Sáng kiến kinh nghiệm Tiểu học: Các biện pháp nhằm nâng cao chất lượng dạy học trực tuyến

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: DOC | Số trang:44

Thêm vào BST

Báo xấu

11
lượt xem 3
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích nghiên cứu sáng kiến "Các biện pháp nhằm nâng cao chất lượng dạy học trực tuyến" nhằm khảo sát thực trạng triển khai dạy học trực tuyến tại trường Tiểu học Ngũ Hiệp; Đề xuất một số biện pháp nhằm nâng cao chất lượng dạy học trực tuyến trong nhà trường.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Sáng kiến kinh nghiệm Tiểu học: Các biện pháp nhằm nâng cao chất lượng dạy học trực tuyến

PHÒNG GIÁO DỤC & ĐÀO TẠO HUYỆN THANH TRÌ TRƯỜNG TIỂU HỌC NGŨ HIỆP SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM CÁC BIỆN PHÁP NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG DẠY HỌC TRỰC TUYẾN Lĩnh vực: Lĩnh vực khác Cấp học: Tiểu học Tác giả: Nguyễn Thùy Linh Đơn vị công tác: Trường Tiểu học Ngũ Hiệp Chức vụ: Giáo viên Năm học: 2021-2022
MỤC LỤC I. LÍ DO CHỌN ĐỀ TÀI:....................................................................................................... 1 II. MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU: Nghiên cứu đề tài nhằm:.....................................................1 III. NHIỆM VỤ NGHIÊN CỨU:............................................................................................2 IV. ĐỐI TƯỢNG, PHẠM VI NGHIÊN CỨU:...................................................................... 2 V. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU:.....................................................................................2 GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ..............................................................................................................3 I. CƠ SỞ LÍ LUẬN:................................................................................................................3 II. CƠ SỞ THỰC TIỄN:.........................................................................................................6 III. MỘT SỐ BIỆN PHÁP NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG DẠY HỌC TRỰC TUYẾN ................................................................................................................................ 11 KẾT QUẢ................................................................................................................................. 36 KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ........................................................................................... 37 I. KẾT LUẬN....................................................................................................................... 38 II. BÀI HỌC KINH NGHIỆM:.............................................................................................38 III. NHỮNG KHUYẾN NGHỊ.............................................................................................39
1 ĐẶT VẤN ĐỀ I. LÍ DO CHỌN ĐỀ TÀI: Với sự phát triển mạnh mẽ của công nghệ thông tin, việc học trực tuyến (online) có thể diễn ra một cách dễ dàng. Chỉ cần phương tiện là chiếc máy tính, điện thoại thông minh hay máy tính bảng có kết nối mạng Internet là giáo viên có thể tự xây dựng các công cụ học trực tuyến cho học sinh của mình. Học trực tuyến có các ưu điểm nổi bật như: Linh động thời gian và không gian học tập, tiết kiệm chi phí, không hạn chế số lượng học sinh, khoảng cách địa lý… Thời lượng giảng dạy cho một tiết học chỉ vừa đủ để giáo viên có thể vừa hình thành kiến thức mới và thực hành làm một số bài tập theo yêu cầu của Bộ giáo dục nên không đủ thời gian để giáo viên có thể giảng dạy chuyên sâu hay có thể vận dụng một số ứng dụng công nghệ thông tin với nhiều ưu điểm vượt trội vào một tiết giảng dạy trực tiếp. Vì vậy, việc cung cấp cho các em một công cụ học tập trực tuyến để có thể học ở bất cứ đâu, bất cứ thời điểm nào là rất cần thiết và hữu ích. Đặc biệt hiện nay, đã có rất nhiều phần mềm cũng như website cho phép làm và chấm bài trực tuyến. Năm học 2021 - 2022, do đại dịch Covid -19 SARS CoV-2 trở lại và diễn biến phức tạp khiến cho học sinh toàn thành phố Hà Nội cũng như học sinh trên địa bàn huyện Thanh Trì phải nghỉ học. Cả nước cùng nhau thực hiện các giải pháp cấp bách phòng, chống dịch trong đó có đề án tham mưu, đề xuất cho học sinh trong địa bàn nghỉ học nhưng vẫn phải đảm bảo chương trình học tập. Với tinh thần “Tạm dừng đến trường nhưng không dừng việc học”, Ban giám hiệu trường Tiểu học Ngũ Hiệp - Ngôi trường với mô hình định hướng chất lượng cao, nơi tôi công tác đã triển khai các phương thức dạy học trực tuyến cho toàn bộ giáo viên trong trường. Nhận thấy đây chính là cơ hội để tôi ứng dụng công nghệ thông tin vào bài giảng và tự mình tìm ra các giải pháp hữu hiệu để học sinh có được những giờ học online chất lượng và thực sự hiệu quả. Chính những lý do trên đã thôi thúc tôi mạnh dạn đi sâu nghiên cứu đề tài "Các biện pháp nhằm nâng cao chất lượng dạy học trực tuyến” để xây dựng cách thức dạy học trực tuyến sao cho tốt nhất, áp dụng cho việc học online sau này. II. MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU: Nghiên cứu đề tài nhằm: 1. Khảo sát thực trạng triển khai dạy học trực tuyến tại trường Tiểu học Ngũ Hiệp. 2. Đề xuất một số biện pháp nhằm nâng cao chất lượng dạy học trực tuyến trong nhà trường.
