Sáng kiến kinh nghiệm THPT: Một số kinh nghiệm quản lý nhằm nâng cao hiệu quả công tác dạy học trực tuyến tại trường THPT Diễn Châu 4, huyện Diễn Châu, tỉnh Nghệ An

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:62

Thêm vào BST

Báo xấu

13
lượt xem 3
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích nghiên cứu sáng kiến "Một số kinh nghiệm quản lý nhằm nâng cao hiệu quả công tác dạy học trực tuyến tại trường THPT Diễn Châu 4, huyện Diễn Châu, tỉnh Nghệ An" nhằm phát triển năng lực sử dụng công nghệ thông tin và truyền thông trong dạy và học; thúc đẩy chuyển đổi số trong ngành Giáo dục; đề xuất một số giải pháp nhằm quản lý có hiệu quả việc dạy học trực tuyến ở trường THPT Diễn Châu 4.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Sáng kiến kinh nghiệm THPT: Một số kinh nghiệm quản lý nhằm nâng cao hiệu quả công tác dạy học trực tuyến tại trường THPT Diễn Châu 4, huyện Diễn Châu, tỉnh Nghệ An

SỞ GD&ĐT NGHỆ AN TRƯỜNG THPT DIỄN CHÂU 4 Tên đề tài: “MỘT SỐ KINH NGHIỆM QUẢN LÝ NHẰM NÂNG CAO HIỆU QUẢ CÔNG TÁC DẠY HỌC TRỰC TUYẾN TẠI TRƯỜNG THPT DIỄN CHÂU 4, HUYỆN DIỄN CHÂU, TỈNH NGHỆ AN ” Đồng tác giả: Hồ Trường Sơn – Trường THPT Diễn Châu 4 Đậu Thị Thu Hà – Trường THPT Diễn Châu 4 Cao Thị Nhiếp – Trường THPT Diễn Châu 4 Diễn Châu, tháng 4 năm 2022 i
MỤC LỤC DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT ................................................................. iii PHẦN I. ĐẶT VẤN ĐỀ..................................................................................... 1 1. Lí do chọn đề tài ............................................................................................. 1 2. Mục đích nghiên cứu ...................................................................................... 2 3. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu ...................................................................... 2 4. Phương pháp nghiên cứu ................................................................................ 2 5. Tính mới và đóng góp của đề tài..................................................................... 3 PHẦN II. NỘI DUNG ....................................................................................... 4 I. CƠ SỞ LÝ LUẬN .......................................................................................... 4 1. Khái niệm: ...................................................................................................... 4 2. Ý nghĩa của dạy học trực tuyến ...................................................................... 6 3. Các phần mềm ứng dụng trong dạy học trực tuyến ......................................... 6 II. CƠ SỞ THỰC TIỄN ..................................................................................... 9 1. Thực trạng về dạy học tuyến ở trường THPT Diễn Châu 4, huyện Diễn Châu, Tỉnh Nghệ An .................................................................................................... 9 2. Những khó khăn, tồn tại ............................................................................... 12 3. Các yếu tố ảnh hưởng đến dạy học tuyến cho học sinh trường THPT Diễn Châu 4, huyện Diễn Châu, Tỉnh Nghệ An ........................................................ 13 - Phương pháp giảng dạy của giáo viên: ........................................................... 14 3.4. Sự hợp tác của học sinh ............................................................................. 15 3.5. Sự hợp tác của phụ huynh.......................................................................... 15 4. Một số kinh nghiệm quản lý nhằm nâng cao hiệu quả công tác dạy học trực tuyến tại trường THPT Diễn Châu 4. ................................................................ 16 III. THỰC NGHIỆM ........................................................................................ 22 1. Quá trình thực hiện quản lý dạy học trực tuyến tại trường THPT Diễn Châu 4 . 22 2. Quản lý các hoạt động dạy- học trực tuyến ................................................... 24 ii
3. Công tác phối kết hợp với các tổ chức đoàn thể trong nhà trường trong quản lý tổ chức dạy học trực tuyến............................................................................ 37 4. Hiệu quả của đề tài với hoạt động dạy học trực tuyến tại trường THPT Diễn Châu 4. ............................................................................................................. 39 PHẦN III. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ......................................................... 43 1. Kết luận ........................................................................................................ 43 2. Kiến nghị ...................................................................................................... 43 TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................................................ 45 iii
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT TT TỪ VIẾT TẮT VIẾT ĐẦY ĐỦ 1 HS Ho ̣c sinh 2 GV Giáo viên 3 PMDH Phần mềm dạy học 4 CNTT Công nghệ thông tin 5 THPT Trung học phổ thông 6 DHTT Dạy học trực tuyến iii
PHẦN I. ĐẶT VẤN ĐỀ 1. Lí do chọn đề tài Năm học 2019 – 2020 khi dịch bệnh Covid – 19 bắt đầu xuất hiện Trường THPT Diễn Châu 4 đã thực hiện dạy học trực tuyến theo văn bản hướng dẫn của cấp trên. Năm học 2021-2022 là năm đầu tiên ngành Giáo dục thực hiện Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng; Nghị quyết của Quốc hội về Kế hoạch phát triển kinh tế-xã hội 5 năm 2021-2025; Nghị quyết số 50/NQ-CP (ngày 20/5/2021) của Chính phủ về Chương trình hành động của Chính phủ thực hiện Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng; các Nghị quyết, Kết luận của Đảng, Quốc hội và văn bản chỉ đạo, điều hành của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ về giáo dục và đào tạo; cũng Quyết định ban hành Chương trình hành động của Bộ GDĐT triển khai Chương trình hành động của Chính phủ thực hiện Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng. Năm học 2021-2021 toàn ngành Giáo dục tiếp tục thực hiện nhiệm vụ kép, vừa tích cực thực hiện các giải pháp phòng, chống dịch Covid-19 đang diễn biến phức tạp, bảo đảm an toàn trường học; vừa ra sức phấn đấu khắc phục khó khăn hoàn