SIEÂU AÂM TIM QUA THÖÏC QUAÛN<br />
Nguyeãn Tuaán Vuõ*, Phan Thanh Haûi*, Ñaëng Vaïn Phöôùc**<br />
<br />
TOÙM TAÉT<br />
Sieâu aâm tim qua thöïc quaûn laø moät phöông phaùp thaêm doø khoâng xaâm nhaäp giuùp khaûo saùt tim roõ<br />
hôn, khaéc phuïc caùc nhöôïc ñieåm cuûa sieâu aâm tim qua thaønh ngöïc.<br />
Sieâu aâm tim qua thöïc quaûn ñöôïc öùng duïng raát roäng raõi trong chaån ñoaùn beänh lyù tim maïch töø caùc<br />
beänh van tim ñeán beänh tim baåm sinh, beänh Ñoäng maïch chuû...<br />
Phöông phaùp naøy giaûi quyeát ñöôïc nhuõng tröôøng hôïp khoù, san thöông phöùc taïp.<br />
Ñaëc bieät vôùi söï phaùt trieån cuûa Tim maïch hoïc can thieäp, sieâu aâm tim qua thöïc quaûn ñaõ goùp phaàn<br />
khoâng nhoû vaøo ñieàu trò giuùp nong van, ñoùng caùc loã thoâng...<br />
<br />
SUMMARY<br />
TRANSESOPHAGEAL ECHOCARDIOGRAPHY<br />
Nguyen Tuan Vu, Phan Thanh Hai, Dang Van Phuoc * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 7 *<br />
Supplement of No 1 * 2003: 1 - 4<br />
<br />
Transesophageal Echocardiography (TEE) is an advanced and non-invasive technique wich<br />
provides better the cardiac anatomical detail, it overcomes the disadvantages of Transthoracic<br />
Echocardiography (TTE).<br />
The clinical application of TEE is greatly expanded: valvulopathies, congenital heart diseases,<br />
diseases of Aorta...<br />
This method confirmes the diagnosis in difficult and complicated cases.<br />
Especially, TEE is indispensable prior to performing percutaneous transvenous mitral<br />
commisssurotomy, transcatheter closure of heart defects...<br />
1980 sieâu aâm tim qua thöïc quaûn 2 chieàu ra<br />
<br />
MÔÛ ÑAÀU<br />
Sieâu aâm tim qua loàng ngöïc (TTE) keå töø khi<br />
ra ñôøi goùp phaàn raát lôùn vaøo chaån ñoaùn beänh lyù<br />
tim maïch nhöng vaãn coù moät soá nhöôïc ñieåm:<br />
Haïn cheá cöûa soå sieâu aâm nhö loàng ngöïc quaù<br />
daày, khí pheá thuûng, beänh nhaân thôû maùy.<br />
<br />
1987 coù theâm Doppler xung vaø maøu cho sieâu<br />
aâm tim qua thöïc quaûn<br />
Töø ñoù ñeán nay kyõ thuaät naøy lieân tuïc phaùt<br />
trieån vôùi caùc ñaàu doø coù kích thöôùc nhoû vaø ña<br />
dieän (1,2,4)<br />
<br />
Khoâng vôùi tôùi ñöôïc moät soá sang thöông nhö<br />
huyeát khoái tieåu nhó, thoâng lieân nhó ôû caùc vò trí<br />
ñaëc bieät.<br />
<br />
KYÕ THUAÄT<br />
<br />
Töø ñoù ngöôøi ta ñaõ tìm caùch khaéc phuïc baèng<br />
caùch ñöa ñaàu doø sieâu aâm vaøo thöïc quaûn vaø sieâu<br />
aâm tim qua thöïc quaûn (TEE) ra ñôøi.<br />
<br />
Hình daïng nhö moät oáng noäi soi thöïc quaûn<br />
meàm trang bò ñuû TM, 2D, Doppler (xung, lieân<br />
tuïc vaø maøu)<br />
<br />
1974 FRAZIN laàn ñaàu ghi hình aûnh sieâu aâm<br />
TM qua thöïc quaûn<br />
<br />
Caùc loaïi ñaàu doø theo maët caét: monoplane,<br />
biplane, multiplane.<br />
<br />
* Trung taâm Y khoa MEDIC - TP. Hoà Chí Minh<br />