2 III. NHIỆM VỤ NGHIÊN CỨU: 1. Tìm hiểu các phần mềm ứng dụng vào việc dạy học trực tuyến. 2. Tìm hiểu thực trạng dạy học trực tuyến tại trường và nguyên nhân của thực trạng đó. 3. Đề xuất một số biện pháp nhằm nâng cao chất lượng dạy học trực tuyến. IV. ĐỐI TƯỢNG, PHẠM VI NGHIÊN CỨU: 1. Đối tượng nghiên cứu: Ứng dụng công nghệ thông tin, phần mềm vào dạy học trực tuyến. 2. Phạm vi nghiên cứu: Ứng dụng công nghệ thông tin, phần mềm, công cụ hỗ trợ dạy học vào việc chuẩn bị, thiết kế và thực hiện các bài giảng trực tuyến. 3. Thời gian triển khai đề tài: Trong năm học 2021 – 2022. V. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU: 1. Phương pháp khảo sát, điều tra, thống kê, đối chiếu. 2. Phương pháp phân tích, tổng hợp, khái quát qua các con số, số liệu đã thống kê. 3. Phương pháp trao đổi với đồng nghiệp có kinh nghiệm trong việc dạy học trực tuyến tại nơi công tác. 4. Phương pháp nghiên cứu tài liệu có liên quan đến đề tài.
3 GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ I. CƠ SỞ LÍ LUẬN: Nhờ sự kết hợp giữa máy tính cá nhân, điện thoại thông minh, các công cụ hỗ trợ dạy học trực tuyến và hơn cả là sự phổ biến của mạng Internet, các gói cước tốc độ cao của mạng viễn thông… cho phép nhiều người cùng kết nối và chia sẻ dữ liệu với chi phí hòa mạng thấp. Tiếp theo là sự xuất hiện của các phần mềm hỗ trợ dạy học trực tuyến đạt chuẩn và việc ứng dụng công nghệ thông tin đã tạo cơ hội cho nhà trường, giáo viên, phụ huynh, học sinh cùng kết nối để học tập và theo dõi chất lượng của việc học trực tuyến một các dễ dàng. Tất cả các yếu tố đó là nền tảng hình thành và phát triển hệ thống học tập trực tuyến. Trước đây, việc dạy học trực tuyến phải phụ thuộc vào truyền thông đa phương tiện, liên lạc điện tử, mạng lưới tivi được phủ sóng trên phạm vi rộng giúp người học có thể ngồi học ở mọi địa điểm khác nhau. Trở ngại của phương thức này là người học phải sẵn sàng học vào giờ phát sóng. Nhưng hiện nay, với mạng Internet và các công nghệ web phát triển kéo theo phần mềm, công cụ hỗ trợ dạy học trực tuyến bùng nổ, đặc biệt là sự xuất hiện của bài giảng E- Learning giúp cho môi trường dạy học thay đổi so với lớp học truyền thống. Trên phạm vi toàn cầu hiện nay, có nhiều công ty lớn đầu tư, phát triển phần mềm với hệ thống dạy học trực tuyến như Blackboard ,Gennie, Atutor, Google Classroom, Skype, TrueConf, Zoom…. được nhiều trường học trên thế giới đã và đang sử dụng để dạy học trực tuyến. Còn ở Việt Nam, việc dạy học trực tuyến bắt đầu xuất hiện rõ nét cách đây gần 20 năm. Tiền thân của nó là dạy học từ xa do Đài tiếng nói Việt Nam thực hiện qua các chương trình phát thanh dạy tiếng Việt, tiếng nước ngoài…. Hình thức này mới nghe chỉ là chương trình phát thanh nhưng dưới góc độ giáo dục và đào tạo thì đây chính là hình thức dạy học mới được thực hiện trên môi trường công nghệ truyền thông. Vô hình chung đã trở thành một hình thức dạy học giúp hàng triệu người dân Việt Nam cũng như học sinh được nâng cao dân trí. Cùng với tốc độ phát triển chóng mặt của công nghệ thông tin tại Việt nam thì hình thức dạy học trực tuyến cũng đã phát triển mạnh mẽ. Cụ thể là chương trình dạy học ôn đại học, học ngoại ngữ…trên sóng VTV2 của Đài truyền hình Việt Nam hay các trang dạy học trực tuyến qua mạng Internet tại các địa chỉ website: http://vuihoc.vn; http://hocmai.vn … Đến nay, nhiều cơ sở đào tạo đã xây dựng Website và cung cấp học tập trực tuyến cho học sinh cấp học như: 1. http://tuyensinh247.com
