Sáng kiến kinh nghiệm THPT: Một số giải pháp quản lý nâng cao chất lượng bồi dưỡng giáo viên trung học phổ thông đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục và đào tạo hiện nay

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:42

Thêm vào BST

Báo xấu

13
lượt xem 4
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích nghiên cứu sáng kiến "Một số giải pháp quản lý nâng cao chất lượng bồi dưỡng giáo viên trung học phổ thông đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục và đào tạo hiện nay" nhằm nghiên cứu lý luận và thực tiễn công tác bồi dưỡng giáo viên để đề xuất một số biện pháp quản lý nâng cao chất lượng bồi dưỡng giáo viên trung học phổ thông đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục và đào tạo hiện nay.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Sáng kiến kinh nghiệm THPT: Một số giải pháp quản lý nâng cao chất lượng bồi dưỡng giáo viên trung học phổ thông đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục và đào tạo hiện nay

SỞ gi¸o dôc vµ ®µo t¹o NGHỆ AN SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM MỘT SỐ GIẢI PHÁP QUẢN LÝ NÂNG CAO CHẤT LƢỢNG BỒI DƢỠNG GIÁO VIÊN TRUNG HỌC PHỔ THÔNG ĐÁP ỨNG YÊU CẦU ĐỔI MỚI GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO HIỆN NAY LĨNH VỰC: QUẢN LÝ GIÁO DỤC NĂM 2022 1
SỞ gi¸o dôc vµ ®µo t¹o NGHỆ AN TRƢỜNG THPT ĐÔ LƢƠNG 1 ..............*****............... SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM MỘT SỐ GIẢI PHÁP QUẢN LÝ NÂNG CAO CHẤT LƢỢNG BỒI DƢỠNG GIÁO VIÊN TRUNG HỌC PHỔ THÔNG ĐÁP ỨNG YÊU CẦU ĐỔI MỚI GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO HIỆN NAY LĨNH VỰC: QUẢN LÝ GIÁO DỤC Ngƣời thực hiện: Lê Đức Hƣng Trƣờng THPT Đô Lƣơng 1 SĐT: 0988640467 NĂM 2022 2
MỤC LỤC TT Nội dung Trang A PHẦN MỞ ĐẦU 1 1 Lý do chọn đề tài 1 2 Mục đích nghiên cứu 1 3 Nhiệm vụ nghiên cứu 2 4 Phương pháp nghiên cứu 2 5 Đóng góp của đề tài 2 6 Bố cục của sáng kiến kinh nghiệm 2 B PHẦN NỘI DUNG 3 Cơ sở lý luận lý luận về quản lý nâng cao chất lượng bồi dưỡng 3 1 đội ngũ giáo viên trong trường trung học phổ thông 1.1 Một số khái niệm về quản lý, bồi dưỡng 3 Vị trí, vai trò của cán bộ quản lý, giáo viên trong trường phổ 4 1.2 thông Quan điểm của Đảng và Nhà nước ta về bồi dưỡng đội ngũ giáo 6 1.3 viên đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ đổi mới hiện nay Quản lý hoạt động bồi dưỡng giáo viên trung học phổ thông trong 8 1.4 bối cảnh đổi mới giáo dục Thực trạng về quản lý đổi mới nâng cao chất lượng bồi dưỡng đội 10 2 ngũ giáo viên trong trường trung học phổ thông những năm qua Thực trạng quản lý công tác bồi dưỡng giáo viên trung học phổ 10 2.1 thông trên địa bàn huyện thời gian qua Thực trạng quản lý công tác bồi dưỡng giáo viên tại đơn vị trong 14 2.2 nhứng năm qua Sự cần thiết về đổi mới hoạt động bồi dưỡng giáo viên trong giai 16 2.3 đoạn hiện nay Một số giải pháp quản lý nâng cao chất lượng bồi dưỡng giáo 19 3 viên trung học phổ thông đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục và đào tạo hiện nay Nâng cao nhận thức, ý thức, trách nhiệm cho cán bộ quản lý, giáo 19 3.1 viên về công tác bồi dưỡng, tự bồi dưỡng Chỉ đạo, tổ chức xây dựng kế hoạch và thực hiện kế hoạch theo 21 3.2 khung năng lực Phát triển năng lực đội ngũ giáo viên trung học phổ thông đáp 23 3.3 ứng yêu cầu đổi mới giáo dục hiện nay 3.4 Đa dạng hóa phương pháp, hình thức và nội dung bồi dưỡng 25 3
3.5 Đổi mới công tác quản lý bồi dưỡng giáo viên 28 Tăng cường công tác kiểm tra, đánh giá việc thực hiện kế hoạch 29 3.6 bồi dưỡng giáo viên của nhà trường đối với tổ, nhóm chuyên môn Xây dựng cơ sở vật chất, hệ thống công nghệ thông tin, các điều 31 3.7 kiện phục vụ hoạt động bồi dưỡng giáo viên Phát huy vai trò của nhân dân trong công tác xây dựng Đảng, tạo 22 3.8 điều kiện cho nhân dân giám sát cán bộ, đảng viên 4 Thực nghiệm 32 4.1 Mục đích của thực nghiệm 32 4.2 Phương pháp thực nghiệm 32 4.3 Kết quả thực nghiệm 33 C KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ 35 1 Kết luận 35 2 Những kiến nghị đề xuất 35 TÀI LIỆU THAM KHẢO 37 4
A. PHẦN MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Giáo dục Việt Nam đang trong bối cảnh thế giới có nhiều thay đổi nhanh chóng và phức tạp, các cách mạng khoa học công nghệ lần thứ ba và lần thứ tư nối tiếp nhau ra đời, đại dịch covid-19 đã và đang diển ra phức tạp trên hầu hết tất cả các ước trên thế giới, toàn cầu hóa và hội nhập quốc tế về giáo dục trở thành xu thế tất yếu, đây cũng chính là cơ hội để giáo dục nước ta vươn đến đạt chuẩn của khu vực và thế giới. Nghị quyết số 29-NQ/TW Hội nghị lần thứ 8 Ban Chấp hành Trung ương Đảng (khóa XI), Văn kiện Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ XII, XIII, Nghị quyết số 88/2014/QH13 của Quốc hội về đổi mới chương trình giáo dục phổ thông, Kết luận số 51-KL/TW ngày 30/5/2019 của Ban Bí thư về tiếp tục thực hiện Nghị quyết Hội nghị Trung ương 8 khóa XI về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa trong điều kiện kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế; một trong những giải pháp thực hiện Nghị quyết số 29- NQ/TW đã xác định “Phát triển đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý, đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục và đào tạo”, vì thế việc bồi dưỡng nâng cao chất lượng giáo viên, cán bộ quản lý trường trung học phổ thông (THPT) đóng vai trò quan trọng, một trong những nhân tố quyết định cho sự phát triển của mỗi nhà trường. Chuẩn nghề nghiệp giáo viên và Chuẩn Hiệu trưởng là thước đo làm căn cứ để các cơ sở giáo dục phổ thông tự đánh giá phẩm chất, năng lực; xây dựng chương trình và thực hiện kế hoạch rèn luyện phẩm chất, bồi dưỡng nâng cao năng lực chuyên môn, nghiệp vụ, lãnh đạo, quản trị nhà trường đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục. Vì thế, việc nâng cao chất lượng đội ngũ nhà giáo được coi là nhiệm vụ tiên quyết trong các trường trung học phổ thông hiện nay. Việc bồi dưỡng giáo viên hiện nay ở các trường trung học phổ thông tuy đã được các cấp quản lý chú trọng nhưng hiệu quả vẫn chưa đáp ứng được yêu cầu đổi mới cũng như yêu cầu thực tiễn về chất lượng giáo dục của xã hội. Để thực hiện đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo, đáp ứng yêu cầu của giáo dục phổ thông mới, vấn đề cốt lõi cần qua tâm là chất lượng đội ngũ giáo viên. Xuất phát nhận thức được từ vị trí, vai trò của đội ngũ giáo viên, cán bộ quản lý đối với chất lượng giáo dục và đáp ứng thực hiện mục tiêu, nội dung, chương trình đổi mới giáo dục trong giai đoạn hiện nay thì công tác đào tạo, bồi dưỡng giáo viên đảm bảo thực hiện nội dung chương trình giáo dục là rất quan trọng và cần thiết. Đây chính là lí do mà tôi chọn đề tài: “Một số giải pháp quản lý nâng cao chất lượng bồi dưỡng giáo viên trung học phổ thông đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục và đào tạo hiện nay”. 2. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực tiễn công tác bồi dưỡng giáo viên để đề xuất một số biện pháp quản lý nâng cao chất lượng bồi dưỡng giáo viên trung học phổ thông đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục và đào tạo hiện nay. 5
3. Nhiệm vụ nghiên cứu Nghiên cứu lý luận và thực tiễn về công tác bồi dưỡng giáo viên trong trường trung học phổ thông. Đánh giá thực trạng việc lãnh đao, chỉ đạo và tổ chức thực hiện quản lý công tác nâng cao chất lượng đội ngũ nhà giáo tại trường THPT trong những năm gần đây. Đề xuất một số giải pháp về quản lý nâng cao chất lượng đội ngũ nhà giáo trong trường THPT đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục và đào tạo hiện nay. 4. Phƣơng pháp nghiên cứu Nghiên cứu lý luận các vấn đề liên quan đến nội dung của đề tài. Nghiên cứu thực tiễn việc quản lý công tác bồi dưỡng đội ngũ giáo viên trong trường THPT trong những năm qua. Đánh giá thực nghiệm kết quả thực hiện các giải pháp nghiên cứu của đề tài trong trường THPT những năm qua. 5. Đóng góp của đề tài Sáng kiến kinh nghiệm một phần giúp các nhà trường vận dụng vào công tác quản lý nâng cao chất lượng đội ngũ trong trường trung học phổ thông. 6. Bố cục của sáng kiến kinh nghiệm A. Mở đầu 1. Lý do chọn đề tài. 2. Mục đích nghiên cứu. 3. Đối tượng nghiên cứu. 4. Nhiệm vụ nghiên cứu. 5. Phương pháp nghiên cứu. 6. Đóng góp của đề tài. B. Nội Dung 1. Cơ sở lý luận về quản lý nâng cao chất lượng bồi dưỡng đội ngũ giáo viên trong trường trung học phổ thông. 2. Thực trạng về quản lý đổi mới nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên trong các trưởng trung học phổ thông những năm qua. 3. Một số giải pháp quản lý nâng cao chất lượng bồi dưỡng giáo viên trung học phổ thông đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục và đào tạo hiện nay. 4. Thực nghiệm. C. Kết luận 1. Kết luận. 2. Những kiến nghị đề xuất. 6
B. PHẦN NỘI DUNG 1. Cơ sở lý luận về quản lý nâng cao chất lƣợng bồi dƣỡng đội ngũ giáo viên trong trƣờng trung học phổ thông 1.1. Một số khái niệm về quản lý, bồi dƣỡng 1.1.1. Quản lý Có nhiều qua điểm khác nhau về quản lý, có thể nêu lên môt số quan điểm sau: - Quản lý là sự tác động của chủ thể quản lý lên đối tượng quản lý nhằm đạt được mục tiêu đề ra trong một môi trường luôn luôn biến động. - Quản lý là các hoạt động được thực hiện nhằm bảo đảm sự hoàn thành công việc qua những nỗ lực của những người khác; quản lý là công tác phối hợp có hiệu quả các hoạt động của những người cộng sự cùng chung một tổ chức. - Quản lý là một quá trình nhằm đạt đến các mục tiêu bằng việc phối hợp hữu hiệu các nguồn lực của tổ chức. - Quản lý còn là việc thực hiện những hoạt động trong mỗi tổ chức một cách có ý thức và liên tục. Mặc dù có sự khác nhau về diễn đạt nhưng các quan niệm trên đều thống nhất choằng quản lý phải bao gồm 2 yếu tố: 1) Phải có chủ thể quản lý và đối tượng quản lý. Chủ thể quản lý là tác nhân tạo ra tác động quản lý, bao gồm một hoặc nhiều người. Còn đối tượng quản lý tiếp nhận sự tác động đó, là một tổ chức, một tập thể con người. 2) Phải có một mục tiêu đặt ra cho cả chủ thể và đối tượng quản lý. Mục tiêu này là căn cứ để chủ thể tạo ra các tác động, sự tác động của chủ thể quản lý lên đối tượng quản lý được thực hiện trong một môi trường luôn luôn biến động. 1.1.2. Quản lý giáo dục Quản lý giáo dục được hiểu là hệ thống những hoạt động tự giác (có ý thức, có mục đích, có kế hoạch, có hệ thống, hợp quy luật) của chủ thể quản lý đến tập thể giáo viên, tập thể học sinh, cha mẹ học sinh và các lực lượng xã hội trong và ngoài nhà trường nhằm thực hiện có chất lượng và hiệu quả mục tiêu giáo dục của nhà trường. 1.1.3. Quản lý nhà trường Quản lý nhà trường là thực hiện đường lối của Đảng trong phạm vi trách nhiệm của mình, tức là đưa nhà trường vận hành theo nguyên lý giáo dục để tiến tới mục tiêu giáo dục, mục tiêu đào tạo đối với ngành giáo dục, với thế hệ tr và từng học sinh. Quản lý nhà trường là một bộ phận của quản lý giáo dục, quản lý nhà trường là một hệ thống những tác động sư phạm khoa học và có tính định hướng của chủ thể quản lý đến tập thể giáo viên, học sinh và các lực lượng xã hội trong và ngoài nhà trường nhằm làm cho nhà trường vận hành theo đúng đường lối và nguyên lý giáo dục của Đảng trong thực tiễn Việt Nam. 7
