Sáng kiến kinh nghiệm THPT: Kế hoạch bài dạy văn bản Hai đứa trẻ của Thạch Lam (Ngữ văn 11) theo định hướng phát triển phẩm chất, năng lực học sinh

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: DOC | Số trang:57

Thêm vào BST

Báo xấu

23
lượt xem 6
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích nghiên cứu sáng kiến "Kế hoạch bài dạy văn bản Hai đứa trẻ của Thạch Lam (Ngữ văn 11) theo định hướng phát triển phẩm chất, năng lực học sinh" nhằm xác lập kế hoạch dạy học bài Hai đứa trẻ đạt hiệu quả theo hướng phát triển phẩm chất, năng lực; Biết cách đọc- hiểu một tác phẩm hoặc một đoạn trích tự sự hiện đại theo đặc trưng thể loại.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Sáng kiến kinh nghiệm THPT: Kế hoạch bài dạy văn bản Hai đứa trẻ của Thạch Lam (Ngữ văn 11) theo định hướng phát triển phẩm chất, năng lực học sinh

SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGHỆ AN ĐỀ TÀI KẾ HOACH BÀI D ̣ ẠY VĂN BẢN HAI ĐƯA TRE ́ ̉ CỦA THẠCH LAM (NGƯ VĂN11) ̃ THEO ĐINH H ̣ ƯƠNG PHAT TRIÊN PHÂM CHÂT, ́ ́ ̉ ̉ ́ NĂNG LỰC HOC SINH ̣ LĨNH VỰC: NGỮ VĂN
SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGHỆ AN TRƯỜNG THPT HÀ HUY TẬP ĐỀ TÀI KẾ HOACH BÀI D ̣ ẠY VĂN BẢN HAI ĐƯA TRE ́ ̉ CỦA THẠCH LAM (NGƯ VĂN11) ̃ THEO ĐINH H ̣ ƯƠNG PHAT TRIÊN PHÂM CHÂT, ́ ́ ̉ ̉ ́ NĂNG LỰC HOC SINH ̣ LĨNH VỰC: NGỮ VĂN
Tác giả: ThS. Hoàng Thị Thanh Tĩnh Số điện thoại: 0916 419278 Năm học: 20212022 MỤC LỤC MỤC LỤC ............................................................................................................. 3 ĐẶT VẤN ĐỀ ....................................................................................................... 1 I. Lý do chọn đề tài ............................................................................................... 1 II. Qua trinh hinh thanh va hoan thiên ́ ̀ ̀ ̀ ̀ ̀ ̣ ................................................................... 1 III. Phương phap nghiên c ́ ứu ................................................................................ 2 IV. Đối tượng và mục đích nghiên cứu ............................................................... 2 1. Đối tượng .......................................................................................................... 2 2. Mục đích ........................................................................................................... 2 ́ ́ ̉ V. Câu truc cua đê tai ̀ ̀ ............................................................................................ 2 NÔI DUNG ̣ ................................................................... 3 I.Cơ sở cua đê tai ̉ ̀ ̀ .................................................................................................. 3 1.Cơ sở ly luân ́ ̣ ...................................................................................................... 3 1.1. Yêu cầu đổi mới trong giáo dục theo hướng phát triển phẩm chất, năng lực người học ....................................................................................................... 3 1.2. Khái niệm về dạy học phát triển theo năng lực .......................................... 4 1.3. Dạy học định hướng phát triển năng lực ..................................................... 4 1.4. Kế hoạch bài dạy .......................................................................................... 5 2. Cơ sở thực tiêñ .................................................................................................. 6 II. Thiêt kê mô hinh thiêt kê bai day ́ ́ ̀ ́ ́ ̀ ̣ ..................................................................... 7 ́ ̣ 1.Xac đinh muc tiêu bai hoc ̣ ̀ ̣ .................................................................................. 8 ́ ̣ 2. Xac đinh nôi dung va ph ̣ ̀ ương tiên day hoc ̣ ̣ ̣ ...................................................... 9 2.1. Xác định nội dung .......................................................................................... 9 2.2. Xác định phương tiện dạy học ................................................................... 10 ́ ̣ 3. Xac đinh ph ương phap, hinh th ́ ̀ ưc day hoc va thiêt kê mô hình kê hoach bai ́ ̣ ̣ ̀ ́ ́ ́ ̣ ̀ day ̣ ....................................................................................................................... 11 III. Thiết kê “K ́ ế hoach bai d ̣ ̀ ạy văn bản Hai đứa tre c ̉ ủaThạch Lam (Ngữ văn 11) theo đinh h ̣ ương phat triên phâm chât, năng l ́ ́ ̉ ̉ ́ ực hoc sinh”. ̣ ....................... 18
̣ 1. Muc tiêu ........................................................................................................... 19 ̉ 1.1.Phâm chât ́ ...................................................................................................... 19 1.2. Năng lực ....................................................................................................... 19 2. Phương tiên va h ̣ ̀ ọc liệu day hoc ̣ ̣ .................................................................... 19 3. Tiên trinh day hoc ́ ̀ ̣ ̣ ............................................................................................ 19 III. Tổng kết ........................................................................................................ 30 IV. Xây dựng kê hoach kiêm tra đanh gia ́ ̣ ̉ ́ ́ .......................................................... 