4 2. http://vinschool.edu.vn 3. http://cunghoc.vn 4. http://hoctainha.vn 5. http://luyenthi123.com Có thể thấy, song song với hình thức dạy học truyền thống thì dạy học trực tuyến đã và đang khẳng định vị trí trong hệ thống giáo dục bởi những ưu điểm vượt trội như tiết kiệm thời gian, chi phí đào tạo, người học được học mọi lúc mọi nơi. Chính những ưu điểm đó mà ngày 11/8/2020, Bộ giáo dục và Đào đã công bố dự thảo Thông tư ban hành quy định quản lí tổ chức dạy học trực tuyến. Dự thảo được xây dựng trong bối cảnh thế giới, khu vực và trong nước đang ngày một chú trọng ứng dụng công nghệ thông tin trong tổ chức dạy học. Dự thảo này góp phần đổi mới phương pháp dạy học, kiểm tra đánh giá, nâng cao chất lượng giáo dục và hướng đến thúc đẩy chuyển đổi số trong Giáo dục và Đào tạo. Theo vụ trưởng Vụ Giáo dục Tiểu học Thái Văn Tài, khi xây dựng dự thảo thông tư, Bộ giáo dục và Đào tạo đã xác định mục đích của việc dạy học trực tuyến là để mở rộng cơ hội tiếp cận giáo dục cho học sinh, đặc biệt là khi các em không thể đến trường vì lí do khách quan. Phương thức này còn bổ trợ cho việc dạy học trực tiếp trên lớp, nâng cao hiệu quả công tác dạy học. Từ đó nâng cao chất lượng giáo dục, khuyến khích sự sáng tạo của giáo viên và học sinh. Tuy nhiên, dạy học trực tuyến vẫn còn nhiều vướng mắc, đặc biệt là khi bùng phát dịch bệnh Corona khiến cho thế giới nói chung cũng như Việt Nam nói riêng phải tạm dừng đến trường và học trực tuyến tại nhà. 1. Một số trở ngại khi dạy học trực tuyến. Khảo sát từ phía nhà trường: Việc triển khai dạy học trực tuyến cần có sự nỗ lực và chi phí lớn. Mặt khác, nó còn phụ thuộc vào công nghệ thông tin và truyền thông. Khảo sát từ phía giáo viên: Do đã quen với phương pháp học tập truyền thống nên một số giáo viên sẽ gặp một số khó khăn về cách học tập và giảng dạy. Ngoài ra, các giáo viên lớn tuổi còn gặp khó khăn trong việc tiếp cận công nghệ mới bởi dạy học trực tuyến là môi trường học tập phân tán nên mối liên hệ giữa giáo viên và học sinh bị hạn chế cũng làm ảnh hưởng tiêu cực đến kết quả học tập của học sinh. Do đó, học sinh cần phải tập trung và nỗ lực hết mình khi tham gia lớp học để có kết quả tốt. Giáo viên phải mất rất nhiều thời gian và công sức để soạn bài, thu thập tài liệu giảng dạy, tham khảo các công cụ hỗ trợ cho việc học trực tuyến. Khảo sát về phía phụ huynh: Do tính chất công việc và hoàn cảnh cụ thể
5 nên nhiều gia đình không có công cụ hỗ trợ học tập như máy tính, điện thoại thông minh và nhiều phụ huynh chưa được va chạm với công nghệ mới nên còn hạn chế nhất định về những ưu điểm của việc học trực tuyến. 2. Yêu cầu cần thiết để triển khai việc dạy học trực tuyến có hiệu quả Mặc dù việc triển khai dạy học trực tuyến còn gặp nhiều khó khăn nhưng vẫn dễ dàng nhận thấy một số ưu điểm vượt trội như: a. Đối với nội dung học tập - Hỗ trợ các đối tượng học tập theo yêu cầu. - Nội dung học tập được cập nhật thường xuyên, phân phối dễ dàng, nhanh chóng giúp học sinh tiếp thu bài học được nâng lên vượt bậc vì học sinh được làm việc với những công cụ, phần mềm hỗ trợ học tập tốt nhất, tiện lợi nhất. b. Đối với học sinh Dạy học trực tuyến hỗ trợ học tập theo khả năng cá nhân, theo thời gian biểu tự lập nên học sinh có thể lựa chọn phương pháp học tập phù hợp với riêng mình. Học sinh có thể chủ động thay đổi tốc độ học tập phù hợp với bản thân, giảm căng thẳng và tăng hiệu quả học tập qua các trò chơi học tập. Bên cạnh đó, khả năng tương tác, trao đổi nhiều với giáo viên và các bạn cũng giúp việc học tập có hiệu quả hơn. c. Đối với giáo viên - Dạy học trực tuyến cho phép dữ liệu tự động được lưu trên máy. Giáo viên có thể đánh giá học sinh thông qua cách trả lời câu hỏi, kiểm tra hay bảng xếp hạng qua trò chơi học tập. - Giáo viên chỉ cần xây dựng bài giảng một lần và sử dụng trong nhiều năm. Đồng thời, bản thân được tiếp cận với những phần mềm mới và được ứng dụng công nghệ thông tin vào dạy học. Cụ thể như: Biết sử dụng phần mềm trình diễn Microsoft PowerPoint. Biết cách truy cập Internet. Có khả năng sử dụng các phần mềm hỗ trợ như: Camtasia Studio, iMindMap, Adobe Presenter… Biết sử dụng công cụ dạy học trực tuyến để tạo trò chơi học tập như: Quizizz; Kahoot; Tương tác với học sinh qua phần mềm Wheel of name hay đánh giá, kiểm tra qua phần mềm Azota… Ngoài kiến thức căn bản về vi tính, sử dụng thành thạo phần mềm trình chiếu cũng như các phần mềm hỗ trợ, giáo viên cần phải có niềm đam mê thật sự với công việc thiết kế dạy học trực tuyến. Luôn sáng tạo, chăm chỉ để tìm tư liệu từ nhiều nguồn.