thành nhiệm vụ năm học, đáp ứng yêu cầu đổi mới và bảo đảm chất lượng giáo dục, đào tạo. Trong thời đại công nghệ thông tin bùng nổ, cuộc cách mạng công nghệ 4.0 đang đem lại cho con người nhiều cơ hội phát triển cũng như đặt ra nhiều thách thức đối với các ngành, các lĩnh vực của đời sống xã hội. Đặc biệt ngành Giáo dục có ảnh hưởng và trực tiếp góp phần tạo ra những thay đổi đó, là ngành tiên phong trong lĩnh vực ứng dụng và khắc phục những khó khăn do cuộc cách mạng công nghệ 4.0 đem lại. Dạy học trực tuyến là hình thức giáo dục phổ biến nhiều quốc gia. Trong bối cảnh hiện nay, dịch bệnh Covid-19 còn nhiều diễn biến phức tạp, nhiều trường học được trưng dụng cho công tác phòng, chống dịch, nhiều công trình xây dựng, sửa chữa trường lớp bị tạm ngưng, còn có một số giáo viên, học sinh là F0 đang điều trị tại nhà hoặc khu cách ly hay bệnh viện. Chính vì thế hình thức dạy học trực tuyến là một lựa chọn phù hợp và được quan tâm nhất của đội ngũ nhà giáo ngành giáo dục. Làm thế nào để dạy học trực tuyến mang lại hiệu quả nhất đang là vấn đề khiến các nhà quản lý giáo dục, giáo viên, cha mẹ và học sinh quan tâm. Vì vậy, ngày 30/3/2021 Bộ Giáo dục và Đào tạo đã ban hành Thông tư số 09/TT- BGĐTquy định về quản lý và tổ chức dạy học trực tuyến trong các cơ sở giáo dục phổ thông và cơ sở giáo dục thường xuyên, để đảm bảo hoàn thành chương trình giáo dục theo quy định của Bộ GD&ĐT trước tình hình dịch bệnh Covid-19 diễn biến phức tạp khó lường, Sở Giáo dục và Đào tạo Nghệ An đã đưa ra nhiều văn bản hướng dẫn tổ chức dạy học trực tuyến năm học 2021-2022 cho học sinh trong các cơ sở giáo dục phổ thông, GDNN- GDTX trên địa bàn tỉnh. Trường THPT Diễn Châu 4, huyện Diễn Châu đóng trên địa bàn bắc Diễn Châu, tỉnh Nghệ An cũng chịu ảnh hưởng sâu sắc của đại dịch covid-19. Hòa mình cùng thực hiện chủ trương “tạm dừng đến trường, không dừng việc học”, chúng tôi đã thực hiện dạy học trực tuyến đáp ứng nhu cầu giảng dạy của giáo viên và học tập của học sinh với tinh thần“ không bỏ lại học sinh nào ở phía sau”… 1
Mặt khác,trong quá trình thực hiện, bản thân cán bộ quản lý, giáo viên dạy và học sinh cũng gặp nhiều khó khăn. Vấn đề đặt ra: Tổ chức dạy học trực tuyến, ai sẽ chịu trách nhiệm về chất lượng giảng dạy? Điều này cần được quy định rõ trong quy định của nhà trường. Việc giao trách nhiệm gần như toàn quyền cho giáo viên, từ xây dựng kế hoạch, triển khai đến đánh giá…liệu có đảm bảo công bằng giữa các học sinh của lớp học và toàn khối. Vì vậy, Ban giám hiệu nhà trường đã thực hiện xây dựng kế hoạch quản lý và dạy học trực tuyến và với sự tìm tòi, sáng tạo linh hoạt trong cách quản lý, tổ chức dạy học, trường THPT Diễn Châu 4 chúng tôi đã có được kết quả đáng ghi nhận. Xuất phát từ thực trạng dạy học trực tuyến của ngành giáo dụcnói chung, tỉnh Nghệ An và trường THPT Diễn Châu 4 nói riêng, để nâng cao hiệu quả công tác dạy học trực tuyến tại trường, chúng tôi đã lựa chọn: “MỘT SỐ KINH NGHIỆM QUẢN LÝ NHẰM NÂNG CAO HIỆU QUẢ CÔNG TÁC DẠY HỌC TRỰC TUYẾN TẠI TRƯỜNG THPT DIỄN CHÂU 4, HUYỆN DIỄN CHÂU, TỈNH NGHỆ AN ” làm SKKN. 2. Mục đích nghiên cứu 2.1. Duy trì việc dạy học của nhà trường trong trường hợp không thể đến trường. - Đưa ra phương án tổ chức dạy học hợp lý, giúp giáo viên, học sinh thực hiện chương trình học tập năm học 2021-2022 trong thời gian nghỉ học, nghỉ dạy tại trường để phòng chống Covid-19 với phương châm “tạm dừng đến trường, không dừng việc học” và giáo viên diện f0, f1 không thể dạy trực tiếp cũng có thể tham gia dạy học trực tuyến cho học sinh tại các đơn vị lớp học. - Mở rộng cơ hội tiếp cận giáo dục cho học sinh, tạo điều kiện để học sinh được học ở mọi nơi, mọi lúc. 2.2. Kết hợp với dạy học trực tiếp để nâng cao chất lượng dạy và học của nhà trường. -Thực hiện nâng cao chất lượng dạy học và hoàn thành chương trình giáo dục phổ thông. 2.3. Nâng cao khả năng ứng dụng CNTT của giáo viên, nhân viên và học sinh trong nhà trường, đẩy nhanh quá trình chuyển đổi số các hoạt động giáo dục của nhà trường. - Phát triển năng lực sử dụng công nghệ thông tin và truyền thông trong dạy và học; thúc đẩy chuyển đổi số trong ngành Giáo dục. 2.4. Đề xuất một số giải pháp nhằm quản lý có hiệu quả việc dạy học trực tuyến ở trường THPT Diễn Châu 4. 3. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu - Các phần mềm và Wedsize có ứng dụng dạy học trực tuyến. - Các giải pháp quản lý việc dạy học trực tuyến của giáo viên, học sinh trường THPT Diễn Châu 4 4. Phương pháp nghiên cứu 4.1. Phương pháp nghiên cứu lý thuyết: Đọc và tìm hiểu các tài liệu liên quan đến dạy học trực tuyến. 4.2. Phương pháp thực nghiệm sư phạm: Tiến hành thực nghiệm so sánh kết quả đánh giá học sinh qua từng giai đoạn, để kiểm chứng các hình thức đã nghiên cứu có phù hợp chưa và có mang lại kết quả tốt không. 2
4.3. Phương pháp đàm thoại: Tăng cườngsinh hoạt chuyên môn, trao đổi các kinh nghiệm với đồng nghiệp trong trường, trong huyện và tỉnh để có thêm nhiều phương pháp hay, cách thức tiếp cận bài dạy có hiệu quả cao nhất… 4.4. Phương pháp thống kê toán học để đánh giá kết quả thực nghiệm 5. Tính mới và đóng góp của đề tài Nghiên cứu về dạy học trực tuyến thì có rất nhiều tác giả đã đề cập tới, chủ yếu giải quyết các vấn đề của một tiết dạy, bài dạy hoặc một khó khăn chung; tuy nhiên công tác quản lý để nâng cao hiệu quả dạy học trực tuyến thì chưa có tác giả nào đề cập tới. Trước diễn biến của dịch Covid-19, ngành giáo dục các địa phương cũng như mỗi đơn vị trường học đã chủ động chuẩn bị phương án dạy học trực tuyến, trực tiếp và kết hợp. Mục tiêu không để gián đoạn việc học và không để học sinh nào bị bỏ lại phía sau. Trong điều kiện nhiều nơi hiện chưa thể thực hiện hình thức dạy học truyền thống, thì dạy học online được xem là giải pháp tối ưu, nhằm đảm bảo tiến độ chương trình, kế hoạch năm học. Mặc dù đang bị “mắc kẹt” ở tâm dịch nhưng các em học sinh vẫn khát khao được đến trường, được đi học. Trong bối cảnh đó, nhiều phương án dạy học đã được trường THPT Diễn Châu 4 linh hoạt triển khai để tránh thiệt thòi cho học sinh, tạo nên những lớp học “ghép”; những “Trường quay” trong lớp học. Những cố gắng của nhà trường, thầy cô đã thực sự làm ấm lòng phụ huynh, học sinh đang ở phương xa. Và đó sẽ là động lực để tiếp thêm niềm tin cho các em và để toàn ngành Giáo dục thực hiện mục tiêu “nghỉ dịch nhưng không nghỉ học”… Áp dụng nhiều tình huống linh hoạt, phù hợp đảm bảo việc thực hiện mục tiêu kép hiện nay, được Báo Nghệ An và Truyền hình Nghệ An, Báo Giáo dục thời đại làm phóng sự tuyên truyền cho các trường, các cấp học áp dụng đạt hiệu quả cao. Các biện pháp trong SKKN đã đáp ứng được nhu cầu học tập, giảng dạy mọi lúc, mọi nơi của học sinh và giáo viên. Cán bộ quản lý có thể thực hiện dự giờ, kiểm tra việc dạy- học của GV, HS bất cứ thời gian nào. Tạo cho học sinh hứng thú trong học tập theo mô hình mới ở Việt Nam, rèn luyện tính tự giác, phát huy năng lực tự học trong học sinh. Giúp giáo viên tự tin và có thêm kỹ năng dạy học online qua Internet Phụ huynh hăng hái và hỗ trợ các em học sinh, tin tưởng giáo viên về hiệu quả giảng dạy và chất lượng giáo dục của nhà trường. 3