1.1.4. Bồi dưỡng Bồi dưỡng là quá trình nâng cao năng lực làm việc của người lao động thông qua việc bổ sung, trang bị kiến thức, kỹ năng, thái độ mới, đáp ứng yêu cầu nghề nghiệp và vị trí việc làm của họ. Thực chất của quá trình bồi dưỡng là để bổ sung, cập nhật kiến thức và kỹ năng còn thiếu hoặc lạc hậu nhằm nâng cao trình độ, phát triển thêm năng lực trong một lĩnh vực hoặc hoạt động chuyên môn, đồng thời nhằm mở mang và nâng cao tri thức, kỹ năng, kỹ xảo chuyên môn đã có sẵn, giúp cho công việc đang làm đạt hiệu quả tốt hơn. 1.1.5. Bồi dưỡng chuyên môn Bồi dưỡng chuyên môn là bồi dưỡng kiến thức, kỹ năng tay nghề, năng lực mới, chuyên sâu hay nâng cao của một ngành khoa học, kỹ thuật nào đó. Bồi dưỡng chuyên môn cho giáo viên là các hoạt động giúp giáo viên cập nhật kiến thức mới, chuyên sâu hay nâng cao năng lực về dạy học và giáo dục theo yêu cầu của ngành học, bậc học, của xã hội và thời đại. Hoạt động bồi dưỡng chuyên môn đối với một giáo viên là thường xuyên, liên tục trong quá trình hoạt động nghề nghiệp của người giáo viên, kế thừa và phát triển những năng lực đã được hình thành trước đây; giáo viên là chủ thể là đối tượng được bồi dưỡng hoặc chủ động tự bồi dưỡng, tự học trong quá trình bồi dưỡng chuyên môn. Đối với giáo viên THPT, bồi dưỡng chuyên môn là giúp giáo viên nắm vững hay lĩnh hội thêm những kiến thức khoa học cơ bản, khoa học chuyên ngành, khoa học sư phạm có liên quan, phát tiển năng lực dạy học các môn học trong chương trình THPT để họ đáp ứng tốt hơn các yêu cầu của đối tượng học sinh, yêu cầu đổi mới giáo dục của cấp học, bậc học. 1.2. Vị trí, vai trò của cán bộ quản lý, giáo viên trong trƣờng phổ thông 1.2.1. Vị trí, vai trò của người cán bộ quản lý trong trường phổ thông Đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục trong các nhà trường là một bộ phận của nguồn nhân lực giáo dục - lực lượng nòng cốt có vai trò quan trọng trong việc phát triển giáo dục và đào tạo. Cán bộ quản lý giáo dục giữ vai trò quan trọng trong việc tổ chức, quản lý, điều hành các hoạt động giáo dục [18, 19]. Đội ngũ cán bộ quản lý nhà trường là lực lượng cơ bản và quyết định vào quá trình tham gia xây dựng, phát triển mỗi nhà trường với những vị trí, vai trò nhất định như sau: - Là “hạt nhân” tạo động lực cho bộ máy tổ chức và đội ngũ giáo viên trong nhà trường thực hiện các hoạt động giáo dục có hiệu quả. Để đảm đương được vai trò này, cán bộ quản lý nhà trường cần có phẩm chất và năng lực vầ phấm chất và điều hành đội ngũ cán bộ quản lý cấp dưới, giáo viên, nhân viên và học sinh, năng lực chuyên môn (am hiểu và vận dụng thành thạo các tri thức về quản lý nhân sự, giáo dục học, tâm lý học, xã hội học và các tri thức phổ thông) để quản lý các hoạt động giáo dục và dạy học ở nhà trường. 8
- Huy động và quản lý tài chính, cơ sở vật chất, thiết bị trường học. Để đảm đương được vai trò này, cán bộ quản lý nhà trường cần có phẩm chất và năng lực về quản lý kinh tế và năng lực kỹ thuật (am hiểu về quản lý tài chính và quản lý cơ sở vật chất, kỹ thuật, công nghệ, ...) phục vụ cho các hoạt động giáo dục và dạy học ở nhà trường. - Tác nhân thiết lập và phát huy tác dụng của môi trường giáo dục (mối quan hệ giữa nhà trường, gia đình và xã hội; nói rộng hơn là thực hiện hiệu quả chính sách xã hội hóa giáo dục). Để đảm đương được vai trò đó, cán bộ quản lý nhà trường cần phải có phẩm chất, năng lực chuyên môn và kĩ năng giao tiếp để vận động cộng đồng, xã hội tham gia xây dựng và quản lý nhà trường. - Nhân tố thiết lập, vận hành hệ thống thông tin và truyền thông giáo dục trong nhà trường.Để đảm đương được vai trò này, cán bộ quản lý nhà trường phải có phẩm chất và năng lực chuyên môn về kỹ thuật quản lý và khai thác mạng Internet phục vụ cho mọi hoạt động của nhà trường. 1.2.2. Vị trí, vai trò của giáo viên trong trường phổ thông Trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ đất nước, Đảng, Nhà nước ta coi trọng đội ngũ giáo viên là lực lưỡng nòng cốt của sự nghiệp giáo dục. Hội nghị Trung ương II khóa VIII, Đảng ta đã chỉ rõ: “Giáo viên là nhân tố quyết định chất lượng giáo dục và được xã hội tôn vinh”; Luật giáo dục cũng đã nêu rõ “Nhà giáo giữ vai trò quyết định trong việc bảo đảm chất lượng giáo dục” [17]; “Nhà giáo giữ vai trò quyết định trong việc bảo đảm chất lượng giáo dục, có vị thế quan trọng trong xã hội, được xã hội tôn vinh”, nhà giáo có nhiệm vụ học tập, rèn luyện để nâng cao phẩm chất đạo đức, trình độ chính trị, chuyên môn, nghiệp vụ [18, 19]. Giáo viên không chỉ đóng vai trò truyền đạt tri thức khoa học mà còn phát triển những cảm xúc, thái độ, hành vi cho các thế hệ học sinh, những chủ nhân tương lai của đất nước. Ngày nay, cuộc cách mạng khoa học kỹ thuật và công nghệ đã và đang phát triển như vũ bão đem lại sự biến đổi nhanh chóng trong đời sống kinh tế - xã hội, sự phát triển của giáo dục là động lực to lớn góp phần thúc đẩy sự phát triển nền kinh tế - xã hội của đất nước. Tuy nhiên, thực tế đã chỉ ra rằng, dù công nghệ, máy móc có thể thay thế con người ở những công việc phổ thông mang tính lặp lại và trả lời cho chúng ta những câu hỏi chính xác, nhưng những phân tích và khả năng cảm nhận (tâm lí, tình cảm và cảm xúc) thì không thể thay được. Bởi vậy, dù bất cứ thay đổi nào của khoa học và công nghệ thì giáo viên vẫn là trung tâm trong thời đại số và không có gì thay thế được vai trò của giáo viên. Kiến thức và năng lực của người thầy, phẩm chất và nhiệt huyết của người thầy sẽ luôn là yếu tố quyết định. Sự tương tác và tình cảm giữa thầy và trò là những giá trị không thể đo lường được trong dạy học và giáo dục. Giáo viên vẫn là người đóng vai trò quan trọng trong việc truyền thụ tri thức khoa học, tư duy phản biện, lòng trắc ẩn, các quan điểm đa dạng khác nhau để giúp các thế hệ sau đối diện với những thay đổi mới. 9
Vai trò giáo viên thể hiện rõ phấm chất ở 5 trách nhiệm; với học sinh, với xã hội, với nghề nghiệp, với hoàn thành tốt công việc, với các giá trị cơ bản của con người. Như vậy, giáo viên không chỉ là những chuyên gia về dạy học mà còn là chuyên gia kiến thức về công nghệ, kỹ thuật số để phát huy trí tuệ và làm chủ công nghệ mà không trở thành nô lệ của công nghệ. Từ đó, kiến tạo môi trường học tập, phát triển tính sáng tạo, óc tò mò, tư duy phê phán, khả năng giải quyết vấn đề và quan trọng nhất là để các em không bị xô ngã trong một thế giới đầy rẫy các thông tin thật giả lẫn lộn như ngày nay. Theo Phạm Hồng Quang “vai trò người thầy trong học tập kết nối mạng đó là sáng tạo, phản biện và giáo dục” [21]. 