6 3. Một số khái niệm cơ bản: - Học tập trực tuyến: Theo Từ điển Bách khoa toàn thư ( Wikipedia) thì học tập trực tuyến E-learning là phương thức học ảo thông qua một máy vi tính nối mạng đối với một máy chủ ở nơi khác có lưu giữ sẵn bài giảng điện tử và phần mềm cần thiết để có thể hỏi/yêu cầu/ra đề cho học sinh học trực tuyến từ xa. Giáo viên có thể truyền tải hình ảnh và âm thanh qua đường truyền băng thông rộng hoặc kết nối không dây (WiFi, WiMAX), mạng nội bộ (LAN). Để tạo được bài giảng trực tuyến, cần có phần mềm hỗ trợ Adobe Presenter. - Giáo án điện tử: Là bản thiết kế cụ thể toàn bộ kế hoạch hoạt động dạy học của giáo viên trên giờ lên lớp, toàn bộ hoạt động dạy học đó đã được số hóa một cách chi tiết, có cấu trúc chặt chẽ và logic được quy định bởi cấu trúc của bài học. - Bài giảng điện tử: Là một hình thức tổ chức bài lên lớp mà ở đó toàn bộ kế hoạch hoạt động dạy học đều được chương trình hóa do giáo viên điều khiển thông qua môi trường Multimedia do máy vi tính tạo ra. Cũng có thể hiểu bài giảng điện tử là những tệp tin có chức năng truyền tải nội dung giáo dục đến học sinh, chẳng hạn tệp PowerPoint. - Lớp học ảo, phòng học ảo: Là môi trường mô phỏng lớp học truyền thống nhờ ứng dụng công nghệ thông tin và truyền thông. - Microsoft PowerPoint là công cụ tạo bài giảng trình chiếu giúp học sinh quan sát và dễ dàng nhận biết, tìm hiểu được những vấn đề mà giáo viên truyền đạt. - Phần mềm Camtasia Studio là ứng dụng quay phim, ghi lại các video trên màn hình. Đồng thời giúp người dùng tạo video từ ảnh bằng nhiều hiệu ứng đẹp và độc đáo. II. CƠ SỞ THỰC TIỄN: 1. Hoạt động dạy học trực tuyến 1.1. Đặc điểm của dạy học trực tuyến - Dựa trên công nghệ thông tin, công nghệ mạng, kĩ thuật mô phỏng…. tạo môi trường học tập linh hoạt về thời gian, không gian tổ chức. - Dạy học trực tuyến bổ sung rất tốt cho phương pháp học truyền thống do dạy học trực tuyến có tính tương tác cao dựa trên Multimedia ( phương pháp nghe – nhìn), tạo điều kiện cho người học trao đổi thông tin một cách dễ dàng cũng như đưa ra nội dung học tập phù hợp với từng đối tượng. - Dạy học trực tuyến trở thành xu thế tất yếu của nền kinh tế tri thức. 1.2. Vai trò của dạy học trực tuyến Dạy học trực tuyến ngày càng trở nên quan trọng và đang dần làm thay đổi
7 mô hình học tập, cách thức tiếp cận tri thức của nhiều đối tượng. Nó đang làm cho việc học tập trở nên thú vị hơn, hấp dẫn hơn và thuyết phục hơn. Một số vai trò của dạy học trực tuyến được kể ra như: a. Môi trường dạy học mọi lúc mọi nơi Dạy học trực tuyến cung cấp linh hoạt về thời gian, địa điểm cho cả người dạy và người học. Tự chủ động lựa chọn thiết bị kỹ thuật được kết nối với hệ thống trực tuyến để người học được trao đổi với người dạy bất cứ thời gian nào miễn là có máy tính kết nối hệ thống. Do tính linh hoạt này nên người học không phải đi quãng đường xa tới địa điểm nhất định. Như vậy, dạy học trực tuyến đã xóa được ranh giới địa lý, ràng buộc thời gian để mang giáo dục đến với mọi người. b. Môi trường dạy học đa phương tiện Xét về mặt nội dung của hoạt động dạy học trực tuyến: Bài giảng bao gồm văn bản, âm thanh, video và một số dạng tương tác khác. Bài giảng được lồng ghép âm thanh, hình ảnh… để bài học trở nên sinh động và lôi cuốn. c. Người học chủ động học tập Người học được chủ động tìm tòi, khám phá tri thức. Chủ động ghi chép những kiến thức trọng tâm, học lý thuyết kết hợp với thực hành, dễ dàng nắm được toàn bộ nội dung của một tiết học. Nắm bắt được các phần phải hoàn thành và đã hoàn thành để có định hướng học tập tiếp theo qua việc thu âm bài học trực tuyến. 1.3. Những yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả học tập trực tuyến a. Yếu tố công nghệ: Nếu không đảm bảo chất lượng hệ thống máy tính, hệ thống mạng, phần mềm… thì dạy học trực tuyến không tổ chức được. Sự cố mất điện, nghẽn mạng hay lỗi phần mềm cũng ảnh hưởng đến tiến độ, chất lượng của buổi học. b. Yếu tố xây dựng nội dung bài học: Việc số hóa các tài liệu liên quan đến nội dung giảng dạy bao gồm: Xây dựng các trang text, hình ảnh, các đoạn phim (video clip), xây dựng đoạn âm thanh (audio clip), phát triển Multimedia (Kết hợp truyền thông đa phương tiện), xây dựng modul kiểm tra (Các câu hỏi dạng trắc nghiệm, bài viết…) là một thách thức đối với giáo viên, đòi hỏi nhiều hơn về thời gian, kinh nghiệm. c. Yếu tố thời gian: Giáo viên phải chủ động sắp xếp thời gian hợp lý và ổn thỏa bởi khác với giảng dạy truyền thống, dạy học trực tuyến tốn thời gian hơn rất nhiều. Giáo viên luôn phải hỗ trợ học sinh trong suốt quá trình học tập để giải đáp mọi thắc mắc của học sinh. Đồng thời học sinh cũng không thể ngồi học 24/24 với giáo