33 1. Xây dựng mục tiêu dạy học cụ thể cho bài học “Hai đứa trẻ”: .................. 33 4. Định hướng các mức độ câu hỏi phù hợp với các mức độ nhận thức của học sinh ............................................................................................................... 36 4.1. Câu hỏi nhận biết (mức 1): yêu cầu học sinh nắm vững, nhớ lại những kiến thức cơ bản trong sách giáo khoa và tài liệu tham khảo đã đọc. ............. 36 4.2. Câu hỏi thông hiểu (mức 2): kiểm tra học sinh khả năng hiểu biết về các sự kiện và giải thích được các sự kiện đó. ....................................................... 36 4.3. Câu hỏi vận dụng thấp(mức 3): là khả năng vận dụng kiến thức vào các tình huống mới. Yêu cầu học sinh trên cơ sở nắm vững và hiểu sâu sắc các vấn đề, phải khái quát lên các vấn đề cao hơn. ................................................ 36 4.4. Câu hỏi vận dụng cao(mức 4): yêu cầu ở học sinh khả năng đặt các vấn đề với nhau để khát quát lên một vấn đề tổng hợp. ......................................... 36 5. Kết quả đánh giá ............................................................................................. 37 5.1.Đánh giá được thực hiện ở lớp 11D2 và diễn ra ở cả quá trình dạy học và sau khi kết thúc bài dạy. Đánh giá của đề tài dựa trên quan điểm: đánh giá là học tập, đánh giá vì học tập và đánh giá kết quả học tập. Vì vậy, hoạt động đánh giá rất có ý nghĩa. Sau đây là kết quả đánh giá qua bài kiểm tra 15 phút cuối bài học: ........................................................................................................ 37 V. Thực hanh day hoc văn ban Hai đ ̀ ̣ ̣ ̉ ức tre Thach Lam (Tô ch ̉ ̣ ̉ ức day hoc)̣ ̣ 39 ..... 1.Thực hanh day hoc: Bài h ̀ ̣ ̣ ọc được thực hiện ở lớp 11D2. ............................ 39 2.2. Các mức độ đánh giá: .................................................................................. 46 KÊT LUÂN ́ ̣ ......................................................................................................... 49 I. Tinh m ́ ơi c ́ ủa đề tài ......................................................................................... 49 II. Tinh khoa hoc ́ ̣ ................................................................................................. 49 IV.Đê xuât kiên nghi ̀ ́ ́ ̣ ........................................................................................... 50 DANH MỤC VIẾT TẮT THPT : trung học phổ thông
HS : học sinh GV : giáo viên GD & ĐT : giáo dục và Đào tạo KHGD : kế hoạch giáo dục PP/KTDH : phương pháp/ kĩ thuật dạy học KWL : Là hình thức tổ chức dạy học hoạt động đọc hiểu. Học sinh bắt đầu bằng việc động não tất cả những gì các em đã biết về chủ đề bài đọc. Thông tin này sẽ được ghi nhận vào cột K của biểu đồ. NL : Năng lực
ĐẶT VẤN ĐỀ I. Lý do chọn đề tài Đổi mới phương pháp dạy học văn là đổi mới cách dạy, cách học, cách kiểm tra đánh giá. Từ đó học sinh nắm được chương trình môn học, hiểu được giá trị thẩm mỹ của tác phẩm văn chương, góp phần bồi dưỡng tư tưởng, nhân cách, năng lực tiếp nhận, kỹ năng giao tiếp và tạo lập văn bản cho học sinh. Trong những năm gần đây, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã triển khai nhiều hoạt động chuyên môn, góp phần đổi mới chương trình giáo dục hiện hành từ giao duc nôi dung chuyên sang đinh h ́ ̣ ̣ ̉ ̣ ương phat triên năng l ́ ́ ̉ ực ngươi hoc. Đăc biêt Ch ̀ ̣ ̣ ̣ ương trinh giao duc phô thông 2018 đ ̀ ́ ̣ ̉ ược triên khai ̉ thực hiên ̣ ở lơp 6 va cac l ́ ̀ ́ ơp sau đo vao nh ́ ́ ̀ ững năm tiêp theo. Tât ca nh ́ ́ ̉ ững ̣ ̣ ̉ ̣ hoat đông nay đa gop phân đang kê trong viêc nâng cao chât l ̀ ̃ ́ ̀ ́ ́ ượng day hoc ng ̣ ̣ ữ ̣ văn hiên nay ở trương phô thông. ̀ ̉ Tuy nhiên, bên canh nh ̣ ưng thanh công, thuân l ̃ ̀ ̣ ợi, giao viên tr ́ ực tiêp day ́ ̣ ̣ ở cac tr hoc ́ ương THPT noi chung va ban thân tôi noi riêng đang găp nhiêu kho ̀ ́ ̀ ̉ ́ ̣ ̀ ́ khăn trong xây dựng kê hoach day hoc ma tr ́ ̣ ̣ ̣ ̀ ươc hêt la xây d ́ ́ ̀ ựng kê hoach bai ́ ̣ ̀ ̣ ̉ hoc. Phai xây d ựng môt kê hoach đung theo yêu câu cua viêc phat triên phâm ̣ ́ ̣ ́ ̀ ̉ ̣ ́ ̉ ̉ chât năng l ́ ực mơi đap ́ ́ ứng muc tiêu day hoc phat triên năng l ̣ ̣ ̣ ́ ̉ ực hoc sinh. ̣ Trong nhiêu năm tr ̀ ực tiêp day hoc ́ ̣ ̣ ở trương phô thông tôi không ng ̀ ̉ ừng tim toi, ̀ ̀ nghiên cưu va thê nghiêm đ ́ ̀ ̉ ̣ ổi mới phương pháp dạy học và đã đạt được hiêu ̣ ̉ ược đông nghiêp va hoc sinh ghi nhân, ap dung, triên khai nhân rông t qua, đ ̀ ̣ ̀ ̣ ̣ ́ ̣ ̉ ̣ ại Trương THPT Ha Huy Tâp va nhiêu đ ̀ ̀ ̣ ̀ ̀ ơn vi khac ̣ ́ ở đia ban tinh Nghê An. ̣ ̀ ̉ ̣ ̀ ̉ ̀ ̉ Thanh qua đâu tiên cua nhiêu năm tim toi, đuc rut va thê nghiêm là tôi đa và ̀ ̀ ̀ ́ ́ ̀ ̉ ̣ ̃ đang xây dựng kê hoach day hoc môn Ng ́ ̣ ̣ ̣ ữ văn 11 THPT, trong đó có kế hoạch dạy văn bản “Hai đứa trẻ” (Thạch Lam). Đây là một trong những bài học hay, nhưng khá khó trong quá trình dạy học. Vì lẽ đó, quá trình xây dựng kế hoạch dạy học bài “Hai đứa trẻ” cũng có nhiều khó khăn, đòi hỏi giáo viên phải có một kế hoạch xây dựng bài học thật cụ thể, chi tiết để đem lại hiệu quả cho tiết học. ̀ ề tài “Kế hoach bài d Đó là lí do tôi xin trinh bay đ ̀ ̣ ạy văn bản Hai đưá tre c̉ ủa Thạch Lam (Ngữ văn11) theo đinh h ̣ ương phat triên phâm chât, ́ ́ ̉ ̉ ́ năng lực hoc sinh”. ̣ ̀ ̀ ược Tô chuyên môn đanh gia cao va hôi đông Đê tai đ ̉ ́ ́ ̀ ̣ ̀ ̣ khoa hoc Câp tŕ ương ghi nhân va đê xuât xet sang kiên day hoc câp Nganh năm ̀ ̣ ̀ ̀ ́ ́ ́ ́ ̣ ̣ ́ ̀ ̣ hoc 20212022. II. Qua trinh hinh thanh va hoan thiên ́ ̀ ̀ ̀ ̀ ̀ ̣ Đây là đề tài mà bản thân tôi đã có trăn trở cả một quá trình từ hình thành ý tưởng đến khảo sát, áp dụng và hoàn thiện: Năm học 2017 – 2018 hình thành ý tưởng. 1
