Sau hơn 40 năm thực hiện “Di chúc” Chủ tịch Hồ Chí Minh – những thành tựu và thách thức của Việt Nam

TẠP CHÍ KHOA HỌC, ðại học Huế, Số 66, 2011<br /> SAU HƠN 40 NĂM THỰC HIỆN “DI CHÚC” CHỦ TỊCH HỒ CHÍ MINH –<br /> NHỮNG THÀNH TỰU VÀ THÁCH THỨC CỦA VIỆT NAM<br /> Hoàng Ngọc Vĩnh<br /> Trường ðại học Khoa học, ðại học Huế<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> ðã hơn 40 năm, Bác Hồ kính yêu ñi gặp Cụ Các Mác, Cụ Lênin. Nhưng cũng như cuộc<br /> ñời và sự nghiệp cách mạng của Người, các bản “Di chúc” gồm những lời căn dặn tâm huyết<br /> của Người ñối với dân tộc Việt Nam “suốt ñời vì hạnh phúc của nhân dân”, mãi mãi là những<br /> ngọn ñuốc soi ñường cho cách mạng Việt Nam.<br /> Thực hiện các nguyện ước của Người, ñất nước Việt Nam ñang phát triển ñược bạn bè<br /> năm châu hết sức khen ngợi, mến mộ. ðặc biệt là hơn 20 năm ñổi mới ñất nước, chúng ta ñã<br /> giành ñược những thành tựu cực kỳ quan trọng, có ý nghĩa lịch sử, kinh tế phát triển, ñời sống<br /> của nhân dân không ngừng ñược cải thiện, an ninh, quốc phòng ñược bảo ñảm, vị thế, uy tín<br /> của Việt Nam trên trường quốc tế ngày càng ñược nâng cao.<br /> Bên cạnh những thành tựu to lớn, trong nền kinh tế thị trường hiện nay ở Việt Nam vẫn<br /> ñang phải ñối ñầu với những thách thức lớn ở trong nước: Xa dân, Chệch hướng XHCN, Tham<br /> nhũng, Thoái hóa biến chất về ñạo ñức của một bộ phận cán bộ, ñảng viên.<br /> Tuy nhiên, chúng ta nhất ñịnh tin tưởng dưới sự lãnh ñạo tài tình, sáng suốt của ðảng<br /> Cộng sản Việt Nam trong sạch và vững mạnh, nhân dân và dân tộc Việt Nam anh hùng nhất<br /> ñịnh sẽ vượt qua mọi thử thách, thực hiện thắng lợi hoàn toàn các nguyện ước trong “Di chúc”<br /> của Chủ tịch Hồ Chí Minh vì một nước Việt Nam hòa bình, thống nhất, ñộc lập, công bằng, dân<br /> chủ, tiến bộ, giàu mạnh, văn minh và xã hội chủ nghĩa.<br /> <br /> 1. Những nội dung cơ bản trong “DI CHÚC” của Chủ tịch Hồ Chí Minh<br /> Nói ñến Chủ tịch Hồ Chí Minh, là chúng ta nhớ ngay ñến tấm gương ñạo ñức<br /> cách mạng sáng ngời của Người: tấm gương trọn ñời phấn ñấu, hy sinh vì sự nghiệp giải<br /> phóng dân tộc, giải phóng giai cấp, giải phóng con người và giải phóng nhân loại; tấm<br /> gương của ý chí và nghị lực tinh thần to lớn, vượt qua mọi thử thách, khó khăn ñể ñạt<br /> mục ñích cách mạng; tấm gương tuyệt ñối tin tưởng vào sức mạnh của nhân dân, kính<br /> trọng nhân dân, hết lòng, hết sức phục vụ nhân dân; tấm gương của một con người nhân<br /> ái, vị tha, khoan dung, nhân hậu hết mực vì con người; tấm gương cần, kiệm, liêm,<br /> chính, chí công vô tư, ñời riêng trong sáng, nếp sống giản dị và ñức khiêm tốn phi<br /> thường.