiên cứu 4 1.1 Cơ sở lí luận 4 1.1.1 Giáo viên chủ nhiệm và vai trò của giáo viên chủ nhiệm 4 1.1.2 Cha mẹ học sinh và vai trò của cha mẹ học sinh 5 1.1.3 Vấn đề giáo dục phẩm chất đạo đức trong nhà trường hiện nay 6 1.2 Cơ sở thực tiễn 8 2 Giải pháp phối hợp giữa giáo viên chủ nhiệm và cha mẹ học sinh trong giáo 10 dục phẩm chất đạo đức cho HS THPT vùng Biển Cửa 2.1 Giải pháp phối hợp giữa giáo viên chủ nhiệm và cha mẹ học sinh 10 2.1.1 Tổ chức hội nghị cha mẹ học sinh với các hoạt động mới mẻ, thiết thực 10 2.1.2 Đến thăm nhà và gặp gỡ trực tiếp cha mẹ học sinh 15 2.1.3 Mời cha mẹ học sinh tham gia các hoạt động trải nghiệm sáng tạo, hoạt động ngoại 15 khóa cùng con mình tại trường 2.1.4 Tổ chức câu lạc bộ nhóm trên điện thoại thông minh 18 2.1.5 Tạo sổ liên lạc điện tử 19 2.2 Vận dụng các giải pháp vào hoạt động cụ thể 20 3 Kết quả thực nghiệm 24 Kết luận – đề xuất 26 Tài liệu tham khảo 28 Phụ lục 29
MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Cùng với sự hội nhập vào nền kinh tế thế giới, nền kinh tế thị trường đã tác động rất lớn đến tư tưởng, lối sống của một bộ phận nhân dân đặc biệt là thế hệ trẻ đang ngồi trên ghế nhà trường. Lối sống mới bộc lộ nhiều tiêu cực góp phần ảnh hưởng đến suy nghĩ của các em học sinh, làm cho tinh thần, động cơ học tập của các em giảm sút. Với học sinh THPT, các em đang nằm trong lứa tuổi dậy thì, chưa hoàn thiện về nhân cách, có nhiều biến đổi về tâm sinh lí, tự ý thức chưa cao, dễ bị tác động bởi môi trường xung quanh nên việc sao nhãng việc học hành và vi phạm nhiều lỗi trong quá trình rèn luyện là điều khó tránh khỏi. Vấn đề đặt ra, việc giáo dục toàn diện cho học sinh trong nhà trường phổ thông phải được tăng cường, phải phối kết hợp chặt chẽ với các tổ chức trong và ngoài nhà trường để quản lí và giáo dục các em đạt kết quả cao nhất. Mối quan hệ Nhà trường – Gia đình – Xã hội đã được ngành Giáo dục và Đào tạo luôn đặt lên hàng đầu trong các hoạt động giáo dục, tu dưỡng đạo đức cho học sinh. Việc phối hợp chặt chẽ giữa Nhà trường với Phụ huynh học sinh là điều hết sức cần thiết, sẽ tạo sức mạnh tổng hợp của hai lực lượng giáo dục đồng thời nâng cao việc giáo dục đạo đức, phẩm chất cho con em. Tuy nhiên, thực tế hiện nay cho thấy, có một bộ phận phụ huynh đang “khoán trắng” cho Nhà trường việc dạy dỗ, rèn luyện cho con em mình. Con họ hư, mắc lỗi thì họ đổ lỗi hoàn toàn cho giáo viên, cho nhà trường, họ không dành thời gian để hiểu con và cùng tham gia các hoạt động học tập, rèn luyện nên khi có chuyện không hay xảy ra họ chỉ biết “đổ lỗi” cho một ai đó. Về phía nhà trường, mà đại diện là giáo viên chủ nhiệm (người có vai trò kết nối giữa nhà trường phụ huynh) đã ý thức được vai trò của phụ huynh trong việc giáo dục đạo đức, phẩm chất học sinh nhưng lại chưa có được những biện pháp thuyết phục, hữu hiệu để phát huy vai trò đó của họ cho nên chưa mang lại hiệu quả giáo dục như ý muốn. Với vai trò vừa là giáo viên giảng dạy chuyên môn vừa là một giáo viên chủ nhiệm, tôi luôn trăn trở phải làm sao để giáo dục cho học sinh của mình phát triển toàn 5