Năm học 2018 – 2019 tiên hanh khao sat th ́ ̀ ̉ ́ ực tê ́ở môt sô tr ̣ ́ ường THPT ̣ ̀ ̣ ́ ơn vi trong tinh. trên đia ban Thanh Phô Vinh va môt sô đ ̀ ̀ ́ ̣ ̉ ̣ ́ ́ ̣ ̀ ́ ̉ Năm hoc 20192020 đuc rut kinh nghiêm, tim kiêm giai phap va hoan ́ ̀ ̀ ́ ́ ̣ ̣ ̀ ế hoạch bai day. thanh thiêt kê day hoc va k ̀ ̀ ̣ Từ năm hoc 20202021 và năm h ̣ ọc 2021 2022 triên khai ap dung ̉ ́ ̣ ở Trương THPT Ha Huy Tâp va môt sô tr ̀ ̀ ̣ ̀ ̣ ́ ường THPT ở Thanh phô Vinh. ̀ ́ III. Phương phap nghiên c ́ ưu ́ Nghiên cưu ly thuyêt day hoc theo đinh h ́ ́ ́ ̣ ̣ ̣ ương phat triên phâm chât, ́ ́ ̉ ̉ ́ năng lực hoc sinh. ̣ ̉ ́ ực tê day hoc Ng Khao sat th ́ ̣ ̣ ữ văn 11 tai Tr ̣ ương THPT Ha Huy tâp va ̀ ̀ ̣ ̀ ̣ ́ ơn vi khac môt sô đ ̣ ́ ở địa bàn Nghê An. ̣ ̉ ̉ ̉ ́ ̣ ́ ơp co ap dung va Khao sat kêt qua, kiêm tra đanh gia hoc sinh qua cac l ́ ́ ́ ́ ́ ́ ̣ ̀ chưa ap dung đê tai đ ́ ̣ ̀ ̀ ể so sánh. ́ ́ ̉ ́ ́ ́ ́ ̣ Phân tich kêt qua, đuc rut sang kiên kinh nghiêm. IV. Đối tượng và mục đích nghiên cứu 1. Đối tượng Truyện ngắn Hai đứa trẻ của Thạch Lam trong sách giáo khoa Ngữ văn 11, Tập 1 (chương trình cơ bản). Thực trạng dạy học truyện Hai đứa trẻ tại trường THPT Hà Huy Tập. 2. Mục đích Xác lập kế hoạch dạy học bài Hai đứa trẻ đạt hiệu quả theo hướng phát triển phẩm chất, năng lực. Biết cách đọc hiểu một tác phẩm hoặc một đoạn trích tự sự hiện đại theo đặc trưng thể loại. Đạt được mục tiêu phát triển năng lực và phẩm chất cho học sinh qua bài học. V. Câu truc cua đê tai ́ ́ ̉ ̀ ̀ Cấu trúc đề tài gồm các phần: Đặt vấn đề, Nội dung, Kết luận, Phụ lục. Trong đó, phần Nội dung của đề tài tập trung vào cac phân chinh: ́ ̀ ́ 1.Cơ sở cua đê tai ̉ ̀ ̀ ́ ̣ ̀ ̣ 2.Thiêt kê mô hinh kê hoach bai day ́ ́ ̀ ́ ́ Kế hoach bài d 3.Thiêt kê “ ̣ ạy văn bản Hai đứa tre c ̉ ủa Thạch Lam (Ngư văn11) theo đinh h ̃ ̣ ương phat triên phâm chât, năng l ́ ́ ̉ ̉ ́ ực hoc sinh” ̣ ̀ ̣ ̣ ̉ Hai đưa tre” 4.Thực hanh day hoc văn ban “ ́ ̉ ( Thach Lam) ̣ 5. Xây dựng kê hoach kiêm tra đanh gia. ́ ̣ ̉ ́ ́ 2
NÔI DUNG ̣ I.Cơ sở cua đê tai ̉ ̀ ̀ 1.Cơ sở ly luân ́ ̣ 1.1. Yêu cầu đổi mới trong giáo dục theo hướng phát triển phẩm chất, năng lực người học Hội nghị lần thứ 8 Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam (khoá XI) đã thông qua Nghị quyết số 29/NQTW ngày 4 tháng 11 năm 2013 về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo đáp ứng yêu cầu công nghiệp hoá, hiện đại hoá trong điều kiện kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế. Quốc hội đã ban hành Nghị quyết số 88/2014/QH13 ngày 28 tháng 11 năm 2014 về đổi mới chương trình, sách giáo khoa giáo dục phổ thông, góp phần đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo. Và ngày 27 tháng 3 năm 2015, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 404/QĐTTg phê duyệt Đề án đổi mới chương trình, sách giáo khoa giáo dục phổ thông. Mục tiêu đổi mới được Nghị quyết 88/2014/QH13 của Quốc hội quy định: “Đổi mới chương trình, sách giáo khoa giáo dục phổ thông nhằm tạo chuyển biến căn bản, toàn diện về chất lượng và hiệu quả giáo dục phổ thông; kết hợp dạy chữ, dạy người và định hướng nghề nghiệp; góp phần chuyển nền giáo dục nặng về truyền thụ kiến thức sang nền giáo dục phát triển toàn diện cả về phẩm chất và năng lực, hài hoà đức, trí, thể, mĩ và phát huy tốt nhất tiềm năng của mỗi học sinh.” Triển khai Nghị quyết của Ban Chấp hành Trung ương, Công văn số ̉ ̣ ́ ̣ 5555/BGĐTGDTH ngay 8/10/2014 cua Bô giao duc va đao tao đã h ̀ ̀ ̀ ̣ ướng dân ̃ ̣ ̀ ̉ ơi ph sinh hoat chuyên môn vê đôi m ́ ương phap day hoc va kiêm tra đanh gia, tô ́ ̣ ̣ ̀ ̉ ́ ́ ̉ chưc va quan ly cac hoat đông chuyên môn cua tr ́ ̀ ̉ ́ ́ ̣ ̣ ̉ ương trung hoc/ Trung tâm ̀ ̣ GDTX qua mang. Đ ̣ ồng thời nhiều tai liêu tâp huân Day hoc va kiêm tra đanh ̀ ̣ ̣ ́ ̣ ̣ ̀ ̉ ́ ̣ gia theo đinh h ́ ương năng l ́ ực hoc sinh môn Ng ̣ ữ văn THPT (2014) Bô Giao ̣ ́ ̣ ̀ ̣ duc Đao tao đã đ ược triển khai đến các địa phương và đến với giáo viên. Trong Chương trinh giao duc phô thông 2018 môn Ng ̀ ́ ̣ ̉ ữ văn THPT (ban hanh kem theo) Thông t ̀ ̀ ư sô 32/2018/TTBGD ĐT ngay 26/12/2018 cua Bô ́ ̀ ̉ ̣ trưởng Bô GDĐT đã ghi rõ: Ch ̣ ương trình giáo dục trung học phổ thông giúp học sinh tiếp tục phát triển những phẩm chất, năng lực cần thiết đối với người lao động, ý thức và nhân cách công dân, khả năng tự học và ý thức học tập suốt đời, khả năng lựa chọn nghề nghiệp phù hợp với năng lực và sở thích, điều kiện và hoàn cảnh của bản thân để tiếp tục học lên, học nghề hoặc tham gia vào cuộc sống lao động, khả năng thích ứng với những đổi thay trong bối cảnh toàn cầu hoá và cách mạng công nghiệp mới. 3