** Boä moân Noäi Tröôøng Ñaïi hoïc Y döôïc TP. Hoà Chí Minh<br />
T<br />
<br />
ñôøi<br />
<br />
T<br />
<br />
Ñaàu doø<br />
<br />
Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 7 * Phuï baûn cuûa Soá 1 * 2003<br />
<br />
TIEÁN HAØNH LAØM SIEÂU AÂM<br />
Chuaån bò beänh nhaân<br />
Beänh nhaân nhòn ñoùi ít nhaát 4 giôø, gaây teâ<br />
hoïng baèng gel Xylocain.<br />
Kyõ thuaät ñöa ñaàu doø vaøo thöïc quaûn:<br />
Beänh nhaân naèm nghieâng traùi.<br />
Ñaàu doø ñöôïc ñöa qua ñaùy löôõi ñeán vuøng haï<br />
haàu,beänh nhaân ñöôïc keâu “nuoát” vaø ñaàu doø ñoàng<br />
thôùi ñöôïc ñaåy nheï nhaøng vaøo thöïc quaûn.<br />
Ñieàu khieån ñaàu doø:<br />
Ñaåy tôùi vaø ruùt lui, xoay theo chieàu kim ñoàng<br />
hoà vaø ngöôïc chieàu kim ñoàng hoà, gaäp ra tröôùc vaø<br />
duoãi ra sau,gaäp sang traùi vaø sang phaûi<br />
Ghi chuù: Khoâng ñaåy ñaàu doø quaù maïnh, beänh<br />
nhaân khoâng nuoát nöôùc boït.<br />
<br />
CAÙC CHOÁNG CHÆ ÑÒNH VAØ TAI BIEÁN<br />
Choáng chæ ñònh:<br />
Chöa nhòn ñoùi ñuû 4 giôø.<br />
Beänh lyù thöïc quaûn: tuùi thöøa,u, chít heïp,daõn<br />
tónh maïch thöïc quaûn naëng,xaï trò trung thaát.<br />
Tai bieán<br />
Khoaûng 0.8%<br />
Gaõy ñaàu doø,loaïn nhòp tim,thay ñoåi huyeát aùp,<br />
co thaét thanh quaûn vaø khí pheá quaûn, lieät daây<br />
thanh aâm,chaán thöông haàu hoïng gaây chaûy<br />
maùu,thuûng tuùi thöøa thöïc quaûn.<br />
<br />
CAÙC CHÆ ÑÒNH CHÍNH CUÛA SIEÂU AÂM<br />
TIM QUA THÖÏC QUAÛN<br />
Caùc beänh van tim<br />
Heïp van 2 laù<br />
<br />
Khaûo saùt caáu truùc van 2 laù: laù van, daây<br />
chaèng, meùp van... veà ñoä daày, voâi hoùa, bieân ñoä di<br />
ñoäng.<br />
Möùc ñoä hôû van 2 laù ñi keøm.<br />
<br />
Nghieân cöùu Y hoïc<br />
<br />
Nhaïy hôn trong phaùt hieän huyeát khoái nhó<br />
traùi: TEE 100%, TTE 43-50% (2,3,4).<br />
Chæ ñònh nong heïp van 2 laù baèng<br />
boùng:khoâng nong khi coù voâi hoùa van, huyeát khoái<br />
nhó traùi, hôû 2 laù lôùn hôn ñoä 2<br />
Hôû van 2 laù:<br />
Ñaùnh giaù chính xaùc möùc ñoä hôû:<br />
<br />
Ño dieän tích toái ña doøng hôû (maximum<br />
regurgitant area):<br />
Raymond Raudaut: > 7cm2 laø hôû naëng<br />
(severe MR)(4)<br />
Yoshida: hôû nheï(1.5-4cm2), hôû trung bình<br />
(4-7cm2), hôû naëng (>7cm2) (3)<br />
Castello: dieän tích vuøng coù hieän töôïng laäp<br />
theå cuûa doøng hô û(mosaic maximum regurgitant<br />
area): hôû nheï (< 3cm2), hôû trung bình (3-6cm2),<br />
hôû naëng (> 6cm2) (3)<br />
Ño ñöôøng kính doøng phuït ngöôïc ôû goác: ><br />
6cm2 laø hôû naëng (severe MR)(4).<br />
Tìm doøng phuït ngöôïc taâm thu trong tónh<br />
maïch phoåi: hôû 2 laù ñoä 4 (ñoä nhaïy 97%, ñoä<br />
chuyeân 95%)(4) .<br />
Xaùc ñònh cô cheá hôû:<br />
<br />
Type 1: daõn voøng van<br />
Type 2: sa laù van (laù tröôùc hoaëc sau)<br />
Type 3: haïn cheá cöû ñoäng van<br />
Xaùc ñònh cô cheá hôû ñaëc bieät quan troïng khi<br />