<br /> 193<br /> <br /> ðiểm nổi bật trong ñạo ñức cách mạng của Bác Hồ, ñó là lòng thương yêu, quý<br /> trọng ñối với nhân dân. Có thể nói, mọi suy nghĩ, mọi hành ñộng của Bác ñều vì lợi ích<br /> của nhân dân. Người luôn ñặt ñời sống của mình trong ñời sống của nhân dân và suốt<br /> ñời gắn bó với nhân dân.<br /> ðiều làm chúng ta cảm ñộng là khi nói ñến nhà ở, áo mặc, Bác ñều nghĩ ñến<br /> nhân dân. ðiều làm ta phải suy nghĩ và xúc ñộng là Bác ñã dặn dò cả việc ñối với những<br /> nạn nhân của xã hội cũ như trộm cắp, gái ñiếm, cờ bạc, buôn lậu... thì Nhà nước ta vừa<br /> phải giáo dục, vừa phải dùng pháp luật ñể cải tạo họ, giúp họ trở nên người lương thiện.<br /> Trong muôn vàn tình thương yêu của Người, Bác Hồ không ñể sót một ai, không<br /> quên một ai, có quên chăng là chỉ quên mình!<br /> Kết tinh cao nhất tư tưởng ñạo ñức Hồ Chí Minh là ở các bản “Di chúc” của<br /> Người, ñó là ñạo ñức suốt ñời vì hạnh phúc của nhân dân - ñạo ñức cách mạng mà Bác<br /> ñã dày công vun ñắp cho các thế hệ người Việt Nam.<br /> Là người sáng lập ðảng Cộng sản Việt Nam, ñồng thời là người ñầu tiên chấm<br /> dứt sự khủng hoảng ñường lối cứu nước của Việt Nam kéo dài gần 100 năm, từ giữa thế<br /> kỷ XIX ñến ñầu thế kỷ XX, Hồ Chí Minh luôn chăm lo cho công tác xây dựng ðảng<br /> Cộng sản Việt Nam trong sạch vững mạnh ñể phụng sự nhân dân.<br /> Xuất phát từ quan niệm của chủ nghĩa Mác-Lênin, cách mạng là sự nghiệp của<br /> quần chúng. Nhưng quần chúng phải ñược giác ngộ, ñược tổ chức, ñược lãnh ñạo theo<br /> một ñường lối cách mạng ñúng ñắn mới có sức mạnh to lớn. Hồ Chí Minh ñặt vấn ñề:<br /> Cách mạng “trước hết phải có ñảng cách mệnh, ñể trong thì vận ñộng và tổ chức dân<br /> chúng, ngoài thì liên lạc với dân tộc bị áp bức và vô sản giai cấp mọi nơi. ðảng có vững<br /> cách mệnh mới thành công, cũng như người cầm lái có vững thuyền mới chạy”1.<br /> Là người sáng lập ra ðảng Cộng sản Việt Nam, Người khẳng ñịnh: ðảng Cộng<br /> sản Việt Nam là chính ñảng của giai cấp công nhân Việt Nam, là ñội tiên phong của giai<br /> cấp công nhân, có khả năng ñoàn kết, tập hợp, lôi kéo các tầng lớp nhân dân khác ñứng<br /> lên làm cách mạng. ðây “là ñội tiền phong, là bộ tham mưu của giai cấp vô sản, của<br /> nhân dân lao ñộng, của cả dân tộc”, “là ñội tiên phong dũng cảm và ñội tham mưu<br /> sáng suốt”, “tận tâm, tận lực phụng sự Tổ quốc và nhân dân”, “trung thành tuyệt ñối<br /> với lợi ích của giai cấp, của nhân dân, của dân tộc”.<br /> Chính vì thế, trong “Di chúc” của Người, ñiều mà Bác quan tâm trước hết và là<br /> “việc cần phải làm trước tiên là chỉnh ñốn lại ðảng2, làm cho mỗi ñảng viên, mỗi ñoàn<br /> viên, mỗi chi bộ ñều ra sức làm tròn nhiệm vụ ñảng giao phó cho mình, toàn tâm toàn ý<br /> <br /> 1<br /> <br /> Hồ Chí Minh toàn tập, Nhà xuất bản CTQG, Hà Nội, 2000, tập 2, trang 267-268.