SKKN: Đổi mới hình thức dạy học ở phần củng cố kiến thức qua bài tập dạng bảng trong bộ môn Hoá

1<br /> <br /> 1. TÊN ĐỀ TÀI<br /> <br /> ĐỔI MỚI HÌNH THỨC DẠY HỌC Ở PHẦN CUNG CÔ KIÊN<br /> ̉ ́ ́ <br /> THƯC QUA BAI TÂP DANG BANG TRONG B<br /> ́ ̀ ̣ ̣ ̉ Ộ MÔN HOÁ<br />          <br />          2. ĐẶT VẤN ĐỀ<br />       Đê đôi m ̉ ̉ ơi ph ́ ương phap day hoc theo h ́ ̣ ̣ ương tich c<br /> ́ ́ ực đap  ́ ứng yêu câu đôi ̀ ̉ <br /> mơi ch ́ ương trinh nôi dung sach giao khoa, khâu đâu tiên la giao viên vân dung<br /> ̀ ̣ ́ ́ ̀ ̀ ́ ̣ ̣  <br /> được nhưng nhân th ̃ ̣ ức vê đôi m ̀ ̉ ới phương phap trong viêc thiêt kê kê hoach bai<br /> ́ ̣ ́ ́ ́ ̣ ̀ <br /> ̣ ̀ ̣ ̀ ̣<br /> hoc (con goi la soan giao an). Đê viêc thiêt kê kê hoach bai hoc co hiêu qua, cân<br /> ́ ́ ̉ ̣ ́ ́ ́ ̣ ̀ ̣ ́ ̣ ̉ ̀ <br /> chu y thiêt kê cac hoat đông day hoc trong đo giao viên la ng<br /> ́ ́ ́ ́ ́ ̣ ̣ ̣ ̣ ́ ́ ̀ ười tô ch ̉ ức và <br /> hương dân cac hoat đông, con hoc sinh la ng<br /> ́ ̃ ́ ̣ ̣ ̀ ̣ ̀ ười thực hiên cac hoat đông đo.̣ ́ ̣ ̣ ́<br /> ̣<br />     Môt tiêt day hoc th ́ ̣ ̣ ương đ ̀ ược thực hiên theo cac b ̣ ́ ước cơ ban sau: ̉<br /> + Giao viên kiêm tra viêc năm v<br /> ́ ̉ ̣ ́ ưng bai cu, tinh hinh chuân bi bai m<br /> ̃ ̀ ̃ ̀ ̀ ̉ ̣ ̀ ới cua hoc ̉ ̣  <br /> sinh.<br /> + Tô ch ̉ ưc day va hoc bai m<br /> ́ ̣ ̀ ̣ ̀ ới.<br /> ̣ ̣<br /> + Luyên tâp, cung cô kiên th ̉ ́ ́ ức.<br /> ́ ̉<br /> + Đanh gia, tông kêt kêt qua gi<br /> ́ ́ ́ ̉ ờ hoc. ̣<br /> + Hương dân hoc sinh hoc bai, lam viêc <br /> ́ ̃ ̣ ̣ ̀ ̀ ̣ ở nha.̀<br />     Thương trong b ̀ ươc cung cô giao viên chi nêu lên môt hê thông câu hoi va goi<br /> ́ ̉ ́ ́ ̉ ̣ ̣ ́ ̉ ̀ ̣ <br /> ̣<br /> hoc sinh tra l ̉ ơi đê nhăc lai cac nôi dung kiên th<br /> ̀ ̉ ́ ̣ ́ ̣ ́ ức đa hoc trong bai môt cach r<br /> ̃ ̣ ̀ ̣ ́ ời <br /> ̣ ́ ̣<br /> rac, không mang tinh hê thông, do đo cac em không thê so sanh, tai hiên đ ́ ́ ́ ̉ ́ ́ ̣ ược <br /> kiên th ́ ưc cu đa hoc đê vân dung vao cac bai tâp liên quan. Đăc biêt đôi v<br /> ́ ̃ ̃ ̣ ̉ ̣ ̣ ̀ ́ ̀ ̣ ̣ ̣ ́ ới bộ <br /> môn Hoa hoc, biêt đ ́ ̣ ́ ược tinh chât cua chât, ś ́ ̉ ́ ự  khac nhau vê tinh chât vât ly va<br /> ́ ̀ ́ ́ ̣ ́ ̀ <br /> ́ ́ ̣<br /> tinh chât hoa hoc cua cac chât la c<br /> ́ ̉ ́ ́ ̀ ơ sở đê cac em th ̉ ́ ực hiên dang bai tâp điêu chê,<br /> ̣ ̣ ̀ ̣ ̀ ́ <br /> ̣<br /> nhân biêt va tach chât ra khoi hôn h<br /> ́ ̀ ́ ́ ̉ ̃ ợp. Vi vây bai tâp cung cô thiêu tinh hê thông<br /> ̀ ̣ ̀ ̣ ̉ ́ ́ ́ ̣ ́  <br /> thi đa sô cac em không th<br /> ̀ ́ ́ ực hiên đ ̣ ược cac dang bai tâp nay.<br /> ́ ̣ ̀ ̣ ̀<br />      Xuât phat t ́ ́ ừ thực tê nêu trên, trong qua trinh giang day môn Hóa h<br /> ́ ́ ̀ ̉ ̣ ọc 8 và 9, ở  <br /> bươc cung cô tôi th<br /> ́ ̉ ́ ương s ̀ ử  dung cac bai tâp dang bang đê khăc sâu kiên th<br /> ̣ ́ ̀ ̣ ̣ ̉ ̉ ́ ́ ức  <br /> ̣ ̉ ́ ̣<br /> trong tâm cua tiêt hoc môt cach hê thông, đông th ̣ ́ ̣ ́ ̀ ơi ren luyên cho hoc sinh ki<br /> ̀ ̀ ̣ ̣ ̃ <br /> năng so sanh, tông h ́ ̉ ợp, biêt cach thiêt lâp môi liên hê gi<br /> ́ ́ ́ ̣ ́ ̣ ữa khai niêm m ́ ̣ ới với cać  <br /> ́ ̣<br /> khai niêm đa biêt, môi liên hê gi ̃ ́ ́ ̣ ữa câu truc v ́ ́ ới tinh chât ... nh<br /> ́ ́ ằm giúp các em  <br /> biết vận dụng kiến thức để thực hiện nhiều dạng bài tập khác nhau.<br /> <br /> 3. CƠ SỞ LÝ LUẬN<br />       Do yêu cầu của xã hội hiện đại, mục tiêu giáo dục cũng cần phải thay đổi <br /> để đào tạo những con người thích ứng với xã hội. Chính vì vậy vấn đề đổi mới <br /> phương pháp dạy học luôn luôn được Đảng và Nhà nước ta đặc biệt quan tâm, <br /> 2<br /> <br /> điều đó đã được khẳng định trong các Nghị  quyết của Quốc hội về  công tác  <br /> giáo dục và đào tạo. <br />      Đổi mới phương pháp dạy học bộ môn hóa học dựa trên cơ sở quan niệm về <br /> tính cực hóa hoạt động của học sinh và lấy học sinh làm trung tâm của quá trình <br /> dạy học. Để hình thành kiến thức, kĩ năng và phát huy tính tự lực, giúp học sinh <br /> tự  phát hiện và giải quyết vấn đề  một cách chủ  động, sáng tạo, mỗi giáo viên <br /> cần phải biết cách thiết kế, tổ chức và điều khiển các hoạt động của học sinh  <br /> để  đạt được mục tiêu cụ  thể   ở  mỗi bài. Hình thức tổ  chức dạy học cũng cần  <br /> phong phú hơn cho phù hợp với hoạt động cá nhân, hoạt động theo nhóm và <br /> toàn lớp. Các phương tiện dạy học không chỉ  là phấn, bút, sách vở  mà còn đa <br /> dạng hơn như: dụng cụ, hóa chất, các biểu bảng, máy chiếu, đĩa CD... <br />        Việc sử  dụng bài tập dạng bảng trong bước hoàn thiện và củng cố  kiến  <br /> thức cho học sinh cũng là một hình thức sử  dụng đa dạng và phong phú các <br /> phương tiện dạy học nhằm giúp các em biết tổng hợp, so sánh, khái quát hóa  <br /> kiến thức đã học. Từ  đó các em biết cách vận dụng kiến thức vào bài tập cụ <br /> thể.