Gần đây nhất, Công văn sô 5512/BGĐT ngay 18/12/2021 cua Bô giao duc ́ ̀ ̉ ̣ ́ ̣ ̀ ̣ Đao tao đã hướng dẫn xây dựng và tổ chức thực hiện kế hoạch giáo dục của trường trung học cơ sở, trường trung học phổ thông và trường phổ thông có nhiều cấp học. Trong đó có hướng dẫn việc xây dựng Kế hoạch bài dạy đối với giáo viên. Sở giao duc đao tao Nghê An đã có nhi ́ ̣ ̀ ̣ ̣ ều văn bản Hương dân nhiêm vu ́ ̃ ̣ ̣ ́ ̣ ̣ ừ cac năm 2017 đên 2021đ Giao duc Trung hoc t ́ ́ ều nhấn mạnh nội dung, yêu cầu đổi mới phương pháp dạy học. Trên đây là những văn bản định hướng, hướng dẫn cho giáo viên nắm được yêu cầu đổi mới dạy học. Đồng thời, giúp giáo viên hiểu được: để đổi mới dạy học một trong những khâu cần người giáo viên thực hiện một cách nghiêm túc đó là xây dựng Kế hoạch bài dạy. Xây dựng kế hoạch dạy học cẩn thận, tốt sẽ giúp cho tiết dạy đạt hiệu quả cao và đạt được tốt nhất mục tiêu phát triển năng lực, phẩm chất cho học sinh. 1.2. Khái niệm về dạy học phát triển theo năng lực Dạy học phát triển theo năng lực là mô hình dạy học phát triển tối đa năng lực của người học, trong đó người học tự mình hoàn thành nhiệm vụ nhận thức dưới sự tổ chức, hướng dẫn của người dạy. Quá trình giáo dục từ chủ yếu trang bị kiến thức sang phát triển toàn diện năng lực và phẩm chất người học trên nguyên lý: Lý luận gắn với thực tiễn. Giáo dục nhà trường kết hợp với giáo dục gia đình và giáo dục xã hội. 1.3. Dạy học định hướng phát triển năng lực Việc dạy học định hướng năng lực được thể hiện ở trong các thành tố quá trình dạy học như sau: Về mục tiêu dạy học: Ngoài các yêu cầu về mức độ như nhận biết, tái hiện kiến thức cần có những mức độ cao hơn như vận dụng kiến thức trong các tình huống, các nhiệm vụ gắn với thực tế. Các mục tiêu này đạt được thông qua các hoạt động trong và ngoài nhà trường. Về phương pháp dạy học: qua một hoạt động học tập, học sinh sẽ được hình thành và phát triển không phải một loại năng lực mà là được hình thành đồng thời nhiều năng lực hoặc nhiều năng lực thành tố mà ta không cần (và cũng không thể) tách biệt từng thành tố trong quá trình dạy học. Về nội dung dạy học: Cần xây dựng các hoạt động, chủ đề, nhiệm vụ đa dạng gắn với thực tiễn. Về kiểm tra đánh giá: Về bản chất đánh giá năng lực cũng phải thông qua đánh giá khả năng vận dụng kiến thức và kỹ năng thực hiện nhiệm vụ của học sinh trong các loại tình huống phức tạp khác nhau . Trên cơ sở này, 4
các nhà nghiên cứu ở nhiều quốc gia khác nhau đề ra các chuẩn năng lực trong giáo dục tuy có khác nhau về hình thức, nhưng khá tương đồng về nội hàm. Trong chuẩn năng lực đều có những nhóm năng lực chung. Nhóm năng lực chung này được xây dựng dựa trên yêu cầu của nền kinh tế xã hội ở mỗi nước. Trên cơ sở năng lực chung, các nhà lí luận dạy học bộ môn cụ thể hóa thành những năng lực chuyên biệt. Khác với việc tổ chức hoạt động dạy học, các công cụ đánh giá cần chỉ rõ thành tố của năng lực cần đánh giá và xây dựng được các công cụ đánh giá từng thành tố của các năng lực thành phần. 1.4. Kế hoạch bài dạy Kế hoạch bài dạy (hay còn gọi là giáo án) là bản thiết kế tổ chức các hoạt động dạy và học đối với mỗi bài học cụ thể, hướng đến những mục tiêu cụ thể; góp phần đáp ứng những yêu cầu cần đạt về phẩm chất, năng lực được quy định trong chương trình. Mỗi kế hoạch bài dạy hoàn chỉnh được thiết kế để thực hiện trong một hoặc nhiều tiết học, bao gồm cả hoạt động trên lớp và ngoài lớp, trong và ngoài nhà trường. Một kế hoạch bài dạy hoàn chỉnh gồm có các mục quy định về mục tiêu, thiết bị dạy học và học liệu, tiến trình dạy học (gồm 4 hoạt động chính: Mở đầu; Hình thành kiến thức; Luyện tập; Vận dụng). Sở dĩ trước khi lên lớp, chúng ta phải có kế hoạch bài dạy vì: Kế hoạch bài dạy giúp cho giờ học tránh được sự tùy hứng, giúp cho các hoạt động dạy và học diễn ra theo một mục tiêu được định hướng, phù hợp với đối tượng học sinh, tạo ra một quy chuẩn trong quá trình dạy học. Ngoài ra, kế hoạch dạy học là một trong những yếu tố quan trọng quyết định chất lượng dạy học trên lớp. Việc chuẩn bị kế hoạch bài dạy càng chu đáo thì khả năng thành công càng cao. Để kế hoạch bài dạy đạt hiệu quả, giáo viên cần lưu ý một số vấn đề sau: +Kế hoạch bài dạy phải ngắn gọn, ghi đủ những thông tin cần thiết để phục vụ cho việc thực hiện các hoạt động trong tiết dạy. +Kế hoạch bài dạy cần đảm bảo tính khoa học, có lớp lang, cấu trúc mạch lạc, lô gic +Tính khả thi cao: Học sinh phải hiểu và thực hiện được các nhiệm vụ, tránh sáo rỗng, cưỡi ngựa xem hoa... +Kế hoạch bài dạy phải đa dạng hóa ở các hoạt động: phương pháp, phương tiện dạy học, công nghệ số....làm cho bài dạy hấp dẫn, sinh động, tạo hứng thú cho người học. 5
2. Cơ sở thực tiên ̃ Đổi mới phương pháp dạy học và giáo dục theo định hướng hình thành phẩm chất, năng lực học sinh là yêu cầu cần thực hiện trong đổi mới giáo dục phổ thông hiện nay. Dạy học và tổ chức hoạt động giáo dục theo hướng hình thành, phát triển phẩm chất, năng lực của học sinh không phải là chúng ta loại bỏ phương pháp dạy học truyền thống, không phải là chúng ta loại bỏ hoàn toàn hình thức tổ chức hoạt động giáo dục truyền thống để đổi mới mà là sự kết hợp hài hoà, nhuần nhuyễn giữa các phương pháp dạy học truyền thống, hình thức tổ chức hoạt động giáo dục đã có với mục tiêu dạy học, tổ chức hoạt động giáo dục nhằm phát huy tính tích cực, chủ động, tự giác, độc lập, sáng tạo của người học. Vì vậy, Bộ giáo dục và Đào tạo đã thực hiện dự án đổi mới chương trình giáo dục 2018. Chương trình đã được tập huấn đến với giáo viên theo các hình thức trực tiếp và trực tuyến trong những năm gần đây. Trong đó, một trong những quan điểm quan trọng trong xây dựng chương trình giáo dục là: Chương trình giáo dục phổ thông