hôû naëng ñeå döï kieán tröôùc phaãu thuaät, ví duï sa<br />
phaàn giöõa laù sau ñôn thuaàn laø chæ ñònh cuûa söûa<br />
van (plastie mitrale)(4).<br />
Heïp van ñoäng maïch chuû:<br />
<br />
Ít chæ ñònh sieâu aâm tim qua thöïc quaûn, tröø<br />
khi cöûa soå sieâu aâm keùm hoaëc nhieàu sang thöông<br />
phoái hôïp.<br />
Hôû van ñoäng maïch chuû:<br />
<br />
Khi cöûa soå sieâu aâm keùm hoaëc coù beänh ñoäng<br />
maïch chuû ngöïc leân phoái hôïp.<br />
<br />
Tìm huyeát khoái tieåu nhæ traùi,huyeát khoái vaø<br />
chuyeån ñoäng xoaùy (spontaneous contrast) trong<br />
nhó traùi.<br />
<br />
2<br />
<br />
Chuyeân ñeà Ngoaïi Loàng ngöïc vaø Tim Maïch<br />
<br />
Nghieân cöùu Y hoïc<br />
<br />
Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 7* Phuï baûn cuûa Soá 1* 2003<br />
<br />
Vieâm noäi taâm maïc nhieãm truøng<br />
<br />
Chaån ñoaùn xaùc ñònh döïa vaøo phaùt<br />
hieän<br />
Suøi, aùp xe voøng van, toån thöông huûy van, coù<br />
theå phaùt hieän suøi nhoû hôn 5mm.<br />
Phaùt hieän suøi treân van tim nhaân taïo vaø maùy<br />
taïo nhòp tim.<br />
TTE<br />
TEE<br />
<br />
Van 2 laù<br />
50%<br />
100%<br />
<br />
Van ÑMC<br />
25%<br />
80%<br />
<br />
Phaùt hieän suøi theo Makato Matsumura(3).<br />
Ñaùnh giaù möùc ñoä naëng:<br />
<br />
P.GUERET(1) nhaän xeùt qua 250 tröôøng hôïp boùc<br />
taùch ñoäng maïch chuû caáp:<br />
Flap<br />
TTE<br />
TEE<br />
<br />
Nhaïy<br />
64%<br />
96%<br />
<br />
Chuyeân<br />
94%<br />
94%<br />
<br />
Site<br />
TTE<br />
<br />
Nhaïy<br />
10%<br />
<br />
Chuyeân<br />
10%<br />
<br />
TEE<br />
<br />
67%<br />
<br />
10%<br />
<br />
Phaùt hieän caùc baát thöôøng ñi keøm:<br />
traøn dòch maøng tim,hôû van ñoäng maïch chuû,roái<br />
loaïn vaän ñoäng vuøng thaát traùi lieân quan ñeán boùc<br />
taùch ñoäng maïch vaønh<br />
<br />
Möùc ñoä naëng cuûa hôû van tim<br />
<br />
Caùc beänh tim gaây thuyeân taéc<br />
<br />
Aùùp xe thöôøng ñoøi hoûi phaãu thuaät sôùm<br />
<br />
Loã baàu duïc coøn thoâng thöông: chieám<br />
36-40% daân soá bình thöôøng (4).<br />
<br />
Suøi lôùn vaø di ñoäng ñaëc bieät treân 10mm ôû van<br />
2 laù coù nguy cô thuyeân taéc cao.<br />
Khaûo saùt roái loaïn chöùc naêng van tim<br />
nhaân taïo<br />
Voøng van nhaân<br />
(Desinsertions)<br />
<br />
taïo<br />
<br />
Cöû ñoäng baáp beânh<br />
(Mouvement de bascule)<br />
<br />
khoâng<br />
<br />
coá<br />
<br />
cuûa<br />
<br />
voøng<br />
<br />
ñònh<br />
<br />
van<br />
<br />
Doøng<br />
hôû<br />
giöõa<br />
van<br />
(Les<br />
intraprothetiques): sinh lyù vaø beänh lyù.<br />
<br />
fuites<br />
<br />
Doøng<br />
hôû<br />
caïnh<br />
paraprothetiques)<br />
<br />
fuites<br />
<br />
van<br />
<br />
(Les<br />
<br />
Thuôøng xuaát hieän sôùm sau moå tim, giaûm ñi<br />
sau vaøi tuaàn nhôø söï phaùt trieån cuûa noäi maïc<br />
(Endothelisation) Qua khoûi giai ñoaïn naøy, hôû<br />