diện. Đặc biệt là rèn luyện tốt về mặt đạo đức, phẩm chất như lời nhắc nhở của Bác Hồ đối với đội ngũ cán bộ giáo viên: “...Thứ nhất dạy lễ nghĩa Sau đó dạy câu từ Chưa già tóc chưa bạc Sao biết kẻ hiền hư” Từ những lí do trên, chúng tôi chọn đề tài “ Giải pháp phối hợp giữa giáo viên chủ nhiệm và cha mẹ học sinh trong giáo dục phẩm chất, đạo đức học sinh THPT vùng biển cửa” với hi vọng góp phần nhỏ bé thực hiện những yêu cầu đã và đang đặt ra trong công cuộc đổi mới giáo dục hiện nay. 2. Mục đích nghiên cứu Đề tài nhằm đóng góp phần thắt chặt mối quan hệ giữa Nhà trường và gia đình học sinh, phát huy vai trò của cha mẹ học sinh trong việc cùng giáo viên chủ nhiệm giáo dục đạo đức, phẩm chất cho con em mình. 3. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu Đề tài nghiên cứu về các giải pháp giúp giáo viên chủ nhiệm và phụ huynh học sinh đồng hành trong giáo dục đạo đức, phẩm chất cho học sinh trung học phổ thông vùng biển cửa. 4. Nhiệm vụ nghiên cứu Đề tài hệ thống hóa các vấn đề lí luận về vai trò của giáo viên chủ nhiệm, của phụ huynh học sinh; của việc giáo dục đạo đức, phẩm chất cho học sinh Đánh giá thực trạng đời sống học tập và rèn luyện của học sinh, tình hình văn hóa xã hội vùng biển cửa – nơi các em đang sinh sống. Đưa ra được giải pháp phù hợp để giáo dục đạo đức, phẩm chất góp phần hoàn thiện nhân cách cho học sinh đang ở trong giai đoạn tuổi dậy thì. 5. Phương pháp nghiên cứu: 6
Nhóm phương pháp nghiên cứu lí luận. Phương pháp phân tích, tổng hợp, hệ thống hóa, khái quát hóa… các tài liệu lí luận và các văn bản pháp quy. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn: Điều tra, tổng kết kinh nghiệm, phân tích số liệu ... nhằm khảo sát, đánh giá thực trạng. Phương pháp thực nghiệm nhằm khẳng định tính hiệu quả, khả thi của các phương pháp đề xuất. 6. Dự báo về những đóng góp mới của đề tài Sáng kiến kinh nghiệm góp phần nghiên cứu một cách có hệ thống vấn đề giáo dục đạo đức, phẩm chất cho học sinh THPT vùng biển cửa. Đề xuất giải pháp tăng cường mối quan hệ giữa Nhà trường với Gia đình học sinh, đặc biệt là những biện pháp phối kết hợp giữa giáo viên chủ nhiệm với phụ huynh học sinh để phát huy vai trò của phụ huynh trong việc đồng hành với giáo viên chủ nhiệm nói riêng và Nhà trường nói chung cùng giáo dục đạo đức, phẩm chất học sinh. 7
NỘI DUNG 1. Cơ sở lý luận và cơ sở thực tiễn của vấn đề nghiên cứu 1.1. Cơ sở lí luận 1.1.1 Giáo viên chủ nhiệm và vai trò của giáo viên chủ nhiệm trong Nhà trường Giáo viên chủ nhiệm (GVCN) là những cán bộ, giáo viên được Hiệu trưởng quyết định giao nhiệm vụ làm công tác chủ nhiệm, họ là một trong những giáo viên đang giảng dạy ở lớp, có đủ các tiêu chuẩn và điều kiện đứng ra làm chủ nhiệm lớp trong một năm học hoặc suốt cả cấp học. Giáo viên chủ nhiệm là người chịu trách nhiệm thực hiện mọi quyết định quản lí của hiệu trưởng đối với lớp và các thành viên trong lớp. Giáo viên chủ nhiệm là nhân vật chủ chốt, là linh hồn của lớp học, người trực tiếp tập hợp, dìu dắt học sinh phấn đấu trở thành con ngoan, trò giỏi, công dân tốt...trong môi trường trường học và cuộc sống. Theo Điều lệ trường trung học cơ sở, trường trung học phổ thông có nhiều cấp học, ban hành kèm theo Thông tư số 12/2011/TT – BGDĐT ngày 28/3/2011 của Bộ trưởng Bộ Giáo Dục và Đào Tạo đã quy định: Giáo viên chủ nhiệm ngoài việc thực hiện đúng theo nhiệm vụ của một giáo viên nói chung còn phải thực hiện những nhiệm vụ như: Xây dựng kế hoạch các hoạt động giáo dục thể hiện rõ mục tiêu, nội dung, phương pháp giáo dục bảo đảm tính khả thi, phù hợp với đặc điểm học sinh, với hoàn cảnh và điều kiện thực tế nhằm thúc đẩy sự tiến bộ của cả lớp và của từng học sinh; Thực hiện các hoạt động giáo dục theo kế hoạch đã xây dựng; Phối hợp chặt chẽ với gia đình học sinh, với các giáo viên bộ môn, Đoàn thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh, Đội Thiếu niên Tiền phong Hồ Chí Minh, các tổ chức xã hội có liên quan trong việc hỗ trợ, giám sát việc học tập, rèn luyện, hướng nghiệp của học sinh lớp mình chủ nhiệm và góp phần huy động các nguồn lực trong cộng đồng phát triển nhà trường; 8
