Sinh thiết hạch ngoại vi: Giá trị chẩn đoán trong ung thư trẻ em

SINH THIEÁT HAÏCH NGOAÏI VI:<br /> GIAÙ TRÒ CHAÅN ÑOAÙN TRONG UNG THÖ TREÛ EM<br /> Tröông Ñình Khaûi*<br /> <br /> TOÙM TAÉT<br /> Beänh lyù haïch lympho ôû treû em laø daáu hieäu thöôøng gaëp khi khaùm vaø deã ñöôïc phaùt hieän bôûi cha meï khi<br /> saên soùc con. Phaàn lôùn haïch lympho lôùn do coù lieân quan nhieãm truøng, nhöng ñoâi khi noù giuùp höôùng ñeán<br /> chaån ñoaùn sôùm ung thö treû em. Taïi beänh vieän Nhi ñoàng I trong naêm 2002, chuùng toâi hoài cöùu hoà sô ñaõ<br /> ñöôïc sinh thieát haïch. Ngoaïi tröø vieâm caáp, lao, phaàn lôùn haïch aùc tính do beänh lyù lymphoma,<br /> neuroblastoma, sarcom phaàn meàm...<br /> <br /> SUMMARY<br /> BIOPSY PERIPHERAL NODES: EVALUATION<br /> OF DIAGNOSIS IN PEDIATRIC CANCER<br /> Truong Dinh Khai * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 9 * Supplement of No 1 * 2005: 12 – 14<br /> <br /> Lymphadenopathy is a common complaint and physical finding in children. The size of the nodes in<br /> children vary markedly because the child is continously exposed to new viruses and bacteria. Most<br /> enlarged nodes in children are related to infections.<br /> Sometime enlarged node is an important sign, it approachs to diagnose early chilhood cancer.<br /> In pediatrique hospital No 1 from 1/01/2002 to 31/12/2002, we received 116 cases with enlarged<br /> nodes and biopsied.<br /> All most cases related malignant are lymphoma. Rarely, neuroblastoma, soft tissuesarcoma... is<br /> discovered but staging in late. .<br /> <br /> ÑOÁI TÖÔÏNG VAØ PHÖÔNG PHAÙP NGHIEÂN<br /> CÖÙU<br /> <br /> haïch, khi sinh thieát coù keát quaû döông tính.<br /> <br /> - 1/01/2002 – 31/12/2002 taát caû beänh nhi coù chæ<br /> ñònh vaø ñöôïc ST haïch taïi beänh vieän Nhi Ñoàng I.<br /> <br /> + Can thieäp vaøo yeáu toá node, traùnh nguy hieåm khi<br /> tieáp xuùc vôùi böôùu hoaëc do toång traïng keùm beänh nhi.<br /> <br /> - Phöông phaùp nghieân cöùu: hoài cöùu 116 hoà sô<br /> beänh nhi ñöôïc sinh thieát haïch vaø coù keát quaû giaûi phaãu<br /> beänh lyù.<br /> <br /> + Coù keát quaû giaûi phaãu beänh ñeå coù höôùng ñieàu trò<br /> thích hôïp.<br /> <br /> Muïc tieâu nghieân cöùu<br /> Muïc tieâu toång quaùt<br /> <br /> - Xaùc ñònh tieåu chuaån haïch ngoaïi vi naøo coù chæ<br /> ñònh sinh thieát haïch ôû treû em.<br /> - Giaù trò chaån ñoaùn lieân quan beänh lyù aùc tính ôû treû<br /> em.<br /> Muïc tieâu chuyeân bieät<br /> <br /> - Beänh lyù haïch: haïch vuøng naøo thöôøng gaëp, vò trí<br /> <br /> - Phoái hôïp caùc daáu hieäu khaùc:<br /> <br /> KEÁT QUAÛ<br /> Tyû leä nam / nöõ: 72/44 ca<br /> Löùa tuoåi<br /> Vieäc phaân chia theo löùa tuoåi töø 0 – 3 T, töø 3 – 7 T vaø<br /> sau 7 T nhaèm khaûo saùt nhoùm beänh coù lieân quan ñeán<br /> beänh lyù ung thö coù lieân quan ñeán haïch nhö nhoùm<br /> sarcoâm moâ meàm hoaëc neuroblastoâm cuûa tuoåi nhoû,<br /> lymphoâm coù theå xuaát hieän ôû caùc tuoåi vaø nhoùm böôùu ñaëc<br /> ôû treû em thöôøng coù bieåu hieän di caên haïch töø 3 – 7 T.