<br /> Kể từ ñây, ñoạn dài in nghiêng trong “…”, xem Hồ Chí Minh toàn tập, Nxb CTQG, Hà Nội, 2000, tập<br /> 12, trang 491-512.<br /> <br /> 2<br /> <br /> 194<br /> <br /> phục vụ nhân dân…<br /> Các ñồng chí từ Trung ương ñến các chi bộ cần phải giữ gìn sự ñoàn kết nhất trí<br /> của ðảng như giữ gìn con ngươi của mắt mình.<br /> Trong ðảng thực hành dân chủ rộng rãi, thường xuyên và nghiêm chỉnh tự<br /> phê bình và phê bình là cách tốt nhất ñể củng cố và phát triển sự ñoàn kết và thống<br /> nhất của ðảng. Phải có tình ñồng chí thương yêu lẫn nhau.<br /> ðảng ta là một ñảng cầm quyền. Mỗi ñảng viên và cán bộ phải thật sự thấm<br /> nhuần ñạo ñức cách mạng, thật sự cần kiệm liêm chính, chí công vô tư. Phải giữ gìn<br /> ðảng ta thật trong sạch, phải xứng ñáng là người lãnh ñạo, là người ñầy tớ thật trung<br /> thành của nhân dân.<br /> Làm ñược như vậy, thì dù công việc to lớn mấy, khó khăn mấy chúng ta cũng<br /> nhất ñịnh thắng lợi.”<br /> Hồ Chí Minh là người sớm nhận rõ vị trí, vai trò của thế hệ trẻ. Trong cuộc<br /> ñời hoạt ñộng cách mạng của mình, Người ñặc biệt quan tâm ñến việc giáo dục, bồi<br /> dưỡng thế hệ trẻ.<br /> Quan ñiểm của Hồ Chí Minh về vai trò của thế hệ trẻ là: Muốn thức tỉnh một<br /> dân tộc, trước hết phải thức tỉnh thanh niên. Theo Người, thanh niên là những người trẻ<br /> tuổi, có sức khoẻ, nhiệt tình, hăng hái, ham tìm hiểu, nhanh tiếp thu cái mới.., có vai trò<br /> quan trọng trong các phong trào xã hội. Thức tỉnh thanh niên là bước ñầu tiên ñể thức<br /> tỉnh một dân tộc ñứng lên giành ñộc lập và xây dựng xã hội mới.<br /> Năm 1946, trong thư gửi học sinh, Người viết: “Một năm khởi ñầu từ mùa xuân.<br /> Một ñời khởi ñầu từ tuổi trẻ. Tuổi trẻ là mùa xuân của xã hội”3. ðiều này khẳng ñịnh vai<br /> trò quan trọng của thanh niên ñối với sự phát triển của xã hội. Chăm lo tốt cho thế hệ trẻ<br /> là ñảm bảo tương lai phát triển bền vững và tươi sáng của dân tộc.<br /> Người cũng ñã từng viết: “Người ta thường nói: Thanh niên là người chủ tương<br /> lai của nước nhà. Thật vậy, nước nhà thịnh hay suy, yếu hay mạnh một phần lớn là do<br /> các thanh niên. Thanh niên muốn làm người chủ tương lai cho xứng ñáng thì ngay hiện<br /> tại phải rèn luyện tinh thần và lực lượng của mình, phải ra làm việc chuẩn bị cho cái<br /> tương lai ñó”4.<br /> Trong thư gửi cho học sinh, nhân ngày khai trường ñầu tiên sau khi thành lập<br /> nước Việt Nam Dân chủ Cộng hoà, Người kêu gọi: “Non sông Việt Nam có trở nên tươi<br /> ñẹp hay không, dân tộc Việt Nam có bước tới ñài vinh quang ñể sánh vai với các cường<br /> <br /> 3<br /> 4<br /> <br /> Hồ Chí Minh toàn tập, Nxb CTQG, Hà Nội, 2000, t.4, tr.167.<br /> Sñd, t.5, tr. 185.<br /> <br /> 195<br /> <br /> quốc năm châu ñược hay không, chính là nhờ một phần lớn ở công học tập của các em”5.<br /> Trong thư gửi nhi ñồng, nhân Tết Trung thu ñầu tiên của nước Việt Nam Dân<br /> chủ Cộng hoà, Người viết: “Ngày nay các cháu là nhi ñồng. Ngày sau, các cháu là<br /> người chủ của nước nhà, của thế giới. Các cháu ñoàn kết thì thế giới hoà bình và dân<br /> chủ, sẽ không có chiến tranh. Các cháu phải thi ñua, tuỳ theo sức của các cháu, làm<br /> ñược việc gì có ích cho kháng chiến thì thi ñua việc ấy”6.<br /> Với niềm tin vào thế hệ trẻ, vì ñộc lập dân tộc và CNXH, Người ñã bắt ñầu các<br /> hoạt ñộng cách mạng của mình trong thanh niên và luôn quan tâm ñến sự nghiệp giáo<br /> dục, bồi dưỡng thế hệ trẻ. Bác chỉ rõ lực lượng to lớn ñể xây dựng ñất nước Việt Nam<br /> XHCN là thanh niên, cán bộ nòng cốt lãnh ñạo công cuộc xây dựng ñất nước Việt Nam<br /> XHCN là thanh niên.<br /> Chính thế, việc thứ hai trong “Di chúc”, Bác dặn:<br /> “ðảng cần phải chăm lo giáo dục ñạo ñức cách mạng cho họ, ñào tạo họ thành<br /> những người thừa kế xây dựng xã hội chủ nghĩa vừa “hồng” vừa “chuyên”.<br /> “Những chiến sĩ trẻ tuổi trong các lực lượng vũ trang nhân dân và thanh<br /> niên xung phong ñều ñã ñược rèn luyện trong chiến ñấu và ñều tỏ ra dũng cảm.<br /> ðảng và Chính phủ cần chọn một số ưu tú nhất, cho các cháu ấy ñi học thêm các<br /> ngành, các nghề, ñể ñào tạo thành những cán bộ và công nhân có kỹ thuật giỏi, tư<br /> tưởng tốt, lập trường cách mạng vững chắc. ðó là ñội quân chủ lực trong công<br /> cuộc xây dựng thắng lợi chủ nghĩa xã hội ở nước ta”.<br /> Bồi dưỡng thế hệ cách mạng cho ñời sau là một việc rất quan trọng và rất cần<br /> thiết.”<br /> Hồ Chí Minh không ñứng bên ngoài dân, mà ñứng trong lòng nhân dân, ñập<br /> cùng một nhịp tim, chia cùng một sức sống, mang cùng một khát vọng với nhân dân.<br /> Trung thành với chủ nghĩa yêu nước truyền thống của dân tộc về vai trò của<br /> nhân dân trong sự nghiệp cứu nước và trung thành với chủ nghĩa Mác-Lênin về vai trò<br /> của quần chúng nhân dân, Người khẳng ñịnh mục tiêu của cách mạng là giải phóng<br /> nhân dân, mang lại tự do hạnh phúc cho nhân dân.<br /> Con người là mục tiêu của cách mạng, thì mọi ñường lối, chủ trương, chính sách<br /> của ðảng và Nhà nước ñều vì lợi ích chính ñáng của con người.<br /> Tin ở sức mạnh của nhân dân, cảm thông sâu sắc với nổi khổ của nhân dân, và<br /> với lòng thương yêu dân vô hạn, trong “Di chúc” Bác dặn:<br /> <br /> 5<br /> 6<br /> <br /> Sñd, t.4, tr. 33.<br /> Sñd, t.6, tr. 300.<br /> <br /> 196<br /> <br /> “ðảng cần phải có kế hoạch thật tốt ñể phát triển kinh tế và văn hoá, nhằm<br /> không ngừng nâng cao ñời sống của nhân dân”.<br /> “ðối với những người ñã dũng cảm hy sinh một phần xương máu của mình<br /> (cán bộ, binh sĩ, dân quân, du kích, thanh niên xung phong...), ðảng, Chính phủ và<br /> ñồng bào phải tìm mọi cách làm cho họ có nơi ăn chốn ở yên ổn, ñồng thời phải mở<br /> những lớp dạy nghề thích hợp với mỗi người ñể họ có thể dần dần “tự lực cánh<br /> sinh”.<br /> ðối với các liệt sĩ, mỗi ñịa phương (thành phố, làng xã) cần xây dựng vườn hoa và<br /> bia kỷ niệm ghi sự hy sinh anh dũng của các liệt sĩ, ñể ñời ñời giáo dục tinh thần yêu nước<br /> cho nhân dân ta.<br /> ðối với cha mẹ, vợ con (của thương binh và liệt sĩ) mà thiếu sức lao ñộng và<br /> túng thiếu, thì chính quyền ñịa phương (nếu ở nông thôn thì chính quyền xã cùng hợp<br /> tác xã nông nghiệp) phải giúp ñỡ họ có công việc làm ăn thích hợp, quyết không ñể họ<br /> bị ñói rét.<br /> ðảng và Chính phủ cần phải có kế hoạch thiết thực ñể bồi dưỡng, cất nhắc và<br /> giúp ñỡ ñể ngày thêm nhiều phụ nữ phụ trách mọi công việc kể cả công việc lãnh ñạo.<br /> Bản thân phụ nữ thì phải cố gắng vươn lên. ðó là một cuộc cách mạng ñưa ñến quyền<br /> bình ñẳng thật sự cho phụ nữ.<br /> ðối với những nạn nhân của chế ñộ xã hội cũ, như trộm cắp, gái ñiếm, cờ bạc,<br /> buôn lậu, v.v., thì Nhà nước phải dùng vừa giáo dục, vừa phải dùng pháp luật ñể cải tạo<br /> họ, giúp họ trở nên những người lao ñộng lương thiện.<br /> Trong bao năm kháng chiến chống thực dân Pháp, tiếp ñến chống ñế quốc Mỹ,<br /> ñồng bào ta, nhất là ñồng bào nông dân ñã luôn luôn hết sức trung thành với ðảng và<br /> Chính phủ ta, ra sức góp của góp người, vui lòng chịu ñựng mọi khó khăn gian khổ. Nay ta<br /> ñã hoàn toàn thắng lợi, tôi có ý ñề nghị miễn thuế nông nghiệp 1 năm cho các hợp tác xã<br /> nông nghiệp ñể cho ñồng bào hỉ hả, mát dạ, mát lòng, thêm niềm phấn khởi, ñẩy mạnh sản<br /> xuất.”<br /> Suốt ñời vì nhân dân, cống hiến cho hạnh phúc của nhân dân, mà về việc<br /> riêng, Bác dặn: Sau khi Bác ñã qua ñời, hãy “hoả táng” ñi. Bác mong rằng “cách<br /> “hoả táng” sau này sẽ ñược phổ biến. Vì như thế ñối với người sống ñã tốt về mặt vệ<br /> sinh, lại không tốn ñất ruộng. Khi ta có nhiều ñiện, thì “ñiện táng” càng tốt hơn.<br /> Tro thì chia làm 3 phần, bỏ vào 3 cái hộp sành. Một hộp cho miền Bắc. Một<br /> hộp cho miền Trung. Một hộp cho miền Nam.<br /> ðồng bào mỗi miền nên chọn 1 quả ñồi mà chôn hộp tro ñó. Trên mả, không nên<br /> có bia ñá tượng ñồng, mà nên xây 1 ngôi nhà giản ñơn, rộng rãi, chắc chắn, mát mẻ, ñể<br /> những người ñến thăm viếng có chỗ nghỉ ngơi.<br /> 197<br /> <br />