caïnh van coù theå do bung moái khaâu hoaëc vieâm<br />
noäi taâm maïc nhieãm truøng.<br />
Huyeát khoái van tim nhaân taïo<br />
Boùc taùch ñoäng mach chuû<br />
Chaån ñoaùn xaùc ñònh:<br />
Maûng boùc taùch noäi maïc di ñoäng (mobile<br />
intimal flap)<br />
Loøng thaät (true lumen) vaø loøng giaû (false<br />
lumem)<br />
Xaùc ñònh ngoõ vaøo cuûa boùc taùch (intimal tear<br />
site) raát quan troïng ñeå döï kieán phaãu thuaät.<br />
Chuyeân ñeà Ngoaïi Loàng ngöïc vaø Tim Maïch<br />
<br />
Loã baàu duïc coøn thoâng thöông (Foramen<br />
ovale permeùable) coù theå gaây thuyeân taéc nghòch<br />
lyù (embolie paradoxale). Phaùt hieän baèng sieâu aâm<br />
tim qua thöïc quaûn vôùi Doppler maøu hoaëc vôùi<br />
chaát caûn aâm.<br />
Phình vaùch lieân nhó: chieám 2% daân soá<br />
bình thöôøng<br />
Coù theå gaây thuyeân taéc:thuyeân taéc nghòch lyù,<br />
roái loaïn nhòp nhó, hình thaønh huyeát khoái taïi<br />
choã(4).<br />
Caùc maûng xô vöõa trong ñoäng maïch chuû:<br />
Theo moät nghieân cöùu taïi New York University<br />
cuûa Marschall vaø coäng söï (4):<br />
Ñoä I: bình thöôøng<br />
Ñoä II: lôùp noäi maïc hoaëc maûng xô vöõa daày<br />
döôùi 5mm<br />
Ñoä III: maûng xô vöõa daày treân 5mm hoaëc di<br />
ñoäng.<br />
Theo Raymond Raudaut(1) thì möùc ñoä naëng<br />
daàn cuûa caùc maûng xô vöõa nhö sau:<br />
Daày ñôn thuaàn lôùp noäi maïc<br />
Maûng xô vöõa ít hoaëc khoâng loài vaøo loøng<br />
maïch<br />
Maûng xô vöõa loài haún vaøo loøng maïch, coù<br />
daïng choài treân 5mm, loeùt, voâi hoùa, keát hôïp<br />
<br />
3<br />
<br />
Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 7 * Phuï baûn cuûa Soá 1 * 2003<br />
<br />
huyeát khoái di ñoäng coù cuoáng hoaëc coù maùu tuï<br />
döôùi maûng xô vöõa.<br />
Chaån ñoaùn caùc beänh tim baåm sinh<br />
<br />
Nghieân cöùu Y hoïc<br />
<br />
Doøng tónh maïch phoåi:<br />
Doøng tónh maïch phoåi bình thöôøng coù 3<br />
soùng: S, D döông lieàn nhau vaø a aâm ñi sau.<br />
<br />
Caùc beänh tim baåm sinh coù luoàng thoâng traùiphaûi:<br />
<br />
Trong moät soá tröôøng hôïp beänh lyù seõ thay ñoåi<br />
caùc soùng naøy:<br />
<br />
Thoâng lieân nhó, ñaëc bieät daïng xoang tónh<br />
maïch (Sinus venosus ASD) hoaëc daïng xoang<br />
vaønh (Coronary sinus ASD) laø caùc daïng khoù<br />
chaån ñoaùn treân sieâu aâm tim qua thaønh ngöïc.<br />
<br />
Soùng taâm thu S deït trong tröôøng hôïp coù gia<br />
taêng aùp löïc nhó traùi.<br />
<br />
Heïp ñöôøng ra caùc thaát: ví duï heïp döôùi<br />
van ÑMC do maøng ngaên.<br />
Caùc beänh tim baåm sinh phöùc taïp:<br />
Tim 3 buoàng nhó, beänh Ebstein, vôõ tuùi phình<br />
xoang Valsalva, doø ñoäng maïch vaønh.<br />
Chaån ñoaùn caùc khoái u ôû tim<br />
Nguyeân phaùt (Primary) hoaëc thöù phaùt<br />
(Secondary) do di caên töø nôi khaùc ñeán.<br />
Chieám haøng ñaàu veà taàn suaát trong caùc khoái<br />