<br /> <br /> * Phaân moân Ngoaïi Nhi – Boä Moân Ngoaïi, Ñaïi hoïc Y Döôïc – TP. Hoà Chí Minh<br /> <br /> 12<br /> <br /> Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 9 * Phuï baûn cuûa Soá 1 * 2005<br /> <br /> Nghieân cöùu Y hoïc<br /> Tuoåi<br /> 0 – 3T<br /> 3 – 7T<br /> > 7T<br /> <br /> Toång soá<br /> 33<br /> 33<br /> 45<br /> <br /> Ung thö<br /> 5<br /> 6<br /> 5<br /> <br /> Lao<br /> 3<br /> 3<br /> <br /> Moät vuøng<br /> Treân hai vuøng<br /> <br /> Caùc yeáu toá nguy cô:<br /> <br /> Vò trí<br /> <br /> Soát keùo daøi<br /> <br /> Coù 5 ca ñöôïc xeáp vaøo nhoùm haïch nhöng xeáp vaøo<br /> nhoùm "khaùc" vì laø haïch maïc treo treân beänh nhaân loàng<br /> ruoät ñöôïc moå thaùo loàng < 3 T, nhöng giaûi phaãu beänh<br /> laø vieâm maïn tính.<br /> <br /> Keøm thieáu maùu – gan laùch to<br /> <br /> Khoâng keå ñeán caùc haïch naùch (T) cuûa treû < 1 tuoåi<br /> thöôøng coù can thieäp raïch taïi phoøng tieåu phaãu khi doïa<br /> vôõ, nhöõng haïch vieâm lao naøy coù theå coù caû ôû treân ñoøn<br /> (T).<br /> Vò trí<br /> Coå<br /> Naùch<br /> Beïn<br /> <br /> Toång soá<br /> 103<br /> 3<br /> 5<br /> <br /> Ung thö<br /> 14<br /> 1<br /> 1<br /> <br /> Lao<br /> 3<br /> 2<br /> 1<br /> <br /> Vuøng coå: vieäc chia nhoùm vuøng coù tính chaát töông<br /> ñoái nhaèm khaûo saùt nhoùm haïch thöôøng cho keát quaû<br /> döông tính.<br /> Vò trí<br /> Döôùi caèm<br /> Döôùi haøm<br /> Caûnh<br /> Treân ñoøn<br /> Sau vai<br /> Sau tai<br /> <br /> Toång soá<br /> 5<br /> 18<br /> 58<br /> 4<br /> 14<br /> 14<br /> <br /> Ung thö<br /> <br /> 11<br /> 100<br /> <br /> Coù 30 ca nhaäp vieän vì soát, coù ñieàu trò tröôùc → tyû<br /> leä 27%<br /> Coù 9 ca, vöøa coù soát, thieáu maùu, gan laùch to → tyû<br /> leä 8%<br /> Haïch oå buïng<br /> <br /> Sieâu aâm ñi keøm ñaùnh giaù, coù 5 ca → tyû leä 4%<br /> Haïch trung thaát<br /> <br /> XQ phoåi ñöôïc chuïp khi nghi ngôø toån thöông<br /> haïch, trung thaát 2 caä<br /> Böôùu buïng: 1 ca<br /> Keát quaû giaûi phaãu beänh<br /> - Lymphom: 14 ca<br /> - Neuroblastom di caên haïch: 1 ca<br /> - Sarcom keùm bieät hoùa: 1 ca<br /> <br /> 12<br /> 2<br /> <br /> - Vieâm caáp: 3 ca<br /> - Vieâm maïn tính khoâng ñaëc hieäu: 87 ca<br /> - Vieâm lao: 6 ca<br /> <br /> Tieâu chuaån sinh thieát haïch:<br /> <br /> - U laønh sôïi thaàn kinh: 2 ca<br /> <br /> 1. Haïch lôùn hoaëc vaãn lôùn sau khi ñieàu trò khaùng<br /> sinh 2 – 3 tuaàn.<br /> <br /> - Nang laønh tính: 2 ca<br /> <br /> 2. Nhöõng haïch khoâng lôùn nhöng khoâng giaûm<br /> kích thöôùc sau 5 – 6 tuaàn hoaëc sau 10 – 12 tuaàn<br /> khoâng trôû veà bình thöôøng, ñaëc bieät nhöõng haïch coù<br /> keøm trieäu chöùng toaøn thaân nhö soát khoâng giaûi thích<br /> ñöôïc, suït caân, gan to laùch to.<br /> 3. Nhöõng haïch lôùn keøm baát thöôøng treân phim<br /> chuïp ngöïc.<br /> Tính chaát<br /> Vieäc thaêm khaùm laâm saøng nhaèm xaùc ñònh:<br /> - Haïch: coù kích thöôùc 1,5cm, coù vieâm dính, coù ranh<br /> giôùi roõ, naèm saâu hay noâng, maät ñoä chaéc hay caêng.