<br /> <br /> 4. CƠ SỞ THỰC TIỄN<br />     Thời lượng phân phối cho bước củng cố để hoàn thiện các kiến thức đã học  <br /> trong một tiết thường rất ít. Nếu giáo viên chi nêu lên môt hê thông câu hoi va<br /> ̉ ̣ ̣ ́ ̉ ̀ <br /> ̣ ̣ ̉ ơi đê nhăc lai cac nôi dung kiên th<br /> goi hoc sinh tra l ̀ ̉ ́ ̣ ́ ̣ ́ ức đa hoc trong bai theo trình<br /> ̃ ̣ ̀  <br /> tự các mục của bài học, thì học sinh sẽ không thấy được mối quan hệ giữa các  <br /> khái niệm, kiến thức đã học nên không thể vận dụng vào bài tập được. Vì vậy <br /> nhiệm vụ quan trọng của sáng kiến mà tôi thực hiện là lựa chọn và sử dụng các  <br /> bài tập dạng bảng như thế nào để trong thời gian ngắn nhất có thể hệ thống lại  <br /> toàn bộ nội dung bài học, đồng thời nhấn mạnh nội dung trọng tâm và giúp học <br /> sinh biết vận dụng kiến thức để làm bài tập. <br /> <br /> 5. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU:<br />     Trong một tiết dạy, giáo viên có thể  tiến hành củng cố  theo từng phần, tuy  <br /> nhiên  do  bài  tập  dạng  bảng  đa  số  mang  tính  chất  hệ  thống  kiến  thức   nên  <br /> thường được sử dụng ở cuối tiết học. Biện phap nay đa đ<br /> ́ ̀ ̃ ược tôi thực hiên qua<br /> ̣  <br /> ̣ ́ ̀ ̣<br /> môt sô bai day trong ch ương trình Hóa học 8 và 9 cu thê nh<br /> ̣ ̉ ư sau: <br /> <br /> CHƯƠNG TRÌNH HÓA HỌC 8<br /> <br /> Bài 5:       Nguyên tố hóa học <br />    Sau khi học xong phần đầu của bài, tôi cho học sinh thực hiện bài tập sau:<br /> 2<br /> 3<br /> <br /> * Điền số thích hợp vào ô trống ở bảng sau:<br /> <br /> Số p Số n Số e<br /> Nguyên tử 1  17 18<br /> Nguyên tử 2 20 20<br /> Nguyên tử 3 17 20<br />      Trong 3 nguyên tử trên, cặp nguyên tử nào thuộc cùng 1 nguyên tố hoá học?  <br /> Vì sao? Cho biết tên nguyên tố hoá học đó.<br /> <br /> * Kết quả điền đúng như sau:<br /> Số p Số n Số e<br /> Nguyên tử 1  17 18 17<br /> Nguyên tử 2 20 20 20<br /> Nguyên tử 3 17 20 17<br />        Cặp nguyên tử  thuộc cùng một nguyên tố  hóa học là 1&3 vì có cùng số  <br /> proton trong hạt nhân. Đó là nguyên tố Clo<br />    Bài tập này sẽ giúp học sinh khắc sâu hơn khái niệm nguyên tố hóa học, đồng <br /> thời tái hiện được kiến thức cũ là số proton (p)  = số electron (e)<br />    Sau khi học xong toàn bộ  bài, tôi yêu cầu các nhóm thảo luận và hoàn thành  <br /> bảng sau để hệ thống toàn bài:<br /> * Em hãy điền vào các nội dung còn trống trong bảng sau:<br /> Tên <br /> Kí hiệu  Tổng số hạt trong  Nguyên <br /> nguyên  Số p Số e Số n<br /> HH nguyên tử tử khối<br /> tố<br /> 4 5<br /> 11 12<br /> 14 42<br /> Kali 20<br />    Dựa vào bảng trên, em hãy nhận xét để rút ra mối liên hệ giữa nguyên tử khối <br /> với tổng số hạt proton và nơtron trong hạt nhân nguyên tử <br /> <br /> Kết quả điền đúng như sau:<br /> Tên <br /> Kí hiệu  Tổng số hạt trong  Nguyên <br /> nguyên  Số p Số e Số n<br /> HH nguyên tử tử khối<br /> tố<br />    Beri Be 4 4 5 13 9<br /> Natri Na 11 11 12 34 23<br /> Silic Si 14 14 14 42 28<br /> 4<br /> <br /> Kali K 19 19 20 58 39<br /> Nhận xét: Số  trị  của nguyên tử  khối bằng tổng số  hạt proton và nơtron trong  <br /> hạt nhân nguyên tử<br />    Trên cơ sở đó, giáo viên hướng dẫn các em cách tính số  hạt nơtron trong hạt  <br /> nhân nguyên tử<br />         Số nơtron (n) = Số khối – số proton (p)<br /> <br /> Bài 6:             Đơn chất và hợp chất – Phân tử <br />   Để học sinh có thể phân biệt đơn chất và hợp chất, ta có thể cho các em thực  <br /> hiện nhanh bài tập sau:<br /> * Phân loại các chất sau bằng cách đánh dấu X vào loại chất phù hợp<br /> <br /> CTHH C HCl NaO Cl2 Fe CaSO4 NaBr O3 Ca3(PO4)2<br /> H<br /> Đơn chất<br /> Hợp chất <br /> <br /> Kết quả điền đúng như sau:<br /> <br /> C HCl NaOH Cl2 Fe CaSO4 NaBr O3 Ca3(PO4)2<br /> Đơn chất X X X X<br /> Hợp chất  X X X X X<br /> <br />    Cách làm này thực hiện rất nhanh, giúp giáo viên và học sinh không mất nhiều  <br /> thời gian để ghi công thức hóa học.