SKKN: Hướng dẫn học sinh giải dạng toán Tìm hai số khi biết tổng và tỉ của hai số đó lớp 4 đối với học sinh DTTS

Hướng dẫn học sinh  giải toán dạng “Tìm hai số khi biết tổng và tỉ của hai số đó”lớp 4 đối với <br /> HSDTTS. <br /> <br /> I. PHẦN MỞ ĐẦU<br /> I.1. Li do chon đê tai<br /> ́ ̣ ̀ ̀<br /> <br /> Như chúng ta đã biết, dạy học môn Toán ở  Tiểu học nhằm giúp học sinh  <br /> có những kiến thức cơ bản ban đầu về  số  học, các đại lượng thông dụng, một  <br /> số  yếu tố  hình học và thống kê đơn giản; hình thành các kĩ năng thực hành, đo <br /> lường, giải bài toán có nhiều ứng dụng thiết thực trong đời sống, góp phần bước <br /> đầu phát triển năng lực tư  duy, khả năng suy luận hợp lí và diễn đạt đúng. Nội  <br /> dung cơ  bản môn Toán  ở  Tiểu học bao gồm 5 tuyến kiến thức chính : Số  học, <br /> đại lượng và đo đại lượng, hình học, thống kê mô tả, giải toán có lời văn. Trong  <br /> tuyến kiến thức đó, giải toán có lời văn là nội dung cơ bản, chủ yếu của chương  <br /> trình môn Toán ở Tiểu học. Dạy học giải toán có lời văn có ý nghĩa to lớn nhằm <br /> giúp học sinh củng cố  lý thuyết vận dụng vào giải bài tập, vận dụng vào đời <br /> sống, rèn các kĩ năng, phát triển tư duy, rèn học sinh đức tính kiên trì, tự lực vượt  <br /> khó, cẩn thận, chu đáo, yêu thích sự chặt chẽ, chính xác,…<br /> Môn Toán ở Tiểu học đòi hỏi ở mỗi học sinh sự huy động tất cả vốn kiến <br /> thức toán học vào hoạt động giải toán và để hình thành các kĩ năng giải toán đòi <br /> hỏi học sinh phải có lối tư duy khoa học và có vốn kiến thức tổng hợp thực tế.  <br /> Mỗi bài toán được thể hiện qua các thuật toán và  ẩn dưới các dạng toán, mang <br /> tính hệ  thống các quan hệ  mật thiết với nhau. Toán lớp 4 củng cố  kĩ năng giải <br /> toán hợp có lời văn, học sinh biết tự  tóm tắt bài toán bằng cách ghi ngắn gọn  <br /> hoặc bằng sơ đồ, hình vẽ, biết giải và trình bày bài giải các bài toán có đến ba  <br /> bước tính, các bài toán được sắp xếp dưới dạng các bài toán điển hình như: Tìm <br /> số  trung bình cộng, Tìm hai số biết tổng và hiệu của hai số  đó, Tìm hai số  biết  <br /> tổng( hoặc hiệu) và tỉ  số  của hai số  đó. Các dạng toán nay t<br /> ̀ ương đối khó vì nó <br /> đòi hỏi người học có khả  năng tư  duy trừu tượng, những em có học lực khá và  <br /> giỏi sẽ  rất thích môn học này, ngược lại những em tư  duy chậm hơn thì ngại <br /> học dẫn đến tình trạng học sinh yếu, kém môn toán chiếm tỉ  lệ  khá cao so với  <br /> các môn học khác. Nhiều em thường không xác lập được mối quan hệ  giữa các <br /> dữ liệu của bài toán, không tìm ra được mối quan hệ giữa cái đã cho và cái phải <br /> tìm trong điều kiện của bài toán. Mặt khác, các em chưa biết vận dụng những  <br /> kiến thức đã học vào trong việc giải toán. Chính vì vậy, khi làm toán giải các em <br /> thường hay bị  sai do không tìm ra được phép tính và lời giải đúng cho câu hỏi <br /> của bài toán. Một điều cũng không kém phần nan giải khiến giáo viên phải trăn <br /> trở, suy nghĩ nhiều đó là học sinh thường nhầm lẫn cách giải bài toán dạng “Tìm <br /> hai số  khi biết tổng (hoặc hiệu) và tỉ  số  của hai số  đó”, gọi tắt là “Tổng(hoặc  <br /> Hiệu) – Tỉ”  với các dạng toán “Tìm số  trung bình cộng”, “Tìm hai số  khi biết  <br /> tổng và hiệu của