1.3. Quan điểm của Đảng và Nhà nƣớc ta về bồi dƣỡng đội ngũ giáo viên đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ đổi mới giáo dục hiện nay Nghị quyết số 29-NQ/TW ngày 04/11/2013, Hội nghị lần thứ 4 Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XI về “Đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo, đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa trong điều kiện kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế” đã xác định những vấn đề liên quan đến giáo dục và đào tạo nói chung và công tác đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ giáo viên nói riêng. Nghị quyết khẳng định nhiệm vụ phát triển đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý là một nhiệm vụ có ý nghĩa then chốt nhằm đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục và đào tạo: “Xây dựng quy hoạch, kế hoạch đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục gắn với nhu cầu phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm an ninh, quốc phòng và hội phập quốc tế; thực hiện chuẩn hóa đội ngũ nhà giáo theo từng cấp học và trình độ đào tạo” [2]. Mục tiêu xây dựng, phát triển đội ngũ nhà giáo là một trong những nội dung thể hiện trong nhiều văn kiện của Đảng trong nhiều văn kiện của Đảng, Nhà nước, Chính phủ, ngành giáo dục và đào tạo trong những năm gần đây. Đảng, Nhà nước ta đã xác định việc xây dựng, chuẩn hóa và nâng cao chất lượng đội ngũ nhà giáo, cán bộ quản lý giáo dục là một nhiệm vụ chính trị quan trọng, là tiền đề căn bản trong chiến lược phát triển giáo dục: “Mục tiêu là xây dựng đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục được chuẩn hóa, đảm bảo chất lượng, đủ về số lượng, đồng bộ về cơ cấu, đặc biệt chú trọng nâng cao bản lĩnh chính trị, phẩm chất lối sống, lương tâm, tay nghề của nhà giáo; thông qua việc quản lý, phát triển đúng định hướng và có hiệu quả sự nghiệp giáo dục để nâng cao chất lượng đào tạo nguồn nhân lực, đáp ứng những đòi hỏi ngày càng cao của sự nghiệp CNH, HĐH đất nước” [1]; “Tập trung xây dựng đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục đủ về số lượng, đồng bộ về cơ cấu, đạt chuẩn về trình độ đào tạo; đặc biệt cần nâng cao bản lĩnh về chính trị, phẩm chất đạo đức, lương tâm, trách nhiệm nghề nghiệp” [2]. Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XII đã xác định những nhiệm vụ chủ yếu của giáo dục và đào tạo nước nhà trong những năm tới: Giáo dục là quốc sách hàng đầu ... Đổi mới căn bản công tác quản lý giáo dục, đào tạo, bảo đảm dân 10
chủ và trách nhiệm xã hội của các cơ sở giáo dục, đào tạo; cọi trọng quản lý chất lượng. Phát triển đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục và đào tạo; đổi mới chính sách, cơ chế tài chính, huy động và sử dụng hiệu quả mọi nguồn lực đầu tư để phát triển giáo dục và đào tạo. Phấn đấu đến năm 2030, nề giáo dục Việt Nam đạt trình độ tiên tiến trong khu vực [3]. Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XIII đã xác định những nhiệm vụ chủ yếu của giáo dục và đào tạo nước nhà trong những năm tới: Đẩy mạnh phát triển nguồn nhân lực, nhất là nhân lực chất lượng cao, đáp ứng yêu cầu của cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư. Đào tạo con người theo hướng có đạo đức, kỷ luật, kỷ cương, ý thức trách nhiệm công dân, xã hội; có kỹ năng sống, năng lực làm việc, ngoại ngữ, công nghệ thông tin, công nghệ số, tư duy sáng tạo và hội nhập quốc tế (công dân toàn cầu) [4]. Trong Chiến lược phát triển phát triển giáo dục (PTGD) về giáo dục phổ thông giai đoạn 2011-2020, mục tiêu chiến lược của giáo dục được đặt ra là “xây dựng nề kinh tế tri thức, đảm bảo công bằng xã hội trong xã hội và cơ hội học tập suốt đời cho mỗi người dân, từng bước hình thành xã hội học tập” [22]. Văn kiện trên cũng đã nêu rõ 8 giải pháp để đạt được mục tiêu chiến lược, trong đó giải pháp 1 “đổi mới quản lý giáo dục” được xem là giải pháp đột phá và giải pháp 2 “phát triển đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý (CBQL) được xem là giải pháp then chốt và là điều kiện đảm bảo thực hiện thắng lợi mục tiêu của giáo dục phổ thông trong thời kỳ mới. Mục tiêu giáo dục của Chương trình giáo dục phổ thông (CTGDPT) 2018 đặt ra những yêu cầu mới về năng lực sư phạm và nghiệp vụ đối với giáo viên, nhân viên, CBQL. Do vậy, để nâng cao chất lượng đội ngũ nhà giáo và CBQL, ngoài việc bồi dưỡng thường xuyên về phẩm chất, năng lực để đáp ứng Chuẩn giáo viên, Chuẩn Hiệu trưởng và các quy định hiện hành, đội ngũ nhà giáo và CBQL cần được bồi dưỡng những năng lực cần thiết để thực hiện chương trình giáo dục phổ thông 2018 [7, 13]. Việc ban hành quy định về “Chuẩn nghề nghiệp giáo viên cơ sở giáo dục phổ thông” [8] và quy định về “Chuẩn Hiệu trưởng” [9] cho thấy tầm quan trọng và vai trò của giáo viên, CBQL trong quá trình đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục Việt Nam, góp phần đưa giáo dục Việt Nam tiến gần đến chuẩn khu vực và quốc tế. Nghị quyết 03-NQ/TU ngày 19/11/2021 của Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh về Nghệ An nêu rõ “Xây dựng kế hoạch đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ nhà giáo, cán bộ quản lý giáo dục cả về quy mô, chất lượng và cơ cấu. Nâng cao bản lĩnh chính trí, phẩm chất đạo đức, trình độ lý luận, chuyên môn, nghiệp vụ cho đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý đáp ứng yêu cầu đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo”, mục tiêu đến năm 2025 có 100% giáo viên phổ thông đạt chuẩn trình độ đào tạo, trong đó 25% giáo viên trung học đạt trên chuẩn, 30% giáo viên ngoại ngữ, tin học đạt chứng chỉ quốc tế; đến năm 2030 có 40% giáo viên trung học đạt trên chuẩn trình độ dào tạo, 40% giáo viên ngoại ngữ, tin học đạt 11