Nhận xét, đánh giá và xếp loại học sinh cuối kỳ và cuối năm học; đề nghị khen thưởng và kỷ luật học sinh; đề nghị danh sách học sinh được lên lớp thẳng, phải kiểm tra lại, phải rèn luyện thêm về hạnh kiểm trong kỳ nghỉ hè, phải ở lại lớp; hoàn chỉnh việc ghi sổ điểm và học bạ học sinh; Báo cáo thường kỳ hoặc đột xuất về tình hình của lớp với Hiệu trưởng. Như vậy, giáo viên chủ nhiệm có tác động trực tiếp đến học sinh và là cầu nối giữa nhà trường với gia đình học sinh. Vì thế, giáo viên chủ nhiệm có nhiệm vụ phối kết hợp chặt chẽ với cha mẹ học sinh. Vận động họ hợp tác, cùng tham gia vào công tác giáo dục phẩm chất đạo đức cho con em mình. 1.1.2 Cha mẹ học sinh và vai trò của họ trong hoạt động giáo dục phẩm chất đạo đức Cha mẹ học sinh (hay người giám hộ) là những người có con đang theo học trong các nhà trường: Nhà trẻ, mẫu giáo, phổ thông. Họ hiểu con mình hơn bất kỳ ai khác và nắm bắt đầy đủ nhất các thông tin về tình trạng thể chất, xã hội, tiềm năng, hoàn cảnh gia đình của đứa trẻ. Cha mẹ là người lớn duy nhất trong quá trình giáo dục đã và sẽ tiếp tục can thiệp chặt chẽ trong suốt sự nghiệp đến trường của trẻ; Họ có thể không phải là nhà giáo dục nhưng họ vận dụng nhiều năm kinh nghiệm trong các ngành nghề và các khía cạnh khác của đời sống vào quá trình này. Quyền và bổn phận giáo dục con cái là cái cốt lõi của việc làm cha làm mẹ, bởi vì nó liên quan đến việc lưu truyền sự sống. So với những người khác, thì vai trò giáo dục của cha mẹ là khởi nguồn và là cơ bản vì tương quan yêu thương độc nhất vô nhị giữa cha mẹ và con cái. Vai trò giáo dục của cha mẹ không ai thay thế được và cũng không nhường cho ai được, nên không thể nào khoán trắng cho người khác hoặc để người khác chiếm đoạt. Vì thế các bậc làm cha làm mẹ cần q uản lý tốt việc học tập của con em khi ở nhà và chăm lo việc giáo dục đạo đức cho các em khi sống ở gia đình và địa phương; Sẵn sàng tham gia, giúp đỡ việc xây dựng, bảo vệ nhà trường, lớp học, các thiết bị của nhà trường, góp phần cải thiện đời sống vật chất và tinh thần cho giáo viên và học sinh. 9
Căn cứ vào Điều 91 Luật Giáo Dục 2019 (có hiệu lực từ 01/7/2020) quy định về trách nhiệm của cha mẹ hoặc người giám hộ của học sinh, cụ thể như sau: Tiếp nhận thông tin về kết quả học tập, rèn luyện của con hoặc người được giám hộ Tham gia hoạt động giáo dục theo kế hoạch của nhà trường; tham gia hoạt động của ban đại diện cha mẹ học sinh trong nhà trường. Phối hợp với nhà trường, cơ quan quản lí giáo dục giải quyết các vấn đề có liên quan đến việc giáo dục con hoặc người được giám hộ theo quy định. Như vậy, cha mẹ học sinh muốn con cái của mình phát triển toàn diện và rèn luyện tốt về đạo đức phẩm chất thì phải tự ý thức được trách nhiệm của mình. Con đường học vấn của trẻ bắt đầu tại nhà, cha mẹ là những giáo viên đầu tiên và đóng vai trò chủ chốt trong việc xây dựng tính cách của con cái. Sự giáo dục cân bằng giữa nhà trường và gia đình giúp hình thành nên thói quen học tập thực tế của con. Các bậc cha mẹ hãy trở thành những người