PHẦN II. NỘI DUNG I. CƠ SỞ LÝ LUẬN 1. Khái niệm: - Hình thức tổ chức dạy học: là cách tiến hành tổ chức quá trình học tập cho học sinh phù hợp với mục đích, nội dung bài học nhằm đạt được kết quả tối ưu cho bài học. Hình thức tổ chức dạy học đa dạng: Căn cứ vào địa điểm diễn ra quá trình dạy học, có hình thức tổ chức dạy học trên lớp và ngoài lớp. Căn cứ theo cách chỉ định số lượng học sinh tham gia học tập, có dạy học toàn lớp, theo nhóm hoặc cá nhân…Mỗi hình thức đều có những đặc điểm riêng, có chức năng và vai trò nhất định trong quá trình dạy học, song giữa các hình thức tổ chức dạy học luôn có có sự liên hệ mật thiết với nhau, hỗ trợ lẫn nhau.Trong đó, hình thức dạy học trên lớp là hình thức tổ chức dạy học cơ bản hiện nay. - Dạy học trực tuyến: Dạy học trực tuyến (hay còn gọi là e-learning) là phương thức học ảo thông qua máy vi tính, điện thoại thông minh nối mạng đối với một máy chủ ở nơi khác. Giáo viên có thể truyền tải hình ảnh và âm thanh qua đường truyền băng thông rộng hoặc kết nối không dây (WiFi, WiMAX), mạng nội bộ (LAN). Dạy học trực tuyến (online), dạy học lai ghép (Hybrid), dạy học phối hợp (blended) trực tuyến với trực tiếp (trực diện) là giải pháp được nhiều quốc gia và các tổ chức giáo dục lựa chọn trong thời kỳ COVID-19. Trong đó, dạy học trực tuyến phương pháp giảng dạy khá hiệu quả mà giáo viên và học sinh, sinh viên cần áp dụng một cách có định hướng để truyền tải kiến thức đến học sinh, sinh viên một cách linh hoạt, giúp cho người học theo được mạch bài giảng đạt được mục tiêu của bài học và môn học... Dạy học trực tuyến đã, đang và sẽ trở thành xu hướng được tăng cường, củng cố và dần trở thành một xu thế tất yếu, nhiệm vụ chính trong các nhiệm vụ triển khai năm học để thích ứng với tình hình mới. + Ưu điểm Tiết kiệm chi phí: Dạy học trực tuyến giúp tiết kiệm chi phí đi lại, thuê phòng học và các chi phí khác cho người dạy và người học Dạy học mọi lúc, mọi nơi: Người dạy và người học có thể chủ động sắp xếp lịch học mà không phụ thuộc vào thời gian, không gian, thời tiết hay bất cứ tổ chức trường học nào. Chủ động lựa chọn các chương trình học mong muốn: Người học có thể chọn bất cứ chương trình học nào mà mình yêu thích trên các nền tảng học trực tuyến. Tiết kiệm thời gian học tập: Người học và người dạy có thể tiết kiệm được thời gian đi lại. Bên cạnh đó, việc học trực tuyến giúp người học có thể rút ngắn thời gian học tập của mình vì không phụ thuộc vào các yếu tố khác. + Nhược điểm Bên cạnh những ưu điểm trên, dạy học trực tuyến vẫn còn một số nhược điểm như: Phụ thuộc vào kết nối mạng: Nếu kết nối mạng chậm/mất kết nối mạng, buổi học sẽ bị gián đoạn. Điều này ảnh hưởng đến tâm trạng của người dạy, người học và tiến trình bài giảng. Phụ thuộc sự chủ động, tính kỷ luật của người học: Người dạy khó có thể quản lý, kiểm tra đôn đốc việc học của người học. Người học ít có cơ hội trao đổi với người dạy 4
và bạn bè nên giảm hứng thú học tập. Vì thế, dạy học trực tuyến đòi hỏi mỗi người học phải có ý thức tự giác, kỷ luật cao. + Các hình thức dạy học trực tuyến: Theo tài liệu nghiên cứu về “ Đảm bảo chất lượng trong dạy học trực tuyến ” của trung tâm nghiên cứu giáo dục đại học, việc ứng dụng dạy học trực tuyến được thực hiện theo 3 cách sau: Cách 1: Dạy học trực tiếp theo cách truyền thống: Trong thời gian học sinh có thể tham dự các bài giảng trực tiếp trên lớp thì giáo viên có thể sử dụng CNTT để cung cấp thêm nguồn tài liệu cho hs tham khảo, cung cấp thêm tài nguyên giáo dục, cán bộ quản lý ứng dụng trong quản trị dạy học… Cách 2: Dạy học hoàn toàn trực tuyến: có thể biểu hiện dưới nhiều hình thức. Hiện nay, chương trình học của học sinh trong giai đoạn dịch Covid-19 diễn biến phức tạp, giáo viên cung cấp giảng dạy hoàn toàn trực tuyến, không yêu cầu học sinh phải đến lớp. Tài nguyên học tập được cung cấp trực tuyến, các hoạt động tương tác, liên lạc, đánh giá diễn ra thông qua một hệ thống quản lý học tập hoặc các nền tảng công nghệ- kỹ thuật khác. Cách 3: Dạy học hỗn hợp: là phương thức phổ biến nhất trong giai đoạn hiện nay. Học sinh có thể tham dự một số giờ học trực tuyến/ trực tiếp nhưng đồng thời cũng truy cập tài nguyên, tương tác với giáo viên và giữa học sinh với học sinh; tham gia các hoạt động học tập trong môi trường trực tuyến. Bên cạnh đó, một phần chương trình học có thể cung cấp cho học sinh hoàn toàn trực tuyến. - Quản lý: Theo từ điển Giáo dục học: là hoạt động hay tác động có định hướng, có chủ định của chủ thể quản lý( người quản lý) đến khách thể quản lý ( người bị quản lý) trong một tổ chức nhằm làm cho tổ chức vận hành và đạt được mục đích của tổ chức. Dựa vào vai trò các nguồn lực trong quản lý, tác giả Trần Kiếm khẳng định: “ Quản lý là những tác động của chủ thể quản lý trong việc huy động,phát huy, kết hợp, sử dụng, điều chỉnh, điều phối các nguồn lực ( nhân lực, vật lực, tài lực) trong và ngoài tổ chức ( chủ yếu là nội lực) một cách tối ưu nhằm đạt mục đích của tổ chức với hiệu quả cao nhất”. Từ những điểm chung của các quan niệm trên, có thể hiểu: Quản lý là những tác động có tổ chức, có hướng đích của chủ thể quản lý đến đối tượng và khách thể quản lý trong một tổ chức, bằng việc sử dụng có hiệu quả nhất các tiềm năng, các cơ hội nhằm làm cho tổ chức vận hành và đạt được mục tiêu đặt ra. - Quản lý dạy học trực tuyến có thể hiểu là những tác động có tổ chức, có hướng đích của chủ thể quản lý đến đối tượng và khách thể quản lý trong một tổ chức, bằng việc sử dụng có hiệu quả nhất các tiềm năng như thiết bị, phương tiện, bài giảng, các hoạt động nhằm hỗ trợ hoặc thay thế dạy học trực tiếp, các cơ hội nhằm làm cho tổ chức vận hành và đạt được mục tiêu đặt ra.Vì vậy, tại trường THPT Diễn Châu 4 hoạt động này cũng linh hoạt, mềm dẻo hơn phù hợp qua các giai đoạn khác nhau. Trong hoạt động này, chúng tôi chủ yếu quản lý các nội dung sau: - Quản lý việc thực hiện mục tiêu, chương trình, nội dung dạy học trực tuyến. - Quản lý hoạt động dạy học trực tuyến của giáo viên- học sinh. - Quản lý các hình thức dạy học trực tuyến 5