chứng chỉ quốc tế theo yêu cầu của cấp học. Nghị quyết cũng đã đề cao trách nhiệm của người đứng đầu các cơ sở giáo dục cần tạo chuyển biến mạnh mẽ trong đổi mới công tác quản lý giáo dục, quản trị nhà trường. Nêu cao tính gương mẫu của đội ngũ nhà giáo [5]. Sở Giáo dục và Đào tạo Nghệ An rất chú trọng đến công tác bồi dưỡng thường xuyên cho đội ngũ giáo viên và CBQL. Trong những năm qua toàn ngành tập trung thực hiện Kế hoạch số 07/KH-UBND ngày 05/01/2018 của UBND tỉnh Nghệ An về đào tạo, bồi dưỡng nhà giáo và cán bộ quản lý cơ sở giáo dục đáp ứng yêu cầu đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục phổ thông giai đoạn 2016-2020 định hướng đến 2025 trên địa bàn tỉnh Nghệ An đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục hiện nay luôn chú trọng tổ chức đào tạo lại, bồi dưỡng thường xuyên cho đội ngũ quản lý về quản trị trường học, cho đội ngũ giáo viên về năng lực, nghiệp vụ chuyên môn, giáo dục tương ứng với chuẩn phát triển phẩm chất, năng lực người học; xây dựng đội ngũ cốt cán thực sự có phẩm chất, năng lực và say mê nghiên cứu, có tinh tần học hỏi và quyết tâm vượt khó để đổi mới, làm nòng cốt cho hoạt động bồi dưỡng giáo viên và cán bộ quản lý. Trong hoạt động quản lý bồi dưỡng giáo viên và cán bộ quản lý, xu hướng phổ biến trên thế giới là hoạt động bồi dưỡng dựa trên hoạt động khung năng lực. Giáo dục Việt Nam cũng đã tiến hành xây dựng khung năng lực giáo viên, hiệu trưởng và quản lý bồi dưỡng giáo viên, CBQL theo khung năng lực. Thông tư 20/2018/TT-BGDĐT ban hành Quy định chuẩn giáo viên cơ sở giáo dục phổ thông gồm 5 tiêu chuẩn được cụ thể bằng 15 tiêu chí, Thông tư 14/2018/TT- BGDĐT ban hành Quy định chuẩn hiệu trưởng cơ sở giáo dục phổ thông gồm 5 tiêu chuẩn được cụ thể bằng 18 tiêu chí. Mục đích ban hành chuẩn nghề nghiệp giáo viên, chuẩn hiệu trưởng là cơ sở để làm căn cứ để giáo viên, CBQL cơ sở giáo dục phổ thông tự đánh giá phẩm chất, năng lực;xây dựng và thực hiện kế hoạch rèn luyện phẩm chất, bồi dưỡng nâng cao năng lực chuyên môn, nghiệp vụ, làm căn cứ để cơ sở đó giáo dục phổ thông đánh giá chuyên môn, nghiệp vụ giáo viên, CBQL. Trên cơ sở đó cơ quan quản lý nhà nước nghiên cứu, xây dựng và thực hiện chế độ, chính sách phát triển đội ngũ. 1.4. Quản lý hoạt động bồi dƣỡng giáo viên trung học phổ thông trong bối cảnh đổi mới giáo dục Quá trình quản lý nói chung liên quan đến chủ thể quản lý, đối tượng quản lý, nội dung, phương thức và mục đích của quá trình quản lý.Quản lý là tổ chức, điều khiển các hoạt động theo những yêu cầu nhất định [23], quản lý chính là hoạt động có ý thức của con người nhằm định hướng, tổ chức, sử dụng các nguồn lực và phối hợp hành động của con người nhằm đạt được mục tiêu của tổ chức dưới sự tác động của những yếu tố khác. Quản lý hoạt động bồi dưỡng giáo viên THPT là hệ thống các tác động hướng đích của chủ thể quản lý đến khách thể (đối tượng) quản lý nhằm đảm bảo hoạt động bồi dưỡng giáo viên THPT diễn ra đúng hướng, thực hiện thành 12
công mục tiêu bồi dưỡng. Mục tiêu của quản lý hoạt động bồi dưỡng giáo viên THPT là nhằm phát triển năng lực đội ngũ giáo viên THPT một cách toàn diện và vững chắc, phù hợp với chuẩn nghề nghiệp quy định, phù hợp với yêu cầu thực hiện nhiệm vụ mới của người giáo viên THPT trong bối cảnh hiện nay. Quản lý hoạt động bồi dưỡng giáo viên trong một nhà trường là quá trình tác động, điều khiển, phối hợp từ Hiệu trưởng đến đội ngũ cán bộ, giáo viên trong nhà trường thông qua các biện pháp, nhằm giúp GV nâng cao trình độ chuyên môn, cập nhật các kiến thức và kỹ năng cơ bản cần thiết cho việc dạy học, giáo dục. Trong quản lý hoạt động bồi dưỡng giáo viên THPT có nhiều chủ thể cùng tham gia vào công tác quản lý. Ở các vị trí khác nhau, các cấp khác nhau có các chủ thể với các vai trò ảnh hưởng khác nhau. Hiện nay Bộ Giáo dục và Đào tạo đã chỉ đạo thực hiện phân tầng hai cấp là cấp Trung ương và cấp địa phương, chủ thể quản lý bồi dưỡng giáo viên ở các địa phương là Sở Giáo dục và Đào tạo và các trường THPT. Muốn cho quản lý bồi dưỡng giáo viên đạt kết quả tốt thì Sở Giáo dục và Đào tạo và các trường THPT cần tìm ra các giải pháp phù hợp, đó chính là việc lựa chọn các cách thức tác động đến hoạt động bồi dưỡng giáo viên THPT nhằm tạo điều kiện cho giáo viên THPT phát triển năng lực nghề nghiệp trên cơ sở chi phí đầu tư hợp lý về nguồn lực cho hoạt động bồi dưỡng. Thực hiện các Nghị quyết của Đảng, Quốc hội (Nghị quyết số 29/NQ-TW ngày 04/11/2013 về “Đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa trong điều kiện kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế”, Phương hướng, nhiệm vụ Đại hội XII, XIII của Đảng, Nghị quyết số 88/2014/QH13 ngày 28/11/2014 của Quốc hội về “Đổi mới chương trình sách giáo khoa giáo dục phổ thông, góp phần đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo” và Quyết định số 404/QĐ-TTg của Chính phủ về “Đề án đổi mới chương trình sách giáo khoa giáo dục phổ thông), chương trình giáo dục phổ thông mới được xây dựng theo định hướng phát triển phẩm chất và năng lực của học sinh, hoạt động bồi dưỡng giáo viên THPT trong bối cảnh đổi mới giáo dục phải thay đổi theo những yêu cầu đổi mới của giáo dục và đào tạo. Trong bối cảnh hiện nay, hoạt động bồi dưỡng giáo viên THPT nhằm mục tiêu chuẩn bị năng lực cần thiết để người giáo viên thực hiện thành công chương trình giáo dục phổ thông mới. Mục tiêu hoạt động bồi dưỡng giáo viên trong bối cảnh đổi mới giáo dục phải được xây dựng dựa trên khung năng lực của người giáo viên THPT, đây là điểm mới trong xây dựng mục tiêu hoạt động bồi dưỡng giáo viên THPT trong bối cảnh hiện nay. Quản lý hoạt động bồi dưỡng giáo viên THPT trong bối cảnh đổi mới giáo dục cũng cần thay đổi theo mục tiêu này. Hiệu trưởng giữ vai trò là người đứng đầu, người chịu trách nhiệm trước cấp trên về thực hiện hoạt động bồi dưỡng giáo viên THPT tại các cơ sở giáo dục, Hiệu trưởng là người làm đầu mối giữa cơ quan quản lý cấp trên với hoạt động bồi dưỡng giáo viên ở trường học mình phụ trách. 13