đồng hành và luôn truyền cảm hứng tích cực cho con mình trong học tập bằng sự khích lệ không ngừng. Bên cạnh đó hãy chủ động phối hợp với giáo viên đặc biệt là giáo viên chủ nhiệm để nắm bắt các kế hoạch, hoạt động học tập của con, dành thời gian tham gia và gắn kết vào các hoạt động trong lớp học của con mình. Khi bố mẹ quan tâm đến quá trình học tập tại trường của con cái, chúng không chỉ nhận được sự hỗ trợ và giúp đỡ từ gia đình, kèm theo các kiến thức để có thể hoàn thành tốt bài tập về nhà, mà còn xây dựng được niềm đam mê, thích thú trong việc quá trình học tập . Chúng nhận được tình cảm yêu thương, chia sẻ, sự tương trợ giúp đỡ... điều này rất tốt cho việc giáo dục phẩm chất, đạo đức người học sinh. 1.1.3 Vấn đề giáo dục phẩm chất đạo đức trong Nhà trường hiện nay Từ xa xưa, ông cha ta đã đúc kết một cách sâu sắc kinh nghiệm về giáo dục “Tiên học lễ, hậu học văn”. Ngày nay, phương châm “Dạy người, dạy chữ, dạy nghề” cũng thể hiện rõ tầm quan trọng của hoạt động giáo dục phẩm chất đạo đức. Bác Hồ đã từng dạy: “Dạy cũng như học, phải chú trọng cả tài lẫn đức. Đức là đạo đức cách mạng. Đó là cái gốc quan trọng. Nếu thiếu đạo đức, con người sẽ 10
không phải là con người bình thường và cuộc sống xã hội sẽ không phải là cuộc sống xã hội bình thường, ổn định...” và Người đã khẳng định: “Có tài mà không có đức là người vô dụng. Có đức mà không có tài thì làm việc gì cũng khó”. Trong những năm gần đây, khi xu thế toàn cầu hoá, hội nhập với thế giới, mở ra cho nước ta những thời cơ, vận hội mới. Nền kinh tế đã có những bước phát triển vượt bậc, đời sống nhân dân được nâng lên. Công tác giáo dục đã được Đảng và Nhà nước quan tâm chăm lo. Trong nhà trường, các tổ chức Đoàn thể đã có nhận thức đúng về tầm quan trọng của công tác giáo dục đạo đức học sinh, chất lượng giáo dục ngày càng được nâng cao. Bên cạnh những thành tựu của ngành Giáo dục và Đào tạo như: Số học sinh học giỏi, chăm ngoan nhiều … đã góp phần tạo nên những thành quả quan trọng trong thực hiện mục tiêu của Ngành: “Nâng cao dân trí Đào tạo nhân lực Bồi dưỡng nhân tài" cho đất nước. Tuy nhiên, một thực tế đáng báo động là lối sống đạo đức của một bộ phận học sinh đang đi xuống. Theo kết quả khảo sát của Viện Nghiên cứu và Phát triển Giáo dục, tình hình vi phạm các chuẩn mực đạo đức của học sinh là khá nghiêm trọng. Có đến 8% học sinh tiểu học thực hiện hành vi quay cóp trong thi cử và tỉ lệ gia tăng ở các cấp học trên: học sinh THCS là 55% và học sinh THPT là 60%. Hành vi nói dối cha mẹ cũng gia tăng theo cấp học: tiểu học là 22%, trung học cơ sở là 50%, trung học phổ thông là 64% (Trần Hữu Quang, 2012). Theo số liệu từ Bộ GD&ĐT, trong Hội nghị trực tuyến về đảm bảo an ninh, an toàn trường học, phòng chống bạo lực học đường ngày 17/4/2020 cho biết, mỗi ngày xảy ra 5 vụ việc học sinh đánh nhau ở trong và ngoài trường học. Cũng theo thống kê của Bộ GD&ĐT, cứ khoảng trên 5.200 học sinh thì có một vụ đánh nhau; cứ hơn 11.000 học sinh thì có một em bị buộc thôi học vì đánh nhau; cứ 9 trường thì có một trường có học sinh đánh nhau. Xảy ra tình trạng suy thoái đạo đức trong giới trẻ nói chung và học sinh nói riêng như hiện nay là do nhiều nguyên nhân: Về gia đình: Có gia đình do cha mẹ sống không gương mẫu, cha mẹ ly hôn; hay buông lỏng giáo dục, phó mặc cho xã hội, cho nhà trường “trăm sự nhờ thầy” … 11