- Quản lý kiểm tra, đánh giá việc dạy học trực tuyến của giáo viên - Quản lý các điều kiện phục vụ cho hoạt động dạy học trực tuyến. 2. Ý nghĩa của dạy học trực tuyến Theo Bộ Giáo dục và Đào tạo (2021), dạy học trực tuyến là hoạt động nhằm hỗ trợ hoặc thay thế dạy học trực tiếp tại cơ sở giáo dục phổ thông thực hiện một phần hoặc toàn bộ nội dung bài học hoặc chủ đề trong chương trình giáo dục phổ thông để hỗ trợ hoặc thay thế dạy học trực tiếp bài học hoặc chủ đề đó tại cơ sở giáo dục phổ thông. Mô hình dạy học mới được áp dụng tiêu biểu là “đào tạo trực tuyến” là một trong những giải pháp tối ưu có khả năng đáp ứng nhu cầu cấp thiết trong học tập, giảng dạy và thuận lợi trong đào tạo nhiều cấp học và những mặt tích cực mà phương pháp này mang lại trong quá trình giảng dạy và học tập. 3. Các phần mềm ứng dụng trong dạy học trực tuyến Phần mềm hỗ trợ hoạt động dạy học, giáo dục được hiểu là các sản phẩm công nghệ được tạo ra bởi các phần mềm lập trình và phần mềm ứng dụng nhằm ra lệnh cho máy tính thực hiện các yêu cầu về nội dung và phương pháp dạy học, giáo dục và các yêu cầu khác có liên quan đến hoạt động dạy học và giáo dục. Đó còn là công cụ để ứng dụng nhằm hỗ trợ cho hoạt động dạy học, giáo dục, hoạt động quản lý nhà trường được diễn ra một cách thuận lợi hơn, đạt được hiệu quả cao hơn. Phần mềm dạy học gồm có các phần mềm sau: - Phần mềm Thiết kế, biên tập học liệu số và trình diễn: Microsoft Powint, Video Editor, Yenka, MoIView, Google Meets. - Phần mềm hỗ trợ kiểm tra đánh giá: Google Forms, Kahoot, Shub, Microsoft Teams, Google Classroom, Padlet, OneNote. - Phần mềm hỗ trợ dạy học trực tuyến: Google Meets, Microsoft Teams, Google Classrôm, Padlet. - Phần mềm quản lí lớp học và hỗ trợ học sinh: Google Forms, Microsoft Teams, Google Classroom, Padlet, OneNote. - Phần mềm quản lí nhà trường: Google Classroom. Vnedu, Lms, eNetViet, Ms Office 365, SMAS Có rất nhiều ứng dụng công nghệ được cán bộ quản lý, giáo viên trường THPT Diễn Châu 4 linh hoạt vận dụng trong dạy học và quản lý nhà trường từ trước tới nay như: Microsoft Powint ,Vnedu, Zalo, Messenge….Ứng dụng CNTT vào dạy học trực tuyến là một phương pháp thể hiện cao tính sáng tạo về khoa học. Trước kia, khi giảng dạy bằng phương pháp truyền thống, người giáo viên phải chuẩn bị rất nhiều đồ dùng trực quan rồi lỉnh kỉnh mang đến lớp, có đồ dùng chỉ được một lần rồi bỏ đi. Vào tiết dạy vừa giảng bài, giáo viên vừa phải ghi nhớ và sắp đặt đồ dùng để treo lên bảng, thời gian tháo gắn đồ dùng cũng chiếm một phần không nhỏ trong tiết học, chưa nói đến những tranh cần thiết phải sử dụng nhưng nó quá nhỏ, màu sắc không rõ ràng, phần nào đã làm giảm sự tập trung ở các em.còn với việc ứng dụng CNTT vào dạy học thì khác hẳn.Nó như mở ra một các nhìn mới cho các em học sinh, được tiếp xúc với phương tiện hiện đại, tầm nhìn của các em được mở rộng hơn, bài giảng không còn trở nên khó hiểu với các em nữa vì những hình ảnh minh họa cho lời nói của giáo viên giờ đây sinh động, hiện thực, phong 6
phú. Giáo viên có nhiều thời gian truyền thụ kiến thức cho học sinh, học sinh hiểu bài sâu hơn, vận dụng kiến thức đã học vào thực hành tốt hơn. Từ năm học 2019 đến nay, do ảnh hưởng của dịch Covid-19, việc tổ chức dạy học trực tuyến là phương án khả thi, đem lại hiệu quản cao nhất cho các em trong học tập khi không được đến trường. Tuy nhiên, có rất nhiều phần mềm hỗ trợ dạy học trực tuyến đồng thời theo thời gian thực hiện việc lựa chọn phần mềm có hiệu quả sự tương tác giữa giáo viên và học sinh cần đặt lên hàng đầu, BGH Không thể áp dụng tất cả các phần mềm trong quá trình dạy học trực tuyến. Vì vậy, chúng tôi đã khuyến khích giáo viên tìm hiểu cách sử dụng các ứng dụng dạy học trực tuyến theo thời gian thực, đánh giá phân tích hiệu quả ứng dụng, sau đó tiến hành giới thiệu để BGH, GV lựa chọn. Và chúng tôi đã tổ chức tiến hành khảo sát 89 CB.GV trong toàn trường để lựa chọn phần mềm tối ưu nhất cho quá trình dạy học và quản lý, kết quả như sau: Đồng ý Không đồng ý Lưỡng lự Phần mềm ƯDDHTT Tỷ lệ Tỷ lệ Số Tỷ lệ Số người Số người (%) (%) người (%) LMS 89 100 0 0 0 0 VNEDU 89 100 0 0 0 0 ZOOM 89 100 0 0 0 0 Microsoft Teams 10 11,2 79 89,8 0 0 Google Meets 70 78,7 0 0 19 21,3 Microsoft Teams, 0 0 0 0 5 5,6 Zalo,Mesenger 89 100 0 0 0 0 ứng dụng khác 0 0 0 0 0 0 Qua khảo sát, cơ bản giáo viên lựa chọn ứng dụng: + Nền tảng ZOOM vì đây là một nền tảng hội họp trực tuyến, cho phép nhiều người được kết nối với nhau trong một khoảng cách rất xa. Với điều kiện là người dùng cần phải trang bị ít nhất một thiết bị di động điện tử, như máy tính, bảng hay điện thoại thông minh, đồng thời cũng cần phải kết nối wifi để có thể sử dụng. Zoom là một giải pháp thay thế cho phần mềm họp trực tuyến ảo dựa trên đám mây . Bởi ZOOM Cloud Meetings có thể sử dụng được trên các thiết bị di động. Nó là một ứng dụng phần mềm được xem là giải pháp cứu cánh trong dạy học trực tuyến thời đại dịch. Zoom có thể ứng dụng vào trong dạy học và giáo giục. Giáo viên tổ chức buổi học trực tuyến để dạy học đồng bộ theo thời gian thực. Một số hoạt động trong học trực tuyến có thể tổ chức tương tự như lớp học trực tiếp nếu khai thác hiệu quả các tính năng theo kịch bản sư phạm hay kế hoạch dạy học cụ thể. Có thể sử dụng khi tổ chức các hoạt động 7