bảo đảm phát triển phẩm chất và năng lực người học thông qua nội dung giáo dục với những kiến thức, kĩ năng cơ bản, thiết thực, hiện đại; hài hoà đức, trí, thể, mĩ; chú trọng thực hành, vận dụng kiến thức, kĩ năng đã học để giải quyết vấn đề trong học tập và đời sống; tích hợp cao ở các lớp học dưới, phân hoá dần ở các lớp học trên; thông qua các phương pháp, hình thức tổ chức giáo dục phát huy tính chủ động và tiềm năng của mỗi học sinh, các phương pháp đánh giá phù hợp với mục tiêu giáo dục và phương pháp giáo dục để đạt được mục tiêu đó. Mục tiêu của chương trình giáo dục phổ thông là: Chương trình giáo dục trung học phổ thông giúp học sinh tiếp tục phát triển những phẩm chất, năng lực cần thiết đối với người lao động, ý thức về nhân cách công dân, khả năng tự học và ý thức học tập suốt đời, khả năng lựa chọn nghề nghiệp phù hợp với năng lực và sở thích, điều kiện và hoàn cảnh của bản thân để tiếp tục học lên, học nghề hoặc tham gia vào cuộc sống lao động, khả năng thích ứng với những đổi thay trong bối cảnh toàn cầu hoá và cách mạng công nghiệp mới. Từ yêu cầu về đổi mới trong giáo dục, trong những năm gần đây, Sở giáo dục Nghệ An đã rất quan tâm đến việc tập huấn những nôi dung vê day ̣ ̀ ̣ ̣ ̣ hoc theo đinh h ương phat triên phâm chât năng l ́ ́ ̉ ̉ ́ ực hoc sinh. Nh ̣ ững đợt tập huấn vừa giúp giáo viên thấy được tầm quan trọng của việc đổi mới, vừa nắm được những yêu cầu đổi mới về chương trình, mục tiêu, phương pháp dạy học...Vì vậy, dù chưa thực hiện chương trình phổ thông 2018, nhưng giáo viên trong tỉnh đã có những nhận thức, hành động để tiếp cận với việc dạy học theo tinh thần đổi mới. Sau những đợt tập huấn của Bộ giáo dục và Sở giáo dục Nghệ An, các nhà trường và giáo viên đã có những đợt nghiên cứu, tìm tòi và những việc làm thể hiện tinh thần đổi mới của ngành giáo dục như: xây dựng kế hoạch 6
hoạt động chuyên môn, xây dựng kế hoạch dạy học môn học của tổ chuyên môn, xây dựng kế hoạch cá nhân, xây dựng kế hoạch bài dạy. Trong đó, việc xây dựng kế hoạch bài dạy theo yêu cầu phát triển phẩm chất và năng lực rất được giáo viên chú ý vì nó liên quan trực tiếp đến việc lên lớp của mỗi giáo viên. Trên địa bàn thành phố Vinh, ở các trường THPT nói chung và trường THPT Hà Huy Tập nói riêng, tổ chuyên môn và giáo viên khá chú trọng việc thực hiện day hoc theo nghiên c ̣ ̣ ưu bai hoc và xây d ́ ̀ ̣ ựng Kế hoạch bài học theo yêu cầu phát triển phẩm chất và năng lực học sinh. Nhiều bài học được đưa ra nghiên cứu, soạn giảng ở các buổi sinh hoạt chuyên môn. Các buổi dự giờ, nhận xét, đánh giá giờ dạy đã giúp giáo viên tiếp cận với yêu cầu đổi mới. Tuy nhiên, chương trình hiện hành chưa đáp ứng được sự thay đổi về nội dung chương trình, nên quá trình soạn bài theo yêu cầu phát triển phẩm chất và năng lực còn nhiều khó khăn đối với giáo viên. Do vậy, ở trường THPT nói chung và trường Hà Huy Tập nói riêng, hầu hết giáo viên cũng mới tiếp cận để làm quen với yêu cầu đổi mới. Việc thiết kế Kế hoạch bài dạy đáp ứng yêu cầu phát triển phẩm chất và năng lực cũng được tiến hành trong thời gian gần đây. Nhưng không phải bài học nào trong chương trình hiện hành cũng có thể thiết kế dễ dàng. Dù vậy, giáo viên cũng rất tích cực thực hiện để việc đón nhận Chương trình giáo dục 2018 được dễ dàng hơn. Đối với bộ môn Ngữ Văn, tại trường THPT Hà Huy Tập, giáo viên bộ môn cũng đã bắt đầu thiết kế bài dạy theo yêu cầu của Công văn số ̉ ̣ ̣ ̀ ̣ 5512/BGĐT ngay 18/12/2021 cua Bô giao duc Đao tao. Tuy nhiên, vi ̀ ́ ệc thiết kế còn nhiều khó khăn do nội dung và thời lượng dạy của chương trình hiện hành còn nhiều bất cập. Hơn nữa, nhiều bài soạn còn mang tính chất đối phó, chưa thực sự chú trọng đến yêu cầu phát triển phẩm chất, năng lực. Có nhiều bản thiết kế bài học còn mang tính chất chắp vá nên khó thực hiện trên thực tế giảng dạy. Trước thực trạng trên, bản thân tôi cũng cố gắng tìm tòi, nghiên cứu để xây dựng Thiết kế bài học đáp ứng yêu cầu mới. Vì lẽ đó tôi đã thực hiện đề ̣ tài “Kê hoach bài d ạy văn bản Hai đứa tre c̉ ủa Thạch Lam (Ngữ văn11) theo đinh h ̣ ương phat triên phâm chât, năng l ́ ́ ̉ ̉ ́ ực hoc sinh”. ̣ II. Thiêt kê mô hinh thiêt kê bai day ́ ́ ̀ ́ ́ ̀ ̣ Để xây dựng Kế hoạch bài dạy cho một bài học, giáo viên cần xác định được những nội dung cụ thể cần dạy và mục tiêu về phẩm chất và năng lực theo yêu cầu cần đạt, từ đó xây dựng tiến trình dạy học của bài học và từ đó thiết kế Kế hoạch bài dạy cụ thể.Tuy nhiên, trước khi xây dựng Kế hoạch bài dạy, chúng ta cần thiết kế mô hình bài dạy theo các bước cụ thể sau: 7
́ ̣ ̣ ̀ ̣ 1.Xac đinh muc tiêu bai hoc Trên cơ sở kêt qua cân đat, giáo viên có th ́ ̉ ̀ ̣ ể xác định được các mục tiêu tối thiểu học sinh cần phải đạt được sau quá trình dạy học. Yêu cầu cần đạt là mục tiêu tối thiểu của bài học. Ở đây, khi dạy bài “Hai đứa trẻ”, giáo viên sẽ lựa chọn các yêu cầu cần đạt liên quan đến truyện ngắn thể hiện ở cả bốn kĩ năng đọc viết nói và nghe được quy định trong chương trình. Khi dạy bài “Hai đứa trẻ”, giáo viên có thể xác định phát triển phẩm chất nhân ái cho học sinh như: Yêu thương, đồng cảm với những con người nghèo khổ, sống tẻ nhạt, yêu thiên nhiên, trân trọng vẻ đẹp bình dị, yêu cái đẹp, trân trọng những ước mơ của mỗi con người, và nuôi dưỡng ước mơ, hướng tới cuộc sống tốt đẹp… Căn cứ vào đặc điểm xây dựng nội dung kiến thức, vào phương tiện, thiết bị và hình thức, phương pháp, kĩ thuật dạy học: Tùy vào việc lựa chọn hình thức, phương pháp tổ chức hoạt động dạy học dựa trên tình hình thực tế về cơ sở vật chất, điều kiện dạy học của nhà trường và đặc điểm nội dung kiến thức, giáo viên có thể xác định các mục tiêu phẩm chất, năng lực chung và năng lực đặc thù tương ứng. * Yêu cầu viết mục tiêu (1) Trình bày mục tiêu theo biểu hiện của phẩm chất và năng lực. Đối với năng lực đặc thù: Mục tiêu về năng lực đặc thù cần cụ thể đến thành tố và biểu hiện của năng lực. Viết mục tiêu về năng lực đặc thù cần ngắn gọn, rõ ràng và được diễn đạt theo yêu cầu năng lực với các yêu cầu cụ thể cho mỗi kĩ năng đọc viết nghe và nói. Đối với năng lực chung và phẩm chất: Chỉ nêu tên và biểu hiện nổi bật của năng lực chung và phẩm chất mà bài học có lợi thế phát triển; liên quan mật thiết đến nội dung bài học. Việc xác định mục tiêu phẩm chất, năng lực chung cần được liên hệ với cách thức tổ chức hoạt động của giáo viên, liên quan trực tiếp đến phương pháp, kĩ thuật, phương tiện dạy học, kể cả cách thức đánh giá mà người dạy sử dụng trong mỗi hoạt động của bài học. (2) Mục tiêu về phẩm chất và năng lực được biểu đạt bằng động từ cụ thể, lượng hoá. (3) Mục tiêu cần được biểu đạt bằng động từ cụ thể, lượng hoá được. Mỗi động từ thể hiện một dạng hoạt động mà HS phải tiến hành để qua đó lĩnh hội được kiến thức, phát triển được phẩm chất và năng lực và thông qua việc lượng hóa được. * Một số lưu ý khi xác định mục tiêu bài dạy: Năng lực: Cần xac đinh cac biêu hiên cua năng l ́ ̣ ́ ̉ ̣ ̉ ực chung va năng l ̀ ực ̣ ̀ ̉ ̀ ̣ đăc thu cua bai hoc. 8
̉ ̣ ̉ ́ ̀ ́ ̣ ̉ ̣ ̣ ̉ ̉ Phâm chât: Nêu cu thê cac hanh vi, thai đô ( biêu hiên cu thê cua phâm ́ ̉ ̉ ́ ơi nôi dung bai hoc ) cua hoc sinh trong qua trinh th chât cân phat triên găn v ́ ̀ ́ ́ ̣ ̀ ̣ ̉ ̣ ́ ̀ ực ̣ ́ ̣ ̣ ̣ ̣ ̀ ̣ ̣ ́ ức vao cuôc sông . hiên cac nhiêm vu hoc tâp va vân dung kiên th ̀ ̣ ́ Sử dung cac đông t ̣ ́ ̣ ừ Bloom đê viêt muc tiêu: Biêt – hiêu – vân dung – ̉ ́ ̣ ́ ̉ ̣ ̣ ́ ̉ phân tich – tông hợp đanh gia. ́ ́ Chẳng hạn: Khi viết Mục tiêu về năng lực đặc thù của bài “Hai đứa trẻ”: * Năng lực đặc thù: Biết thu thập thông tin liên quan đến tác giả Thạch Lam và truyện ngắn “Hai đứa trẻ”. Hiểu được các chi tiết tiêu biểu, đề tài, câu chuyện, sự kiện, nhân vật và mối quan hệ của chúng trong tác phẩm. Hiểu những chi tiết quan trọng trong việc thể hiện nội dung văn bản. Phân tích và đánh giá được chủ đề tư tưởng mà Thạch Lam muốn gửi gắm qua truyện ngắn. Nhận biết và phân tích được một số yếu tố nghệ thuật tiêu biểu của truyện ngắn Thạch Lam. Có khả năng tạo lập một văn bản nghị luận văn học: trình bày suy nghĩ, cảm nhận của cá nhân về một nhân vật, một chi tiết, ngh ệ thu ật... trong truyện ngắn “Hai đứa trẻ”. * Năng lực chung: Năng lực giao tiếp và hợp tác. Năng lực giải quyết vấn đề. Hoặc viết mục tiêu về phẩm chất: Yêu thương, đồng cảm với những con người nghèo khổ, sống tẻ nhạt, yêu thiên nhiên, trân trọng vẻ đẹp bình dị, yêu cái đẹp, trân trọng những ước mơ của mỗi con người và nuôi dưỡng ước mơ, hướng tới cuộc sống tốt đẹp… 2. Xac đinh nôi dung va ph ́ ̣ ̣ ̀ ương tiên day hoc ̣ ̣ ̣ 2.1. Xác định nội dung Để xác định được nội dung học cho bài “Hai đứa trẻ”, giáo viên cần căn cứ vào yêu cầu cần đạt của bài học, mục tiêu bài học, vào đối tượng học sinh và thực trạng nhà trường... Việc lựa chọn, xây dựng nội dung dạy học giúp giáo viên xác định được chính xác nội dung dạy học và tiến trình tổ chức thực hiện các hoạt động học tập theo một trình tự nhất định để đạt được mục tiêu dạy học. Ngoài ra, giáo 9
viên có thể bổ sung hoặc mở rộng thêm các nội dung dạy học có liên quan cho phù hợp với trình độ của lớp học, đáp ứng mục tiêu đặt ra. Dựa vào tính logic của các nội dung dạy học, giáo viên có thể bổ sung những nội dung này vào mạch nội dung đã xác định trong KHGD một cách phù hợp. Cách xác định nội dung dạy học Sau khi xác định được mục tiêu dạy học, giáo viên cần lựa chọn được nội dung dạy học phù hợp để đáp ứng mục tiêu đã xác định. Chẳng hạn: Xuất phát từ yêu cầu cần đạt: biết thu thập thông tin liên quan đến tác giả Thạch Lam và truyện ngắn “Hai đứa trẻ”, giáo viên xác định đượ c nội dung dạy học là “ Tìm hiểu chung” trong đó tìm hiểu những nét chính về tác giả và tác phẩm. Xuất phát từ các mục tiêu: + Hiểu được các chi tiết tiêu biểu, đề tài, câu chuyện, sự kiện, nhân vật và mối quan hệ của chúng trong tác phẩm. + Hiểu những chi tiết quan trọng trong việc thể hiện nội dung văn bản. + Phân tích và đánh giá được chủ đề tư tưởng mà Thạch Lam muốn gửi gắm qua truyện ngắn. + Nhận biết và phân tích được một số yếu tố nghệ thuật tiêu biểu của truyện ngắn Thạch Lam. Giáo viên có thể lựa chọn và xác định nội dung dạy học chi tiết cho bài “ Hai đứa trẻ” qua phần Đọc hiểu với các nội dung trọng tâm: 1. Bức tranh phố huyện lúc chiều tàn 2. Bức tranh phố huyện lúc đêm xuống 3. Bức tranh phố huyện lúc đoàn tàu đến và đi qua: Cảnh đợi tàu. 2.2. Xác định phương tiện dạy học Phương tiện dạy học trước hết phải phù hợp với điều kiện của nhà trường và phải là những phương tiện gắn liền với quá trình tổ chức tiết dạy và phục vụ đắc lực cho quá trình tổ chức các hoạt động dạy học. Vì vậy, phương tiện dạy học cho bài “Hai đứa trẻ” cần có là: ́ ́ ́ ̀ ̣ ̣ ́ ̣ Sach giao khoa, cac nguôn hoc liêu khac, mang, mô hinh, hình ̀ ảnh, video clip liên quan đến tác giả Thạch Lam và truyện ngắn “Hai đứa trẻ”… Máy chiếu, tivi, giấy A0, A4,… Phiếu học tập,… 10