<br /> <br /> Bài 9 :            Công thức hóa học<br />    Để học sinh nêu được ý nghĩa của công thức hóa học và ngược lại khi biết số <br /> nguyên tử của mỗi nguyên tố có trong 1 phân tử chất có thể lập được công thức <br /> hóa học của chất, đồng thời rèn luyện kĩ năng tính phân tử  khối của chất cho  <br /> học sinh (dạng bài tập 2,3 trang 33,34 SGK Hóa 8) ta có thể tổng hợp thành bài <br /> tập dạng bảng để các nhóm thực hiện như sau:<br /> <br /> * Em hãy điền vào các nội dung còn trống trong bảng sau:<br /> Số nguyên tử của mỗi <br /> Công thức hoá học nguyên tố có trong 1 phân  Phân tử khối của chất<br /> tử của chất<br /> SO2<br /> 4<br /> 5<br /> <br /> H3PO4<br /> 2Na,1S,4O<br /> 1Ag,1N,3O<br /> <br /> Kết quả điền đúng là:<br /> Số nguyên tử của mỗi <br /> Công thức hoá học nguyên tố có trong 1 phân  Phân tử khối của chất<br /> tử của chất<br /> SO2 1S,2O 32 + 2.16 = 64<br /> H3PO4 3H,1P,4O 3.1 + 31 + 4.16 = 98<br /> Na2SO4 2Na,1S,4O 2.23 + 32 + 4.16 =142<br /> AgNO3 1Ag,1N,3O 108 + 14 + 3.16 = 170<br />  <br />      Dạng bài tập này giúp giáo viên củng cố  được toàn bộ  kiến thức trong bài <br /> công thức hóa học mà không cần phải thực hiện qua nhiều bài tập như  trong <br /> sách giáo khoa.<br /> Bài 19:       Chuyển đổi giữa khối lượng, thể tích và lượng chất<br />    Trong phần củng cố, để  học sinh thấy được mối quan hệ  giữa khối lượng,  <br /> thể  tích và lượng chất của chất khí, chỉ  cần biết một trong các đại lượng trên <br /> có thể  tính được các đại lượng khác còn lại, giáo viên nên giao cho các nhóm  <br /> thực hiện dạng bài tập dạng bảng sau:<br /> * Hãy tính toán và điền các số thích hợp vào các ô trống của bảng:<br /> <br /> <br /> <br /> <br />    Sau khi các nhóm làm trên bảng phụ. Giáo viên tổ  chức cho học sinh chấm <br /> chéo bài nhau dựa trên đáp án đúng.<br />     Kết quả điền đúng như sau:<br /> <br /> <br /> <br /> <br />     <br /> 6<br /> <br />        Để  luyện tập tính số  mol, thể  tích và khối lượng hỗn hợp khi biết thành <br /> phần hỗn hợp khí, ta có thể sử dụng bài tập dạng bảng sau: <br /> <br /> * Thảo luận nhóm để điền các số thích hợp vào các ô trống ở bảng sau:<br /> Thành phần của  Số mol (n) của  Thể tích của hỗn  Khối lượng của <br /> hỗn hợp khí hỗn hợp khí  hợp (ở đktc) (l) hỗn hợp<br /> 0,1mol CO2 và <br /> 0,4 mol O2<br /> 0,25 mol CO2 và <br /> 0,25 mol O2<br /> 0,4 mol CO2 và <br /> 0,1 mol O2<br /> <br /> * Kết quả điền đúng là:<br /> Thành phần của  Số mol (n) của  Thể tích của hỗn  Khối lượng của <br /> hỗn hợp khí hỗn hợp khí hợp (ở đktc) (lít) hỗn hợp<br /> 0,1 mol CO2 và <br /> 0,5 mol 11,2 l 17,2 g<br /> 0.4 mol O2<br /> 0,25 mol CO2 và <br /> 0,5 mol 11,2 l 19 g<br /> 0,25 mol O2<br /> 0,4 mol CO2 và <br /> 0,5 mol 11,2 l 20,8 g<br /> 0,1 mol O2<br />      Dựa trên kết quả, giáo viên cho HS rút ra nhận xét về sự thay đổi khối lượng  <br /> hỗn hợp theo thành phần của hỗn hợp, trong khi thể  tích hỗn hợp không thay <br /> đổi. Từ  đó khắc sâu thêm kiến thức về  thể  tích mol chất khí  ở  điều kiện tiêu  <br /> chuẩn<br /> Bài 20:        Tỉ khối của chất khí<br />      Để  rèn học sinh kĩ năng tính nhanh khối lượng mol của một chất khí A khi <br /> biết dA/ B  (hoặc dA/ KK ) và ngược lại biết  MA tính   dA/ B  (hoặc dA/ KK ) tôi cho học <br /> sinh làm bài tập dạng bảng sau:<br />    <br /> * Điền kết quả thích hợp vào chỗ trống trong bảng sau:<br /> dA/H MA<br /> 22<br /> 35,5<br /> 24<br /> 16<br />    <br /> 6<br /> 7<br /> <br /> Kết quả điền đúng là:<br /> dA/H MA<br /> 22 44<br /> 35,5 71<br /> 16 32<br /> 8 16<br />    <br />   Dạng bài tập này sẽ  giúp học sinh biết vận dụng nhanh cả  2 công thức tính  <br /> toán đã học trong bài.<br />    Về  cách thu khí trong quá trình điều chế  thay vì đưa ra bài tập 3/69 SGK và  <br /> buộc học sinh phải trình bày dài dòng, ta có thể đưa ra bài tập nhanh như sau:<br />   <br />  * Đánh dấu X vào ô phù hợp<br />              Cách thu khí Đặt đứng  Đặt ngược<br /> Chất khí bình bình<br /> CO2<br /> Cl2<br /> CH4<br /> O2<br /> H2<br /> <br /> Kết quả điền đúng như sau:<br />              Cách thu khí Đặt đứng  Đặt ngược<br /> Chất khí bình bình<br /> CO2 X<br /> Cl2 X<br /> CH4 X<br /> O2 X<br /> H2 X<br /> Bài 37:         Axit – Bazơ – Muối<br />    Sau khi học xong bài, để tái hiện kiến thức cũ đã học về oxit và hệ thống lại <br /> 4 loại hợp chất vô cơ, ta có thể cho học sinh thực hiện bài tập dạng bảng sau: <br />    <br /> *Hãy điền vào ô trống ở bảng sau những công thức hoá học thích hợp:<br /> Oxit bazơ  Bazơ tương  Oxit axit Axit tương  Muối tạo bởi <br /> ứng  ứng KLcủa bazơ và gốc <br /> của axit<br /> BaO H2SO4<br /> 8<br /> <br /> Al(OH)3 N2O5<br /> Na2O H3PO4<br /> MgO SO2<br /> <br /> Kết quả điền đúng như sau:<br /> Oxit bazơ  Bazơ tương  Oxit axit Axit tương  Muối tạo bởi <br /> ứng  ứng KLcủa bazơ và gốc <br /> của axit<br /> BaO Ba(OH)2 SO3 H2SO4 BaSO4<br /> Al2O3 Al(OH)3 N2O5 HNO3 Al(NO3)3<br /> Na2O NaOH P2O5 H3PO4 Na3PO4<br /> MgO Mg(OH)2 SO2 H2SO3 MgSO3<br />   Dạng bài tập sẽ giúp học sinh thấy rõ mối quan hệ giữa các loại hợp chất vô cơ đã<br /> học, nhờ đó khắc sâu hơn kiến thức đã học.