hay chuỗi hoạt động để tính điểm và đánh giá kết quả học tập (quá trình) tương đương với hoạt động trên lớp học truyền thống. Giáo viên sử dụng Zoom để tạo buổi học trực tuyến, thực hiện chia sẻ địa chỉ học (link) cho HS tham gia.Học sinh tham gia và thực hiện nhiệm vụ học tập. ZOOM là một công cụ hội thoại trực tuyến, GV,HS chỉ cần dùng đường link hoặc tài khoản được giáo viên cung cấp. Việc học trực tuyến tích hợp ZOOM qua Lms.vn vừa thuận tiện cho người dạy,người học lại dễ dàng thực hiện quản lý. Có điều tính bảo mật của ứng dụng Zoom chưa cao nên việc quản lí lớp học có cũng có lỗ hổng nhất định, một số tiết học bị đối tượng bên ngoài vào quấy phá, giải pháp cho vấn đề này là nhúng Zoom vào hệ thống LMS. +Hệ thống LMS (Learning Management System) là một phần mềm quản lý học tập, phân phối, cung cấp toàn bộ các tài liệu, khóa học, video có liên quan đến chương trình đào tạo. LMS được thiết kế giúp người quản lý dễ dàng tiếp cận và làm việc.Ngoài việc cung cấp nội dung, hệ thống LMS cũng có thể xử lý những việc như đăng ký các khóa học, quản trị khóa học và phân tích các kỹ năng. GV có thể ứng dụng vào trong dạy học và giáo dục.Tổ chức lớp học trực tuyến ở dạng từ xa hoàn toàn (fully e-Learning).Giáo viên tổ chức lớp học trực tuyến hoàn toàn tương tác trong thời gian thực.Gv tạo phòng học, thông báo lịch học. HS chuẩn bị trước các yêu cầu của GV ở nhà. Học sinh đăng nhập bằng tài khoàn Vnedu. Ưu điểm của LMS là học sinh chỉ cấn có máy tính và một tài khoản Vnedu là có thể lớp học, vào khóa học đơn giản và nhanh chóng chỉ với một thiết bị kết nối mạng là điều có thể dễ dàng thực hiện khi ứng dụng hệ thống LMS. Việc kết nối hiệu quả, có thể kết nối với tính tương tác cao như ngoài đời thật, như một lớp học trực tiếp khi lựa chọn được phần mềm chất lượng và thích hợp. Đầy đủ từ tư liệu hỗ trợ như hình ảnh trực quan, video, hay file âm thanh, trao đổi với giáo viên, trao đổi với học sinh,… giúp ích rất nhiều cho công tác đào tạo và học tập. Nhà trường quản lí đơn giản và hiệu quả vì tính năng báo cáo, theo dõi chi tiết được cung cấp toàn diện qua hệ thống quản lý đào tạo trực tuyến LMS. Lúc này, mọi hoạt động của hệ thống đào tạo từ khóa học, lớp học, hay việc theo dõi học sinh đều được ghi chép, thống kê và lưu trữ đầy đủ, thực hiện báo cáo một cách tự động và chi tiết. Với tính năng hữu ích được cung cấp qua hệ thống LMS chất lượng thì quản lý quá trình đào tạo được thực hiện tốt và hiệu quả.Nắm bắt được tiến độ đào tạo một cách tổng thể, hay chi tiết của từng học sinh trở thành điều đơn giản và dễ dàng thực hiện được. Lựa chọn được phần mềm LMS thích hợp giúp người quản trị truy cập dễ dàng và nhanh chóng khi cần, tiến hành thao tác bổ sung tư liệu giảng dạy kịp thời, tương thích với từng khóa học. Vì thế, việc cập nhật nhanh chóng, theo sát tình hình thực tế, theo sát yêu cầu thực tế là yếu tố được đảm bảo. Đồng thời, việc gửi thông báo ngay lập tức tới học sinh cũng là cách để hỗ trợ tốt hơn cho công tác giảng dạy của nhà trường. +Phần mềm VNEDU là một giải pháp xây dựng trên nền tảng web công nghệ điện toán đám mây nhằm tin học hóa toàn diện công tác quản lí, điều hành trong giáo dục, kết nối gia đình, nhà trường và xã hội, góp phần nâng cao chất lượng quản lí, chất lượng dạy và học. Hình thành một cách thức quản lí mới, khoa học cho nhà trường. Ngoài hệ thống tích hợp các mẫu báo cáo thống kê EMIS theo các giai đoạn của năm học, các mẫu báo cáo về hồ sơ và điểm của học sinh tương thích với phân hệ quản lí học sinh VEMIS và quản lí điểm thì phần mềm còn hệ thống giúp phụ huynh nắm bắt dễ 8
dàng, trực tiếp và nhanh chóng kết quả học tập, rèn luyện của con em để kịp thời khích lệ, uốn nắn con em mình; tổ chức và quản lí kỳ thi một cách nhanh chóng hiệu quả. Quản lí trường học: Phần mềm Quản lí trường học và các ứng dụng khác trên Mạng giáo dục Việt Nam như: Quản trị website, Xếp thời khóa biểu. Quản lí học sinh ,Quản lí học tập, Quản lí thi, Báo cáo EMiS và các biểu mẫu Thống kê báo cáo: Hỗ trợ chức năng báo cáo cấp Phòng/Sở giúp nhà trường tiết kiệm tối đa thời gian trong công tác thống kê, báo cáo; Sổ liên lạc điện tử: Tích hợp chức năng thông báo điểm, kết quả học tập rèn luyện của học sinh trên website VnEdu, thông qua hệ thống tin nhắn giúp phụ huynh dễ dàng nắm bắt tình hình học tập của con em mình; Tin nhắn điều hành ; Quản lí công văn, văn bản; Quản lí cơ sở vật chất: quản lí thông tin các thiết bị giảng dạy.Quản trị hệ thống có các chức năng chính như là: khóa các điểm đã nhập, khóa nhập điểm theo khối thống kê nhập điểm, khóa nhập liệu các sổ & chốt kết quả thi lại, cấu hình số cột điểm, cấu hình nhập điểm theo đợt… Vì vậy, căn cứ trên phân tích ưu, nhược điểm các ứng dụng mà giáo viên đã tiến hành,Hội đồng lãnh đạo trường THPT Diễn Châu 4 quyết định lựa chọn sản phẩm có sự tương tác cao nhất là Zoom nhúng trong LMS và Vn.edu để thực hiện dạy học trực tuyến. Ngoài ra, tùy thuộc vào các giai đoạn, các bài dạy…giáo viên có thể linh hoạt vận dụng các ứng dụng trong quá trình dạy học để đạt kết quả cao nhât. II. CƠ SỞ THỰC TIỄN 1. Thực trạng về dạy học tuyến ở trường THPT Diễn Châu 4, huyện Diễn Châu, Tỉnh Nghệ An Diễn Châu là huyện đồng bằng ven biển của tỉnh Nghệ An, nằm ở toạ độ 105,30 - 105,45 vĩ độ Bắc, 18,20 - 19,50 kinh độ Đông. Địa bàn huyện trải dài theo hướng Bắc - Nam. Phía Bắc giáp huyện Quỳnh Lưu, phía Nam giáp huyện Nghi Lộc, phía Tây và Tây Bắc giáp huyện Yên Thành, phía Đông là Biển Đông. 9
Diễn Châu là một trong những huyện có truyền thống về giáo dục của tỉnh Nghệ An, xứng đáng là đơn vị tiên tiến xuất sắc cấp tỉnh. Đến nay, Diễn Châu đã xây dựng được một hệ thống giáo dục với quy mô ổn định, đủ các cấp học theo hướng chuẩn hoá, hiện đại hoá và xã hội hoá; từng bước đáp ứng nhu cầu học tập của toàn dân để nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực, bồi dưỡng nhân tài. Huyện Diễn Châu có 5 trường THPT trong đó có 4 trường đạt Chuẩn Quốc gia. Tổng số học sinh hơn 10.000.000 học sinh, số lớp khoảng 160 lớp. Trong những năm qua, khối trường THPT huyện Diễn Châu đã thực hiện tốt mục tiêu nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực, bồi dưỡng nhân tài, góp phần quan trọng cho việc đào tạo nguồn nhân lực của địa phương. Trong sự phát triển chung của sự nghiệp giáo dục đào tạo tỉnh Nghệ An, của huyện Diễn Châu, các trường THPT đã đạt được những thành tích nhất định. Trường THPT Diễn Châu 4 được thành lập ngày 16/6/1999 theo Quyết định số 1885/QĐ-UB của UBND Tỉnh trên cơ sở tách ra từ Trường THPT Diễn Châu 2. Đóng trên địa bàn xã Diễn