Về Nhà trường: Có lúc, có nơi uy tín người thầy bị sa sút, các giá trị truyền thống “Tôn sư trọng đạo“ bị nhìn nhận một cách méo mó, vật chất hóa, thực dụng; có trường hợp người thầy không giữ được tư thế đáng kính trọng trong quan hệ thầy trò; tình trạng vi phạm dạy thêm, học thêm đã tác động xấu đến uy tín của người thầy trong suy nghĩ học sinh và không ít phụ huynh. Về Xã hội: Những hạn chế, tác động xấu từ môi trường của thời kỳ “ mở cửa, hội nhập”, những “tư tưởng văn hoá xấu, ngoại lai”; mặt trái của cơ chế thị trường … có cơ hội xâm nhập. Đây đó, còn có những hiện tượng suy thoái về đạo đức, mờ nhạt về lý tưởng, thích chạy theo lối sống thực dụng, thậm chí những hành động phạm pháp của “người lớn” đã tác động xấu trực tiếp đến học sinh. Các tệ nạn xã hội có nơi, có lúc đã xâm nhập vào trong trường học; tình trạng một số ít học sinh lún sâu vào tệ nạn xã hội thậm chí đánh thầy, gây án, giết người, cướp của,… số này tuy không phổ biến nhưng có xu hướng gia tăng, làm băng hoại đạo đức, tha hoá nhân cách gây nỗi đau, đáng lo ngaị cho các bậc cha mẹ. Điều đó đã tác động xấu tới các gía trị đạo đức truyền thống, ảnh hưởng không nhỏ đến công tác giáo dục phẩm chất, đạo đức học sinh. Mặt khác, hiện nay các thế lực phản động luôn tìm mọi cách chống phá cách mạng nước ta, với âm mưu diễn biến hòa bình, lợi dụng “tự do, dân chủ, dân quyền, dân tộc, tôn giáo …” để kích động gây rối trật tự an ninh xã hội, lôi kéo thanh niên, học sinh tham gia nhiều hoạt động chống phá. Trước thực tế như vậy, chúng ta cần đề cao công tác giáo dục đạo đức phẩm chất cho học sinh trong các cấp học. Việc này không chỉ “khoán trọn” cho các nhà trường, cho các thầy cô giáo mà đây là công việc của cả cộng đồng xã hội, bao gồm các tổ chức đoàn thể trong và ngoài nhà trường cùng chung tay thực hiện. Có như vậy mới có thể cải thiện được tình trạng suy thoái đạo đức của một một phận giới trẻ nói chung và học sinh nói riêng. 1.2. Cơ sở thực tiễn của vấn đề nghiên cứu Vùng Biển Cửa là địa bàn dân cư sống giáp biển, chủ yếu sống bằng nghề đi biển hoặc kinh doanh biển như đánh cá, buôn bán, nuôi trồng thủy hải sản, mở nhà hàng, dịch vụ biển... Nhìn chung, đời sống nhân dân vùng Biển Cửa thường có mức 12
thu nhập, mức sống cao hơn so với dân cư vùng nông thôn làm nghề nông nghiệp, lâm nghiệp. Theo báo cáo của huyện nhà, năm 2020 mức thu nhập bình quân đầu người là 37,5 triệu đồng, tăng 12 triệu đồng so với năm 2015. Kinh tế địa phương có bước phát triển mạnh mẽ với tốc độ tăng trưởng kinh tế bình quân hàng năm đạt 13,43%; cơ cấu kinh tế chuyển dịch theo hướng tích cực, tỷ trọng nông nghiệp từ 29% giảm còn 20%; công nghiệp, tiểu thủ công nghiệp, xây dựng tăng lên 34,42%. Theo ông Trần Đình Hưng Chủ tịch UBND xã Th..K.. thông tin: “Hiện nay, địa phương có 106 tàu thuyền, trong đó 24 chiếc trên 90 CV, sử dụng 650 lao động nghề cá. Trong 5 năm qua, bình quân ngư dân xã đánh bắt được 1829 ngàn tấn/năm, tương đương về 7090 tỷ đồng, chiếm 20% tổng giá trị sản xuất các ngành kinh tế của xã. Riêng 7 tháng đầu năm nay, ngư dân đã khai thác được gần 13.000 tấn, trị giá 50 tỷ đồng…”. Đó là những con số khẳng định mức sống tương đối khá của vùng nông thôn. Chính vì vậy nên đời sống của con em nhân dân vùng Biển Cửa cũng đầy đủ, có nhiều gia đình thuộc vào tốp có điều kiện khá giả. Mặt khác trên địa bàn vùng Biển Cửa dân số đông, theo điều tra dân số, ở đây mỗi hộ có ít nhất là 6 đến 7 thành viên, nhiều hộ có đến 14 đến 15 thành viên. Cho nên hiện nay ở vùng Biển Cửa có một bộ phận làm nghề bám biển nhưng cũng có một bộ phận đã và đang dần chuyển hướng cho con em mình đi xuất khẩu lao động, sang nước ngoài làm việc. Vì vậy, đây cũng là vùng có lực lượng lao động thu nhập từ nước ngoài rất cao. Kinh tế phát triển, thu nhập bình quân đầu người cao đã mang đến cho người dân đời sống ổn định và khá đầy đủ. 13