3. Xac đinh ph ́ ̣ ương phap, hinh th ́ ̀ ưc day hoc va thiêt kê mô hình kê ́ ̣ ̣ ̀ ́ ́ ́ hoach bai day ̣ ̀ ̣ Trên cơ sở mục tiêu và nội dung kiến thức đã xác định ở trên, giáo viên tiến hành lựa chon pḥ ương phap day hoc, ph ́ ̣ ̣ ương tiên day hoc, hinh th ̣ ̣ ̣ ̀ ưc tô ́ ̉ chưc day hoc va cach th ́ ̣ ̣ ̀ ́ ưc đanh gia thich h ́ ́ ́ ́ ợp nhăm giup hoc sinh hoc tâp tich ̀ ́ ̣ ̣ ̣ ́ cực, chu đông sang tao. Đ ̉ ̣ ́ ̣ ồng thời, giáo viên thiêt kê kê hoach bai day: trinh ́ ́ ́ ̣ ̀ ̣ ̀ bay ro cach th ̀ ̃ ́ ưc triên khai cac hoat đông day hoc cu thê. V ́ ̉ ́ ̣ ̣ ̣ ̣ ̣ ̉ ới môi hoat đông ̃ ̣ ̣ ̣ ̣ ̉ ̉ cân ghi ro: Muc tiêu, nôi dung, san phâm, tô ch ̀ ̃ ̉ ức thực hiên.̣ Giáo viên xây dựng chuỗi các hoạt động dạy học mà thực chất là các hoạt động học của học sinh. Với việc xác định chuỗi các hoạt động, giáo viên có thể hình dung tổng thể phương án dạy học để đảm bảo giải quyết trọn vẹn mà không bỏ sót bất kì mục tiêu nào của bài dạy và đảm bảo chúng được triển khai theo trình tự phù hợp. Đây là bước trung gian để làm cơ sở cho việc thiết kế các hoạt động học cụ thể trong tiến trình dạy học. Ngoài mạch nội dung kiến thức đã xác định trong bài, giáo viên có thể bổ sung hoặc mở rộng thêm các kiến thức có liên quan cho phù hợp với trình độ của lớp học, đáp ứng mục tiêu đặt ra, nhưng vẫn đảm bảo tính logic của kiến thức. Chuỗi hoạt động dạy học cần thể hiện được tiến trình tổ chức dạy học gồm: Mở đầu/xác định vấn đề/nhiệm vụ học tập/Hình thành kiến thức mới giải quyết vấn đềthực thi nhiệm vụ đặt ra/ Luyện tập/Vận dụng. 3.1. Cách tiến hành việc xác định phương pháp, hình thức dạy học Xác định nội dung trọng tâm của bài học: giáo viên cần xác định nội dung kiến thức trọng tâm của bài học “Hai đứa trẻ”. Để xác định được kiến thức trọng tâm, người dạy cần rà soát lại mục tiêu của Kế hoạch bài dạy, chọn ra đơn vị kiến thức/kĩ năng thực sự mới đối với học sinh như: ̣ ̉ ̉ ̣ ̣ ̣ + Có kĩ năng đoc hiêu văn ban truyên hiên đai; ̉ ́ ̣ ̣ ̣ ̣ ̉ ̉ + Hiêu gia tri nôi dung va nghê thuât cua văn ban “Hai đ ̀ ứa trẻ” + Phân tích và đánh giá được chủ đề tư tưởng mà Thạch Lam muốn gửi gắm qua truyện ngắn. + Nhận biết và phân tích được một số yếu tố nghệ thuật tiêu biểu của truyện ngắn Thạch Lam. Xác định mục tiêu của các hoạt động: Từ mục tiêu chung của kế hoạch bài dạy, giáo viên xác định mục tiêu cụ thể của các hoạt động tương ứng. Chẳng hạn: Ở hoạt động khởi động thì cần xác định được mục tiêu là: kết nối kiến thức, học sinh hứng khởi, có động lực, nhu cầu tìm hiểu kiến thức mới của bài học. 11
Ở hoạt động hình thành kiến thức cần xác định được mục tiêu tương ứng là: Thu thập thông tin liên quan đến tác giả Thạch Lam và truyện ngắn “Hai đứa trẻ”. + Hiểu được các chi tiết tiêu biểu trong truyện ngắn, trong việc thể hiện nội dung văn bản. + Phân tích được bức tranh phố huyện ở những thời điểm chiều xuống, về đêm và đêm khuya khi đoàn tàu đi qua. Từ đó, hiểu được cuộc sống, số phận con người. + Phân tích được vẻ đẹp tâm hồn của nhân vật Liên. + Phân tích và đánh giá được chủ đề tư tưởng mà Thạch Lam muốn gửi gắm qua truyện ngắn. + Nhận biết và phân tích được một số yếu tố nghệ thuật tiêu biểu của truyện ngắn Thạch Lam. Định hướng hình thức, phương pháp, kĩ thuật dạy học và phương án đánh giá đáp ứng mục tiêu cụ thể của các hoạt động và mục tiêu chung của bài dạy. Nếu hoạt động cá nhân có thể giải quyết được thì sử dụng phương pháp gợi mở, kết hợp với kĩ thuật KWL để các em làm việc cá nhân và hoàn thiện phiếu học tập. Sau đó cho các em tự đánh giá, nhận xét phiếu học tập của bạn. Nếu vấn đề cần làm việc nhóm thì giáo viên cẩn tổ chức hoạt động thảo luận nhóm để tìm hiểu. Sau đó, học sinh đánh giá nhận xét bằng bảng kiểm hoặc Rubic. Xác định thời lượng: Tùy thuộc vào thời lượng được phân bố cho cả bài học, dựa trên kinh nghiệm giảng dạy, dung lượng kiến thức, độ khó của nhiệm vụ, trình độ của HS, điều kiện cơ sở vật chất…Giáo viên có thể dự kiến được thời lượng tương ứng của từng hoạt động. Chẳng hạn: Tìm hiểu “Cảnh phố huyện về đêm” giáo viên cần thời lượng khoảng 30 phút để tổ chức hoạt động tìm tòi. Cụ thể: Hoạt Mục tiêu Nội dung PP/KTDH Phương động học dạy học chủ đạo án đánh (Thời gian) trọng tâm giá HĐ 1: Năng lực thu thập Huy động,kích Nêu và Đánh giá Khởi thông tin liên quan đến hoạt kiến giải quyết của giáo động tác giả Thạch Lam thức trải vấn đề viên qua nghiệm nền Đàmthoại, câu trả lời (10phút) của học sinh gợi mở của cá về tác giả và nhân 12
Hoạt Mục tiêu Nội dung PP/KTDH Phương động học dạy học chủ đạo án đánh (Thời gian) trọng tâm giá tác phẩm. HĐ 2: Phân tích được các chi I. Tìm hiểu Đàm thoại Đánh giá Khám phá tiết tiêu biểu, đề tài, chung gợi qua sản kiến thức câu chuyện, sự kiện, 1. Tác giả mở;Dạy phẩm với (90 phút) nhân vật và mối quan học hợp công cụ là hệ của chúng trong tác 2. Tác phẩm tác (Thảo bảng phẩm II. Đọc hiểu luận nhóm, KWL; qua Nhận xét được những văn bản. thảo luận hỏi đáp; 1. Bức tranh cặp đôi); chi tiết quan trọng qua trình phố huyện Thuyết trong việc thể hiện nội bày do giáo lúc chiều tàn trình; Trực dung văn bản. viên đánh quan; giá Phân tích và đánh giá 2. Bức tranh được chủ đề tư tưởng, phố huyện thông điệp mà văn bản lúc đêm Đánh giá gửi gắm. xuống qua quan Nhận biết và phân sát thái độ 3. Bức tranh tích được một số yếu của HS khi phố huyện tố nghệ thuật tiêu biểu thảo luận lúc đêm của thể loại truyện do GV khuya Cảnh ngắn. đánh giá đoàn tàu đến Biết cảm nhận, trình và tâm trạng bày ý kiến của mình đợi tàu. về các vấn đề thuộc giá trị nội dung và III.Tổng kết: nghệ thuật của tác Rút ra những phẩm Hai đứa trẻ. thành công Năng lực giao tiếp đặc sắc về hợp tác. nội dung và Năng lực giải quyết nghệ thuật vấn đề. của tác phẩm. 13