hai số đó”, gọi tắt là “Tổng ­ Hiệu ”, đặc biệt là hai dạng toán <br /> có tựa đề gần giống nhau “Tổng ­ Tỉ” và “ Hiệu ­ Tỉ”. Bên cạnh đó, học sinh còn <br /> nhầm lẫn khi trình bày lời giải giữa số bé và số lớn,…<br /> _______________________________________________________________<br /> 1<br />                                                                                       Tr ần Thị Thuận – Trường Tiểu <br /> học Võ Thị Sáu<br /> Hướng dẫn học sinh  giải toán dạng “Tìm hai số khi biết tổng và tỉ của hai số đó”lớp 4 đối với <br /> HSDTTS. <br /> <br /> Nguyên nhân nhầm lẫn thường là các em chưa có kĩ năng nhận dạng toán, <br /> kĩ năng phân tích, tóm tắt và giải bài toán có lời văn. Một phần nữa do một số <br /> giáo viên chưa có phương pháp hướng dẫn cụ thể, chỉ hướng dẫn một cách qua <br /> loa, chưa đi sâu vào bản chất của từng dạng toán.<br /> Ví dụ Bài 2 trang 148 SGK Toán lớp 4 :<br /> Hai kho chứa 125 tấn thóc, trong đó số  thóc  ở  kho thứ  nhất bằng 3/2 số <br /> thóc ở kho thứ hai. Hỏi mỗi kho chứa bao nhiêu tấn thóc ?<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Một số học sinh đã vẽ sơ đồ sai : <br /> <br /> <br /> <br /> <br /> _______________________________________________________________<br /> 2<br />                                                                                      Trần Thị Thuận – Trường Tiểu học Võ Thị Sáu<br /> Hướng dẫn học sinh  giải toán dạng “Tìm hai số khi biết tổng và tỉ của hai số đó”lớp 4 đối với <br /> HSDTTS. <br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Một số học sinh đã đặt lời giải sai :<br /> Một số học sinh đã đặt phép tính sai : (bài làm của năm học 2013 – 2014)<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Vì đặc điểm tâm sinh lý học sinh tiểu học là dễ  nhớ  nhưng mau quên, sự <br /> tập trung chú ý trong giờ  học toán chưa cao, trí nhớ  chưa bền vững, thích học  <br /> <br /> _______________________________________________________________<br /> 3<br />                                                                                      Trần Thị Thuận – Trường Tiểu học Võ Thị Sáu<br /> Hướng dẫn học sinh  giải toán dạng “Tìm hai số khi biết tổng và tỉ của hai số đó”lớp 4 đối với <br /> HSDTTS. <br /> <br /> nhưng chóng chán. Như vậy, vấn đề đặt ra cho người dạy là làm thế nào để giờ <br /> dạy ­ học toán có hiệu quả cao, học sinh được phát triển tính tích cực, chủ động <br /> sáng tạo trong việc chiếm lĩnh kiến thức toán học. Giáo viên phải có phương <br /> pháp dạy học như thế nào để truyền đạt kiến thức và khả năng học môn học này <br /> đạt hiệu quả  cao,… làm thế  nào để  khắc sâu kiến thức cho học sinh và tạo ra  <br /> không khí sẵn sàng học tập, chủ động tích cực trong việc tiếp thu kiến thức? Để <br /> góp phần nâng cao hiệu quả dạy học toán ở tiểu học, khắc phục được khó khăn <br /> của người thầy và hạn chế  sai sót của người trò  không bị  nhầm lẫn giữa các <br /> dạng toán và biết cách xác lập mối quan hệ giữa các dữ liệu của bài toán, tìm ra  <br /> cách giải, phép tính và lời giải đúng cho bài toán, đó là điều mà tôi trăn trở, suy  <br /> nghĩ. Là CBQL phụ trách chuyên môn, bản thân tôi cũng trực tiếp dạy lớp 4. Vì <br /> đặc thù học sinh của trường Tiểu học Võ Thị  Sáu chủ  yếu là dân tộc Ê đê