Cuộc sống nông thôn giờ đã dần đô thị hóa Tuy nhiên, việc phát triển về kinh tế cũng kéo theo nhiều hệ lụy, nếp sống văn hóa dần thay đổi, các dịch vụ phát triển như quán cà phê, trà đá, trà chanh, quán karaoke, khách sạn, nhà hàng mọc lên nhiều nơi... đã thu hút rất nhiều thanh thiếu niên ở nơi đây. Nếu như trước đây, đây là vùng đất có tỉ lệ học sinh đậu vào các trường Đại Học, Cao Đẳng thuộc diện cao của cả tỉnh thì nay điều đó không còn nữa. Số học sinh đăng kí vào các trường Đại Học, Cao Đẳng không còn nhiều sau khi tốt nghiệp THPT, thay vào đó là tỉ lệ học sinh đăng kí du học, xuất khẩu lao động tăng cao. Điều này làm mất dần đi nghị lực, quyết tâm “rùi mài kinh sử” của các thể hệ học sinh hiện nay. Không có động lực và mục tiêu để học thì các em lại rơi vào tình trạng thích ăn chơi, hưởng thụ, tham gia vào các trò chơi tiêu khiển mới mẻ, hứng thú. Đặc biệt, đây cũng là địa bàn có số con em sống xa bố mẹ rất nhiều. Có gia đình bố mẹ đi biển cả tháng trời, có gia đình thì bố mẹ đi xuất khẩu lao động, đi làm ăn xa tận Yên Bái, Lào Cai, Sài Gòn, Đồng Nai...Bố mẹ đi làm xa, hầu như bỏ mặc con cái mình cho ông bà ở nhà, hoặc để các con ở nhà một mình.... Sự quan tâm, để ý đến quá trình học tập, rèn luyện của các bậc phụ huynh vùng Biển Cửa đối với con em mình dường như rất mờ nhạt. Có những cha mẹ đi họp phụ 14
huynh mà không biết con mình học lớp mấy, giáo viên nào chủ nhiệm; Có người vào đại một lớp ngồi đó cho đến khi giáo viên chủ nhiệm điểm danh không có tên con mình lúc đó mới cuống cuồng đi tìm lớp con học.....Trước thực tế như vậy, là cơ hội để các em sống theo sở thích, không có ai quản lí, muốn làm gì thì làm. Vì thế các em dễ bị các đối tượng đi làm ăn xa “nhiễm” nghiện về quê lôi kéo, rủ rê; thích tìm cảm giác lạ; lười lao động, không có ý thức học tập, rèn luyện, thích sa vào các trò chơi điện tử, bi da, rượu chè, cờ bạc... khiến nhiều bạn trẻ nói chung và lứa tuổi học sinh THPT nói riêng sa vào nghiện ngập, bỏ học. Gần đây, Công an huyện đã triệu tập, răn đe 87 lượt đối tượng hình sự, 54 lượt người nghiện ma túy, bắt và vận động 4 đối tượng truy nã về quy án. Trước thực trạng về tình hình đời sống, văn hóa trên địa bàn như vậy nên việc cấp thiết đặt ra cho các cơ quan giáo dục, trường học, đặc biệt là các trường THPT trên địa bàn là cần giáo dục đạo đức phẩm chất cho học sinh. Đây là mục tiêu đầu tiên và cấn thiết nhất của giáo dục vùng Biển Cửa. 2. Giải pháp phối hợp giữa giáo viên chủ nhiệm và cha mẹ học sinh trong giáo dục phẩm chất, đạo đức học sinh THPT vùng Biển Cửa 2.1 Giải pháp phối hợp giữa giáo viên chủ nhiệm và cha mẹ học sinh 2.1.1 Tổ chức hội nghị cha mẹ học sinh với các hoạt động mới mẻ, thiết thực Trong cuộc hội nghị này, ngoài việc báo cáo tình hình chung của nhà trường, đặc điểm tình hình lớp học; GVCN dành thời gian cho các hoạt động sau: a. Trình chiếu các hình ảnh, video ghi lại các hoạt động của h ọc sinh trong năm học vừa qua: Trong suốt quá trình dìu dắt lớp mình phụ trách, giáo viên phải chú ý lên kế hoạch cụ thể, rõ ràng cho mọi hoạt động từ học tập, rèn luyện, vui chơi, trải nghiệm.... đồng thời ghi lại bằng hình ảnh, video. Trước khi cuộc hội nghị cha mẹ học sinh diễn ra, giáo viên yêu cầu học sinh tổng hợp các tư liệu đó làm thành một đoạn phim hoặc một phóng sự ngắn giới thiệu về lớp, về các phong trào, hoạt động... với thời lượng khoảng 7 đến 10 phút. Đây là một biện pháp rất bổ ích, tác động vào tâm lí của người làm cha làm mẹ. Họ sẽ rất vui, tự hào khi thấy các hoạt 15