Hoạt Mục tiêu Nội dung PP/KTDH Phương động học dạy học chủ đạo án đánh (Thời gian) trọng tâm giá HĐ 3: Nhận biết và phân Thực hành Vấn đáp, Đánh giá Luyện tập tích được một số nét bài tập luyện dạy học qua hỏi (15 phút) đặc sắc về nghệ thuật kiến thức, kĩ nêu vấn đáp; qua của truyện ngắn. năng viết đề, thực trình bày Năng lực giao tiếp và đoạn văn. hành; Kỹ do GV và hợp tác. thuật: HS đánh động não. giá. HĐ 4: Vận Viêt thu hoach cua ca ́ ̣ ̉ ́ Liên hệ thực Đàm thoại Đánh giá dụng (10 nhân sau khi hoc̣ xong tế đời sống gợi mở; do. phút) ̉ tac phâm. ́ để làm rõ Thuyết Đánh giá ́ ̣ ̣ Biêt vân dung bai hoc ̀ ̣ thêm thông trình; qua quan ̀ ̣ vao cuôc sông.́ điệp tác giả sát thái độ gửi gắm của học trong tác sinh. phẩm. 3.2. Xây dựng mô hình dạy học thông qua các hoạt động dạy học cụ thể Cách thức tổ chức hoạt động bao gồm: Chuyển giao nhiệm vụ học tập: Nhiệm vụ học tập rõ ràng và phù hợp với khả năng của học sinh, thể hiện ở yêu cầu về sản phẩm mà học sinh phải hoàn thành khi thực hiện nhiệm vụ; hình thức giao nhiệm vụ sinh động, hấp dẫn, kích thích được hứng thú nhận thức của học sinh; đảm bảo cho tất cả học sinh tiếp nhận và sẵn sàng thực hiện nhiệm vụ. Thực hiện nhiệm vụ học tập: Khuyến khích học sinh hợp tác với nhau khi thực hiện nhiệm vụ học tập; phát hiện kịp thời những khó khăn của học sinh và có biện pháp hỗ trợ phù hợp, hiệu quả; không có học sinh bị “bỏ quên”. Báo cáo kết quả và thảo luận: hình thức báo cáo phù hợp với nội dung học tập và kĩ thuật dạy học tích cực được sử dụng; khuyến khích cho học sinh trao đổi, thảo luận với nhau về nội dung học tập; xử lí những tình huống sư phạm nảy sinh một cách hợp lí. Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ: nhận xét về quá trình thực hiện nhiệm vụ học tập của học sinh; phân tích, nhận xét, đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ và những ý kiến thảo luận của học sinh; chính xác hóa các kiến thức mà học sinh đã học được thông qua hoạt động. 14
Như vậy, trên cơ sở chuỗi hoạt động, mục tiêu, thời lượng và định hướng phương pháp dạy học, kiểm tra đánh giá của từng hoạt động, giáo viên tiến hành xây dựng các hoạt động dạy học cụ thể cho bài “Hai đứa trẻ”. * Cách thức thực hiện Thu thập và thiết kế dữ liệu dạy học nhằm đáp ứng mục tiêu của từng hoạt động và phù hợp phương pháp, kĩ thuật dạy học; phương pháp đánh giá như các phương tiện trực quan (tranh, ảnh,vi deo...), câu hỏi, phiếu học tập, bài tập… Biên soạn nội dung: “Nội dung” là nội dung của nhiệm vụ mà giáo viên giao cho học sinh trong bước “Chuyển giao nhiệm vụ” hay nội dung hoạt động học của học sinh. “Nội dung” có thể là câu hỏi, bài tập, xử lí tình huống… có tác dụng kích thích học sinh huy động kiến thức, kĩ năng, kinh nghiệm đã có để thực hiện các thao tác tư duy và các hành động học tập cụ thể, từ đó tạo ra “kết quả” thực hiện nhiệm vụ. Xác định sản phẩm cần đạt được: “Sản phẩm” chính là câu trả lời tương ứng với “nội dung” do giáo viên biên soạn. “Sản phẩm” chính là căn cứ để giáo viên định hướng cho học sinh thực hiện nhiệm vụ, định hướng thảo luận và đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ của học sinh. Đồng thời, “sản phẩm” cũng chính là vấn đề giáo viên cần kết luận, cần “chốt” kiến thức/ kĩ năng cho học sinh ghi vào vở sau mỗi hoạt động học tập. “Sản phẩm” cần tương thích và đáp ứng mục tiêu dạy học. Thiết kế tiến trình tổ chức hoạt động dạy học cụ thể. Tiến trình “tổ chức hoạt động” bao gồm: (1) Chuyển giao nhiệm vụ; (2) Thực hiện nhiệm vụ; (3) Báo cáo, thảo luận; (4) Kết luận, nhận định. Trong quy trình này giáo viên cần lưu ý bước thứ (2), thứ (3) và thứ (4). Trong bước thứ (2), giáo viên cần dự kiến việc mình cần làm để hỗ trợ, định hướng cho học sinh thực hiện nhiệm vụ như gợi ý, hướng dẫn cách thức thực hiện nhiệm vụ; giải quyết các mâu thuẫn nảy sinh; lưu ý những cá nhân hoặc nhóm có kết quả đúng/chưa đúng, kết quả hay/chưa hay, kết quả khác biệt…Điều này hỗ trợ rất lớn cho việc thực hiện nhiệm vụ của học sinh và việc tổ chức thảo luận; đồng thời là cơ sở để giáo viên thực hiện việc đánh giá quá trình. Ở bước thứ (3), giáo viên cần dự kiến tiến trình thảo luận, bao gồm những câu hỏi phân tích, làm rõ, phát triển kết quả thực hiện nhiệm vụ. Những vấn đề/câu hỏi thảo luận giúp giáo viên có được “thông tin ngược” về việc học sinh hiểu hay không hiểu rõ vấn đề học tập, là con đường đưa đến sản phẩm và cũng là cách thức để mở rộng, nâng cao kiến thức, kĩ năng. Đối với bước thứ (4), giáo viên “kết luận/ nhận định” về kết quả đạt được của học sinh, bao gồm cả kết quả cụ thể của hoạt động (câu trả lời, cách thức xử lí tình huống, bài tập được giải, kết quả thí nghiệm…) và cả kết quả về thái độ, kĩ năng, thao tác tư duy, bài học kinh nghiệm …mà học sinh có được trong quá trình thực hiện và báo cáo kết quả. 15