Mỹ, với diện tích gần 20.000 m2, Trường THPT Diễn Châu 4 có nhiệm vụ Đào tạo - Giáo dục hệ trung học phổ thông cho con em các xã vùng đông Bắc Diễn Châu. Từ ngôi trường làng quê ven biển nghèo khó, sau 23 năm xây dựng và phát triển, Trường THPT Diễn Châu 4 đã vươn lên mạnh mẽ, từng bước khẳng định là điểm tựa, niềm tin của chính quyền địa phương và nhân dân các xã vùng Đông Bắc Diễn Châu. Từ học kỳ 2 năm học 2019-2020 đến nay, trước tình hình dịch bệnh COVID-19 diễn biến phức tạp, với phương châm “tạm dừng đến trường, không dừng học”, Sở GD và ĐT Nghệ An đã triển khai đồng bộ các giải pháp dạy và học phù hợp tình hình thực tế, trong đó, giải pháp dạy học trực tuyến đã được thực hiện trên toàn tỉnh và bước đầu có kết quả, được Bộ GD và ĐT đánh giá là một trong những tỉnh đi đầu trong dạy và học trực tuyến. Việc triển khai dạy học trực tuyến được thực hiện tại các trường ban đầu cũng có những thuận lợi và khó khăn nhất định. 1.1. Thuận lợi: - Về phía nhà trường: Ban giám hiệu năng động, linh hoạt và quan tâm tới việc dạy học trực tuyến cho học sinh.Ngay từ đầu năm học, BGH đã triển khai tổ chức tập huấn cho toàn bộ giáo viên các hình thức, kỹ năng dạy học trực tuyến. Ban giám hiệu đã lập chương trình hành động đào tạo, bồi dưỡng cho đội ngũ giáo viên các kĩ năng về công nghệ thông tin. Kĩ năng tạo bài giảng trình chiếu và xử lí tình huống trên máy tính… - Về đội ngũ GV: + Nhìn chung đội ngũ GV có chuyên môn nghiệp vụ, đạo đức nghề nghiệp tốt, tâm huyết với công tác giáo dục HS. Để nâng cao năng lực chuyên môn và bồi dưỡng thêm phương pháp, nghiệp vụ dạy học, các GV thường phải tự học hỏi, mở rộng giao lưu trao đổi kinh nghiệm với đồng nghiệp ở trong và ngoài trường, trên mạng internet, phương tiện thông tin và truyền thông khác hoặc thông qua các lớp tập huấn chuyên môn do trường, Sở giáo dục tổ chức. + Đội ngũ giáo viên trẻ, linh hoạt trong tiếp thu những kĩ năng về công nghệ thông tin. Đặc biệt có đội ngũ giáo viên có chuyên môn cao, hăng say với nghề, luôn tìm tòi khám phá hình thức dạy học mới nhằm nâng cao chất lượng dạy và học. Bản thân giáo 10
viên luôn có ý thức học hỏi để từng bước hoàn thiện nhiệm vụ được giao. 100% giáo viên được tập huấn đầy đủ nội dung chương trình theo CV 4040 Bộ GD&ĐT và tập huấn thiết kế bài dạy học trực tuyến. Trong những năm qua, đặc biệt năm học 2019-2020; 2012-2022, do ảnh hưởng của dịch Covid-19 nên việc ứng dụng CNTT trong thực hiện đổi mới phương pháp dạy học, các thầy cô đã thường xuyên khai thác và ứng dụng các phần mềm dạy học như: Powerpoint, Violet, Lecturemaker, eXe, A. Presenter,...để thiết kế bài giảng. Tuy nhiên không phải GV nào cũng khai thác và sử dụng hiệu quả các phần mềm dạy học do khả năng của cá nhân GV cũng như hoàn cảnh khách quan mang lại. Để tiến hành thực hiện đề tài, chúng tôi đã tiến hành điều tra khả năng ứng dụng CNTT và mức độ dạy học trực tuyến (nội dung ở bảng )trong suốt thời gian từ 2019 đến nay, kết quả đạt được như sau: Nội dung Số người Tỷ lệ(%) Thường xuyên tham gia dạy học trực tuyến 0 0 thỉnh thoảng tham gia dạy học trực tuyến 89 100 Kỹ năng sử dụng CNTT&TT rất tốt 20 22,47 Kỹ năng sử dụng CNTT&TT thành thạo 40 44,9 Kỹ năng sử dụng CNTT&TT chưa thành thạo 29 32,5 Không biết sử dụng CNTT&TT 0 0 - Về phía học sinh: + Các em được nghỉ trong một thời gian khá dài nên khi đi học trở lại nhiều em thấy chán học, uể oải, tư tưởng thiếu tập trung. + Kiến thức đã được học bị mai một dần, nên khi đi học trở lại, một số em trở nên thụ động, không muốn học tập. + Trong thời gian học online, các em chủ yếu học tập trên thiết bị điện tử như máy vi tính, điện thoại…nên đi học trở lại, các em cũng trở nên lười làm việc với sách vở, giấy bút, lười suy nghĩ hơn. + Nhiều em học sinh gia đình bố mẹ vì dịch nên mắc kẹt ở xa chưa về được nên bản thân vừa tự chăm lo cho mình, vừa chăm sóc người thân nên ảnh hưởng đến việc học tập. + Bản thân các em cũng có một số bị mắc kẹt ở xa không về kịp thời gian để tham gia học trực tiếp cùng các bạn. Vì vậy, việc học tập cũng bị ảnh hưởng…. - Về phía hội phụ huynh: Phụ huynh luôn sẵn sàng đồng hành và ủng hộ trong việc giáo dục học sinh bằng nhiều hình thức, trong đó có hình thức dạy học trực tuyến qua LMS. -Về cơ sở vật chất: + Được sự quan tâm, đầu tư kịp thời của địa phương và sự ủng hộ qua công tác xã hội hoá, những năm gần đây hệ thống cơ sở vật chất, trang thiết bị phục vụ công tác 11
giảng dạy của các nhà trường không ngừng được cải tạo, nâng cấp, bổ sung mới nhằm từng bước nâng cao chất lượng dạy học, phục vụ tốt cho việc dạy học. + Ban đại diện cha mẹ học sinh, phụ huynh học sinh quan tâm và đồng thuận cùng nhà trường trong việc thực hiện đồng bộ CSVC cho các cháu học tập trong giai đoạn dịch covid diễn biến phức tạp và cho chương trình GDPT 2018. Cơ sở vật chất, thiết bị dạy học ở trường THPT Diễn Châu 4 TT Tên thiết bị Số lượng Hiện trạng Mức độ sử dụng 1 Phòng học có ti vi 40 Sử dụng tốt Thường xuyên 2 Phòng máy vi tính 03 Sử dụng tốt Thường xuyên 3 Máy chiếu dự phòng 05 Sử dụng tốt Thường xuyên 4 Mạng internet cáp quang 04 Sử dụng tốt Thường xuyên 5 Bộ phát sóng Wifi 40 Sử dụng tốt Thường xuyên 6 Phòng thí nghiệm, thực hành 03 Sử dụng tốt Thường xuyên 7 Láp tốp cá nhân giáo viên 78 Sử dụng tốt Thường xuyên 8 Camera 20 Sử dụng tốt Thường xuyên 9 Phòng Lap 01 Sử dụng tốt Thường xuyên Rà soát danh sách, xây dựng kế hoạch dạy học, kịp thời đề xuất giải pháp tổ chức phù hợp với tình hình thực tế nhà trường và điều kiện phòng chống dịch bệnh Covid-19, đảm bảo không giáo viên nào không có phương tiện hoặc phương tiện không đảm bảo thực hiện quá trình dạy học trực tuyến -Về phía phụ huynh: Phụ huynh luôn sẵn sàng đồng hành và ủng hộ nhà trường về mặt chủ trương và tài chính trong việc giáo dục học sinh bằng nhiều hình thức, trong đó có hình thức dạy học trực tuyến qua LMS… 2. Những khó khăn, tồn tại + Số lượng máy tính và phòng máy tính còn ít nên đáp ứng đồng thời cho một khối lớp học sinh là không khả thi. + Một số máy tính đã lỗi thời có cấu hình thấp, chạy chậm, khó kết nối mạng đã gây mất thời gian cho HS học tập. + Do học sinh không được sử dụng Smartphone trong thời gian học tập tại trường nên tính chủ động học tập của HS bị hạn chế. - Khả năng ứng dụng công nghệ thông tin của GV chưa đồng đều, thiếu linh hoạt trong xử lý công nghệ… Tuy nhiên, thầy trò trường THPT Diễn Châu 4 đã dần thích nghi, khắc phục khó khăn và phụ huynh luôn đồng hành cùng con em mình trong quá trình học tập. Năng lực ứng dụng công nghệ thông tin (CNTT) của thầy, trò cũng tăng lên vượt bậc.Học sinh trong 12