động mà con mình tham gia. Đối với rất nhiều cha mẹ học sinh ở vùng Biển Cửa, đây là cơ hội để họ nhìn rõ hơn về con của mình, thấy con vui cười, thấy con học hành, lao động, hát múa... chứ ngày thường họ làm gì có thời gian để quan tâm đến con, hỏi han con cái. Chính nhờ biện pháp này, mà chúng tôi đã “thức tỉnh” một phần tư tưởng của cha mẹ học sinh nơi đây. Giúp họ ý thức hơn về vai trò nuôi dạy, quan tâm, chăm sóc con cái. Và tạo điều kiện để họ chủ động phối hợp với giáo viên chủ nhiệm trong giáo dục phẩm chất, đạo đức con em mình. 16
Các bậc cha mẹ học sinh rất chăm chú theo dõi các hình ảnh, video b. Tổ chức một cuộc triển lãm báo với chủ đề “ Điều con muốn nói”: Trước khi diễn ra hội nghị Cha mẹ học sinh, GVCN cho học sinh trong lớp chủ nhiệm viết những dòng cảm xúc, suy nghĩ chân thành nhất về cha mẹ, anh chị, về những điều trăn trở, buồn phiền....vào những mảnh giấy nhỏ. Những mảnh giấy này sẽ được dán, trang trí, trình bày trên các tờ A0 thành các tờ báo tường. Rồi đem các tờ báo đó treo vào các vị trí phù hợp trong phòng học (phòng diễn ra cuộc hội nghị với cha mẹ học sinh) để bố mẹ các em có thể đọc được và hiểu thêm suy nghĩ của con cái mình. 17
Phụ huynh trầm tư khi đọc được những dòng tâm sự của con Chúng ta đã biết rằng ở vùng Biển Cửa hầu như Cha mẹ học sinh đều đi làm xa, họ ít có thời gian bên con, tâm sự với con, chăm lo, thấu hiểu tâm sinh lí của con nên nhiều gia đình cứ mãi miết chạy theo làm kinh tế mà quên hẳn việc nuôi dạy con. Cho đến khi họ chứng kiến những hoạt động của con, tài năng của con và đọc được những mẫu tin, những lời tâm sự của một đứa trẻ mới lớn, họ mới vỡ òa ra nhiều điều, nhiều người cha người mẹ đã không kìm được những giọt nước mắt khi tận mắt nhìn những hình ảnh, nét chữ, đọc lời tâm can của con. Nhìn những cảnh xúc động đó tôi tin rằng họ sẽ ý thức rõ hơn trách nhiệm của mình trong giáo dục con cái và chắc chắn một điều họ sẽ quan tâm hơn đến con em của mình. Điều này là tín hiệu tốt cho việc họ sẽ đồng hành với gi áo viên chủ nhiệm trong việc giáo dục, đạo đức cho học sinh. c. Tổ chức cho cha mẹ học sinh báo cáo điển hình: GVCN chọn các phụ huynh học sinh là những người có con chăm ngoan, học giỏi, nhiều thành tích xuất sắc trong học tập, rèn luyện. Nhờ họ viết báo cáo kinh nghiệm để chia sẽ phương pháp giáo dục con cái cho các phụ huynh khác học tập, làm theo. d. Tổ chức tư vấn giáo dục: GVCN trực tiếp hoặc phối hợp với giáo viên phụ trách tâm lí lứa tuổi trình bày khái quát cho cha mẹ học sinh những đặc điểm tâm sinh lí lứa tuổi học sinh THPT, cùng phụ huynh tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc trong việc nuôi dạy, giáo dục con em ở nhà. 18
Với sự trình bày, hướng dẫn của giáo viên các bậc phụ huynh sẽ biết nhận diện và phát hiện được những biểu hiện nghiện ngập ma túy, điện tử, sao nhảng học hành, nói dối hay sa vào chuyện tình yêu tuổi mới lớn.... Giáo viên hoặc chuyên gia tâm lí sẽ giải đáp những băn khoăn, thắc mắc về hành động, ứng xử của phụ huynh về con của họ trong giai đoạn tuổi mới lớn. Giúp họ giải quyết, tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc trước những biểu hiện không ổn của con mình. Đây là một hoạt động cực kì bổ ích, hiệu quả đối với các bậc phụ huynh vùng Biển Cửa. Họ suốt ngày lo làm việc mưu sinh, không có thời gian tìm hiểu các vấn đề về tâm lí lứa tuổi để hiểu con mình và giúp con mình tháo gỡ những thắc mắc trong cuộc sống. Thông thường họ chỉ biết cho tiền khi con yêu cầu chứ cũng không có thời gian kiểm tra xem số tiền đó con tiêu vào việc gì. Có nhiều trường hợp khi con “vỡ nợ” lô đề, hay chủ quán đến tìm đòi nợ thì cha mẹ mới hoảng hốt chạy đến hỏi và “bắt vạ” nhà trường, thầy cô. Sau khi được tư vấn giáo dục về các vấn đề tâm sinh lí của lứa tuổi dậy thì và các vấn đề liên quan thì cha mẹ học sinh mới “bừng tỉnh”. Chắc chắn đó sẽ là một động thái để về nhà họ dành nhiều thời gian quan sát, để ý và nói chuyện nhiều hơn với con mình. Thực tế chúng tôi đã chứng minh được đây là một biện pháp tốt để các bậc cha mẹ sẵn sàng đồng hành cùng nhà trường, cùng GVCN trong việc giáo dục đạo đức, phẩm chất cho con em họ. 19
Các bậc cha mẹ học sinh rất chú ý và thích thú khi nghe các phụ huynh điển hình chia sẽ kinh nghiệm và giáo viên tâm lí tư vấn giáo dục 2.1.2 Đến thăm nhà, gặp gỡ trực tiếp cha mẹ học sinh Sau khi nhận nhiệm vụ là GVCN lớp thì người GV cần sắp xếp thời gian đến thăm gia đình học sinh, đặc biệt đối với những học sinh có hoàn cảnh khó khăn, thiếu thốn, học sinh chậm tiến bộ, hay vi phạm nội quy, quy định của nhà trường. Những chuyến “vi hành” này sẽ giúp GVCN nắm bắt tình hình thực tế của học sinh, xác định được những nguyên nhân giúp học sinh học tập tốt, vui vẻ, hòa đồng hay những nguyên nhân khiến cho học sinh của mình chậm tiến bộ, hay vi phạm. GV có cơ hội khảo sát địa bàn, nói chuyện với bố mẹ, ông bà hoặc hàng xóm để biết rõ thêm hoàn cảnh, tính cách, năng lực của học sinh mình. Đây cũng là cách để chứng kiến đời sống sinh hoạt ở nhà của các em. Biết rõ mức độ quan tâm, lo lắng và “đầu tư” cho sự nghiệp học hành của các bậc cha mẹ ở đây như thế nào. Khi nắm vững được tình hình thực tế thì người GVCN sẽ dễ dàng tìm ra những biện pháp để cùng cha mẹ học sinh giúp các em phát huy ưu điểm hay khắc phục những hạn chế mà con em mình đang mắc phải. Về phía cha mẹ học sinh, họ rất vui khi có GV dạy con em mình ghé chơi nhà. Đây là cơ hội để họ tâm sự, giải bày những điều về hoàn cảnh gia đình, về tính cách, tâm sinh lí con em của họ. Cũng là cơ hội để cha mẹ trao đổi rõ hơn về tình hình học tập, rèn luyện của con mình khi ở trường như thế nào. Cuộc gặp gỡ này của GVCN với Cha mẹ học sinh sẽ rút ngắn khoảng cách giữa họ và tạo nên một sợi dây gắn kết bền chặt, gần gủi giữa hai lực lượng này trong việc đồng hành giáo dục đạo đức phẩm chất cho học sinh. 2.1.3 Mời cha mẹ học sinh tham gia các hoạt động trải nghiệm sáng tạo, hoạt động ngoại khóa cùng con mình tại trường Theo TS. Ngô Thị Tuyên, trong bài “ Khái niệm hoạt động trải nghiệm sáng tạo” (http//congnghegiaoduc.vn) quan niệm: Hoạt động trải nghiệm sáng tạo là hoạt động có động cơ, có đối tượng để chiếm lĩnh được tổ chức bằng các việc làm cụ thể của học sinh, được thực hiện trong thực tế, được sự định hướng, hướng dẫn của nhà trường, giáo viên phụ trách … trải qua thực tiễn, người học có được kiến 20