<br /> <br />                        CHƯƠNG TRÌNH HÓA HỌC 9<br /> ̀ :    Tinh chât hoa hoc cua oxit. Khai quat vê s<br /> Bai 1 ́ ́ ́ ̣ ̉ ́ ́ ̀ ự phân loai oxit<br /> ̣<br /> ̣ ̣ ́ ́ ́ ́ ̣<br />   Thay vi cho hoc sinh nêu lai cac tinh chât hoa hoc cua t<br /> ̀ ̉ ưng loai oxit trong bai,<br /> ̀ ̣ ̀ <br /> khi củng cố tôi cho cac nhom thao luân đê hoan thanh bai tâp sau:<br /> ́ ́ ̉ ̣ ̉ ̀ ̀ ̀ ̣<br />   <br />   * Ghi dấu(X) nếu có phản ứng xảy ra, dấu (O) nếu không có phản ứng<br /> ́ ̣  <br /> Tac dung Tać   ́ ̣  <br /> Tac dung ́ ̣   Tac dung<br /> Tac dung ́ ̣  <br /> vơi n<br /> ́ ươć dung ṿ ơí  vơi baz<br /> ́ ơ  vơi oxit<br /> ́   vơi oxit<br /> ́  <br /> axit (kiêm)<br /> ̀ bazơ axit<br /> Oxit bazơ<br /> Oxit axit<br /> Oxit lương tinh<br /> ̃ ́<br /> Oxit trung tinh ́<br /> Kết quả điền đúng như sau:<br /> ́ ̣  <br /> Tac dung Tać   ́ ̣  <br /> Tac dung ́ ̣   Tac dung<br /> Tac dung ́ ̣  <br /> vơi n<br /> ́ ươć dung v ̣ ơí  vơi baz<br /> ́ ơ  vơi oxit<br /> ́   vơi oxit<br /> ́  <br /> axit (kiêm)<br /> ̀ bazơ axit<br /> Oxit bazơ X X O O X<br /> Oxit axit X O X X O<br /> Oxit lương tinh<br /> ̃ ́ O X X O O<br /> Oxit trung tinh ́ O O O O O<br /> <br /> <br /> 8<br /> 9<br /> <br />     Lưu y hoc sinh cac tr<br /> ́ ̣ ́ ương h<br /> ̀ ợp ngoai lê nh<br /> ̣ ̣ ư: SiO 2 hoăc cac oxit baz<br /> ̣ ́ ơ  không <br /> tương ưng v<br /> ́ ơi kiêm thì oxit đó không tác d<br /> ́ ̀ ụng với nước<br />      Như  vậy qua bài tập trên các em sẽ  thấy rõ sự  khác nhau về  tính chất hóa <br /> học của 4 loại oxit, từ đó các em dễ dàng xác định các chất nào có thể tác dụng <br /> với nhau để vận dụng vào bài tập 1,2,4 trang 6 SGK Hóa học 9<br /> Bài 2:           Một số oxit quan trọng<br />      Để  tổng kết tính chất hóa học của 2 loại oxit quan trọng đã tìm hiểu trong <br /> bài, tôi đưa ra bài tập sau:<br /> <br /> ́ ́ ́ ̣<br />  * Cho cac chât sau tac dung v ơi nhau t<br /> ́ ưng đôi môt, đanh dâu “X” nêu co phan<br /> ̀ ̣ ́ ́ ́ ́ ̉  <br /> ứng xay ra, dâu “O” nêu không co phan <br /> ̉ ́ ́ ́ ̉ ưng. Vi<br /> ́ ết phương trình phản ứng (nếu  <br /> có)<br /> H2O KOH HNO3 P2O5 Na2O<br /> CaO<br /> SO2<br /> <br /> Kết quả điền đúng như sau:<br /> H2O KOH HNO3 P2O5 Na2O<br /> CaO X O X X O<br /> SO2 X X O O X<br />     Từ  bài tập trên, giáo viên một lần nữa khắc sâu kiến thức về  tính chất hóa <br /> học của oxit bazơ và oxit axit, giúp học sinh không sai sót khi xác định các phản  <br /> ứng có thể xảy ra.<br /> <br /> ̀ :            Tinh chât hoa hoc cua baz<br /> Bai 7 ́ ́ ́ ̣ ̉ ơ.<br /> ̉ ̣ ̣ ́ ́ ́ ̣ ̉<br />    Đê hoc sinh phân biêt tinh chât hoa hoc cua kiêm va baz<br /> ̀ ̀ ơ không tan, tôi yêu câu ̀ <br /> ̉ ̣ ̀ ̣<br /> cac nhom thao luân nhanh bai tâp sau:<br /> ́ ́<br /> ̀ ừ thich h<br /> * Điên t ́ ợp “co” hoăc “không” vao cac côt sau:<br /> ́ ̣ ̀ ́ ̣<br /> ́ ̣<br /> Tac dung v ơí  ́ ̣  <br /> Tac dung Tać   ̣<br /> Bi nhiêṭ   Tac dung<br /> ́ ̣  <br /> ́ ̉ ̣  vơi oxit axit<br /> chât chi thi ́ ̣<br /> dung v ơí  phân  vơi d/d<br /> ́  <br /> maù axit huỷ muôí<br /> Kiêm ̀<br /> Bazơ không <br /> tan<br /> Kết quả điền đúng như sau:<br /> ́ ̣<br /> Tac dung v ơí  Tac dung<br /> ́ ̣   Tać   ̣ ̣   Tac dung<br /> Bi nhiêt ́ ̣  <br /> ́ ̉ ̣  vơi oxit axit<br /> chât chi thi ́ ̣<br /> dung v ơí  phân  vơi d/d<br /> ́  <br /> maù axit huỷ muôí<br /> Kiêm ̀ Có Có Có Không Có<br /> 10<br /> <br /> Bazơ không tan Không Không Có Có Không<br />         Từ kết quả trên, yêu cầu học sinh cho biết tính chất hóa học chung giữa  <br /> kiềm và bazơ  không tan, tính chất hóa học riêng của từng loại. Trên cơ  sở  đó <br /> các em sẽ dễ dàng làm bài tập 2 trang 25 SGK Hóa học 9<br /> <br /> ̀ :         Sắt<br /> Bai 19<br /> ̉ ̣ ́ ̉ ̣ ́ ược tinh chât hóa h<br />    Sau khi tim hiêu vê kim loai săt, đê hoc sinh thây đ<br /> ̀ ̀ ́ ́ ọc của  <br /> nhôm va săt có gì gi<br /> ̀ ́ ống và khác nhau, tôi đưa ra bai tâp đê cac nhom thao luân<br /> ̀ ̣ ̉ ́ ́ ̉ ̣  <br /> như sau:<br /> <br /> ́ ́ ́ ̣<br />       * Cho cac chât sau tac dung v ơi nhau t<br /> ́ ưng đôi môt, đanh dâu “X” nêu co<br /> ̀ ̣ ́ ́ ́ ́ <br /> phan  ̉ ưng xay ra, dâu “O” nêu không co phan <br /> ́ ̉ ́ ́ ́ ̉ ưng. Qua bài t<br /> ́ ập cho biết tính  <br /> chất hóa học của nhôm và sắt có gì giống nhau và khác nhau?Viêt cac ph ́ ́ ương  <br /> ̀ ́ ̣<br /> trinh hoa hoc (nêu co)<br /> ́ ́<br /> HNO3 đặc, <br /> D/d <br /> Khí O2 Khí Cl2 D/d H2SO4 D/d CuSO4 nguội, H2SO4 <br /> NaOH<br /> ̣<br /> đăc, nguôi ̣<br /> Al<br /> Fe<br />  <br /> Kết quả điền đúng như sau:<br /> HNO3 đặc, <br /> D/d <br /> Khí O2 Khí Cl2 D/d H2SO4 D/d CuSO4 nguội, H2SO4 <br /> NaOH<br /> ̣<br /> đăc, nguôi ̣<br /> Al X X X X O X<br /> Fe X X X X O O<br /> ̀ ̣<br />  Qua bai tâp trên h ọc sinh se d<br /> ̃ ễ dàng rút ra những tính chất hóa học giống nhau  <br /> và khác nhau của nhôm và sắt. Trên cơ  sớ  đó giáo viên yêu cầu học sinh nêu  <br /> ̣<br /> cách  phân biêt kim lo ại nhôm va săt băng ph<br /> ̀ ́ ̀ ương phap hoa hoc (dùng dung d<br /> ́ ́ ̣ ịch  <br /> kiềm như NaOH, KOH...) để hướng dẫn các em làm bài tập nhận biết kim loại.<br /> <br /> Bài 31:     Sơ lược về bảng tuần hoàn các nguyên tố hóa học<br />   Sau khi học về ý nghĩa của bảng tuần hoàn các nguyên tố hóa học, trên cơ sở <br /> các bài tập 1,2 SGK trang 101, tôi yêu cầu học sinh làm bài tập dạng bảng như <br /> sau:<br /> *Hoàn thành nội dung còn thiếu trong bảng sau:<br /> <br /> <br /> <br /> 10<br /> 11<br /> <br /> Vị trí <br /> Cấu <br /> trong  Tính chất<br /> tạ o  <br /> bảng   hóa học<br /> Kí  nguyê<br /> HTT cơ bản<br /> hiệu  n tử<br /> H<br /> HH<br /> Số  Số e <br /> Số <br /> Chu kì Nhóm Số p Số e Số n lớp  lớp <br /> thứ tự<br /> e ngoài<br /> K 19 4 I<br /> S 16 16 3 6<br /> Al 13 3 III<br /> C 6 6 2 4<br /> Kết quả điền đúng như sau:<br /> <br /> Vị trí <br /> Cấu <br /> trong  Tính chất<br /> tạ o  <br /> bảng   hóa học<br /> Kí  nguyê<br /> HTT cơ bản<br /> hiệu  n tử<br /> H<br /> HH<br /> Số  Số e <br /> Số <br /> Chu kì Nhóm Số p Số e Số n lớp  lớp <br /> thứ tự<br /> e ngoài<br /> Kim <br /> K 19 4 I 19 19 20 4 1 loại <br /> mạnh<br /> Phi   kim <br /> S 16 3 VI 16 16 16 3 6<br /> mạnh<br /> Kim <br /> Al 13 3 III 13 13 14 3 3 loại   l <br /> /tính <br /> Phi   kim <br /> C 6 2 IV 6 6 6 2 4<br /> yếu<br /> <br />      Như  vậy qua bài tập này vẫn chuyển tải hết các nội dung về  ý nghĩa của <br /> bảng tuần hoàn các nguyên tố hóa học một cách ngắn gọn, thực hiện nhanh hơn  <br /> so với các bài tập tự luận trong sách giáo khoa<br /> <br /> Bai 39:           Benzen<br /> ̀<br /> 12<br /> <br /> ̣ ̉ ̣ ́ ̉<br />       Sau khi hoc vê benzen, đê hê thông nhanh tinh chât cua 4 loai hiđrocacbon:<br /> ̀ ́ ́ ̣  <br /> metan, etilen, axetilen, benzen, giúp học sinh tái hiện kiến thức cũ chuẩn bị cho  <br /> tiết luyện tập, tôi cho cac nhom thao luân bai tâp sau:<br /> ́ ́ ̉ ̣ ̀ ̣<br />       <br /> *Điêǹ   từ  thich<br /> ́   hợp   “co”́   hoăc̣   “không”   khi   đề  câp̣   đên<br /> ́   tinh ̉   cać  <br /> ́   chât́   cua<br /> ̃ ̣ ̀ ́ ̣<br /> hiđrocacbon  đa hoc vao cac côt sau:<br /> Phan ̉ ưng chay<br /> ́ ́ ̉ ưng thê<br /> Phan  ́ ́ Phan ̉ ưng công<br /> ́ ̣<br /> Metan<br /> Etilen<br /> Axetilen<br /> Benzen<br /> <br /> Kết quả điền đúng như sau:<br /> ̉ ưng chay<br /> Phan  ́ ́ ̉ ưng thê<br /> Phan  ́ ́ ̉ ưng công<br /> Phan  ́ ̣<br /> Metan Có  Có  Không<br /> Etilen Có  Không Có <br /> Axetilen Có  Không Có <br /> Benzen Có  Có  Có <br />   Từ bài tập trên giáo viên khai thác để học sinh rút ra tính chất hóa học giống <br /> nhau của các hiđrocacbon là đều tham gia phản  ứng cháy và thấy được phản <br /> ứng đặc trưng của từng chất, làm cơ  sở  để  các em thực hiện bảng tổng kết <br /> trong tiết luyện tập chương 4.<br /> Bai 52:      Tinh bôt va xenluloz<br /> ̀ ̣ ̀ ơ<br /> ̣ ̉ ̣ ́ ̉ ̣ ̣ ́ ́ ́ ̣ ̉<br />     Sau khi hoc bai nay, đê hoc sinh co thê hê thông lai tinh chât hoa hoc cua 4 h<br /> ̀ ̀ ́ ợp  <br /> ̣ ̣ ̣ ́ ̉<br /> chât thuôc loai gluxit  môt cach dê dang tôi yêu câu cac nhom thao luân th<br /> ́ ̃ ̀ ̀ ́ ́ ̣ ực hiên<br /> ̣  <br /> ̀ ̣<br /> bai tâp sau:<br /> <br /> ̀ ừ thich h<br /> * Điên t ́ ợp “co” hoăc “không” khi đê câp đên tinh chât cua cac h<br /> ́ ̣ ̀ ̣ ́ ́ ́ ̉ ́ ợp  <br /> ̣ ̣ ̀ ́ ̣<br /> chât thuôc loai gluxit  vao cac côt sau:<br /> ́<br /> ̉ ưng trang<br /> Phan  ́ ́   ̉ ưng thuy<br /> Phan  ́ ̉   ̉ ưng v<br /> Phan  ́ ơi iot<br /> ́<br /> gương phân<br /> Glucozơ<br /> Saccarozơ<br /> Tinh bôṭ<br /> Xenlulozơ<br />  <br /> Kết quả điền đúng như sau:<br /> <br /> 12<br /> 13<br /> <br /> ̉ ưng trang<br /> Phan  ́ ́   ̉ ưng thuy<br /> Phan  ́ ̉   ̉ ưng v<br /> Phan  ́ ơi iot<br /> ́<br /> gương phân<br /> Glucozơ Có Không Không<br /> Saccarozơ Không Có Không<br /> Tinh bôṭ Không Có Có<br /> Xenlulozơ Không Có Không<br /> ́ ương trinh hoa hoc minh hoa.<br />     Sau đo cho cac em viêt ph<br /> ́ ́ ̀ ́ ̣ ̣<br />    Qua bài tập trên, giáo viên nhấn mạnh: chỉ glucozơ có phản ứng tráng gương, <br /> chỉ  tinh bột có phản  ứng với iot vì vậy có thể  dùng các phản  ứng đó để  nhận  <br /> biết, glucozơ, tinh bột. Saccarozơ, tinh bột, xenlulozơ  khi thủy phân đều cho  <br /> sản phẩm chung là glucozơ. Bài tập hệ  thống này sẽ  giúp học sinh khắc sâu  <br /> hơn tính chất hóa học của 4 loại gluxit.<br /> <br /> Bài 53:         Protein<br />    Sau khi học về protein, tôi yêu cầu học sinh :<br /> * Hãy so sánh và đánh dấu “X” vào ô tương ứng của loại lương thực và thực  <br /> phẩm có hàm lượng chất dinh dưỡng cao nhất được ghi ở bảng sau:<br /> Gạo, khoai,  Dầu lạc, dầu  Thịt, trứng, <br /> Kẹo, mứt<br /> ngô, sắn mè, mỡ lợn sữa<br /> Hàm lượng đường <br /> cao nhất<br /> Hàm lượng tinh bột <br /> cao nhất<br /> Hàm lượng chất béo <br /> cao nhất<br /> Hàm lượng protein <br /> cao nhất<br /> Kết quả điền đúng như sau:<br /> <br /> Gạo, khoai,  Dầu lạc, dầu  Thịt, trứng, <br /> Kẹo, mứt<br /> ngô, sắn mè, mỡ lợn sữa<br /> Hàm lượng đường <br /> X<br /> cao nhất<br /> Hàm lượng tinh bột <br /> X<br /> cao nhất<br /> Hàm lượng chất béo <br /> X<br /> cao nhất<br /> Hàm lượng protein <br /> X<br /> cao nhất<br /> 14<br /> <br />    <br />         Bài tập trên có tính chất tổng hợp và giúp khắc sâu hơn kiến thức về trạng  <br /> thái thiên nhiên của các chất dinh dưỡng mà học sinh đã tìm hiểu trong chương<br /> ̀ ́ ́ ̣ ́ ̉ ực hiên dang bai tâp nay trong nhiêu bai<br />         Ngoai cac vi du nêu trên, ta co thê th ̣ ̣ ̀ ̣ ̀ ̀ ̀ <br /> khac ń ưa c<br /> ̃ ủa chương trình.<br /> <br /> 6. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU<br />       Sau khi áp dụng kinh nghiệm trên vào giảng dạy, tôi nhận thấy mức độ nhận <br /> thức của học sinh được nâng cao rõ rệt. Trong năm học 2015 ­2016, tôi đã thực <br /> hiện biện pháp trên ở các lớp thực nghiệm và so sánh kết quả với lớp đối chứng.<br />    Kết quả học tập được thể hiện qua chất lượng bộ môn Hóa ở học kỳ I như sau:<br /> <br />   Trung bình trở lên<br />     Lớp Tên lớp         Sỉ số<br /> Số lượng         Tỉ lệ<br /> Thực nghiệm     84           31      29 93,3%<br /> Đối chứng     85           33          29 90,5%<br /> Thực nghiệm     93           30      28 97,7%<br /> Đối chứng     94           33      29 91,1%<br />     <br />     Như  vậy, tỉ  lệ  học sinh yếu  ở các lớp thực nghiệm đều có phần giảm hơn so  <br /> với <br /> các lớp đối chứng.<br /> <br /> 7. KẾT LUẬN:<br /> ̣ ́ ̣<br />       Trong môt tiêt hoc, cac hoat đông tô ch<br /> ́ ̣ ̣ ̉ ức day bai m<br /> ̣ ̀ ơi th<br /> ́ ương chiêm nhiêu<br /> ̀ ́ ̀ <br /> thơi gian h<br /> ̀ ơn so vơi b ́ ươc cung cô nên s<br /> ́ ̉ ́ ử  dung bai tâp dang bang se đem lai<br /> ̣ ̀ ̣ ̣ ̉ ̃ ̣ <br /> ̣<br /> nhiêu hiêu qua nh<br /> ̀ ̉ ư:<br /> + Giup giao viên khăc sâu và c<br /> ́ ́ ́ ủng cố được hâu hêt cac kiên th<br /> ̀ ́ ́ ́ ức trong tâm c<br /> ̣ ủ a <br /> bài học trong thơi gian ngăn. <br /> ̀ ́<br /> ̣ ́ ̣<br /> + Hoc sinh tai hiên va hê thông đ ̀ ̣ ́ ược cac tinh chât hóa h<br /> ́ ́ ́ ọc cua chât, t<br /> ̉ ́ ừ đo cac<br /> ́ ́ <br /> em se d ̃ ễ dàng hơn trong việc vân dung ki ̣ ̣ ến thức đê th ̉ ực hiên dang bai tâp viêt<br /> ̣ ̣ ̀ ̣ ́ <br /> ̉ ́ ̀ ́ ̣<br /> day chuyên hoa, điêu chê, nhân biêt, tinh chê .....<br /> ̃ ́ ́<br /> + Thay vi phat vân ca nhân, s<br /> ̀ ́ ́ ́ ử dung bai tâp dang bang se huy đông đ<br /> ̣ ̀ ̣ ̣ ̉ ̃ ̣ ược tri tuê<br /> ́ ̣ <br /> ̉<br /> cua toan nhom.<br /> ̀ ́<br />     Hiện nay việc sử dụng máy chiếu Projector đã tạo điều kiện rất tốt để giáo <br /> viên có thể trình chiếu các bài tập dạng bảng cho các nhóm học sinh thực hiện <br /> trong thời gian rất nhanh. Đây cũng là một trong những yếu tố  thuận lợi giúp <br /> <br /> 14<br /> 15<br /> <br /> tôi có thể áp dụng kinh nghiệm này vào trong thực tế giảng dạy trên lớp nhằm  <br /> nâng cao hơn chất lượng học tập của học sinh.<br /> <br /> 8.  ĐỀ NGHỊ:<br />      Bài tập dạng bảng thường mang tính so sánh và hệ  thống kiến thức, do đó  <br /> giáo viên nên sử dụng để củng cố  vào cuối tiết học hoặc sử dụng để  tái hiện  <br /> kiến thức cũ sau khi học xong một loại đơn chất hoặc hợp chất nhất định. Đa <br /> số  các dạng bài tập này thường khó, vì vậy giáo viên nên giao nhiệm vụ  cho  <br /> các nhóm để các em cùng thảo luận thực hiện. Điều quan trọng là sau khi hoàn  <br /> thành bài tập, giáo viên cần cho học sinh nhận xét và khai thác những nội dung  <br /> kiến thức quan trọng được thể hiện qua bài tập.  <br />     Để  áp dụng thành công những kinh nghiệm vừa nêu, yêu cầu mỗi học sinh  <br /> cần phải nắm vững các khái niệm hóa học cơ bản cũng như tính chất của chất  <br /> và có kĩ năng tính toán nhanh. Trong thời gian đầu giáo viên nên hướng dẫn cho <br /> các em, khi đã quen dần các em có thể  tự thực hiện, từ đó các em sẽ  có niềm <br /> tin hơn vào năng lực bản thân, tạo động lực để học tốt hơn bộ môn Hoá học.<br />     Trên đây là một kinh nghiệm nhỏ của bản thân tôi trong quá trình giảng dạy <br /> môn Hóa  ở  trường Trung học cơ sở, trong đó chắc chắn không thể  tránh khỏi <br /> những hạn chế nhất định. Rất mong nhận được sự góp ý của quý thầy cô giáo  <br /> để  đề  tài được hoàn chỉnh và bản thân tôi có thể  làm tốt hơn công tác giảng <br /> dạy của mình.<br />            <br />                                                              Ái Nghĩa ngày 28 tháng 3 năm 2016<br />                              Người viết<br /> <br /> <br /> <br />                Huỳnh Thị Huệ<br /> <br />                    <br /> <br /> <br /> <br /> <br /> TÀI LIỆU THAM KHẢO<br /> <br /> 1. Sách giáo khoa Hóa học 8 ­ Nhà xuất bản Giáo dục<br /> 2. Sách giáo khoa Hóa học 9 ­ Nhà xuất bản Giáo dục<br /> 16<br /> <br /> 3. Cao Cự Giác ­ Thiết kế bài giảng Hóa học Trung học cơ sở ­ Nhà xuất bản <br /> Hà Nội <br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 16<br /> 17<br /> <br /> MỤC LỤC<br />  <br /> Số   thứ  Mục Trang<br /> tự  <br /> 1 Tên đề tài                                                                                     1<br /> 2 Đặt vấn đề                                                                                  1<br /> 3 Cơ sở lý luận                                                                               1<br /> 4 Cơ sở thực tiễn                                                                           2<br /> 5 Nội dung nghiên cứu                                                                   2<br /> 6 Kết quả nghiên cứu                                                                    12<br /> 7 Kết luận                                                                                       12<br /> 8 Đề nghị                                                                                        13<br /> 9 Tài liệu tham khảo                                                                      14<br /> 10 Mục lục                                                                                       15<br /> 11 Phiếu đánh giá xếp loại sáng kiến kinh nghiệm                       16<br /> <br /> <br /> <br />                    <br /> 18<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> CỘNG HÒA XàHỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM<br /> Độc lập ­ Tự do ­ Hạnh phúc<br /> <br /> PHIẾU ĐÁNH GIÁ, XẾP LOẠI SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM<br /> Năm học: 2016­ 2017<br /> <br /> I. Đánh giá xếp loại của HĐKH Trường  THCS Nguyễn Trãi<br /> 1.   Tên   đề <br /> tài: .......................................................................................................................................<br /> ...............................................................................................................................................<br /> ..............<br /> 2.   Họ   và   tên   tác <br /> giả: ............................................................................................................................<br /> 3.   Chức   vụ:   ....................................................  <br /> Tổ: .............................................................................<br /> 4. Nhận xét của Chủ tịch HĐKH về đề tài:<br /> a)   Ưu  <br /> điểm: ....................................................................................................................................<br /> ....<br />      ..........................................................................................................................................<br /> ..............<br />      ..........................................................................................................................................<br /> ..............<br /> b)   Hạn <br /> chế: ......................................................................................................................................<br /> ...<br />      ..........................................................................................................................................<br /> ..............<br />      ..........................................................................................................................................<br /> ..............<br /> 5. Đánh giá, xếp loại:<br /> Sau khi thẩm định, đánh giá đề tài trên, HĐKH Trường THCS Nguyễn Trãi<br /> thống nhất xếp loại : .....................<br />        Những người thẩm định:                                        Chủ tịch HĐKH<br />             (Ký, ghi rõ họ tên)                                       (Ký, đóng dấu, ghi rõ họ tên)<br /> ............................................................<br /> ............................................................<br /> <br /> 18<br /> 19<br /> <br /> ............................................................<br /> ............................................................<br /> ............................................................<br /> II. Đánh giá, xếp loại của HĐKH Phòng  GD&ĐT  Đại Lộc<br /> Sau khi thẩm định, đánh giá đề tài trên, HĐKH Phòng GD&ĐT ......................... <br /> ...........................thống nhất xếp loại: ...............<br />        Những người thẩm định:                                        Chủ tịch HĐKH<br />             (Ký, ghi rõ họ tên)                                       (Ký, đóng dấu, ghi rõ họ tên)<br /> ............................................................<br /> ............................................................<br /> ............................................................<br /> ............................................................<br /> ............................................................<br /> III. Đánh giá, xếp loại của HĐKH  Sở GD&ĐT  Quảng Nam<br /> Sau khi thẩm định, đánh giá đề tài trên, HĐKH Sở GD&ĐT Quảng Nam thống  <br /> nhất xếp loại: ...............<br />        Những người thẩm định:                                        Chủ tịch HĐKH<br />             (Ký, ghi rõ họ tên)                                       (Ký, đóng dấu, ghi rõ họ tên)<br /> <br /> <br /> <br /> <br />                 PHIẾU CHẤM ĐIỂM, XẾP LOẠI SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM<br />                                                    Năm học 2016­ 2017<br /> <br /> HỘI ĐỒNG KHOA HỌC <br /> Trường THCS Nguyễn Trãi<br /> ­   Đề <br /> tài:...............................................................................................................................<br /> .....<br />               ......................................................................................................................<br /> ..............     <br /> ­   Họ   và   tên   tác <br /> giả: .................................................................................................................<br /> ­   Đơn <br /> vị: ...............................................................................................................................<br /> ..<br />           …......................................................................................................................<br /> .............<br /> 20<br /> <br /> ­ Điểm cụ thể:<br /> Nhận xét  Điể Điểm <br />   Phần của người đánh giá xếp loại đề  m tối  đạt <br /> tài đa được<br /> 1. Tên đề tài <br /> 1<br /> 2. Đặt vấn đề<br /> 3. Cơ sở lý luận 1<br /> <br /> 4. Cơ sở thực tiễn 2<br /> <br /> 5. Nội dung nghiên cứu 9<br /> <br /> 6. Kết quả nghiên cứu 3<br /> <br /> 7. Kết luận 1<br /> 8.Đề nghị <br /> 1<br /> 9.Phụ lục<br /> 10.Tài liệu tham khảo<br /> 11.Mục lục  1<br /> 12.Phiếu đánh giá xếp loại<br /> Thể thức văn bản, chính <br /> 1<br /> tả<br /> Tổng cộng 20đ<br />   Căn cứ số điểm đạt được, đề tài trên được xếp loại :<br />               Người đánh giá xếp loại đề tài:<br /> <br />                                         <br /> <br /> <br /> <br /> <br />     <br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 20<br /> 21<br />