quá trình học tương tác với thầy cô, các bạn tốt hơn, hiệu quả hơn. Tại trường, việc học trực tuyến được duy trì song song với học trực tiếp căn cứ diễn biến tình hình dịch. Các nhà trường thực hiện vừa dạy học vừa kiểm tra, đánh giá trực tuyến, đảm bảo chất lượng, yêu cầu theo Thông tư 09/TT-BGDĐT. Ngay từ đầu năm học 2019-2020, khi dịch COVID-19 bùng phát, trường đã sớm triển khai dạy học trực tuyến. Để triển khai hiệu quả, Ban giám hiệu trường chú trọng bồi dưỡng đội ngũ, tổ chức nhiều buổi tập huấn để nâng cao trình độ CNTT cho giáo viên như: tập huấn sử dụng LMS, chuyển đổi số, sử dụng Vn.edu... và cách tạo câu hỏi tương tác, đề thi thông minh... trên tracnghiemonline. Qua đó, nhiều thầy cô thành thạo sử dụng I-Spring Suite, Avina là phần mềm chuyên dụng để soạn bài giảng E-learning.Đến thời điểm này, thầy trò nhà trường đã sử dụng thành thạo các hệ thống quản lý dạy học và thi trực tuyến. Căn cứ từ thực tế đơn vị, trường thực hiện dạy trực tuyến trên Zoom và giao bài tập trên LMS. Từ kinh nghiệm dạy học trực tuyến thời gian qua cho thấy nếu tổ chức dạy học có tính hệ thống thì hiệu quả của việc học trực tuyến được nâng lên rất nhiều. Các thầy cô đã tiếp cận nhanh chóng với các nền tảng dạy học trực tuyến như Zoom, Google Meet… với ưu điểm đảm bảo việc dạy học diễn ra xuyên suốt, không để việc ngừng đến trường mà dừng việc học. 3. Các yếu tố ảnh hưởng đến dạy học tuyến cho học sinh trường THPT Diễn Châu 4, huyện Diễn Châu, Tỉnh Nghệ An Học tập trực tuyến là xu hướng học tập ngày càng phổ biến trong thời đại 4.0, đặc biệt trong bối cảnh dịch bệnh Covid-19 kéo dài như hiện nay.Với sự phát triển của mạng internet cùng các công nghệ kết nối và hiển thị, học tập trực tuyến ngày càng dễ dàng và mở ra cơ hội mới cho các cơ sở giáo dục. Trong thời gian phòng chống dịch Covid-19, lợi ích của mô hình học tập này đã thể hiện ngày càng rõ nét, giúp các trường tiếp tục duy trì hoạt động dạy học. Học tập trực tuyến giúp môi trường học tập không bị giới hạn về thời gian và không gian, đồng thời giúp chúng ta thực hiện có hiệu quả chương trình dạy học. Tính đến thời điểm hiện nay, Việt Nam đã trải qua 4 đợt bùng phát dịch bệnh Covid- 19 tại hầu hết các tỉnh, thành phố trên cả nước. Đại dịch Covid-19 không chỉ tác động mạnh mẽ đến các hoạt động kinh tế - xã hội, mà còn ảnh hưởng rất lớn đến hoạt động giáo dục ở Việt Nam nói chung, trường THPT Diễn Châu 4 nói riêng. Trong bối cảnh đó, nhằm phòng ngừa sự lây lan của dịch bệnh Covid-19, vừa duy trì chất lượng dạy học và hoàn thành chương trình đúng tiến độ, đảm bảo việc học tập của học sinh, nhiều trường học đã áp dụng việc dạy học bằng hình thức trực tuyến (online). Tuy nhiên, khi triển khai dạy và học trực tuyến, nhiều học sinh đã gặp không ít khó khăn trong quá trình thích nghi và tiếp nhận sự thay đổi đột ngột. Do đó, việc dạy học trực tuyến chịu ảnh hưởng của nhiều nhân tố. Cụ thể: 3.1.Công tác chỉ đạo và xây dựng kế hoạch: Triển khai dạy học trực tuyến, lãnh đạo nhà trường, đặc biệt hiệu trưởng đóng vai trò “đầu tàu”, quyết định phương án, kịch bản dạy học phù hợp với điều kiện thực tế từng trường. Hoạt động chuyên môn hiệu quả hay không, có phần quan trọng từ sự chỉ đạo, sắp xếp, điều tiết của lãnh đạo nhà trường. 13
Năm học 2019-2020 trường THPT Diễn Châu 4 có 1498 học sinh (36 lớp); Năm học 2021 - 2022, có (37 lớp). Tuy nhiên, do dịch Covid-19 diễn biến phức tạp, HS không thể đến trường, để bảo đảm công tác dạy học và hoàn thành chương trình năm học, nhà trường triển khai dạy học theo hình thức trực tuyến ở 3 khối lớp, đúng chủ trương và hướng dẫn chung của Sở GD&ĐT. Mọi kế hoạch hoạt động của nhà trường vì vậy đều phải thay đổi để phù hợp và thích ứng với thực tiễn. 3.2.Công nghệ . Giáo dục trực tuyến là hình thức giáo dục ứng dụng công nghệ thông tin để tạo ra một môi trường học tập, giảng dạy từ xa. Giáo dục trực tuyến không yêu cầu người học phải tới lớp học thực tế như phương pháp truyền thống.Vì vậy, nền tảng công nghệ tốt là yêu cầu hàng đầu của mô hình học tập mới này. Để dạy học trực tuyến thật sự có hiệu quả, người dùng cần biết tận dụng tối đa sức mạnh của công nghệ bằng cách: - Lựa chọn phần mềm phù hợp: Người dùng nên lựa chọn phần mềm học trực tuyến có bản quyền chính thức để đảm bảo tính ổn định và tính bảo - mật không cao. - Lựa chọn công cụ giảng dạy/học tập phù hợp: Các công cụ giảng dạy/học tập như máy tính, điện thoại thông minh, bảng, phấn, mô hình, biểu đồ, tranh, ảnh,… cần được sử dụng phù hợp trong từng tình huống dạy học cụ thể, để phục vụ tốt nhất cho quá trình dạy học trực tuyến. - Người dùng cần có khả năng sử dụng thành thạo máy tính: Sử dụng thành thạo máy tính sẽ giúp người dùng có thể ứng dụng được các công cụ hữu ích trong phần mềm và vận hành quá trình dạy học trực tuyến trơn tru và hiệu quả. So với dạy học truyền thống, dạy học trực tuyến có nhiều ưu, nhược điểm như: Ưu điểm: - Không cần tiếp xúc trực tiếp nên hạn chế được sự lây lan của dịch bệnh. - Không cần đến tận lớp học nên tiết kiệm được thời gian, công sức. - Học sinh có thể học tại nhà nên thoải mái hơn. - Học sinh có thể chủ động trong việc lựa chọn thời gian học tập. Nhược điểm: - Hạn chế sự tương tác, trao đổi giữa người dạy và người học. - Không thể đánh giá một cách sát sao mức độ hiểu bài của học sinh. - Kém hiệu quả đối với những học sinh thiếu sự chủ động, tự giác. - Ảnh hưởng bởi các yếu tố bên ngoài khác: Trang thiết bị học online (máy tính, máy tính bảng, điện thoại thông minh), mạng internet… Vì thế, những người tham gia vào quá trình dạy học trực tuyến, cần phát huy các ưu điểm và khắc phục các hạn chế này nhằm tăng chất lượng giảng và học. 3.3. Giáo viên Giáo viên được coi là chủ thể của quá trình dạy học. Vì thế, khi triển khai dạy học trực tuyến, giáo viên giữ vai trò rất quan trọng.Để dạy học trực tuyến hiệu quả, giáo viên cần có phương pháp truyền đạt tốt. - Phương pháp giảng dạy của giáo viên: + Soạn giáo án phù hợp với đặc điểm của học sinh từng khối, từng lớp: Nếu như dạy học trực tiếp phải chuẩn bị một thì dạy học trực tuyến giáo viên phải chuẩn bị gấp đôi. 14