2. Thực trạng về quản lý đổi mới nâng cao chất lƣợng đội ngũ giáo viên trong các trƣờng trung học phổ thông những năm qua 2.1. Thực trạng quản lý công tác bồi dƣỡng giáo viên trung học phổ thông trên địa bàn huyện thời gian qua 2.1.1. Khách thể và phương pháp nghiên cứu Để tìm hiểu thực trạng quản lí bồi dưỡng đội ngũ giáo viên tại một số trường THPT trên địa bàn huyện Đô Lương (Nghệ An), chúng tôi khảo sát 15 cán bộ quản lí (CBQL) và 130 giáo viên của 4 trường THPT công lập trong huyện đầu năm học 2019-2020 bằng phiếu điều tra, phỏng vấn. 2.1.2. Kết quả nghiên cứu 2.1.2.1. Nhận thức của cán bộ quản lý và giáo viên về tầm quan trọng của công tác quản lý bồi dưỡng giáo viên (Bảng 1): TT Mức độ Số lƣợng Tỉ lệ (%) 1 Rất quan trọng 50 34,5 2 Quan trọng 60 41,4 3 Ít quan trọng 35 24,1 4 Không quan trọng 0 0,0 Tổng 145 100 Bảng 1: cho thấy 75,9% CBQL và giáo viên cho rằng quản lí hoạt động bồi dưỡng giáo viên hiện nay là quan trọng và rất quan trọng, đây là điều kiện cần thiết để góp phần cải thiện và nâng cao chất lượng hoạt động giáo dục của giáo viên. Tuy nhiên, vẫn còn 24,1% CBQL và giáo viên đánh giá ở mức ít quan trọng, nguyên nhân là do một phần CBQL và giáo viên nhận thấy việc bồi dưỡng giáo viên trong các trường THPT là tất yếu, và đã là giáo viên thì phải tự nhận thức được điều này. Nhà quản lí cần có những biện pháp hữu hiệu để đội ngũ cán bộ, giáo viên các nhà trường nhận thức rõ ràng, sâu sắc về vai trò, tầm quan trọng của công tác quản lí trong việc lãnh đạo, điều hành hoạt động bồi dưỡng giáo viên trong bối cảnh đổi mới giáo dục hiện nay. Không có CBQL và giáo viên nào đánh giá ở mức độ không quan trọng. 2.1.2.2. Thực trạng quản lý bồi dưỡng giáo viên ở các trường THPT công lập trên địa bàn huyện trong thời gian qua (bảng 2): Mức độ thực hiện Rất tốt Tốt Chƣa tốt TT Số Tỉ lệ Số Tỉ lệ Số Tỉ lệ Nội dung đánh giá lƣợng (%) lƣợng (%) lƣợng (%) 1 Xây dựng kế hoạch bồi dưỡng 45 31,0 79 54,5 21 14,5 2 Tổ chức công tác bồi dưỡng 38 26,2 82 56,6 25 17,2 3 Chỉ đạo công tác bồi dưỡng 36 24,8 79 54,5 30 20,7 4 Kiểm tra, đánh giá kết quả hoạt 35 24,1 78 53,8 32 22,1 động bồi dưỡng 14
Bảng 2: cho thấy, nội dung được CBQL và giáo viên thực hiện tốt nhất là xây dựng kế hoạch bồi dưỡng, tiếp đến là nội dung tổ chức công tác bồi dưỡng và kiểm tra, đánh giá kết quả hoạt động bồi dưỡng; chỉ đạo công tác bồi dưỡng là nội dung mà các CBQL và giáo viên cho rằng thực hiện chưa tốt nhất. Cụ thể từng nội dung đánh giá như sau: - Thực trạng xây dựng kế hoạch bồi dưỡng: Công tác xây dựng kế hoạch bồi dưỡng giáo viên theo chuẩn bao gồm: xác định mục tiêu, nội dung, phương thức, thời gian, địa điểm tổ chức bồi dưỡng; dự kiến chương trình, báo cáo viên/giảng viên, dự trù kinh phí tổ chức các khóa bồi dưỡng. Số CBQL và giáo viên cho rằng việc thực hiện nội dung này ở mức độ tốt và rất tốt (chiếm 85,5%), trong đó có 31,0% đánh giá ở mức độ rất tốt); có 14,5 % số CBQL, giáo viên được hỏi đánh giá việc thực hiện nội dung này chưa tốt. Những ý kiến đánh giá việc xây dựng kế hoạch ở mức độ chưa tốt thể hiện kế hoạch được ban hành nhưng tác động đến kế hoạch công tác của một số nhà trường, dẫn đến việc chưa chủ động, chưa bám sát kế hoạch của ngành để triển khai thực hiện. Qua phỏng vấn các CBQL tại các nhà trường, việc xây dựng kế hoạch mới chỉ dừng lại ở kế hoạch tác nghiệp (kế hoạch vào lúc chuẩn bị bồi dưỡng), xây dựng kế hoạch theo từng năm học, mà chưa xây dựng theo giai đoạn hay các loại kế hoạch mang tính chiến lược, dài hạn khác. Kế hoạch bồi dưỡng giáo viên theo chuẩn được ngành giáo dục và đào tạo thực hiện nghiêm túc, quy định rõ thời gian, thời điểm tổ chức bồi dưỡng, nội dung, quy trình, điều kiện thực hiện. Căn cứ vào kế hoạch của ngành, từng nhà trường đã chủ động xây dựng kế hoạch cụ thể của trường mình để việc tổ chức bồi dưỡng đảm bảo đúng tiến độ thời gian quy định. Như vậy, công tác lập kế hoạch bồi dưỡng giáo viên theo chuẩn được các CBQL và giáo viên thực hiện khá tốt, đảm bảo đầy đủ các yêu cầu của việc xây dựng kế hoạch ở các cấp quản lí khác nhau. - Thực trạng tổ chức công tác bồi dưỡng: có 82,8% CBQL và giáo viên được hỏi đều đánh giá cao về kết quả thực hiện nội dung này (trong đó 26,2% đánh giá ở mức độ rất tốt; 56,6% đánh giá ở mức độ tốt), có 17,2% ý kiến cho rằng công tác này chưa được thực hiện tốt. Tìm hiểu kĩ hơn về thực trạng việc tổ chức thực hiện công tác bồi dưỡng giáo viên của các trường thời gian qua, chúng tôi trao đổi, tìm hiểu, nghiên cứu việc tổ chức bồi dưỡng trong thời gian gần đây được thể hiện như sau: + Tổ chức về nguồn nhân lực: về phía các trường THPT đều phân công các giáo viên phụ trách liên hệ với các báo cáo viên, giáo viên cốt cán hoặc trực tiếp biên soạn nội dung bồi dưỡng theo kế hoạch đề ra. + Tổ chức về thời gian, địa điểm, cơ sở vật chất phục vụ bồi dưỡng: được thực hiện nghiêm túc và đảm bảo thuận tiện cho công tác bồi dưỡng. + Tổ chức triển khai bồi dưỡng: thực hiện theo đúng quy trình; một số chuyên đề bồi dưỡng vẫn còn được tổ chức lồng ghép vào sinh hoạt chuyên môn tổ, nhóm, hội nghị chuyên đề… nên chưa đảm bảo về thời gian và nội dung bồi 15
dưỡng chưa được đầy đủ, toàn diện, sát thực tế. Kết quả này cho thấy: Công tác tổ chức bồi dưỡng giáo viên đã bước đầu đi vào nền nếp và có kết quả, song nhà quản lí cần tập trung chỉ đạo sát sao hơn nữa để việc thực hiện được toàn diện, phản ánh đúng thực trạng hoạt động bồi dưỡng nhằm nâng cao chất lượng chung trong quản lí và trong bồi dưỡng giáo viên. - Thực trạng chỉ đạo công tác bồi dưỡng: có 24,8% CBQL và giáo viên được hỏi đánh giá ở mức độ rất tốt; 54,5% đánh giá ở mức độ tốt; có 20,7% CBQL và giáo viên đánh giá ở mức chưa tốt. Trong chỉ đạo công tác bồi dưỡng CBQL, giáo viên lãnh đạo các trường THPT đã thực hiện các yêu cầu của công tác chỉ đạo như sau: + Chỉ đạo việc thực hiện nội dung bồi dưỡng: theo đúng quy định về chương tình bồi dưỡng thường xuyên đối với CBQL, giáo viên, cũng như kế hoạch, chỉ đạo về các nội dung bồi dưỡng theo chỉ đạo của Sở Giáo dục và Đào tạo Nghệ An. + Chỉ đạo về thời gian, thời điểm bồi dưỡng: thực hiện vào các thời điểm khác nhau trong năm học, hoặc thời điểm nghỉ hè. Tuy nhiên, cũng do nhiều lí do khách quan (chuyên đề bồi dưỡng cần triển khai gấp, liên tục…) nên một số chuyên đề bồi dưỡng được bố trí vào các thời điểm, thời lượng có ảnh hưởng đến hoạt động giáo dục tại các nhà trường. + Chỉ đạo về lực lượng, đối tượng bồi dưỡng: theo đúng quy định chung, theo kế hoạch, giấy mời đối với từng chuyên đề bồi dưỡng, đảm bảo không chồng chéo. Việc chỉ đạo, giám sát quá trình thực hiện hoạt động tự bồi dưỡng chưa được