8 viên hoặc đủ 100% số lượng mỗi ngày. Đó là áp lực rất lớn đối với giáo viên. d. Yếu tố kiểm tra và đánh giá kết quả học tập: Việc theo dõi và đánh giá sự tiến bộ của học sinh với việc học trực tuyến khó hơn rất nhiều so với việc dạy trực tiếp. Sự hạn chế của công nghệ sử dụng trong quá trình học tập chính là ở chỗ: Chúng khiến cho người dạy khó giám sát người học hơn. Do đó, việc đánh giá học sinh sẽ khó đảm bảo hơn. e. Yếu tố ứng dụng: Theo phương pháp truyền thống thì môi trường học tập là lớp học, người giáo viên và học sinh sẽ giao tiếp “ face to face” tức là “ mặt đối mặt” trong suốt quá trình học tập. Còn giảng dạy trực tuyến thì môi trường giảng dạy là Internet, học sinh và giáo viên giao tiếp qua Internet bằng cách sử dụng phương tiện công nghệ thông tin. Vì vậy, vai trò của giáo viên có sự thay đổi so với phương pháp truyền thống. Từ sự thay đổi này dẫn tới việc áp dụng dạy học trực tuyến đối với môn học nào? Mức độ nào? Là câu hỏi được đặt ra. 2. Thực trạng của việc đáp ứng yêu cầu dạy học trực tuyến ở trường Tiểu học Ngũ Hiệp a. Thuận lợi: Được sự quan tâm, huy động nguồn lực xây dựng cơ sở vật chất, đổi mới mạnh mẽ công tác quản lý, phương pháp dạy học, bồi dưỡng học sinh cũng như không ngừng nâng cao chất lượng nhà giáo nên trường Tiểu học Ngũ Hiệp trở thành một trong những điểm sáng trong công tác giáo dục ở Thủ đô Hà Nội. Trường có đội ngũ cán bộ, giáo viên, nhân viên không chỉ chuyên môn giỏi, thành tích suất sắc, đạt các danh hiệu giáo viên dạy giỏi cấp huyện,… mà hơn thế các thầy cô đều là những giáo viên có tâm huyết với nghề, hết lòng vì các em học sinh, những chủ nhân tương lai của đất nước. Nhà trường đã không ngừng đầu tư bài bản trang thiết bị đầy đủ: Máy móc, trang thiết bị dạy học. Các phòng đều đảm bảo về các điều kiện cho học sinh học tập như ánh sáng, quạt mát, điều hòa…. Dưới sự quan tâm và chỉ đạo sát sao của Ban giám hiệu nhà trường, trường đã tổ chức, hướng dẫn cho toàn thể cán bộ giáo viên, nhân viên trong trường cách sử dụng, thao tác trên hệ thống phần mềm dạy học trực tuyến. Tại cuộc họp, rất nhiều giáo viên của trường đã đưa ra các giải pháp dạy học trực tuyến như: Khung giờ học; Sử dụng phần mềm, công cụ hỗ trợ dạy học trực tuyến trên website: https://quizizz.com; https://azota.vn Tổ chức và xây dựng các đề tài nghiên cứu về dạy học trực tuyến E- learning. Giao nhiệm vụ cho từng cá nhân và nhóm giáo viên tìm hiểu, tham gia cuộc thi thiết kế bài giảng điện tử E-learning để hỗ trợ và áp dụng vào việc dạy
9 học trực tuyến. Ban giám hiệu nhà trường đã xây dựng và áp dụng các quy định, quy chế đánh giá ý thức tham gia học tập của giáo viên và học sinh. Luôn động viên và khen thưởng đối với giáo viên và học sinh có những ý tưởng hay, tích cực tham gia dạy và học trực tuyến. b. Khó khăn Mặc dù trường tôi có nhiều ưu điểm vượt trội để đáp ứng việc triển khai dạy học trực tuyến nhưng vẫn còn một số tồn tại sau: - Đa số giáo viên vẫn sử dụng phương pháp dạy học truyền thống trong suốt quá trình học tập nên không phù hợp với giảng dạy trực tuyến. - Việc số hóa các tài liệu liên quan đến nội dung giảng dạy bao gồm: Xây dựng các trang text, hình ảnh, các đoạn phim (video clip), xây dựng đoạn âm thanh (audio clip), phát triển Multimedia (Kết hợp truyền thông đa phương tiện), xây dựng modul kiểm tra (Các câu hỏi dạng trắc nghiệm, bài viết…) khiến giáo viên ngại thay đổi phương pháp giảng dạy. c. Nguyên nhân tồn tại Nguyên nhân của tồn tại trên là do: * Về phía giáo viên: Do trường cũng có nhiều giáo viên lớn tuổi và hợp đồng giảng dạy nên việc ứng dụng công nghệ thông tin của mỗi giáo viên vào các tiết học trực tuyến cũng không giống nhau. * Về phía phụ huynh: Đa số phụ huynh trên địa bàn là công nhân nhà máy hoặc kinh doanh tự do va nông dân. Mặc dù có điều kiện để tạo môi trường học tập tốt nhất cho con em nhưng việc quản lý thời gian học tập chưa thật sự sát sao. * Về phía học sinh: 100% các em học sinh đều đã sử dụng thành thạo máy vi tính. Biết tự tìm hiểu bài học qua mạng Internet hay qua các phần mềm học tập bởi các em được học môn Tin học từ lớp 3. Tuy nhiên, các em chưa có điều điện để được ứng dụng công nghệ thông tin vào học trực tuyến. 3. Điều tra, khảo sát thực trạng về dạy học trực tuyến tại trường Tiểu học Ngũ Hiệp Sau khi nắm bắt được thực trạng để dạy học trực tuyến tại trường Tiểu học Ngũ Hiệp, tôi bắt tay vào điều tra, khảo sát thực trạng dạy và học trực tuyến của học sinh nhằm mục đích thu thập và phân tích thông tin thu được để lập kế hoạch dạy học cho phù hợp với đối tượng của học sinh lớp tôi. Cụ thể là khảo sát, điều tra đối với phụ huynh học sinh khối 5 đã tham gia lớp học trực tuyến như sau: PHIẾU ĐIỀU TRA
10 (Dành phụ huynh học sinh trường Tiểu học Ngũ Hiệp) A. THÔNG TIN CHUNG Họ và tên:……………………… Giới tính:…………………… Phụ huynh học sinh:………………Lớp: ……………................ Điện thoại:……………………………………………………… Email:…………………………………………………………... B. Hãy đánh dấu x vào ô tương ứng với sự lựa chọn của mình: TT TIÊU CHÍ Rất Tốt Chưa tốt tốt 1 Kế hoạch dạy học trực tuyến được thông báo đầy đủ tới từng đối tượng tham gia 2 Các bài giảng trên dạy học trực tuyến đưa ra mục tiêu môn học, bài học rõ ràng. 3 Nội dung bài học phù hợp với hình thức dạy học trực tuyến. 4 Thường xuyên đánh giá kết quả học tập 5 Tất cả học sinh đều có thể tra cứu hồ sơ học tập của mình 6 Chất lượng đường truyền internet phục vụ cho học tập trực tuyến 7 Trang bị đầy đủ phương tiện hỗ trợ học tập trực tuyến 8 Thời gian dành cho việc học trực tuyến 9 Phương pháp dạy và học trực tuyến 10 Giải đáp mọi thắc mắc về vấn đề dạy và học trực tuyến Kết quả: Số phiếu phát ra 138 Số phiếu thu về 132 Số phiếu không hợp lệ 6 phiếu Số phiếu hợp lệ 132 ( Đạt 95,6%) Tổng hợp số liệu kết quả điều tra, khảo sát Câu hỏi Rất tốt Tốt Chưa tốt Số lượng Tỷ lệ Số lượng Tỷ lệ Số lượng Tỷ lệ Câu 1 66 50% 45 34% 21 16% Câu 2 15 11,4% 17 12,9% 100 75,7% Câu 3 7 5,3% 97 73,4% 35 21,3%
11 Câu 4 7 5,3% 102 77,2% 23 17,5% Câu 5 2 1,5% 15 11,4% 115 87,1% Câu 6 125 94,6% 5 3,9% 2 1,5% Câu 7 24 18,2% 108 81,8% 0 0% Câu 8 95 72% 37 28% 0 0% Câu 9 26 19,8% 18 13.6% 88 66,6% Câu 10 2 1,5% 69 34,4% 61 64,1% Hình 1: Bảng kết quả điều tra khảo sát về thực trạng dạy học trực tuyến Qua việc khảo sát thực trạng dạy học trực tuyến tại trường Tiểu học Ngũ Hiệp, tôi nhận thấy sự hài lòng của phụ huynh về việc áp dụng mô hình dạy học trực tuyến của năm học cũ chưa được chú trọng và quan tâm. Khi được hỏi về những bất cập hay khó khăn khi triển khai dạy học trực tuyến của năm học cũ thì có rất ít phụ huynh phản ánh do chất lượng đường truyền, tỷ lệ này chỉ chiếm 1,5%; Máy tính phục vụ cho việc học tập chiếm 0% nhưng tỷ lệ phản ánh về phương pháp dạy học trực tuyến chưa tốt, có số lượng rất lớn, chiếm 66,6%. Tỷ lệ này phản ánh việc chất lượng học tập trực tuyến không chịu nhiều ảnh hưởng từ yếu tố công nghệ mà chủ yếu là do phương pháp dạy học trực tuyến chưa hiệu quả. Từ kết quả điều tra, khảo sát trên mà tôi có được những thông tin quan trọng về thực trạng dạy học trực tuyến của các em. Kết quả điều tra này sẽ giúp tôi đánh giá khách quan và trung thực nên tôi mạnh dạn đề xuất các biện pháp dạy học trực tuyến nhằm nâng cao chất lượng dạy học tại trường Tiểu học Ngũ Hiệp. III. MỘT SỐ BIỆN PHÁP NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG DẠY HỌC TRỰC TUYẾN Dựa trên thực trạng của việc đáp ứng dạy học trực tuyến tại trường Tiểu học Ngũ Hiệp và thực tế áp dụng các phần mềm dạy học trực tuyến của bản thân tôi, tôi mạnh dạn đưa ra một số biện pháp để nâng cao chất lượng dạy học trực tuyến như sau: 1. Biện pháp 1: Ứng dụng phần mềm Zoom vào dạy học trực tuyến Qua ứng dụng Google, tôi biết đến rất nhiều các phần mềm hỗ trợ dạy học trực tuyến như: Hangouts, Zoom, Skype, Microsoft Team, Google Classroom, Zavi… Trước nhiều lựa chọn để dạy học trực tuyến, tôi tự cài tất cả các ứng dụng
12 trên các hãng điện thoại khác nhau như Iphone; Oppo; Samsung… nhằm mục đích thử nghiệm. Cuối cùng, tôi nhận thấy ứng dụng học trực tuyến Zoom hiện tại là phù hợp nhất với đối tượng lớp tôi vì trước đây, học sinh đã được hướng dẫn khi đại dịch Covid diễn ra năm 2019, buộc các em phải học online. Thông thường, trước mỗi tiết học trực tuyến, giáo viên sẽ phải dành thời gian để ổn định lớp học. Còn với bản thân tôi cũng như các giáo viên khác, năm học này đã được nhà trường cung cấp mai đuôi @hanoi.edu nên vào zoom không bị giới hạn thời gian nữa. Vậy là tôi đã có được tài khoản của riêng tôi để có thể thỏa sức sáng tạo trong một tiết học trực tuyến mà không lo nghẽn đường truyền hay bị thoát ra sau 40 phút. Lúc này, tôi bắt đầu sử dụng Zoom như sau: Bước 1: Mở ứng dụng Zoom trên điện thoại, máy tính. Tại đây, giáo viên sẽ thấy các chức năng chính để tham gia phòng học. Đó là: . New Meeting: Tạo phòng học mới. . Join: Truy cập vào phòng học, phòng họp khác. . Schedule: Lên lịch, quản lý thời gian các buổi học. . Share Screen: Chia sẻ màn hình máy tính của mình cho người khác. Để tạo phòng học trực tuyến trên Zoom, tôi nhấn vào New Meeting. Bước 2: Tôi mời học sinh tham gia phòng học bằng cách bấm vào Participants. Sau đó một cửa sổ sẽ hiện ra, tôi chọn Invite. Bước 3: Nhấn vào Copy Invite Link để gửi link phòng học hoặc chọn Cop Invitation để gửi toàn bộ thông tin vào link phòng, mã ID phòng, passwword cho học sinh. Sau khi tạo được phòng học, tôi sẽ thấy giao diện phòng học với các tính năng chính ở thanh menu phía dưới như: . Mute: Bật/ Tắt míc trên Zoom. . Start Video: Bật/ Tắt camera/webcam. . Security: Thiết lập các tính năng bảo mật như bật phòng chờ để duyệt vào phòng, cho phép người tham gia có thể chia sẻ màn hình hoặc chat. . Manage Participant: Quản lý người tham gia phòng học. . Share Screen: Chia sẻ màn hình. . Chat: Gửi tin nhắn. . Record: Ghi lại video buổi học trên Zoom. . Reactions: Gửi biểu tượng cảm xúc. . End Meeting: Kết thúc buổi học. Ví dụ: Sử dụng tính năng Share Screen trong Zoom. Để có thể sử dụng được toàn bộ bài giảng của mình, tôi sử dụng tính năng Share Screen. Tại giao diện chính của phòng học, tôi nhấn vào nút Share Screen
13 ở thanh điều khiển dưới màn hình. Khi đó, phần Bacsic hiển thị tất cả các màn hình ứng dụng, trình duyệt mà máy tính của tôi đang mở. Bên dưới có 2 tùy chọn gồm: . Share Computer Sound: Tôi chọn tùy chọn này để mọi âm thanh phát ra từ máy tính sẽ được chia sẻ trong buổi học trực tuyến. . Optimize screen sharing for video clip: Tôi chọn tùy chọn này để chia sẻ video clip ở chế độ toàn màn hình. Sau khi chọn xong, tôi sẽ nhấn nút Share ở phía bên dưới màn hình. Hình 2: Giao diện Share màn hình Mặc dù mất một chút thời gian mày mò nghiên cứu nhưng kết quả mà tôi nhận được thật bất ngờ. Từ việc tôi còn lúng túng thì nay đã thành thạo sử dụng ứng dụng trên. Đồng thời việc sử dụng thành thạo các tính năng của Zoom sẽ giúp tôi tự bảo mật mọi thông tin, dữ liệu của chính mình và chủ động trong tiết học khi gặp bất cứ sự cố nào như học sinh tự động vẽ vào màn hình hay tự thu âm tiết học, Share buổi học trên các máy khác nhau. Thông thường, khi dạy học giáo viên sẽ hay sử dụng tranh - ảnh hoặc video rồi gọi học sinh lần lượt trả lời các câu hỏi liên quan đến nội dung bài học. Phương pháp này hiện nay không được khuyến khích nhiều bởi hiệu quả mà nó mang lại chưa cao. Chính lí do đó khiến cho học sinh không hào hứng khi nhắc tới học trực tuyến. Vậy làm thế nào để có thể giúp cho học sinh thấy yêu thích môn học? Làm thế nào để khiến cho các em thấy học trực tuyến thật thú vị và vui vẻ? Để giải đáp những câu hỏi này, tôi đã tìm tòi và phát hiện ra trong 1 lần học sinh tự ý vẽ lên màn hình của giáo viên, Zoom còn tích hợp cả ứng dụng cho phép người học có thể viết , vẽ lên màn hình. Chính vì vậy, trong các tiết học trên lớp, tiết nào tôi cũng cho các em làm viết và vẽ lên màn hình của giáo viên để các em thấy được nó cũng giống như việc mình lên bảng chữa bài trực tiếp trên lớp.
14 Ví dụ: Môn Địa lí Bài Châu Á Mục tiêu của bài là học sinh xác định được vị trí địa lí của Châu Á, các phía châu Á tiếp giáp với những gì. Nếu theo phương pháp dạy học truyền thống, giáo viên sẽ gọi các em lên bảng, chỉ bản đồ rồi xác định phương hướng. Nhưng nếu học trên zoom một số giáo viên chỉ thao tác đối đáp qua lời nói gọi HS trả lời rồi dùng hiệu ứng powerpoint. 1. Chỉ vị trí của châu Á trên bản đồ ? 2. Xác định các phía châu Á giáp với châu lục, địa dương nào? Vậy là theo hiểu biết của mình qua hình ảnh, học sinh cũng chỉ nhìn và đọc. Như vậy vô hình chung, giáo viên đã để cho các em trở thành người tiếp thu kiến thức hoàn toàn bị động, không phát huy tính sáng tạo của các em. Cuối cùng, kiến thức mà các em thu nạp được chỉ hạn hữu trong bức hình mà cô trình chiếu. Còn tôi, tôi sẽ yêu cầu học sinh sử dụng phần mềm viết vẽ trên zoom để học sinh tự mình được dùng tay chỉ vị trí của châu Á, rồi tự viết lên màn hình các phía châu Á giáp với biển, đại dương nào.
15 Hình 3. Học sinh sử dụng phần mềm viết, vẽ trên zoom để khám phá bài mới. Có thể thấy, cả lớp học của tôi lúc này rất hứng thú và bạn nào cũng muốn xung phong thực hành. Ngay cả những tiết toán học sinh cũng có thể tự đánh bài giải của mình lên màn hình giống như đang được ở trên lớp làm bài trực tiếp trên bảng vậy. Tôi tin rằng, với cách làm này thì trong các tiết học các em sẽ rât thích thú và luôn có cảm giác như đang học trực tiếp trên trường.. 2. Biện pháp 2: Ứng dụng phần mềm vào việc thiết kế bài giảng Để thiết kế bài giảng dạy học trực tuyến, giáo viên cần lên kế hoạch chi tiết từ khâu chuẩn bị cho đến phần lựa chọn các phần mềm để ứng dụng vào việc dạy học trực tuyến. Thông thường, giáo viên chỉ soạn PowerPoint đầy đủ nội dung bài học lồng ghép với tranh ảnh trong sách giáo khoa. Có chăng là mở rộng thêm một số hình ảnh sưu tầm được ở trên mạng giúp học sinh có thêm kiến thức. Tuy nhiên, việc thiết kế bài giảng điện tử sơ sài và không phong phú, đa dạng sẽ khiến cho tiết học trở nên nhàm chán và kiến thức mà các em thu nạp được cũng chỉ hạn hữu trong sách giáo khoa. Ngoài sử dụng các đoạn video clip trên Youtube hay phần mềm cắt và ghép video trên ProshowGold, tôi có tìm hiểu một phần mềm mới hiện nay, đó là Camtasia Studio 2020. Với các tính năng mới của phần mềm này, tôi quay video màn hình máy tính một cách dễ dàng, chỉnh sửa video tùy ý như: Chỉnh tỷ lệ khung hình, thay đổi các góc trình chiếu, chèn các lớp Zoom theo yêu cầu hoặc thêm âm thanh phụ họa cho video… Phần mềm Camtasia Studio có nhiều tính năng như vậy nhưng tôi rất thích tính năng cắt phông xanh của video để ghép vào video khác. Tính năng này rất
16 thuận tiện cho giáo viên trong việc thiết kế bài giảng điện tử E - Learning, giúp tôi dễ dàng chọn lựa để ghép những hình ảnh minh họa phù hợp với từng bài học của mình qua 4 bước: Bước 1: Chọn video cần cắt phông xanh và chọn thẻ Visual Effects. Bước 2: Chọn hiệu ứng “ Remove a color” và kéo thả vào video cần cắt phông xanh Bước 3: Chỉnh các thông số để loại bỏ hết phần phông xanh Bước 4: Kéo thả thêm 1 video vào phần “Track” để ghép 2 video này thành 1 video theo yêu cầu. Ví dụ: Môn: Địa Lí Bài 17 Châu Á Để giảng cho học sinh về đặc điểm tự nhiên của Châu Á thì sách giáo khoa chỉ viết như sau: Nếu giáo viên chỉ sử dụng thông tin trong sách giáo khoa như thế này sẽ rất khó khăn trong việc truyền thụ kiến thức cho học sinh. Tuy nhiên bản thân tôi khi dạy bài này, tôi sử dụng phần mềm Camtasia Studio để tự mình quay lại bài giảng, lồng ghép hình minh họa và các video về các dãy núi và đồng bằng lớn ở châu Á kèm thuyết minh minh họa, sau đó ghép lại thành video hoàn chỉnh và chiếu trên Zoom. Hình 4: Giáo viên sử dụng phần mềm Camtasia Studio Vậy là nhờ những hình ảnh minh họa sinh động, video clip hấp dẫn, kỹ thuật đơn giản khi sử dụng các phần mềm hỗ trợ dạy học trực tuyến nên học sinh lớp