<br /> - Vuøng haïch: haïch ôû vuøng coå, naùch, beïn<br /> <br /> BAØN LUAÄN<br /> Giaù trò chaån ñoaùn xaùc ñònh<br /> Giaù trò chaån ñoaùn xaùc ñònh ung thö treû em taïi<br /> beänh vieän Nhi ñoàng I naêm 2002 khi sinh thieát haïch<br /> ngoaïi vi laø 16/111 = 14%, tyû leä taêng cao khi beänh nhi<br /> coù keøm theâm caùc trieäu chöùng hay daáu hieäu toaøn thaân<br /> nhö soát, thieáu maùu, gan laùch to hay baát thöôøng treân<br /> phim XQ ngöïc.<br /> Beänh lyù ung thö haïch (lymphoâm) nhö teân goïi vôùi<br /> bieåu hieän chuû yeáu laø haïch thöôøng ñöôïc gaëp khi sinh<br /> thieát haïch ngoaïi vi. Beänh Hodgkin thöôøng gaáp ôû treû<br /> em treân 7 T. Trong lymphoâm khoâng Hodgkin, tyû leä<br /> taêng cao daàn töø nhoû ñeán lôùn. rieâng ôû treû döôùi 3 T,<br /> <br /> 13<br /> <br /> chuùng toâi thöôøng gaëp hai daïng anaplastic lymphoma<br /> vaø lymphoblastic lymphoma.<br /> Khoái haïch cuûa trung thaát khi phaùt trieån seõ cheøn<br /> eùp caùc thaønh phaàn cuûa trung thaát vôùi bieåu hieän laâm<br /> saøng, hoäi chöùng trung thaát. Nguy cô töû vong cao neáu<br /> khoâng xaùc ñònh chaån ñoaùn, vaø may maén chuùng toâi<br /> phaùt hieän haïch noaïi vi ñeå sinh thieát vaø sau ñoù hoùa trò<br /> ung thö vôùi ñaùp öùng toát, khoâng coù chæ ñònh can thieäp<br /> phaãu thuaät vaøo trung thaát.<br /> Ñoái vôùi nhöõng haïch khoâng ñaùp öùng vôùi ñieàu trò<br /> khaùng sinh hoaëc vaãn toàn taïi vôùi kích thöôùc > 1,5cm<br /> sau 10 – 12 tuaàn, chuùng toâi caân nhaéc khi sinh thieát. ÔÛ<br /> treû em ngoaøi vieâm caáp do nhieãm truøng<br /> (Staphylococcus aureus, β streptococcus) hoaëc do<br /> sieâu vi, chuùng toâi cuõng chuù yù ñeán haïch lao ñeå coù chaån<br /> ñoaùn xaùc ñònh.<br /> Chæ ñònh sinh thieát haïch ngoaïi vi ñöôïc neâu (keát<br /> quaû). Ñaây laø phaãu thuaät töông ñoái ñôõ nguy hieåm ñoái vôùi<br /> beänh lyù aùc tính ôû giai ñoaïn lan traøn khoâng theå can thieäp<br /> ñöôïc vaøo böôùu nhö neuroblastoma, soft tissue sarcoma,<br /> germ cell tumors... taïo cô sôû cho hoùa trò lieäu ung thö,<br /> sau ñoù coù theå can thieäp laïi phaãu thuaät veà böôùu.<br /> Theo Pizzo – Poplack 2002, chuùng toâi trích moät<br /> phaàn baûng<br /> Trieäu chöùng / daáu hieäu<br /> Meät moûi, soát, beänh lyù haïch<br /> Ñaàu, coå: beänh lyù haïch<br /> <br /> Loàng ngöïc: beänh lyù haïch<br /> OÅ buïng: gan laùch to<br /> <br /> Khaû naêng aùc tính<br /> Lymphoâm, Leukemia, Sarcoâm<br /> Ewing, Neuroblastoâm<br /> Neuroblastoâm, tuyeán giaùp,<br /> sarcoâm moâ meàm, lymphoâm,<br /> leukemia<br /> Lymphoâm, leukemia<br /> Neuroblastoâm, lymphoâm,<br /> leukemia<br /> <br /> Qua hoài cöùu, chuùng toâi coù keát quaû aùc tính laø<br /> lymphoâm, neuroblastoâm, sarcoâm bieät hoùa keùm.<br /> Khoâng phaùt hieän bieåu hieän haïch trong ung thö maùu*.<br /> Neuroblastom cuõng coù khuynh höôùng di caên haïch**.<br /> Vò trí choïn sinh thieát haïch<br /> Tieâu chuaån löïa choïn haïch ñaõ ñöôïc neâu(3) neáu coù<br /> nhieàu haïch kích thöôùc khaùc nhau, coù theå chuùng toâi<br /> löïa haïch 1,5 – 2cm vôùi tính chaát giôùi haïn roõ, chaéc ñeå<br /> coù theå laáy troïn haïch. Traùnh laáy nhöïng haïch lôùn vôùi<br /> khaû naêng hoaïi töû, khoù cho giaûi phaãu beänh.<br /> <br /> 14<br /> <br /> Neáu vuøng haïch choïn öu tieân: chuùng toâi choïn loïc<br /> theo cô öùc ñoøn chuõm (doïc theo boù maïch caûnh) nhoùm<br /> cao hay vöøa, hoaëc cuõng coù nhoùm treân ñoøn. Haïch<br /> naùch, beïn ñöôïc löïa choïn sau, chæ choïn khi laâm saøng<br /> nghó ñeán khaû naêng aùc tính cao.<br /> Tyû leä aùc tính 14% trong sinh thieát haïch, nhöng<br /> trong thöïc teá vieäc chaån ñoaùn xaùc ñònh treân nhöõng<br /> beänh nhi ung thö lan traøn hoaëc nghi ngôø aùc tính ñeå<br /> coù giaûi phaãu beänh (+) vôùi phaãu thuaät nheï nhaøng laø<br /> ñieàu caàn thieát.<br /> Haàu heát ung thö treû em vôùi nhöõng trieäu chöùng vaø<br /> daáu hieäu sôùm raát khoù phaân bieät vôùi beänh lyù khaùc, do<br /> ñoù neáu coù nghi ngôø aùc tính, haïch ngoaïi vi laø daáu hieäu<br /> caàn ñöôïc quan taâm khi thaêm khaùm laâm saøng.<br /> Caùc xeùt nghieäm nhö coâng thöùc maùu, dung tích<br /> hoàng caàu, caùc marker sinh hoïc, vaø caùc hình aûnh chaån<br /> ñoaùn khaùc nhö X quang ngöïc, sieâu aâm, CT Scan, MRI<br /> cuõng caàn cho vieäc höôùng tôùi beänh lyù naøo aùc tính.<br /> KEÁT LUAÄN<br /> Haïch ngoaïi vi ôû treû em coù theå lieân quan ñeán vieâm<br /> caáp, vieâm maïn tính do lao hoaëc coù theå lieân quan ñeán<br /> beänh lyù aùc tính treû em. Caùc trieäu chöùng baùo ñoäng ung<br /> thö ôû treû em thöôøng khoâng roõ raøng,bò che laáp, ñoøi hoûi<br /> laâm saøng caàn chuù yù phaùt hieän.<br /> Sinh thieát haïch ngoaïi vi laø phaãu thuaät ñôn giaûn<br /> giuùp ích cho chaån ñoaùn trong nhöõng ca khoù khaên hoaëc<br /> ñeå xaùc ñònh loaïi ung thö traùnh can thieäp nguy hieåm<br /> vaøo böôùu vôùi nguy cô chaûy maùu hoaëc toång traïng beänh<br /> nhi khoâng cho pheùp – söï caân nhaéc vaø löïa choïn seõ laøm<br /> taêng tyû leä giaûi phaãu beänh (+) vôùi beänh lyù thöôøng gaëp laø<br /> lymphoâm, neuroblastoâm, sarcoâm moâ meàm.<br /> <br /> TAØI LIEÄU THAM KHAÛO<br /> 1.<br /> <br /> 2.<br /> <br /> 3.<br /> <br /> Principles and practice of pediatric Oncology 3rd<br /> edition. Lippincott – Raver 2002. Pizzo PA. –Poplack<br /> D G..<br /> Huyønh Thò Duy Höông, Ñaëng Thò Thuøy Höông (2003):<br /> Beänh baïch huyeát caáp baåm sinh ôû treû sô sinh taïi BV.<br /> Nhi Ñoàng 1 töø naêm 1992 ñeán naêm 2002. Y hoïc TP.<br /> HCM - Hoäi nghò khoa hoïc kyõ thuaät laàn thöù 20 (20 –<br /> 21/03/2003)<br /> Buøi Thò Hoàng Khang (1999): Ñaëc ñieåm giaûi phaãu beänh<br /> – laâm saøng cuûa u nguyeân baøo thaàn kinh. Luaän vaên cao<br /> hoïc, chuyeân ngaønh Hình thaùi hoïc Ñaïi hoïc Y Döôïc Tp<br /> HCM.<br /> <br /> Nghieân cöùu Y hoïc<br /> <br /> Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 9 * Phuï baûn cuûa Soá 1 * 2005<br /> <br /> 15<br /> <br />