Trong giáo án của mình, giáo viên cần dự tính được các tính huống xảy ra và điều chỉnh nội dung sao cho phù hợp với từng đối tượng học tập cụ thể. + Lồng ghép hình ảnh, video sinh động để minh họa cho bài học: Xây dựng bài học toàn chữ sẽ tạo cảm giác nhàm chán cho học sinh. Điều này có thể khiến học sinh bỏ lớp học trực tuyến hay không chú ý vào việc học tập. Vì thế, giáo viên cần thêm vào các hình ảnh, video sinh động vừa thu hút được học sinh vừa giúp các em hiểu bài nhanh hơn. + Khả năng truyền đạt, giọng nói: Đây là yếu tố quan trọng giúp “giữ chân” các em học sinh ở lớp học online. Vì thế, giáo viên cần khắc phục rào cản tâm lý, bỏ qua sự ngại ngần khi nói một mình và thực sự hướng đến học sinh như các em đang có trước mặt. Đồng thời, giáo viên phải nói năng lưu loát, rõ ràng, diễn đạt trôi chảy, giọng giảng trầm ấm, có nhấn nhá để thu hút học sinh. + Cách tương tác với học sinh: Giáo viên có thể tăng sự tương tác với học sinh bằng cách sử dụng các công cụ hỗ trợ như tính năng chat, nhắn tin, gửi âm thanh, bình luận… Ngoài ra, giáo viên có thể xem xét các chia sẻ trong nhóm, khuyến khích học sinh trao đổi qua email hoặc các hình thức khác. - Khả năngtận dụng sức mạnh của công nghệ vào giảng dạy: Sử dụng máy quay, hệ thống âm thanh, các công cụ trong phần mềm để tăng chất lượng bài học và tăng sự tương tác, tạo hứng thú cho học sinh. Như vậy: Để dạy học trực tuyến có hiệu quả, giáo viên cần có khả năng truyền đạt tốt và vận dụng tối ưu sức mạnh của công nghệ vào giảng dạy. 3.4. Sự hợp tác của học sinh Học sinh là chủ thể của hoạt động học, giữ vai trò rất lớn trong việc mang lại hiệu quả của dạy học trực tuyến. Để quá trình này diễn ra hiệu quả, học sinh cần: - Chủ động, nghiêm túc, hào hứng với việc học: Học sinh cần xác định rõ mục tiêu tham gia lớp học và hình thành thói quen tham gia đúng giờ, học tập trung, tự ghi chép. Học sinh có thể chủ động hỏi giáo viên thông qua các công cụ tương tác của phần mềm hoặc cách thức liên lạc khác để tăng hiệu quả tiếp thu kiến thức. - Các em cần tự tạo động lực và cảm hứng, tích cực, chủ động tham để quá trình học thêm hứng thú thì dạy học trực tuyến mới có hiệu quả cao. 3.5. Sự hợp tác của phụ huynh Không chỉ có học sinh mà phụ huynh cũng ảnh hưởng đến dạy học trực tuyến.Vì thế, các bậc phụ huynh nên hỗ trợ các em để quá trình này thực sự có hiệu quả hơn. - Cung cấp dụng cụ học tập cho con: Phụ huynh nên chuẩn bị cho con đầy đủ các dụng cụ như máy tính bàn hoặc laptop, ipad, điện thoại, lắp đặt mạng Internet để phục vụ cho việc học qua không gian “ảo”. Những dụng cụ này cần có chất lượng tốt để quá trình học tập trực tuyến của các con diễn ra trôi chảy, hiệu quả hơn. - Nhắc nhở con tham gia lớp học nghiêm túc: Học ở nhà nên thầy cô không quản lý được việc học của học sinh. Vì thế, bố mẹ cần chủ động nhắc nhở con học hành nghiêm túc, tập trung, đúng giờ và tích cực. 15
- Bố trí không gian học phù hợp cho con: Không gian học tập sẽ ảnh hưởng đến chất lượng buổi học và cảm hứng học tập của học sinh. Vì thế, bố mẹ cần lựa chọn không gian yên tĩnh, gọn gàng, có ánh sáng tốt để tạo điều kiện cho con học tập tốt nhất. Như vậy: Nếu có sự phối hợp hài hòa, nhịp nhàng giữa CNTT với giáo viên, học sinh và phụ huynh thì việc dạy học trực tuyến sẽ thực sự phát huy tác dụng, nhất là trong thời kỳ dịch bệnh Covid-19 như hiện nay. 4. Một số kinh nghiệm quản lý nhằm nâng cao hiệu quả công tác dạy học trực tuyến tại trường THPT Diễn Châu 4. 4.1. Nâng cao nhận thức và kỹ năng cho giáo viên , học sinh và phụ huynh để thích ứng với quá trình dạy học trong giai đoạn dịch Covid-19 diễn biến phức tạp. -Thứ nhất: Nâng cao nhận thức cho giáo viên, học sinh và phụ huynh để thích ứng với quá trình dạy học trong giai đoạn dịch Covid-19 diễn biến phức tạp. Đại dịch Covid-19 đã ảnh hưởng nghiêm trọng đến mọi mặt của đời sống kinh tế - xã hội trên toàn cầu, trong đó có lĩnh vực giáo dục. Hiện nay tâm lý cho rằng việc dạy và học trực tuyến chỉ là giải pháp tình thế, là hình thức dạy học trong thời gian dịch bệnh diễn ra là tâm lý chung của hầu như tất cả mọi thành phần xã hội. Trên thực tế,ngành giáo dục đã có nhiều điều chỉnh trong thời gian qua, nhưng cũng không thể phủ nhận chất lượng giáo dục bị ảnh hưởng nhiều bởi diễn biến phức tạp của đại dịch. Bên cạnh đó, một hệ quả không dễ nhìn thấy của dịch bệnh nhưng lại có thể gây nên những tác động lâu dài là tâm lý của đội ngũ nhà giáo và học sinh. Giáo viên là những người vất vả nhất với những áp lực vô hình khi dạy học trên các nền tảng trực tuyến. Thời lượng chương trình dạy học online đã được giảm tải hơn rất nhiều so với học trực tiếp nhưng phải dạy học trong một không gian hoàn toàn khác với không gian truyền thống trước đây khiến cho nhiều GV lo lắng: có nhiều vấn đề mới nảy sinh khi dạy học trực tuyến khiến GV phải thay đổi phương thức giảng dạy, như duy trì kỷ luật lớp thông qua màn hình; “chật vật” với công nghệ, các ứng dụng mới như Zoom, Google Meet hay MS Teams… Đặc biệt để soạn được bài giảng trực tuyến, phải đầu tư nhiều thời gian hơn so với dạy trực tiếp. Với nhiều GV lớn tuổi vốn gắn bó với chiếc bảng đen, việc làm quen với dạy học qua máy tính là rất khó khăn. Để ứng phó với đại dịch, BGH trường THPT Diễn Châu 4 đã thực hiện những giải pháp phù hợp dựa trên văn bản ban hành của cấp trên (Thông tư 09 BGD&ĐT; văn bản Sở GD&ĐT)…với bối cảnh thực tế cũng như với xu thế phát triển của thời đại chuyển đổi số.Hoàn thiện các chủ trương, xây dựng kế hoạch ngay từ đầu năm học ; Tích cực tuyên truyền, phổ biến trên các phương tiện truyền thông những nội dung quan trọng của Thông tư số 09/2021/TT-BGDĐT để Thông tư được triển khai đồng bộ trong các cơ sở giáo dục, đào tạo trong cả nước, đặc biệt là trong bối cảnh tình hình dịch bệnh Covid-19 còn diễn biến phức tạp và Cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 vẫn diễn ra mạnh mẽ trên toàn cầu. Phải khẳng định và thừa nhận với toàn thể giáo viên rằng: chính thức hình thức dạy - học trực tuyến và các kết quả của quá trình dạy - học trực tuyến là hình thức, kết quả của đào tạo chính thống, có sự ổn định, chất lượng, lâu dài. 16