rất  <br /> yếu về tiếng Việt nên kĩ năng đọc đề toán, giải bài Toán có lời văn còn rất hạn <br /> chế. Vì vậy, tôi đã chọn đề  tài “ Hướng dẫn học sinh giải dạng toán Tìm hai  <br /> số khi biết tổng và tỉ của hai số đó lớp 4 đối với học sinh DTTS ” với hi vọng <br /> với một số kinh nghiệm tôi đã vận dụng để giúp học sinh lớp 4 nắm chắc dạng  <br /> toán này và sẽ là những kinh nghiệm hữu ích cho giáo viên Tiểu học, đặc biệt là <br /> giáo viên dạy lớp 4, lớp 5 ở những trường có học sinh là dân tộc thiểu số.<br /> I.2. Muc tiêu, nhiêm vu cua đê tai<br /> ̣ ̣ ̣ ̉ ̀ ̀<br /> <br />          Mục tiêu của đề  tài là nhằm tìm ra các giải pháp giúp học sinh yếu có kĩ <br /> năng nhận dạng toán, sử  dụng thành thạo và vận dụng một cách linh hoạt các  <br /> công thức trong giải toán, biết xác định, phân biệt được  các dạng toán có lời văn <br /> và hình thành kỹ  năng nhận dạng  tốt các bài toán có lời văn “Tổng ­ Tỉ”  trong <br /> chương trình toán lớp 4; hình thành năng lực tư  duy và phấm chất trí tuệ  cho  <br /> người học. <br />          Nhiệm vụ của đề  tài này là phân tích thực trạng học sinh giải dạng toán <br /> “Tổng ­ Tỉ”, vận dụng những cơ sở lí luận và thực tiễn về  dạng toán điển hình <br /> “Tổng ­ Tỉ” để đề xuất phương pháp dạy dạng toán này.<br /> I.3. Đôi t<br /> ́ ượng nghiên cưu ́<br /> ­ Các dạng toán “Tổng ­ Tỉ” trong sách giáo khoa, vở bài tập toán và một <br /> số bài toán vận dụng trong thực tế.<br /> ́ ́ ̣ ́ ̉ ̣<br />           ­ Cac tiêt hoc toan cua hoc sinh  DTTS lơp 4 dang “ Tông – T<br /> ́ ̣ ̉ ỉ” qua cac năm<br /> ́  <br /> hoc.̣<br /> <br /> I.4. Giơi han  pham vi nghiên c<br /> ́ ̣ ̣ ưu<br /> ́<br /> Học sinh DTTS lớp 4 trường Tiểu học Võ Thị  Sáu – xã EaBông – huyện <br /> Krông Ana – tỉnh ĐakLak từ năm học 2013 – 2014 đến năm học 2014 – 2015.<br /> <br /> <br /> _______________________________________________________________<br /> 4<br />                                                                                      Trần Thị Thuận – Trường Tiểu học Võ Thị Sáu<br /> H ướng dẫn học sinh  giải toán dạng “Tìm hai số khi biết tổng và tỉ của hai số đó”lớp 4 đối với <br /> HSDTTS. <br /> <br /> I.5. Phương phap nghiên c<br /> ́ ưú<br /> ­ Phương pháp điều tra, thống kê.<br /> ­ Phương pháp nghiên cứu.<br /> ­ Phương pháp thực nghiệm<br /> <br /> II. PHẦN NỘI DUNG<br /> II.1. Cơ sở li luân<br /> ́ ̣<br /> Trong hoạt động dạy và học thì không thể  không nói đến phương pháp  <br /> dạy và phương pháp học, hai hoạt động này diễn ra song song với nhau. Nếu chỉ <br /> chú ý đến việc truyền thụ kiến thức cho học sinh mà không chú ý đến việc tiếp <br /> thu và hình thành kĩ năng, kĩ xảo như  thế  nào thì quá trình dạy học sẽ  không  <br /> mang lại kết quả  cao. Đối với môn Toán là môn học tự  nhiên nhưng rất trừu <br /> tượng, đa dạng và logic, hoàn toàn gắn với thực tiễn cuộc sống hàng ngày. Bởi  <br /> vậy, nếu học sinh không có phương pháp học đúng sẽ  không nắm được kiến <br /> thức cơ  bản về  Toán học và đối với các môn học khác nhận thức sẽ  gặp rất  <br /> nhiều khó khăn. Môn Toán là môn học quan trọng trong tất cả các môn học, nó là <br /> chìa khoá để mở ra các môn học khác, đồng thời nó có khả năng phát triển tư duy  <br /> logic, phát triển trí tuệ  cần thiết giúp con người vận dụng vào cuộc sống hàng  <br /> ngày. Trong giờ Toán, bên cạnh việc tìm tòi và sáng tạo phương pháp giảng dạy <br /> phù hợp với yêu cầu bài học và đối tượng học sinh, mỗi giáo viên cần phải giúp  <br /> các em có phương pháp lĩnh hội tri thức Toán học, học sinh có phương pháp học <br /> toán phù hợp với từng dạng bài Toán thì việc học mới đạt kết quả  cao, từ  đó <br /> khuyến khích tinh thần học tập của các em cao hơn.