u nguyeân phaùt laø U nhaày (Myxoma):<br />
24.4% trong caùc khoái u taïi tim vaø maøng<br />
tim(3)<br />
40.7% trong caùc khoái u laønh tính taïi tim(3)<br />
Haàu heát U nhaày khu truù ôû nhó traùi (66-91%),<br />
sau ñoù laø nhó phaûi (9-26%), nhó traùi vaø phaûi (3%4%), thaát phaûi (3%-6%).<br />
Cuoáng cuûa U nhaày thöôøng xuaát phaùt töø loã<br />
baàu duïc (82%), hoaëc ôû thaønh sau nhó (15%),<br />
nhöng cuõng coù tröôøng hôïp raát hieám töø voøng van<br />
2 laù hoaëc laù van 2 laù.<br />
Phaùt hieän U nhaày vaø ñònh vò cuoáng U nhaày(3):<br />
TTE<br />
TEE<br />
<br />
Phaùt hieän U<br />
95.2%<br />
100%<br />
<br />
Ñònh vò cuoáng<br />
64.5%<br />
95.2%<br />
<br />
Khaûo saùt chöùc naêng taâm tröông thaát traùi vaø<br />
doøng tónh maïch phoåi<br />
Chöùc naêng taâm tröông thaát traùi:<br />
Döïa vaøo phoå doøng van 2 laù ño caùc chæ soá: vaän<br />
toác soùng E, A, thôøi gian giaõn ñoàng theå tích<br />
(IVRT), thôøi gian giaûm toác soùng E (deceleration<br />
time).<br />
<br />
4<br />
<br />
Soùng S ñaûo ngöôïc khi hôû van 2 laù ñoä 4.<br />
Trong khi laøm thoâng tim can thieäp vaø moå tim<br />
Trong khi thoâng tim:<br />
Nong van 2 laù baèng boùng qua da (PTMC)<br />
giuùp nong deã daøng hôn vaø theo doõi caùc bieán<br />
chöùng hôû 2 laù, traøn maùu maøng tim...<br />
Ñoùng loã thoâng lieân nhó, ñoùng coøn oáng ñoäng<br />
maïch baèng duø (umbrella) qua ngaõ thoâng<br />
tim(transcatheter defect closure).<br />
Trong khi moå tim: theo doõi chöùc naêng<br />
thaát traùi vaø kieåm soaùt caùc thuû thuaät kho.ù<br />
<br />
KEÁT LUAÄN<br />
Sieâu aâm tim qua thöïc quaûn (TEE) laø moät<br />
phöông phaùp thaêm doø khoâng xaâm laán coù theå khaûo<br />
saùt gaàn nhö toaøn boä tim vaø caùc maïch maùu lôùn.<br />
Phuông phaùp naøy khaéc phuïc ñöôïc caùc nhöôïc<br />
ñieåm cuûa sieâu aâm tim qua thaønh ngöïc (TTE). Giaûi<br />
quyeát ñöôïc nhöõng tình huoáng khaån caáp nhö boùc<br />
taùch ñoäng maïch chuû, roái loaïn van nhaân taïo.<br />
Chaån ñoaùn ñöôïc nhöõng tröôøng hôïp khoù,<br />
sang thöông phöùc taïp.<br />
Vôùi söï phaùt trieån cuûa khoa hoïc, sieâu aâmtim<br />
qua thöïc quaûn ña bình dieän (multiplane TEE)<br />
giuùp taùi taïo hình aûnh 3 chieàu (3 D<br />
echocardiography) laøm cho chaån ñoaùn ngoaïn<br />
muïc vaø chính xaùc hôn.<br />
<br />
TAØI LIEÄU THAM KHAÛO<br />
1<br />
2<br />
3<br />
4<br />
<br />
E.ABERGEL, Echocardiographie transesophagienne,<br />
Encyclopedie d eùchodoppler cardiaque 1994<br />
GERALD<br />
MAURER,<br />
Transesophageal<br />
echocardiography, Mc Graw-Hill,Inc 1994<br />
RYOZO OMOTO AND YASU OKA,Transesophageal<br />
echocardiography,<br />
RAYMOND<br />
RAUDAUT,<br />
Echocardiographie<br />
transesophagienne, CHU Bordeaux 1994.<br />
<br />
Chuyeân ñeà Ngoaïi Loàng ngöïc vaø Tim Maïch<br />
<br />
Thêm vào BST
Báo xấu
Download
Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ
