SKKN: Giải toán có lời văn lớp 1

S¸ng kiÕn kinh nghiÖm - Gi¶i to¸n cã lêi v¨n líp 1.<br /> <br /> <br /> CỘNG HOÀ XàHỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM<br /> <br /> Độc lập ­ Tự do ­ Hạnh phúc<br /> <br /> <br /> <br /> ĐỀ TÀI SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM<br /> <br /> SƠ YẾU LÝ LỊCH<br /> <br /> Họ và tên: LÊ THỊ KIM THANH<br /> <br /> Sinh ngày: 21 ­ 07 ­ 1978<br /> <br /> Năm vào ngành: 2001<br /> <br /> Chức vụ: Giáo viên<br /> <br /> Bộ môn giảng dạy: Giảng dạy văn hoá và chủ nhiệm lớp 1ª3<br /> <br /> Trình độ chuyên môn: CĐSP<br /> <br /> Hệ đào tạo: Chính quy.<br /> <br /> Khen thưởng: Giáo viên giỏi cấp trường<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Lª Kim Thanh - Trêng TiÓu häc Ba Tr¹i -1-<br /> S¸ng kiÕn kinh nghiÖm - Gi¶i to¸n cã lêi v¨n líp 1.<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> MỤC LỤC<br /> Mục Nội dung Trang<br /> PHẦN I: PHẦN MỞ ĐẦU 3<br /> <br /> I Lý do chọn đề tài 3<br /> II Đối tượng nghiên cứu 4<br /> III Mục đích nghiên cứu 4<br /> IV Phạm vi nghiên cứu 5<br /> V Thời gian nghiên cứu 5<br /> VI Phương pháp nghiên cứu 5<br /> PHẦN II: PHÂN NỘI DUNG 6<br /> <br /> Chương I: I. Vị trí và yêu cầu của môn Toán ở Tiểu  6<br /> học<br /> 1 Vị trí của dạy học Toán 6<br /> 2 Nhiệm vụ của phân môn Toán 6<br /> 3 Những yêu cầu cơ bản của việc dạy Toán ở lớp 1 8<br /> II Nội dung, chương trình dạy Toán ở lớp 1 8<br /> III Nguyên tắc và phương pháp dạy học Toán 9<br /> Chương II: Thực trạng của việc dạy học Toán ở tiểu  11<br /> học<br /> I Thực trạng của việc dạy học Toán ở trường tiểu học 11<br /> II Khả năng học toán và thực trạng dạy học toán của giáo  12<br /> viên và học sinh trường tiểu học hiện nay.<br /> 1 Về giáo viên 12<br /> 2 Về học sinh 13<br /> Chương III: Một số giải pháp 14<br /> <br /> I Một số giải pháp rèn kĩ năng giải toán có lời văn. 14<br /> 1 Khảo sát kĩ năng giải toán có lời văn của học sinh lớp 1 15<br /> II Giải pháp cụ thể 16<br /> III Dạy thực nghiệm 23<br /> <br /> Lª Kim Thanh - Trêng TiÓu häc Ba Tr¹i -2-<br /> S¸ng kiÕn kinh nghiÖm - Gi¶i to¸n cã lêi v¨n líp 1.<br /> <br /> <br /> IV Kết quả đạt được 23<br /> V Bài học kinh nghiệm 22<br /> PHẦN III. KẾT LUẬN 24<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> PHẦN I. PHẦN MỞ ĐẦU<br /> <br /> 1. Lý do chọn đề tài.<br /> Ngay từ  tấm bé, ai cũng được nghe giai điệu bài hát: “Tập đếm” quen <br /> thuộc của tác giả Hoàng Công Sử:<br /> “ Nào các bạn cùng ra đây, ta hát chung một bài nào.<br /> Nào các bạn cùng giơ tay, ta đếm cho thật đều.<br /> Một với một là hai, hai thêm hai là bốn.<br /> Bốn với một là năm, năm ngón tay sạch đều.”<br /> Từ khi còn nhỏ, ông bà, bố mẹ và các cô giáo mầm non đã dạy cho trẻ nhỏ <br /> bài hát này để trẻ vừa biết hát vừa kết hợp giơ những ngón tay nhỏ xíu, đáng yêu <br /> lên để học toán ở mức độ đơn giản nhất. Trẻ thích và thuộc rất nhanh. Vậy còn  <br /> giai đoạn trẻ  vào lớp một, lớp đầu tiên trong bậc Tiểu học thì sao? Với rất  <br /> nhiều môn học mới: Mĩ thuật, âm nhạc, thể  dục, tự  nhiên xã hội, thủ  công .... <br /> Hầu hết các môn này học sinh đều chủ động tiếp thu một cách tích cực, rất yêu <br /> thích. Trẻ  học sôi nổi vì trẻ  đã được làm quem ngay từ  mẫu giáo. Nhưng còn <br /> <br /> Lª Kim Thanh - Trêng TiÓu häc Ba Tr¹i -3-<br /> S¸ng kiÕn kinh nghiÖm - Gi¶i to¸n cã lêi v¨n líp 1.<br /> <br /> <br /> Toán học thì đó là cả một vấn       đề lớn đối với cả thầy và trò. Làm sao để học  <br /> sinh biết làm toán với những con số khô khốc, những phép tính cộng, trừ. Những <br /> kĩ năng cơ  bản nhất không thể  thiếu trong bậc Tiểu học cũng như  trong cuộc <br /> sống. Trong khi xã hội chúng ta đang hoà cùng thế  giới bắt nhịp vào cuộc sống  <br /> hiện đại rất nhanh. Một xã hội hiện đại với sự phát triển không ngừng của công <br /> nghệ  thông tin, khoa học kĩ thuật. Bất cứ  nơi đâu, bất cứ  lúc nào trẻ  cũng cần <br /> phải có kiến thức cho riêng mình không dựa nhờ  vào ai. Để  làm được điều đó, <br /> trẻ  phải nắm chắc được kiến thức toán học, đọc thông viết thạo. Đặc biệt là  <br /> môn Toán (môn học cơ bản). Môn toán ở lớp 1 mở đường cho trẻ đi vào thế giới <br /> diệu kì của Toán học, rồi mai đây các em lớn lên sẽ  trở  thành một bác sĩ giỏi, <br /> một nhà giáo, nhà khoa học, nhà thơ, trở  thành những người lao động sáng tạo  <br /> trên mọi lĩnh vực đời sống, sản xuất... được sử  dụng cộng nghệ  hiện đại như <br /> máy tính xách tay. Nhưng các em không bao giờ quên được những ngày đầu tiên  <br /> đến trường học đếm và tập viết 1, 2, 3... học các bài toán đầu tiên, các em không <br /> thể  quên vì đó là những kỉ  niệm đẹp nhất của đời người và hơn thế  nữa là <br /> những con số, những phép tính đơn giản ấy cần thiết cho suốt cuộc đời của các <br /> em.<br /> Là một giáo viên dạy lớp 1, tự  bản thân tôi nhận thấy môn Toán là một <br /> trong những phân môn có tầm quan trọng đặc biệt, nhất là học sinh lớp 1 lại  <br /> càng quan trọng hơn. Môn Toán cung cấp những kiến thức cơ bản về số, những  <br /> phép tính trong đại lượng và khái niệm cơ bản về hình học, bên cạnh đó nó còn  <br /> góp phần vào  phát triển tư duy, khả năng suy luận, phát triển ngôn ngữ, trau dồi <br /> trí nhớ, kích thích cho các em trí tưởng tượng, óc khám phá, hình thành nhân cách <br /> cho các em. <br /> Thấy được tầm quan trọng của môn Toán nên tôi đã đi sâu tìm hiểu, học  <br /> hỏi và nghiên cứu ra những biện pháp mới để giảng dạy môn Toán thật tốt giúp <br /> Lª Kim Thanh - Trêng TiÓu häc Ba Tr¹i -4-<br /> S¸ng kiÕn kinh nghiÖm - Gi¶i to¸n cã lêi v¨n líp 1.<br /> <br /> <br /> học sinh chủ động tiếp thu môn Toán một cách nhẹ  nhàng thông qua hoạt động <br /> học tập. Để “học mà chơi ­ chơi mà học”, đó cũng là nhằm nâng cao chất lượng <br /> dạy học ở Tiểu học nói chung và dạy học môn Toán nói riêng. Mong các em trở <br /> thành những con người có ích giúp cho “non sông Việt Nam trở  nên tươi sáng  <br /> hơn, dân tộc Việt Nam có thể sánh vai với các cường quộc năm châu” như trích  <br /> thư của Bác Hồ muôn vàn kính yêu của chúng ta đã gửi lại.<br /> II. Đối tượng nghiên cứu:<br /> Học sinh khối 1 đặc biệt là học sinh lớp 1A3 ­ trường Tiểu học Ba Trại.<br /> III. Mục đích nghiên cứu:<br /> Qua đề tài này, tôi muốn góp phần nhỏ vào việc nâng cao chất lượng dạy  <br /> học môn Toán để tìm ra phương pháp giúp giáo viên dạy môn Toán cho học sinh  <br /> lớp 1 được tốt hơn.<br /> Cụ thể:<br /> + Dạy cho học sinh nhận biết về cấu tạo của một bài toán có lời văn lớp <br /> 1.<br /> + Đọc hiểu ­ phân tích ­ tóm tắt bài toán.<br /> + Giải toán đơn về thêm (bớt) bằng một phép tính cộng (trừ).<br /> + Trình bày bài giải gồm câu lời giải + phép tính + đáp số.<br /> + Tìm lời giải phù hợp cho bài toán bằng nhiều cách khác nhau.<br /> IV. Phạm vi nghiên cứu:<br /> ­ Sách giáo khoa Toán 1.<br /> ­ Sách giáo viên Toán 1.<br /> ­ Chuẩn kiến thức kĩ năng Toán lớp 1.<br /> ­ Vở bài tập Toán của học sinh khối 1 và học sinh lớp 1A3.<br /> ­ Các phương pháp dạy học Toán ở Tiểu học.<br /> Tập thể giáo viên khối 1 trường Tiểu học Ba Trại.<br /> ­<br /> Lª Kim Thanh - Trêng TiÓu häc Ba Tr¹i -5-<br /> S¸ng kiÕn kinh nghiÖm - Gi¶i to¸n cã lêi v¨n líp 1.<br /> <br /> <br /> V. Thời gian nghiên cứu:<br /> ­ Từ tháng 10 ­ 2012 đến 4 ­ 2013.<br /> VI. Phương pháp nghiên cứu:<br /> ­ Phương pháp điều tra.<br /> ­ Phương pháp trắc nghiệm.<br /> ­ Phương pháp trực quan.<br /> ­ Phương pháp đàm thoại, gợi mở.<br /> ­ Phương pháp luyện tập.<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> PHẦN II: PHẦN NỘI DUNG.<br /> <br /> Chương I: Cơ sở lý luận.<br /> <br /> <br /> I. Vị trí và yêu cầu của môn Toán ở Tiểu học.<br /> 1. Vị trí của dạy học môn Toán.<br /> Trong các môn học ở Tiểu học, cùng với môn Tiếng Việt, môn Toán có vai <br /> trò quyết định vì:<br /> <br /> <br /> <br /> Lª Kim Thanh - Trêng TiÓu häc Ba Tr¹i -6-<br /> S¸ng kiÕn kinh nghiÖm - Gi¶i to¸n cã lêi v¨n líp 1.<br /> <br /> <br /> ­ Các kiến thức, kĩ năng của môn Toán  ở  Tiểu học có nhiều  ứng dụng <br /> trong đời sống, rất cần thiết cho người lao động, để học tiếp các môn học khác <br /> ở Tiểu học và học tiếp môn Toán ở Trung học.<br /> ­ Môn Toán giúp học sinh nhận biết những mối quan hệ về số lượng, hình <br /> dạng không gian của thế giới hiện thực. Nhờ đó học sinh co phương pháp nhận  <br /> thức một số mặt của thế giới xung quanh, biết cách hoạt động có hiệu quả trong  <br /> đời sống.<br /> ­ Môn Toán góp phần quan trọng trong việc rèn luyện phương pháp suy  <br /> nghĩ. Suy luận, giải quyết vấn đề, góp phần phát triển trí thông minh, cách suy <br /> nghĩ độc lập, linh hoạt, sáng tạo. Góp phần quan trọng vào việc hình thành các <br /> phẩm chất cần thiết, quan trọng của người lao động.<br /> 2. Nhiệm vụ của dạy học môn Toán.<br /> a. Nhiệm vụ chung:<br /> Môn Toán ở Tiểu học có nhiệm vụ giúp học sinh:<br /> ­ Hình thành hệ thống các kiến thức cơ bản, đơn giản, có nhiều ứng dụng <br /> trong đời sống về số học các số tự nhiên, các số thập phân bao gồm cả cách đọc, <br /> cách viết, so sánh các số tự nhiên....<br /> ­ Có những đóng góp ban đầu, thiết thực về các đại lượng cơ bản như độ <br /> dài, khối lượng thời gian, .... Biết sử dụng các dụng cụ để  thực hành đo lường,  <br /> biết ước lượng các số đo đơn giản.<br /> ­ Biết nhận dạng và bước đầu biết phân biệt một số hình học thường gặp.<br /> ­ Biết cách giải và trình bày giải với những bài toán có lời văn. Nắm chắc, <br /> thực hiện đúng quy trình bài toán.<br /> ­ Thông qua những hoạt động học tập toán để phát triển đúng mức một số <br /> khả năng trí tuệ và thao tác tư duy quan trọng nhất như: so sánh, phân tích, tổng <br /> hợp...<br /> Lª Kim Thanh - Trêng TiÓu häc Ba Tr¹i -7-<br /> S¸ng kiÕn kinh nghiÖm - Gi¶i to¸n cã lêi v¨n líp 1.<br /> <br /> <br /> ­ Hình thành phong cách học tập và làm việc có suy nghĩ, có kế hoạch, có <br /> kiểm tra, có tinh thần hợp tác, độc lập, sáng tạo, có ý chí vượt khó khăn, cẩn <br /> thận, kiên trì, tự tin.<br /> b. Nhiệm vụ cụ thể:<br /> ­ Kiến thức: Bước đầu có một số  kiến thức cơ bản, đơn giản, thiết thực <br /> về phép đếm, về các số  tự nhiên trong phạm vi 100, phép cộng, phép trừ không  <br /> nhớ  trong phạm vi 100, độ  dài và đo độ  dài trong phạm vi 20cm, về tuần lễ  và <br /> ngày trong tuần, đọc giờ  đúng trên đồng hồ, một số  hình học, bài toán có lời <br /> văn....<br /> ­ Kĩ năng: Học sinh được rèn luyện các kĩ năng thực hành: đọc, đếm, so  <br /> sánh, ghi lại càc đọc các số, giá trị  vị  trí các chữ  số, cấu tạo thập phận của số <br /> cps hai chữ  số  trong phạm vi 100. Thực hành nhận biết hình vuông, hình tam <br /> giác, hình tròn, đoạn thẳng, điểm, vẽ đoạn thẳng có độ  dài đến 10cm, giải một  <br /> số bài toán đơn về cộng, trừ, bước đầu biết diễn đạt bằng lời, bằng kí hiệu một <br /> số  nội dung đơn giản của bài học và thực hành. Tập dượt, so sánh, phân tích, <br /> tổng hợp, trìu tượng hoá, khát quát hoá trong phạm vi của nội dung chương trình <br /> toán lớp 1.<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 3. Những yêu cầu cơ bản của việc dạy học môn Toán ở lớp 1.<br /> a. Yêu cầu:<br /> * Kiến thức, kĩ năng:<br /> ­ Biết đọc, viết, so sánh các số tự nhiên từ 0 đến 10.<br /> <br /> <br /> <br /> Lª Kim Thanh - Trêng TiÓu häc Ba Tr¹i -8-<br /> S¸ng kiÕn kinh nghiÖm - Gi¶i to¸n cã lêi v¨n líp 1.<br /> <br /> <br /> ­ Thuộc các bảng tính đã học. Biết thực hiên các phép tính cộng, trừ không  <br /> nhớ trong phạm vi 100. Biết tên gọi, kí hiệu đơn vị đo độ dài và biết dùng dụng <br /> cụ  đo độ  dài, biết xem ngày tháng trong một số  trường hợp đơn giản. Nhận  <br /> dạng và gọi đúng tên, dùng thước để  vẽ  các hình đã học. Giải và trình bày bài <br /> toán có lời văn.<br /> b. Trình độ tối thiểu cần đạt:<br /> ­ Học sinh phải đọc , viết, so sánh được các số trong phạm vi 100.<br /> ­ Thực hiện phép tính: nhanh, chính xác, nắm chắc thứ  tự  khi thực hiện  <br /> phép tính các nhiều dấu phép tính cộng, trừ.<br /> ­ Tìm thành phần chưa biết của phép tính ở  mức độ  đơn giản (dạng điền  <br /> số thích hợp vào ô trống).<br /> ­ Đọc, biết vẽ, đo đoạn thẳng có độ  dài cho trước (cm). Xem lịch, đồng  <br /> hồ.<br /> ­ Yếu tố hình học: Nhận biết, gọi đúng tên điểm, đoạn thẳng các hình đã  <br /> học.<br /> ­ Giải và trình bày bài giải các bài toán có lời văn không quá 3 bước với  <br /> cấu trúc đơn giản.<br /> II. Nội dung chương trình dạy Toán lớp 1.<br /> Môn Toán và môn Học vần (kì II chuyển sang Tập đọc) chiếm 3 phần thời <br /> gian, số tiết so với thời gian môn học khác. Mỗi tiết 35­40 phút được chia làm 4  <br /> giai đoạn.<br /> ­ Giai đoạn 1: Từ  tuần 1 đến tuần 6. Học sinh được học các số  đến 10,  <br /> hình vuông, hình tròn, hình tam giác.<br /> ­ Giai đoạn 2: Từ tuần 7 đến tuần 17. Học sinh học về phép cộng, phép trừ <br /> trong phạm vi 10. Giai đoạn này lần đầu tiên học sinh được làm quen với dạng <br /> toán: nhìn hình vẽ, nêu thành bài toán ở mức độ đơn giản rồi nêu phép tính. <br /> Lª Kim Thanh - Trêng TiÓu häc Ba Tr¹i -9-<br /> S¸ng kiÕn kinh nghiÖm - Gi¶i to¸n cã lêi v¨n líp 1.<br /> <br /> <br /> ­ Giai đoạn 3: Từ tuần 18 đến hết tuần 28. Giai đoạn này học sinh học về <br /> các số  trong phạm vi 100, đo độ  dài, giải bài toán. Đặc biệt là tiết 84 tuần 21  <br /> học sinh học về giải toán có lời văn.<br /> ­ Giai đoạn 4: Từ  tuần 29 đến hết tuần 35. Học sinh học về  phép cộng, <br /> phép trừ  trong phạm vi 100, đo thời gian. Giai đoạn này học sinh thường xuyên  <br /> được rèn luyện kĩ năng giải toán có lời văn.<br /> iii. nguyªn t¾c vµ ph¬ng ph¸p d¹y to¸n.<br /> 1.Nguyên tắc dạy học Toán.<br /> ­Kết hợp dạy toán với giáo dục: Thông qua quá trình hình thành kiến <br /> thức, rèn luyện kĩ năng môn Toán mà rèn luyện con người góp phần thực <br /> hiện mục tiêu môn Toán ở Tiểu học.<br /> ­ Phương pháp học tập chủ động, tích cực, phương pháp suy nghĩ có căn <br /> cứ, có kế hoạch, có ưu tiên.<br /> ­ Các đặc tính cần thiết của người lao động mới ( cần cù, kiên trì, vượt  <br /> khó khăn, cẩn thận, yêu thích chân lí, cái hay, cái đẹp, trung thực, . . . .<br /> ­ Đảm bảo tính khoa học, tính vừa sức: Dạy học Toán phải chính xác, <br /> phải giúp học sinh thấy nguồn gốc thực tế của kiến thức, mối quan hệ <br /> giữa các kiến thức, tính thiết thực của kiến thức.<br /> ­ Đảm bảo tính trực quan, tính tích cực, tự  giác:  Kiến thức Toán trừu <br /> tượng, khái quát. Muốn học sinh hiểu, dễ  học phải đảm bảo tính trực <br /> quan. Sử  dụng trực quan đúng mức sẽ  góp phần phát triển tư  duy trừu  <br /> tượng học sinh.<br /> ­ Đảm bảo tính hệ  thống và tính vững chắc:  Môn Toán là một trong <br /> những môn có tính hệ thống chặt chẽ, muốn vậy phải:<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Lª Kim Thanh - Trêng TiÓu häc Ba Tr¹i - 10 -<br /> S¸ng kiÕn kinh nghiÖm - Gi¶i to¸n cã lêi v¨n líp 1.<br /> <br /> <br />    Xác định rõ vị trí của từng bài học ở từng chương, từng lớp trong toàn  <br /> bộ chương trình.<br />        Thường xuyên quan tâm đến hệ  thống kiến thức từng bài học trong <br /> từng giai đoạn học.<br />        Sự vững chắc của kiến thức và kĩ năng môn Toán đòi hổi phải củng  <br /> cố, ôn tập thực hành thường xuyên, tập trung vào những nội dung cơ  bản  <br /> nhất của chương trình.<br /> ­ Đảm bảo sự cân đối giữa học và hành, kết hợp dạy học với tính ứng  <br /> dụng trong đời sống: cần coi trọng phương pháp thực hành, coi trọng <br /> rèn luyện các kĩ năng thực hành, hết sức hạn chế các phương pháp làm <br /> cho học sinh ít hoạt động. Vì vậy cần chọn các phương pháp để  góp <br /> phần giúp học sinh nhận biết được nguồn gốc thực tế và khả năng vận <br /> dụng trong đời sống hàng ngày của các nội dung trừu tượng của môn  <br /> Toán.<br />  2. Phương pháp dạy học Toán.<br /> a. Phương pháp trực quan: Giáo viên tổ  chức, hướng dẫn học sinh hoạt  <br /> động trực tiếp trên các hiện tượng, sự  vật cụ  thể để  dựa vào đó nắm bắt <br /> được kiến thức, kĩ năng của môn Toán.<br /> b. Phương pháp thực hành luyện tập:  là phương pháp dạy học liên quan <br /> đến hoạt động thực hành luyện tập các kiến thức, kĩ năng của môn  học,  <br /> Chiếm 50% tổng thời gian dạy học Toán. Vì vậy phương pháp này được  <br /> thường xuyên sử dụng trong dạy học Toán ở Tiểu học.<br />                    Làm trên bảng đen.<br />                    Làm  trên bảng con của học sinh.<br />                    Luyện tập Toán  trong vở .<br /> <br /> Lª Kim Thanh - Trêng TiÓu häc Ba Tr¹i - 11 -<br /> S¸ng kiÕn kinh nghiÖm - Gi¶i to¸n cã lêi v¨n líp 1.<br /> <br /> <br />                    Làm trong phiếu học tập.<br /> c. Phương pháp gợi mở vấn đáp: là phương pháp sử  dụng một hệ thống <br /> các câu hỏi để hướng dẫn học sinh suy nghĩ, lần lượt trả lời từng câu hỏi,  <br /> từng bước dần đến kết luận cần thiết, giúp học sinh tự  mình tìm ra kiến  <br /> thức mới.<br /> d. Phương pháp giảng giải minh hoạ: Phương pháp này dùng lời nói để <br /> giải thích, kết hợp với các phương tiện trực quan để  hỗ  trợ  cho việc giải <br /> thích.<br /> <br /> <br /> <br /> CHƯƠNG II: THỰC TRẠNG CỦA VIỆC DẠY HỌC<br /> PHÂN MÔN TOÁN LỚP 1<br /> I. THỰC TRẠNG CỦA VIỆC DẠY HỌC TOÁN    Ở  CÁC TRƯỜNG <br /> TIÊU HỌC.<br /> ­ Trong những năm trở  lại đây, việc dạy học Toán cho học sinh Tiểu học  <br /> được Bộ Giáo Dục, Sở Giáo Dục, Phòng Giáo Dục, đặc biệt là Ban giám hiệu,  <br /> các thầy cô và các bậc phụ huynh rất quan tâm. Chính vì thế, mục tiêu rèn Toán <br /> cho học sinh lớp 1 cũng như lớp 2 được đặt lên hàng đầu.<br /> ­ Năm  học 2012­2013 là năm trọng tâm của việc thực hiện  chuyên đề  đối <br /> với các phân môn của lớp 1, đặc biệt là môn Toán.  Chuyên đề Toán đựơc sự chỉ <br /> đạo quan tâm sắt xao của Sở  Giáo Dục   do học sinh yếu môn Toán từ  những  <br /> năm học trước vẫn còn chiếm tỉ  lệ  cao trên toàn quốc cũng như  trong địa bàn  <br /> thành phố Hà Nội.Do vậy chuyên đề  Toán năm nay được thực hiện 2 lần trong <br /> năm lần lượt theo trình tự các cấp: <br /> + Chuyên đề  lần thứ  nhất diến ra vào tháng 9: ( Tiết 19: Bài số  9) tại Sở <br /> Giáo Dục Hà Nội, sau đó lại được triển khai lại một lần nữa tại PGD các quận,  <br /> Lª Kim Thanh - Trêng TiÓu häc Ba Tr¹i - 12 -<br /> S¸ng kiÕn kinh nghiÖm - Gi¶i to¸n cã lêi v¨n líp 1.<br /> <br /> <br /> huyện. Lần thứ 3 diễn ra tại các trường do những giáo viên đi tiếp thu chuyên đề <br /> về truyền thụ lại.<br /> + Tương tự  như  vậy chuyên thứ  hai về  môn Toán lại được triển khai vào <br /> tháng 4 năm học 2012­ 2013.(Tiết 85: Giải toán có lời văn).<br /> + Ngoài ra được sự  hướng dẫn của Bộ  Giáo Dục các nhà trường đã thực <br /> hiện rất tốt việc” Đổi mới đánh giá trong dạy học Toán lớp 1”. Toàn bộ học sinh <br /> khối lớp 1 năm học 2012­ 2013 trở về sau phải được học 10 buổi trên tuần. <br /> ­ Cụ thể trong các nhà trường còn có sự quan tâm đặc biệt đối với giáo viên <br /> và học sinh lớp 1 như:<br /> + Mỗi giáo viên  và học sinh được trang bị 1 bộ thực hành học Toán.<br /> + Giáo viên được tham dự  đầy đủ  những chuyên đề  về  Toán và cuộc thi <br /> giáo viên dạy giỏi và thao giảng ít nhất 2 lần trên năm tại cấp cơ sở để học hỏi  <br /> và trau dồi kiến thức, trau dồi kinh nghiệm. Thống nhất ph ương pháp dạy đồng <br /> bộ trong khối xây dựng tiết dạy tốt góp phần nâng cao chất lượng giáo dục<br />            + Học sinh được tạo điều kiện tốt nhất để  tham dự  các cuộc thi “ giải  <br /> toán trên mạng Internet ” cấp trường và cấp huyện, cuộc thi “khảo sát chất  <br /> lượng học sinh giỏi” cấp trường diễn ra đều đặn vào cuối tháng 3 hàng năm<br /> ­ Hàng tuần, học sinh đều có   tiết học để  luyện   thêm Toán vào buổi  <br /> chiều.<br /> ­ Nhà trường tổ  chức các buổi ngoại khoá Toán cho học sinh từng khối  <br /> lớp riêng.<br /> ­    Tổ chức các sân chơi bằng cách giao lưu giữa các trưòng bạn trên cùng <br /> địa bàn để học sinh có dịp mở rộng kiến thức về môn Toán.<br /> <br /> <br /> II. KHẢ  NĂNG VÀ THỰC TRẠNG DẠY ­ HỌC   TOÁN CỦA GIÁO  <br /> VIÊN VÀ HỌC SINH TIỂU HỌC HIỆN NAY.<br /> Lª Kim Thanh - Trêng TiÓu häc Ba Tr¹i - 13 -<br /> S¸ng kiÕn kinh nghiÖm - Gi¶i to¸n cã lêi v¨n líp 1.<br /> <br /> <br /> 1. Về giáo viên:<br /> ­ Việc soạn giáo án chuẩn bị  cho việc dạy trên lớp đối với 1 số  giáo viên  <br /> cũng như việc cho điểm và nhận xét trong vở học sinh cũng chưa được chu đáo  <br /> việc dạy Toán của giáo viên  ở  các lớp Tiểu học phải được tiến hành theo hai  <br /> khâu cơ bản sau:<br /> ­ Soạn giáo án Toán:<br /> ­ Thực hiện giáo án trong giờ dạy trên lớp.<br /> + Đồ  dùng dạy học : còn sơ  sài , tạm bợ, cũ, đồ  dùng trực quan chưa bắt <br /> mắt để thu hút học sinh vào tiết học<br /> + Giáo viên ngại soạn giáo án Power Point và dạy trình chiếu trong khi <br /> trường đã đầy đủ các phương tiện hỗ trợ cho giáo viên khi giảng dạy.<br /> + Phương pháp dạy học: Chưa sử dụng nhiều phương pháp dạy học như  : <br /> phương pháp phương pháp trực quan, so sánh, phương pháp luyện tập mà chỉ sử <br /> dụng phương pháp gợi mở qua quýt rồi cho học sinh làm bài tập rồi chuyển sang  <br /> tiết khác .Giáo viên nghĩ :” Giải Toán có lời văn” chỉ cần thiết khi học sinh bước  <br /> vào “tiết 84­ Bài toán có lời văn” nên chỉ chú trọng vào dạy kĩ năng đặt tính, làm  <br /> tính của học sinh mà không nghĩ đó là những bài toán làm bước đệm cho học <br /> sinh được bắt đầu từ” tiết 26: Phép cộng trong phạm vi 3” tuần 7 cho đến: “tiết <br /> 63: Luyện tập” tuần 16 mới kết thúc giai đoạn chuẩn bị  chính thức bước vào <br /> giai đoạn học “Giải Toán có lời văn”<br /> + Trình bày bảng: chưa khoa học, chữ viết mẫu xấu, chưa tỉ mỉ.<br />           Môn Toán rất khô và cứng vì thế, chưa tạo được sự hững thú khi dạy và  <br /> học  phân môn này,  ở  trong một số  trường khi đi kiểm tra, tình trạng như  trên  <br /> vẫn còn tồn tại dẫn đến hiệu quả  trong tiết Toán chưa đạt   được như  mong  <br /> muốn .<br /> <br /> <br /> Lª Kim Thanh - Trêng TiÓu häc Ba Tr¹i - 14 -<br /> S¸ng kiÕn kinh nghiÖm - Gi¶i to¸n cã lêi v¨n líp 1.<br /> <br /> <br />  2. Về học sinh.<br /> ­ Vào lớp 1, lần đầu tiên trẻ  được tiếp xúc với toán học với tư  cách là 1 <br /> môn   học,   rèn   luyện   với   các   thao   tác   tư   duy   như   là   so   sánh,   quan   sát,   phân <br /> tích,. . . .Thật là một thử thách lớn đối với học sinh trong khi trẻ đọc chưa thông, <br /> viết chưa thạo. Làm sao để  trẻ  tập trung chú ý vào để  học. Chủ  yếu do 1 số <br /> nguyên nhân sau:<br /> + Tư duy của học sinh còn mang tính trực quan là chủ yếu.<br /> + Đọc được đề bài nhưng chưa hiểu đề   bài, chưa biết thế nào là tìm hiểu <br /> bài toán có lời văn.<br /> + Không biết tìm hiểu bài toán như: bài toán cho biết gì?Bài toán hỏi gì?<br /> + Không hiểu các thuật ngữ toán học như: thêm, bớt, cho đi, mua về, bay đi,  <br /> chạy đến,. . . và câu hỏi: Có tất cả bao nhiêu? Còn lại bao nhiêu? . . . . <br /> + Không biết tóm tắt bài toán, lúng túng khi nêu câu lời giải, có khi học sinh  <br /> nêu lại câu hỏi của bài toán. Không hiểu thuật ngữ toán học nên không biết nên  <br /> cộng hay trừ dẫn đến nói sai, viết sai phép tính, sai đơn vị, viết sai đáp số.<br />          + Một số em làm đúng nhưng khi cô hỏi lại không biết trả lời. Chứng tỏ <br /> các em chưa nắm được một cách chắc chắn cách giải bài toán có lời văn.  <br />             + Khi về nhà học sinh lại chưa được bố mẹ quan tâm đến bài vở của con  <br /> do đi làm vất vả  hoặc muốn quan tâm nhưng không biết dạy con sao cho đúng <br /> phương pháp dẫn đến  giáo viên rất vất vả khi dạy đến dạng bài toán có lời văn.<br /> <br /> <br /> CHƯƠNG III: MỘT SỐ GIẢI PHÁP<br />      I. KHẢO SÁT .<br /> Trước khi đưa ra 1 số  giải pháp cụ  thể. Tôi đã  trực tiếp kiểm tra và gặp gỡ, <br /> chia sẻ <br /> <br /> Lª Kim Thanh - Trêng TiÓu häc Ba Tr¹i - 15 -<br /> S¸ng kiÕn kinh nghiÖm - Gi¶i to¸n cã lêi v¨n líp 1.<br /> <br /> <br /> khảo sát toàn bộ học sinh lớp tôi giảng dạy, lớp 1A3 năm học 2012­ 2013.<br />             1. Khảo sát quá trình dạy học giải toán có lời văn  của học sinh lớp 1.<br /> Trong quá trình nghiên cứu, tôi có dự  giờ  của các giáo viên trong khối và  <br /> tham khảo ý kiến của ban giám hiệu cho thấy: Trong giờ dạy Toán : Bài toán có  <br /> lời văn, giáo viên thường ngại cho học sinh lấy đồ  dùng học môn Toán  không <br /> tập trung ngay vào việc sử  dụng vì trong bộ  thực hành học Toán có rất nhiều <br /> hình  ảnh minh hoạ  như  cam, táo, chim, cá, . . . màu sắc đẹp, bắt mắt nên học  <br /> sinh rất thích dẫn đến  hay nghịch đồ dùng. Phải mất nhiều thời gian ổn dịnh tổ <br /> chức lớp giáo viên mới có thể  tiếp tục bài giảng của mình hoặc có sử  dụng <br /> nhưng sơ sài trong việc hướng dẫn học sinh đọc đề bài, tìm hiểu đề bài, quan sát  <br /> hình minh hoạ, hướng dẫn tóm tắt bài toán. Giáo viên chỉ  chú trọng đi sâu vào <br /> phần hướng dẫn học sinh trình bày và giải bài toán.Bên cạnh đó học sinh luyện  <br /> giải toán trong bảng con chưa nhiều ,chưa nhận xét kĩ những lỗi sai của học <br /> sinh. Giáo viên chưa giúp đỡ kịp thời những học sinh học yếu, kém. <br /> Tôi đã đưa ra một số các câu hỏi sau:<br /> ­ Đồng chí có thích dạy Toán  không?<br /> ­ Trong tiết dạy giải Toán có lời văn đồng chí thường chú trọng những <br /> bước nào? Vì sao?<br /> ­ Đồng chí thường sử dụng phương pháp nào trong tiết dạy Toán đó?<br /> ­ Trong quá trình dạy giải Toán có lời văn đồng chí thường gặp những khó <br /> khăn gì?<br /> ­ Học sinh thường mắc những lỗi gì trong bài khi học giải Toán có lời  <br /> văn?<br /> ­ Đồng chí có cách nào để đổi mới phương pháp dạy học Toán?<br /> ­ Đồng chí có kiến nghị gì với cấp trên?<br />                   2. Khảo sát kĩ năng học giải Toán có lời văn  của học sinh lớp 1.<br /> Lª Kim Thanh - Trêng TiÓu häc Ba Tr¹i - 16 -<br /> S¸ng kiÕn kinh nghiÖm - Gi¶i to¸n cã lêi v¨n líp 1.<br /> <br /> <br />               Tôi đã tìm hiểu và quyết định yêu cầu học sinh làm 1 số yêu cầu sau:<br />                     Câu 1: Trả lời các câu hỏi sau:<br /> ­ Em có thích học giải Toán có lời văn không?<br /> ­ Sau khi thầy cô hướng dẫn giải toán có lời văn em thấy mình có thể làm  <br /> được bài không?<br /> ­ Điểm bài Toán đó  của em như thế nào?<br /> ­ Khi giải bài toán có lời văn em thường mắc những lỗi gì?<br />          Câu 2: Bài giải<br />         Học sinh giải bài toán  sau: <br />         Lúc đầu tổ em có 5 bạn, sau đó có thêm 3 bạn nữa. Hỏi tổ em có tất cả  <br /> mấy bạn?<br /> Sau khi tiến hành kiểm tra trước thực nghiệm, tôi thu được kết quả sau:<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> TS Lớ        HỌC SINH<br /> p<br /> Viết đúng câu lời  Viết đúng phép  Viết đúng đáp  Giải đúng cả <br /> giải tính số 3 bước<br /> 35 1A3 3 = 8,57% 21= 60,01% 5 =14, 28% 6 = 17, 14%<br /> <br /> <br /> II. GIẢI PHÁP CỤ THỂ.<br /> Để chuẩn bị tốt cho phần học: Bài toán có lời văn.Học sinh đã phải trải qua  <br /> 1 số giai đoạn cụ thể sau:<br /> 1. Giai đoạn 1: Quan sát tranh, nêu phép tính thích hợp.( Được bắt đầu từ <br /> tiết 27: luyện tập đến tiết 61: luyện tập)<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Lª Kim Thanh - Trêng TiÓu häc Ba Tr¹i - 17 -<br /> S¸ng kiÕn kinh nghiÖm - Gi¶i to¸n cã lêi v¨n líp 1.<br /> <br /> <br /> + Ở giai đoạn đầu tiên này học sinh được thường xuyên làm quen với dạng  <br /> toán quan sát tranh nêu phép tính thích hợp. Tôi hiểu đó chính là yêu cầu: tập <br /> biểu thị tình huống trong tranh bằng 1 phép tính thích hợp.<br /> VD: Bài 5 tiết luyện tập trang 46.<br /> <br /> <br /> 1 + 2 = 3<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> ­ Bài đầu tiên rất quan trọng nên tôi cho học sinh quan sát kĩ tranh để  học <br /> sinh biết được” Có mấy quả bóng? Thêm mấy quả  bóng? Hỏi có tất cả <br /> máy quả  bóng?”.Sau đó tôi giúp học sinh nêu thành bài toán đơn với 1  <br /> phép tính cộng: “ An có 1 quả bóng. Hà có 2 quả bóng. Hỏi cả hai bạn có <br /> mấy quả  bóng?”. Cho nhiều học sinh nêu lại bài toán theo ý hiểu của <br /> mình, không bắt buộc phải giống y nguyên bài toán mẫu của cô.<br /> ­ Tôi nhấn mạnh vào từ: “có, thêm, có tất cả” để học sinh dần hiểu được: <br /> “ thêm” có nghĩa là: “cộng” và cụm từ: “ có tất cả” để  chắc chắn rằng <br /> chúng ta sẽ thực hiện viết phép tính cộng vào ô trống đó. Tôi cũng không <br /> áp đặt học sinh cứ phải nêu phép tính theo ý giáo viên mà có thể nêu:<br />                                    1 + 2 = 3 hoặc 2 + 1 = 3<br /> <br /> <br /> 1 + 2 = 3<br /> <br /> ­ Tôi đã hướng dẫn học sinh làm  theo đúng mục tiêu của dạng bài tập này <br /> là: Giúp học sinh hình thành kĩ năng biểu thị một tình huống của bài toán  <br /> bằng một phép tính tương ứng với mỗi tranh vẽ.<br /> <br /> Lª Kim Thanh - Trêng TiÓu häc Ba Tr¹i - 18 -<br /> S¸ng kiÕn kinh nghiÖm - Gi¶i to¸n cã lêi v¨n líp 1.<br /> <br /> <br /> VD:  Bài 5( b) trang 50.Viết phép tính thích hợp.<br /> Cho học sinh xem tranh, nêu bài toán: Có 4 con chim đang đậu, 1 con nữa  <br /> bay đến. Hỏi có tất cả mấy con chim?<br />     Học sinh có thể nêu:<br /> 1. Có 4 con chim đang đậu, 1 con nữa bay đến. Hỏi có tất cả  mấy con  <br /> chim?<br /> Học sinh viết:        4 + 1 = 5<br /> 2. Có 1 con chim đang bay và 4 con chim đậu trên cành. Hỏi có tất cả mấy <br /> con chim?<br /> Học sinh viết phép tính: 1 + 4 = 5<br /> 3.Có 5 con chim, bay mất 1 con. hỏi còn lại mấy con?<br /> Học sinh viết phép tính: 5 ­ 1 = 4<br /> 3. Có tất cả  5 con chim, trong đó có 4 con đậu trên cành. Hỏi có mấy con  <br /> đang bay?<br /> Học sinh viết phép tính: 5 ­ 4 =1<br /> Có rất nhiều cách để  nêu, giải bài, có nhiều kết quả  đúng toán tôi thường <br /> xuyên khuyến khích học sinh làm như  vậy. nhưng với bức tranh của bài 5b <br /> trang 50. Tôi sẽ hướng dẫn để học sinh có thể viết:<br />                                        1 + 4 = 5 <br />  để phép tính phù hợp với tình huống của bài toán nêu ra. <br /> ­ Tương tự như vậy cho đến hết tiết 61: Luyện tập trang 85.<br /> ­ Như  vậy qua giai đoạn 1 học sinh của tôi đã hình thành tốt kĩ năng khi <br /> làm dạng bài tập như trên. Đó là:<br /> <br /> - Xem tranh vÏ.<br /> - Nªu bµi to¸n b»ng lêi.<br /> <br /> Lª Kim Thanh - Trêng TiÓu häc Ba Tr¹i - 19 -<br /> S¸ng kiÕn kinh nghiÖm - Gi¶i to¸n cã lêi v¨n líp 1.<br /> <br /> <br /> - Nªu c©u tr¶ lêi.<br /> - §iÒn phÐp tÝnh thÝch hîp víi t×nh huèng trong<br /> tranh.<br />                2. Giai đoạn 2: Tuần 16: (Từ tiết 62 trang 87 đến hết tiết 83 trang 113)  <br /> Từ giai đoạn này, học sinh không quan sát tranh để  nêu phép tính thích hợp nữa  <br /> mà chuyển sang: “ Viết phép tính thích hợp” dựa vào tóm tắt bài toán.<br /> Bài 3( b) trang 87:    Có : 10 quả bóng<br />                             Cho: 3 quả bóng<br /> Còn : . . . quả bóng<br /> Tương tự như ở giai đoạn 1.Tôi tiếp tục cho học sinh đọc nhiều lần tóm tắt <br /> bài toán rồi căn cứ  vào thuật ngữ: : “Có, cho, còn” để  tiếp tục hướng dẫn học <br /> sinh: “ cho” là bớt đi và từ  “còn” là chúng ta phải thực hiện phép tính trừ  vào ô  <br /> trống. <br />                                  10 ­ 3 = 7<br /> Như  vậy  ở  giai đoạn này học sinh đã quen dần với cách nêu bài toán, câu  <br /> trả  lời bằng miệng. Rèn luyện thành thạo kĩ năng này sẽ  rất thuận lợi khi học <br /> sinh bươc vào giai đoạn học: “ giải toán có lời văn”<br /> 4.  Giai đoạn 3:  Từ (tiết 84: bài toán có lời văn) trang 115 đến cuối năm học  <br /> sinh chính thức học, rèn luyện giải bài toán có lời văn. <br />        a.Nhận biết cấu tạo bài toán có lời văn.<br /> Tiết 84: Bài toán có lời văn. Học sinh được học với đề  toán chưa hoàn thiện.  <br /> Tiếp tục sử dụng kĩ năng quan sát tranh, học sinh đã rất thành thạo ở giai đoạn 2 <br /> vậy nên hoàn thiện nốt đề  bài toán là điều không khó đối với học sinh lớp tôi. <br /> Tiếp tục tôi giảng để học sinh nắm chắc một bài toán có lời văn ở lớp 1 gồm 2 <br /> phần:<br /> <br /> <br /> <br /> Lª Kim Thanh - Trêng TiÓu häc Ba Tr¹i - 20 -<br /> S¸ng kiÕn kinh nghiÖm - Gi¶i to¸n cã lêi v¨n líp 1.<br /> <br /> <br /> +   Phần   cho   biết,   phần   hỏi.(   Phần   cho   biết   gồm   2   ý:   Có   .   .   .   cho  <br /> thêm.Có  . . .và.Có. . . bay đi, . . . .)<br /> <br /> Bài toán có lời văn còn thiếu số và câu hỏi: ( cái đã cho, cái cần tìm)<br /> <br />          Gồm 4 bài toán có yêu cầu khác nhau.<br />  VD: Bài 1 ( trang 115).Viết số thích hợp vào chỗ chấm để có bài toán.<br /> <br />  Bài toán 1: Có …bạn, có thêm… bạn đang đi tới. Hỏi có tất cả bao nhiêu <br /> <br /> bạn ?<br /> <br />   Bài toán 2: Có … con , có thêm … con thỏ  đang chạy tới. Hỏi có tất cả  bao  <br /> nhiêu con thỏ ?<br /> <br />  * Bài toán còn thiếu câu hỏi ( cái cần tìm)<br /> <br /> Bài 3  Viết tiếp câu hỏi để có bài toán.<br /> <br />      Bài toán 3 : Có 1 gà mẹ và có 7 gà con. <br /> <br />         Hỏi ………………………………………………….?<br /> <br />   * Bài toán còn thiếu cả số cả câu hỏi ( cái đã cho và cái cần tìm)<br /> <br /> Bài toán 4: Có … con chim đậu trên cành, có thêm….con chim bay đến. <br /> <br />      Hỏi ………………………………………………….?<br /> <br />    ­ Dạy dạng toán này tôi phải xác định làm thế nào giúp các em điền đủ  được <br /> các dữ  kiện (cái đã cho và cái cần tìm) còn thiếu của bài toán và bước đầu các <br /> em hiểu được bài toán có lời văn là phải đủ các dữ kiện; đâu là cái đã cho và đâu <br /> là cái cần tìm.<br /> <br /> Bước 1:  GV đặt câu hỏi ­ HS trả lời và điền số còn thiếu vào chỗ chấm để có <br /> bài toán. Giáo viên kết hợp dùng phấn màu ghi số  còn thiếu vào bài toán mẫu <br /> trên bảng lớp.<br /> <br /> <br /> Lª Kim Thanh - Trêng TiÓu häc Ba Tr¹i - 21 -<br /> S¸ng kiÕn kinh nghiÖm - Gi¶i to¸n cã lêi v¨n líp 1.<br /> <br /> <br /> Bước 2:  Hướng dẫn các em xác định cái đã cho và cái cần tìm. (dữ kiện và yêu <br /> cầu bài toán). Dùng phấn màu gạch chân dữ  kiện và từ  quan trọng (tất cả) của <br /> bài toán.<br /> <br />    Sau khi hoàn thành 4 bài toán giáo viên nên cho các em đọc lại và xác định <br /> bài 1 và bài 2 thiếu cái đã cho; bài 3 thiếu cái cần tìm; bài 4 thiếu cả cái đã cho và <br /> cái cần tìm. Qua đó giúp các em hiều được đây là dạng toán có lời văn phải có <br /> đủ dữ kiện.<br />            b.Quy trình giải toán có lời văn.<br />          Gồm các bước:<br />       ­ Tìm hiểu bài toán.<br />       ­ Tóm tắt bài toán.<br />       ­ Giải bài toán.( gồm 3 phần: câu lời giải, phép tính, đáp số).<br /> Ví dụ: Dạy bài: Giải bài toán có lời văn<br /> Bài 1 trang 122: An có 4 quả bóng xanh vàcó 5 quả bóng đỏ. Hỏi An có tất cả <br /> mấy quả bóng ?<br /> Bước 1: Tìm hiểu bài: Tôi yêu cầu học sinh<br /> ­ Quan sát tranh minh hoạ trong SGK<br /> ­ Đọc bài toán.<br /> ­ Đặt câu hỏi tìm hiểu bài.<br /> <br />             + Bài toán cho biết gì?  (An có 4 quả bóng xanh ) <br /> <br />             + Bài toán còn cho biết gì nữa? (và có 5 quả bóng  đỏ) <br />             + Bài toán yêu cầu tìm gì? (An có tất cả mấy quả bóng?) <br />      Tôi gạch chân dữ kiện, yêu cầu của bài toán.<br /> Bước 2: Tóm tắt bài toán.<br /> <br /> <br /> <br /> Lª Kim Thanh - Trêng TiÓu häc Ba Tr¹i - 22 -<br /> S¸ng kiÕn kinh nghiÖm - Gi¶i to¸n cã lêi v¨n líp 1.<br /> <br /> <br />      Tôi hướng dẫn để học sinh hoàn thiện tóm tắt của bài toán. Lúc này học sinh  <br /> chỉ cần dựa vào bài toán cho biết gì và bài toán hỏi gì là đã hoàn thiện tóm tắt.<br />             An có: 4 quả bóng xanh.<br />                  có: 5 quả bóng đỏ.<br />        Có tất cả: . . . quả bóng?<br /> ­ Yêu cầu học sinh đọc lại tóm tắt.<br /> Bước 3: Giải bài toán.<br />           Cã thÓ lång c©u lêi gi¶i vµo trong tãm t¾t ®Ó dùa vµo ®ã häc sinh<br /> dÔ viÕt c©u lêi gi¶i h¬n ch¼ng h¹n dùa vµo dßng cuèi tãm t¾t häc sinh cã<br /> thÓ viÕt ngay c©u lêi gi¶i víi nhiÒu c¸ch kh¸c nhau chø kh«ng b¾t buéc häc<br /> sinh ph¶i viÕt theo mét kiÓu.<br /> Tôi có thể hướng dẫn các em viết câu lời giải theo 1 số cách sau: <br /> <br /> Cách 1: Dựa vào câu hỏi của bài toán rồi bỏ bớt từ đầu (Hỏi)và cuối (mấy quả <br /> bóng?) để có câu lời giải: “An có :” hoặc thêm từ  là để có câu lời giải An có số <br /> quả bóng là:”<br /> <br /> Cách 2:  Đưa từ  “quả  bóng”  ở  cuối câu hỏi lên đầu thay thế  cho từ  “Hỏi” và <br /> thêm từ Số (ở đầu câu), là ở cuối câu để có “ Số quả bóng An có tất cả là:”<br /> <br /> Cách 3: Dựa vào dòng cuối cùng của câu tóm tắt coi đó là “từ khoá” của câu lời <br /> giải rồi thêm thắt chút ít. Vídụ: Từ dòng cuối của tóm tắt “Có mấy quả bóng?”. <br /> Học sinh viết câu lời giải:Có tất cả là:”.<br /> <br /> Cách 4: Giáo viên nêu miệng câu hỏi: “Hỏi cả  hai bạn có mấy quả  bóng?” để <br /> học sinh trả lời miệng: “ Cả hai bạn có là” rồi chèn phép tính vào để có cả bước  <br /> giải (gồm câu lời giải và phép tính):<br /> <br />                                        Tất cả An có là:<br /> <br />                                            4+ 5  = 9 (quả bóng)<br /> Lª Kim Thanh - Trêng TiÓu häc Ba Tr¹i - 23 -<br /> S¸ng kiÕn kinh nghiÖm - Gi¶i to¸n cã lêi v¨n líp 1.<br /> <br /> <br /> Cách 5:  Sau khi học sinh tính xong: 4 + 5  = 9 (quả bóng). Giáo viên chỉ vào 9 rồi  <br /> hỏi: “ 9 quả  bóng này là của  ai? ” ( số  bóng của An có tất cả). Từ  câu trả  lời  <br /> của học sinh ta giúp các em chỉnh sửa thành câu lời giải: “Số bóng của An có tất <br /> cả  là”…Vậy là có rất nhiều câu lời giải khác nhau. Tiếp tục hướng dẫn học  <br /> sinh viết các phép tính.<br /> ­ Tôi nêu tiếp: “Muốn biết An có mấy quả bóng  ta làm tính gì? (tính cộng); Mấy <br /> cộng với mấy? (4  + 5  =  9)  hoặc 5  cộng 4  bằng mấy? (5 +4  = 9);<br />        Tiếp tục tôi gợi ý để  học sinh nêu tiếp “9  này là 9 quả  bóng) nên ta viết  <br /> “quả  bóng” vào dấu ngoặc đơn: 4 + 5 = 9 ( quả bóng). Để  bài toán đầy đủ  các <br /> bước giáo viên hướng dẫn các em viết đáp số.<br />       c. Trình bày bài giải bài  toán có lời văn.<br />       Học sinh chưa tự mình trình bày bài toán có lời văn bao giờ nên việc trình bày  <br /> bài toán có lời văn cũng là một việc làm rất khó. Giáo viên phải hướng dẫn tỉ mỉ,  <br /> cẩn thận. Tuy nhiên việc học sinh làm sai hoặc viết câu lời giải chưa đúng cũng <br /> là điều khó tránh khỏi. Đây là 1 số trường hợp học sinh hay mắc phải.<br /> Trường hợp 1:<br /> Bài giải<br /> 4 + 5 = 9 quả bóng<br /> Đáp số : 9 quả bóng.<br />                  ( Phan Thành Dương. Học sinh chưa biết trình bày sao cho cân đối. <br /> Chưa biết viết câu lời giải.)<br /> Trường hợp 2:<br /> Bài giải<br /> 4 + 5 = 9 ( Quả bóng)<br />                        Đáp số: 9 quả bóng.<br /> An có số quả bóng là:<br /> ( Đoàn Thị Mai Hoa. Học sinh không biết đưa câu lời giải lên trên phép tính)<br /> Trường hợp 3:<br /> Bài giải<br /> An còn số quả bóng là:<br /> 4 + 5 = 9 ( quả bóng)<br /> <br /> Lª Kim Thanh - Trêng TiÓu häc Ba Tr¹i - 24 -<br /> S¸ng kiÕn kinh nghiÖm - Gi¶i to¸n cã lêi v¨n líp 1.<br /> <br /> <br />                       Đáp số: 9 quả bóng<br /> ( Ngô Tiến Tài. Học sinh không biết viết câu lời giải).<br /> Trường hợp 4: <br /> Bài giải<br /> An có tất cả số quả bóng là:<br /> 4 + 5  = 9 ( quả bóng)<br />               Đáp số: 9 quả bóng<br /> ( Nguyễn Diệu Linh. Học sinh hiểu và làm được bài).<br /> <br /> <br /> <br /> <br />      III. DẠY THỰC NGHIỆM.<br />         Sau khi tiến hành 1 số giải pháp : “ Giải toán có lời văn”cho học sinh lớp <br /> 1.Tôi ra đề cho học sinh làm bài như sau:<br />          Vinh có 10 cái kẹo, bố cho Vinh thêm 10cái nữa.Hỏi Vinh có tất cả <br /> bao nhiêu cái kẹo?<br />          IV. KẾT QUẢ ĐẠT ĐƯỢC.<br />          Do nắm được vai trò quan trọng của phân môn Toán nên những việc làm <br /> trên đã được tôi tiến hành thường xuyên trong các giờ Toán. So với thời gian <br /> đầu nhiều em còn làm sai, chưa biết trình bày câu lời giải, phép tính thì hiện <br /> giờ lớp tỉ lệ học sinh không biết giải toán có lời văn còn rất ít. Kĩ năng giải <br /> toán có lời văn qua đó mà nâng lên rõ rệt.<br /> Đây là bảng kết quả trước và sau khi áp dụng biện pháp “ rèn kĩ năng giải <br /> Toán có lời văn cho học sinh lớp 1” vào quá trình dạy­ học phân môn Toán lớp 1.<br /> Lớp1A3                                     HỌC SINH<br /> TS: 35 em Viết   sai   câu  Viết sai phép  Viết   sai   đáp  Giải đúng cả  3 <br /> lời giải tính số bước<br /> Trước   khi  17 = 48,58% 10 = 28,57% 5 = 14,28% 3 = 8,57%<br /> thực hiện đề <br /> <br /> Lª Kim Thanh - Trêng TiÓu häc Ba Tr¹i - 25 -<br /> S¸ng kiÕn kinh nghiÖm - Gi¶i to¸n cã lêi v¨n líp 1.<br /> <br /> <br /> tài<br /> Sau khi 5 = 14,28% 6 = 17,14% 1 = 2,85% 23 = 65,73%<br /> thực hiện đề <br /> tài<br /> V. BÀI HỌC KINH NGHIỆM.<br /> Qua việc nghiên cứu, áp dụng phương pháp rèn kĩ năng “giải toán có lời <br /> văn” cho học sinh lớp 1.Tôi nhận thấy nếu giáo viên ý thức được việc giải toán  <br /> có lời văn mới lạ với học sinh  ở phần câu lời giải thì ngay từ  đầu năm khi học  <br /> sinh được tiếp xúc với dạng toán: “ viết phép tính thích hợp ”. Học sinh được rèn <br /> luyện ngay từ  việc nêu miệng bài toán, nêu miệng câu trả  lời, nêu miệng phép <br /> tính thì sang đầu kì II việc học dạng “ Giải Toán có lời văn” sẽ rất đơn giản và <br /> nhẹ nhàng đối với cả giáo viên và học sinh.Tự bản thân tôi thấy:<br /> ­ Giáo viên gương mẫu, nhiệt tình, yêu nghề, mến trẻ.<br /> ­ Thường xuyên liên hệ  trao đổi thông tin đa chiều giữa gia đình với nhà <br /> trường để quan tâm, giúp đỡ  và có biện pháp kịp thời giúp học sinh học  <br /> không bị sa sút.<br /> ­ Giáo viên nghiên cứu kĩ bài, chuẩn bị chu đáo đồ dùng dạy học hoặc bài  <br /> soạn   Power   Point   khi   đến   lớp(   Trưòng   tôi   đã   đầy   đủ   hệ   thống   máy <br /> chiếu, máy vi tính phục vụ cho việc giảng dạy)<br /> ­ Tham khảo tài liệu có liên quan đến bài giảng. Luôn bám sát tài liệu  <br /> hướng dẫn sách giáo viên, luôn đổi mới, vận dụng linh hoạt phương  <br /> pháp dạy học.<br /> ­ Sử dụng triệt để kênh hình trong sách giao khoa  phục vụ cho giảng dạy.<br /> ­ Quan tâm đầy đủ, kịp thời tới cả 3 đối tượng học sinh trong lớp.<br /> ­ Năng dự giờ,học hỏi đồng nghiệp, tự trau dồi kiến thức kinh nghiệm cho  <br /> bản thân.<br />            ­ Chú ý hình thức khen thưởng, động viên đối với học sinh.<br /> <br /> <br /> PHẦN III. PHẦN KẾT LUẬN<br /> <br /> Lª Kim Thanh - Trêng TiÓu häc Ba Tr¹i - 26 -<br /> S¸ng kiÕn kinh nghiÖm - Gi¶i to¸n cã lêi v¨n líp 1.<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> I. Đánh giá chung:<br /> Với tinh thần trách nhiệm cao để cho trẻ cảm thấy không nặng nề quá khi  <br /> phải học nhiều gay áp lực cho trẻ. Giáo viên tạo bầu không khí vui tươi, sôi nổi <br /> để học sinh luôn được: Học mà chơi ­ chơi mà học. Như vậy trẻ sẽ nhớ lâu, làm <br /> đúng, làm nhanh những bài học trên lớp cũng như ở nhà.<br />          II.Ý kiến đề xuất.<br />                    Sau khi tìm hiểu thực trạng của việc dạy và học Toán lớp 1, trường  <br /> tiểu học Ba Trại, cũng như  xác định được một số  nguyên nhân dẫn đến thực  <br /> trạng đó. Tôi mong muốn đóng góp một phần nhỏ bé của mình vào biện pháp rèn <br /> kĩ năng giải toán cho học sinh lớp 1 nhằm góp phần nâng cao chất lượng dạy và  <br /> học môn Toán .Để làm được điều đó, tôi  mong muốn các cấp lãnh đạo, các ban <br /> ngành giáo dục:<br />         ­ Cần có thêm tài liệu tham khảo, nâng cao cho giáo viên và học sinh để bổ <br /> sung phương pháp dạy, đáp ứng nhu cầu dạy – học.<br /> ­Tổ  chức nhiều hơn nữa các buổi sinh hoạt chuyên môn để  học hỏi kinh  <br /> nghiệm của các đồng nghiệp.<br /> ­ Duy trì tốt việc thao giảng, thăm lớp, dự giờ giáo viên trong trường.­ Các <br /> cấp lãnh đạo thường xuyên, quan tâm hơn nữa tới giáo viên v<br /> à học sinh, tạo mọi điều kiện để  các em có thể  thực hiện tốt quyền được <br /> học hành Chắc chắn rằng giải pháp tôi đưa ra còn nhiều hạn chế, thiếu sót do <br /> đúc kết từ  kinh nghiệm giảng dạy của cá nhân. Rất mong nhận được ý kiến <br /> đóng góp chân thành của các bạn đồng nghiệp, Ban giám hiệu trường giúp, cho <br /> việc học tập đạt hiệu quả  tốt nhất góp phần đổi mới phương pháp dạy học  <br /> thành công.                             <br /> <br /> Lª Kim Thanh - Trêng TiÓu häc Ba Tr¹i - 27 -<br /> S¸ng kiÕn kinh nghiÖm - Gi¶i to¸n cã lêi v¨n líp 1.<br /> <br /> <br /> Tôi xin chân thành cảm ơn. <br /> <br /> <br />                                                                      Ba Trại ngày 9­ 5­2013<br />                                                                              Người thực hiện<br /> <br /> <br /> <br /> <br />                                                                              Lê Thị Kim Thanh<br /> <br /> <br />                                                            <br /> <br /> <br /> <br /> <br />                          Ý KIẾN ĐÁNH GIÁ XẾP LOẠI <br /> CỦA HỘI ĐỒNG KHOA HỌC CƠ SỞ<br /> ......................................................................................................................................<br /> ......................................................................................................................................<br /> ......................................................................................................................................<br /> ......................................................................................................................................<br /> ......................................................................................................................................<br /> ......................................................................................................................................<br />                                                                                Ngày        tháng           năm<br />                                                                                           Chủ tịch hội đồng<br /> <br /> <br /> Lª Kim Thanh - Trêng TiÓu häc Ba Tr¹i - 28 -<br /> S¸ng kiÕn kinh nghiÖm - Gi¶i to¸n cã lêi v¨n líp 1.<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> ĐÁNH GIÁ XẾP LOẠI CỦA HỘI ĐỒNG KHOA HỌC<br /> NGÀNH GIÁO DỤC ĐÀO TẠO HUYỆN<br /> ......................................................................................................................................<br /> ...................