lãnh đạo các trường sâu sát, dẫn đến thực trạng các đối tượng bồi dưỡng chất lượng, hiệu quả bồi dưỡng đôi khi còn có hiện tượng đối phó. + Về kết quả bồi dưỡng: lãnh đạo các trường luôn chỉ đạo việc bồi dưỡng phải đảm bảo kết quả khách quan, chính xác, thực chất. Các kết quả thu được ngay sau khóa bồi dưỡng đã phản ánh phần lớn những phẩm chất, năng lực thực tiễn của đối tượng được bồi dưỡng. Tuy chưa thật đầy đủ nhưng cũng giúp nhà quản lí có định hướng trong việc tổ chức thực hiện, đưa ra các biện pháp chỉ đạo qua những lần bồi dưỡng tiếp theo. Với thực trạng công tác chỉ đạo hoạt động bồi dưỡng như vậy, lãnh đạo các trường cần quyết liệt hơn, sâu sát hơn để hoạt động bồi dưỡng không những là cần thiết đối với các đối tượng mà hoạt động này phải trở thành yêu cầu, nhu cầu trong mỗi đối tượng CBQL, giáo viên. - Thực trạng kiểm tra, đánh giá kết quả hoạt động bồi dưỡng: công tác kiểm tra, đánh giá kết quả hoạt động bồi dưỡng là công tác thực hiện với vị trí kết thúc chu trình quản lí và mở ra một chu trình quản lí tiếp theo. Công tác này giúp cho nhà quản lí và cơ quan quản lí nắm được đầy đủ, chính xác những thông tin cần thiết, đối chiếu các nội dung có liên quan phục vụ công tác bồi dưỡng, quản lí và duy trì, cải tiến các hoạt động giáo dục. Kết quả khảo sát cho thấy: 24,1% CBQL và giáo viên đánh giá ở mức độ rất tốt; 53,8% CBQL và 16
giáo viên đánh giá ở mức độ tốt. Như vậy, công tác quản lí việc kiểm tra, đánh giá kết quả bồi dưỡng giáo viên đã được quan tâm đúng mức, đem lại hiệu quả quản lí rõ rệt. Tuy nhiên, vẫn còn22,1% CBQL và giáo viên cho rằng công tác này chưa thực hiện tốt, cho thấy nhà quản lí cần có sự chỉ đạo đồng bộ hơn nữa, để tạo sự đồng thuận và lan tỏa kết quả kiểm tra trong hệ thống giáo dục các trường THPT. Hoạt động kiểm tra, đánh giá kết quả hoạt động bồi dưỡng phải được tiến hành qua các thời điểm chính là: trong quá trình bồi dưỡng; ngay sau khi kết thúc khóa bồi dưỡng; cuối học kỳ, cuối năm học và hiện nay đã được các cấp quản lí quan tâm, thực hiện đầy đủ. Tuy nhiên, việc kiểm tra, đánh giá kết quả bồi dưỡng thông qua thu thập các kênh thông tin tuy là một khâu cần thiết nhưng hiện chưa được thực hiện. Hơn nữa công tác kiểm tra, đánh giá CBQL, giáo viên trường THPT chưa được quan tâm đúng mức, việc kiểm tra, đánh giá theo Chuẩn nghề nghiệp chưa được thực hiện nghiêm túc, việc đánh giá CBQL, giáo viên trường học vẫn nặng về định tính, nhẹ về định lượng. Như vậy, nhà quản lí cần có biện pháp trong chỉ đạo, lãnh đạo tổng thể các nội dung kiểm tra, đánh giá hoạt động bồi dưỡng, có như vậy hiệu quả bồi dưỡng mới có giá trị và phản ánh đúng thực tế của công tác triển khai hoạt động bồi dưỡng, góp phần thực hiện yêu cầu đổi mới giáo dục. 2.1.2.3. Thực trạng thực hiện nội dung bồi dưỡng giáo viên trung học phổ thông trong bối cảnh đổi mới giáo dục: Do yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội cùng với những đòi hỏi đối với ngành giáo dục, trong những năm qua Bộ Giáo dục và Đào tạo đã tăng cường công tác chỉ đạo, tổ chức bồi dưỡng nâng cao chất lượng đội ngũ CBQL, giáo viên. Hiện nay nội dung bồi dưỡng CBQL, giáo viên do các Sở Giáo dục và Đào tạo tổ chức chủ yếu là: bồi dưỡng nâng cao năng lực quản trị đối với CBQL, bồi dưỡng nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ; bồi dưỡng nâng cao năng lực sư phạm, hoạt động giáo dục và các kỹ năng mềm. Chương trình bồi dưỡng CBQL, giáo viên THPT đều xác định rõ mục tiêu, nội dung, hình thức, phương pháp, thời gian, cách thức tổ chức bồi dưỡng và các điều kiện thực hiện chương trình bồi dưỡng, Qua nghiên cứu kế hoạch, chương trình, nội dung bồi dưỡng của Bộ Giáo dục và Đào tạo và Sở Giáo dục và Đào tạo Nghệ An, chúng tôi nhận thấy đã có sự uyển chuyển, linh hoạt, phù hợp trong việc xây dựng và triển khai chương trình bồi dưỡng CBQL, giáo viên THPT, tuy nhiên trong quản lý công tác bồi dưỡng chưa thực sự chặt chẽ dẫn đến một số CBQL, giáo viên thực hiện công tác bồi dưỡng còn mang tính đối phó; việc bồi dưỡng nâng cao năng lực sử dụng công nghệ thông tin và ngoại ngữ chưa được quan tâm đúng mức. Nội dung bồi dưỡng tại các trường phổ thông còn thụ động, hầu hết nội dung bồi dưỡng hầu hết còn từ Bộ Giáo dục và Đào tạo hoặc Sở Giáo dục và Đào tạo, hầu hết các trường THPT còn chưa chủ động trong việc đề xuất nội dung bồi dưỡng theo đúng yêu cầu đòi hỏi từ bản thân giáo viên của trường 17
mình, những nội dung cần được bồi dưỡng theo nhu cầu phát triển đội ngũ đáp ứng đổi mới giáo dục. Khi chúng ta xác định đúng nhu cầu về những nội dung được bồi dưỡng, việc tổ chức bồi dưỡng ở những nội dung đó thì chất lượng đạt được có thể tốt hơn, tạo động lực, tinh thần trong quá trình làm việc. 2.2. Thực trạng quản lý công tác bồi dƣỡng giáo viên tại đơn vị trong những năm qua 2.2.1. Thực trạng về đội ngũ giáo viên của nhà trường Tổng hợp kết quả về năng lực giáo viên năm học 2019-2020 như sau (Bảng 3): Trung Tốt Khá Yếu TT Các tiêu chí bình % % % % 48 38 2 0 1 Đáp ứng về kiến thức theo đối tượng 54,5 43,2 2,3 0,0 22 36 28 2 2 Có khả năng bồi dưỡng học sinh giỏi 25,0 40,9 31,8 2,3 42 31 15 0 3 Có khả năng ứng dụng CNTT 47,7 35,2 17,1 0,0 Nắm vững và vận dụng có kết quả phương 42 32 12 2 4 pháp dạy học, giáo dục theo tinh thần đổi mới 47,7 36,4 13,6 2,3 Năng lực nghiên cứu khoa học và viết sáng 48 22 15 3 5 kiến kinh nghiệm 54,5 25,0 17,1 3,4 32 47 9 0 6 Xếp loại theo Chuẩn nghề nghiệp 36,4 53,4 10,2 0,0 Kiến thức hiểu biết chính trị, kinh tế, văn hóa 32 36 20 0 7 xã hội của địa phương 36,4 40,9 22,7 0,0 Bảng 3: cho thấy đa số giáo viên có kiến thức và nắm được kiến thức chủ yếu để đảm bảo thực hiện chương trình dạy học và giáo dục. Tuy nhiên, vẫn còn một số giáo viên khả năng đáp ứng được một số nội dung để thực hiện nhiệm vụ chuyên môn để thực hiện đổi mới còn ở mức trung bình, thậm chí có giáo viên chưa đáp ứng được cần phải bồi dưỡng trong thời gian tới, đặc biệt cần chú trọng bồi dưỡng về đổi mới dạy học, khả năng ứng dụng công nghệ thông tin vào giảng dạy và tổ chức các hoạt động giáo dục; thúc đẩy giáo viên quan tâm nghiên cứu tình hình chính trị, kinh tế, văn hóa xã hội của địa phương để vận dụng kiến thức dạy học vào thực tiễn. 2.2.2. Thực trạng về lập kế hoạch và tổ chức thực hiện kế hoạch Để thực hiện mục tiêu quản lý công tác bồi dưỡng giáo viên tại đơn vị nhằm phát triển năng lực đội ngũ một cách toàn diện và vững chắc, phù hợp với chuẩn nghề nghiệp theo quy định, phù hợp với yêu cầu thực hiện nhiệm vụ mới của giáo viên trong bối cảnh đổi mới giáo dục, chủ thể quản lý cần phải có năng lực lập kế hoạch và tổ chức thực hiện kế hoạch bồi dưỡng giáo viên đáp ứng yêu 18
cầu thực hiện chương trình giáo dục phổ thông 2018, bao gồm các dạng kế hoạch như sau: - Kế hoạch bồi dưỡng giáo viên nhằm cụ thể hóa mục tiêu bồi dưỡng của Bộ Giáo dục và Đào tạo. - Kế hoạch bồi dưỡng giáo viên nhằm cụ thể hóa mục tiêu bồi dưỡng của Sở Giáo dục và Đào tạo. - Kế hoạch bồi dưỡng thường xuyên dài hạn và ngắn hạn của nhà trường. Hằng năm Hiệu trưởng cụ thể hóa mục tiêu và kế hoạch bồi dưỡng của Bộ, Sở lập kế hoạch bồi dưỡng giáo viên của nhà trường (bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ, lý luận chính trị; bồi dưỡng chủ trương, đường lối, chính sách, pháp luật; bồi dưỡng kiến thức xã hội; bồi dưỡng ngoại ngữ, tin học; bồi dưỡng nâng cao trình độ), trong đó có kế hoạch bồi dưỡng thường xuyên, ngắn hạn, dài hạn đảm bảo phù hợp với điều kiện cụ thể đối với giáo viên trong đơn vị. Sau khi có kế hoạch, Hiệu trưởng phân công trách nhiệm quản lý cho các Phó hiệu trưởng, tổ trưởng chuyên môn, thông qua đội ngũ cốt cán chuyên môn chịu trách nhiệm tổ chức triển khai thực hiện bồi dưỡng đến giáo viên trong trường, đảm bảo chất lượng bồi dưỡng. Trong những năm gần đây dưới sự chỉ đạo của Bộ Giáo dục và Đào tạo và Sở Giáo dục và Đào tạo Nghệ An, trường đã chỉ đạo triển khai nhiều chương trình bồi dưỡng nhằm đap ứng yêu cầu thực hiện đổi mới giáo dục phổ thông 2018. Để thực hiện kế hoạch, trường đã xây dựng cơ chế phối hợp giữa quản lý hoạt động bồi dưỡng và các nguồn lực (nhân lực, vật lực, tài lực, thông tin); chuẩn bị tốt các điều kiện khác phục vụ việc thực hiện kế hoạch bồi dưỡng giáo viên của nhà trường. Tuy nhiên, việc lập kế hoạch được quan tâm nhưng việc tổ chức thực hiện kế hoạch bồi dưỡng giáo viên tại trường đôi lúc chưa đạt được yêu cầu như mong muốn, việc thực hiện kế hoạch còn thụ động theo thời điểm mà Hiệu trưởng yêu cầu. Giưa việc lập kế hoạch và triển khai thực hiện kế hoạch đôi khi chưa thực sự thống nhất, một số giáo viên chưa chú trọng đến kế hoạch của trường, thực hiện bồi dưỡng còn mang tính đối phó; việc tổ chức thực hiện kế hoạch có khi chưa bám thời gian, nội dung theo yêu cầu bản kế hoạch. 2.2.3. Thực trạng về chỉ đạo tổ chức thực hiện kế hoạch bồi dưỡng CBQL, giáo viên Hằng năm sau khi nhận văn bản hướng dẫn chỉ đạo công tác bồi dưỡng CBQL, giáo viên từ sở Giáo dục và Đào tạo, Hiệu trưởng chỉ đạo triển khai hoạt động bồi dưỡng của trường mình, cụ thể là các hoạt động: - Xác định nhu cầu bồi dưỡng và mục tiêu của việc bồi dưỡng nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ, lý luận chính trị cho CBQL, giáo viên. 19
- Quy hoạch chọn người tham gia bồi dưỡng, lựa chọ cán bộ cốt cán của các tổ, nhóm tham gia các lớp bồi dưỡng do cấp trên tổ chức và phụ trách công tác bồi dưỡng tại đơn vị. - Chỉ đạo nhà trường, tổ, nhóm chuyên môn bố trí thời gian hợp lý, tạo điều kiện cho CBQL, giáo viên tham gia bồi dưỡng, tự bồi dưỡng. - Chỉ đạo đổi mới về mục tiêu, nội dung, phương pháp và hình thức tổ chức, đánh giá kết quả bồi dưỡng của giáo viên. - Hướng dẫn lựa chọn nội dung, phương pháp và hình thức bồi dưỡng phù hợp với trình độ, năng lực của giáo viên, cung cấp tài liệu và điều kiện hỗ trợ phục vụ hoạt động bồi dưỡng, tự bồi dưỡng cho CBQL và giáo viên. - Chỉ đạo chuẩn bị và sử dụng cơ sở vật chất, thiết bị, phương tiện phục vụ và hỗ trợ tài chính cho hoạt động bồi dưỡng của CBQL, giáo viên. Thực tế việc chỉ đạo thực hiện các nội dung bồi dưỡng từ Bộ Giáo dục và Đào tạo, Sở Giáo dục và Đào tạo thường tập trung vào một số giáo viên cốt cán chuyên môn, rất nhiều giáo viên hầu như ít tham gia tập huấn bồi dưỡng các nội dung theo yêu cầu đổi mới giáo dục hoặc dược bồi dưỡng lại qua các CBQL, giáo viên của trường nhưng chất lượng, hiệu quả chưa cao. Như vậy, khi chỉ đạo thực hiện bồi dưỡng giáo viên, cần có một cách làm phù hợp để tạo cơ hội cho các giáo viên tham gia bồi dưỡng và tự bồi dưỡng. Việc chỉ đạo này đòi hỏi phải có sự tham gia của tất cả các cấp quản lý giáo dục từ Bộ, Sở đến các trường, các tổ, nhóm chuyên môn và đến từng CBQL, giáo viên. 2.2.4. Thực trạng về quản lý cơ sở vật chất, thiết bị và các điều kiện phục vụ hoạt động bồi dưỡngCBQL, giáo viên Thực tế trong những năm qua nhà trường rất quan tâm chỉ đạo, phân công một Phó hiệu trưởng phụ trách cơ sở vật chất, thiết bị và công nghệ, tạo điều kiện thực hiện công tác bồi dưỡng CBQL, giáo viên, đầu tư trang thiết bị hiện đại, kết nối hệ thống mạng internet, phần mềm ứng dụng, kho tài liệu, học liệu, phòng học trực tuyến (Google Meet, Google Classroom,...) vào hoạt động bồi dưỡng CBQL, giáo viên đáp ứng được một phần thực hiện phát triển giáo dục của nhà trường, bước đầu sử dụng ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý công tác bồi dưỡng CBQL và giáo viên. Tuy nhiên, điều kiện trang bị cơ sở vật chất, trang thiết bị phục vụ bồi dưỡng, thời gian tổ chức bồi dưỡng, chi phí cho các nội dung bồi dưỡng và chi phí cho CBQL, giáo viên tham gia bồi dưỡng còn chưa đáp ứng được yêu cầu hiệu quả của nội dung bồi dưỡng. Việc mua sắm trang thiết bị phục vụ, hỗ trợ công tác bồi dưỡng của nhà trường chưa đầy đủ, chưa kịp thời, chưa xây dựng được thư viện điện tử; một số giáo viên còn chưa quan tâm đến thiết bị hiện có của nhà trường, để lãng phí việc sử dụng thiết bị, cơ sở vật chất của nhà trường; xem nhẹ tài liệu phục vụ công tác bồi dưỡng. 2.3. Sự cần thiết về đổi mới hoạt động bồi dƣỡng giáo viên trong giai đoạn hiện nay 20