<br /> II.2. Thực trang<br /> ̣<br />     a. Thuận lợi, khó khăn<br />     * Thuận lợi : <br />                  + Nhà trường :<br />        ­ Nhà trường, tổ chuyên môn thường mở các chuyên đề để giáo viên dự giờ, <br /> trao đổi kinh nghiệm lẫn nhau nhằm tháo gỡ  những vướng mắc trong chuyên <br /> môn.<br />        ­ Giáo viên tích cực học hỏi, nhiệt tình đóng góp ý kiến giúp đỡ  lẫn nhau,  <br /> sẵn sàng chia sẻ những hiểu biết về chuyên môn để cùng nhau tiến bộ.<br />           ­ Lãnh đạo nhà trường năng động, nhiệt tình, luôn tư  vấn cho giáo viên  <br /> những phương pháp dạy học tích cực. <br />        + Học sinh:  <br />        ­  Các em học sinh có đủ  SGK, vở bài tập, đồ  dùng học tập phục vụ  cho  <br /> môn học. <br />        ­ Đa số học sinh ham học hỏi, ham tìm tòi khám phá cái mới.<br /> _______________________________________________________________<br /> 5<br />                                                                                      Trần Thị Thuận – Trường Tiểu học Võ Thị Sáu<br /> Hướng dẫn học sinh  giải toán dạng “Tìm hai số khi biết tổng và tỉ của hai số đó”lớp 4 đối với <br /> HSDTTS. <br /> <br />        ­  Một số CMHS luôn quan tâm đến việc học của con em mình.<br /> <br /> * Khó khăn :<br />              + Giáo viên : <br />   ­ Một số giáo viên còn phụ thuộc nhiều vào sách hướng dẫn.<br />           ­ Không sử  dụng đồ  dùng trực quan (sơ  đồ, vẽ  hình, tóm tắt,…)hoặc sử <br /> dụng không hiệu quả.<br />          ­ Đôi khi vận dụng phương pháp chưa nhịp nhàng, chưa linh hoạt với từng  <br /> đối tượng học sinh; hình thức tổ chức dạy học chưa gây hứng thú cho học sinh.<br />        ­ Giáo viên cũng còn hạn chế và ít có điều kiện để tiếp xúc với công nghệ <br /> thông tin để tìm tòi thêm tư liệu giảng dạy.<br />                  + Học sinh : <br />          ­ Đa sô h ́ ọc sinh yếu về phần Tiếng Việt mà dạng toán này lại có lời văn  <br /> nên học sinh rất khó xác định thông tin chính trong bài toán.<br />          ­  Chương trình toán lớp 4 có nhiều dạng toán khó, lời văn khó hiểu. Dang ̣  <br /> toan “ Tông – T<br /> ́ ̉ ỉ” được phân phôi trong ch<br /> ́ ương trinh con it tiêt, lai cach quang<br /> ̀ ̀ ́ ́ ̣ ́ ̃  <br /> ̣<br /> (Hoc sinh băt đâu lam quen dang “Tông – T<br /> ́ ̀ ̀ ̣ ̉ ỉ” ở bai đâu tiên, tiêp theo la tiêt <br /> ̀ ̀ ́ ̀ ́ Luyêṇ  <br /> tâp̣  đến Luyên tâp chung<br /> ̣ ̣ ̣ ới ôn tâp lai)<br />  rôi sau đo gân cuôi năm hoc m<br /> ̀ ́ ̀ ́ ̣ ̣<br />           ­  Lứa tuổi của các em mau quên, dễ  nhầm lẫn giữa cách giải của dạng  <br /> toán này với cách giải của dạng toán khác.<br />          ­ Từ việc dạy theo kiểu áp đặt của thầy và học sinh tiếp thu kiến thức một  <br /> cách thụ động các quy tắc, các công thức,…học sinh nắm kiến thức không vững, <br /> không sâu, không hiểu được bản chất của vấn đề, chỉ  biết áp dụng rập khuôn, <br /> máy móc. Do đó, những bài toán có cấu trúc hơi khác một chút là học sinh làm sai <br /> hoặc không làm được bài. Mặt khác, các dạng toán điển hình trong chương trình <br /> cung cấp khá gần nhau nên học sinh dễ nhầm lẫn hoặc khó phân biệt.<br />           ­ Dạng toán “Tổng ­ Tỉ” đòi hỏi phải có thao tác tư  duy (phân tích, tổng <br /> hợp, so sánh,…), trong khi đó học sinh chỉ biết làm theo, nói theo giáo viên hoặc  <br /> làm theo các bài mẫu trong sách, do đó học sinh không có điều kiện bộc lộ  và <br /> phát triển đầy đủ khả năng của mình.<br />          ­  Kĩ năng đọc đề toán, tóm tắt bài toán còn hạn chế, chưa có thói quen đọc  <br /> và tìm hiểu kĩ bài toán dẫn tới thường nhầm lẫn giữa các dạng toán, lựa chọn <br /> phép tính còn sai, chưa bám sát vào yêu cầu bài toán để tìm lời giải thích hợp với <br /> các phép tính. <br />          ­ Kĩ năng nhận dạng bài toán và kĩ năng thực hành diễn đạt bằng lời văn  <br /> còn hạn chế. Một số  em tiếp thu bài một cách thụ  động, ghi nhớ  bài còn máy <br /> móc nên còn chóng quên các dạng toán.<br />                ­ Tư  duy của các em chủ  yếu dựa vào đặc điểm trực quan. Nhưng có <br /> những bài  toán có lời văn lại cần nhiều đến tư duy trừu tượng nên học sinh lúng  <br /> túng, gặp nhiều khó khăn, thậm chí không làm được các dạng toán điển hình.<br /> _______________________________________________________________<br /> 6<br />                                                                                      Trần Thị Thuận – Trường Tiểu học Võ Thị Sáu<br /> Hướng dẫn học sinh  giải toán dạng “Tìm hai số khi biết tổng và tỉ của hai số đó”lớp 4 đối với <br /> HSDTTS. <br /> <br />         ­ Một số em chưa hứng thú, chưa tích cực tham gia vào giờ học nên chưa <br /> hiểu bài dẫn đến không làm được bài.<br />        Theo thống kê lớp 4 tôi tham gia dạy của những năm học gần đây cho thấy <br /> học sinh còn nhầm lẫn dạng toán “Tổng ­ Tỉ” với các dạng toán điển hình khác <br /> dẫn đến giải sai bài toán. Khi dạy dạng toán này ở những bài đầu tiên của HKII:<br /> <br /> Vẽ sơ đồ Đặt lời giải và đáp số Thực hiện phép tính<br /> HKII  Lớp TS DT Đúng Sai Đạt Chưa đạt Đúng Sai<br /> Năm  HS TS SL TL SL TL SL TL SL TL SL TL SL TL<br /> học (%) (%) (%) (%) (%) (%)<br /> <br /> <br /> 2013­ 4A 28 27 11 39,3 17 60,7 8 28,6 20 71.4 13 46,4 15 53,6<br /> 2014 4B 26 26 10 38,5 16 61,5 7 26,9 19 73,1 12 46,2 14 53,8<br /> 2014­ 4A 24 24 15 62,5 9 37,5 12 50,0 12 50,0 14 58,3 10 41,7<br /> 2015 4B 25 25 16 64,0 9 36,0 12 48,0 13 52,0 14 56,0 11 44,0<br /> <br /> <br /> b. Thành công, hạn chế.<br />     * Thành công : <br />       Khi vận dụng đề  tài này, tôi thấy hiệu quả  là học sinh  có kĩ năng nhận <br /> dạng toán, sử  dụng thành thạo và vận dụng một cách linh hoạt các công thức  <br /> trong giải toán, biết xác định, phân biệt được các dạng toán có lời văn.<br /> <br />     * Hạn chế : <br /> ́ ̀ ́ ́ ̣ ́ ời giai ch<br />          ­ Đa sô các em con yêu môn Tiêng Viêt nên viêt l ̉ ưa đung.<br /> ́<br /> ̣ ́ ̣ ̣<br />          ­ Môt sô em tiêp thu bai châm, lai mau quên.<br /> ́ ̀<br /> c. Mặt mạnh, mặt yếu<br /> * Mặt mạnh : <br />            Đề tài đã giúp học sinh và giáo viên có kĩ năng phân tích đề bài để nhận  <br /> đúng dạng toán “Tổng ­ Tỉ” .<br />           * Mặt yếu :<br />          Kỹ năng phân tích đề bài và nhận dạng toán qua khó cho học sinh học yếu  <br /> môn Tiếng Việt. Do đó giáo viên khá vất vả  và mất nhiều thời gian để  nghiên <br /> cứu phương pháp dạy cũng như trong quá trình dạy đối tượng học sinh yếu kém.<br /> <br /> ¸ng kiÕn kinh nghiÖm Ngêi thùc hiÖn :<br /> NguyÔn H÷u Thuû<br /> d. Các nguyên nhân, yếu tố tác động đến việc thực hiện đề tài<br />          ­ Nhiều giáo viên vẫn áp dụng cách dạy cũ.<br />          ­ Một số học sinh còn thụ động, chủ yếu nghe giảng, ghi nhớ và làm theo  <br /> mẫu.<br />          ­ Do nhầm lẫn trong thực hiện phép tính.<br /> <br /> _______________________________________________________________<br /> 7<br />                                                                                      Trần Thị Thuận – Trường Tiểu học Võ Thị Sáu<br /> Hướng dẫn học sinh  giải toán dạng “Tìm hai số khi biết tổng và tỉ của hai số đó”lớp 4 đối với <br /> HSDTTS. <br /> <br />          ­ Do kĩ năng nhận dạng toán, kỹ năng phân tích tóm  tắt và giải các bài toán  <br /> có lời văn của các em còn nhiều hạn chế.<br />          ­ Một số em còn mải chơi, chưa chăm chỉ học tập, hoàn cảnh gia đình khó  <br /> khăn, bố mẹ chưa quan tâm,…<br /> e. Phân tích, đánh giá các vấn đề về thực trạng mà đề tài đã đặt ra<br />           + Về phía giáo viên : <br /> Đa số giáo viên rất ngại dạy dạng toán này một cách chu đáo cho mọi đối <br /> tượng học sinh bởi dạng toán có lời văn khá ẩn ý. Giáo viên chưa coi trọng việc <br /> hướng dẫn tổ chức học sinh biết cách tìm hiểu phân tích, tổng hợp bài toán, bỏ <br /> qua bước phân tích bài toán khi hướng dẫn học sinh thực hành giải toán, thường  <br /> là cho học sinh đọc đề toán, cho học sinh xác định điều kiện cho biết và yêu cẩu <br /> cần tìm sau đó cho học sinh giải. Giáo viên đã bỏ  qua bước quan trọng nhất để <br /> hướng dẫn học sinh cách giải bài toán chính xác đúng với yêu cầu đặt ra là phân <br /> tích bài toán để tìm ra mối liên quan giữa cái đã cho và cái cần tìm, xác định được  <br /> dạng toán.<br />             Mặt khác, trong thực tế giảng dạy, tôi thấy nhiều giáo viên vẫn còn áp  <br /> dụng cách dạy cũ. Như vậy cả giáo viên và học sinh đều phụ thuộc vào tài liệu <br /> sẵn có. Bên cạnh đó, nhiều giáo viên lên lớp  không sử  dụng đồ  dùng trực quan  <br /> (sơ  đồ, vẽ  hình, tóm tắt,…). Khả  năng hướng dẫn học sinh giải toán còn hạn <br /> chế làm cho các em tiếp thu kiến thức rất khó khăn.<br />          + Về phía học sinh : <br /> Nhiều học sinh yếu về kĩ năng phân tích đề bài, nhầm lẫn trong thực hiện  <br /> phép tính, nhưng nguyên nhân chính vẫn là do kĩ năng nhận dạng toán, kỹ  năng <br /> phân tích tóm và giải các bài toán có lời văn của các em còn nhiều hạn chế. Phân <br /> tích tóm tắt bài toán chính là  phản ánh sự hiểu bài và làm bài của các em. Em nào  <br /> tóm tắt được bài toán thì khả năng làm bài giải đúng sẽ cao hơn. <br />           Một số học sinh còn thụ động, chủ  yếu nghe giảng, ghi nhớ và làm theo  <br /> mẫu. Chính vì vậy, kiến thức của các em còn hời hợt, nhớ  không lâu, đến khi <br /> gặp bài toán khác bài mẫu một chút là lúng túng không giải được. Đặc biệt,  ở <br /> lớp 4, học sinh mới làm quen với dạng toán “Tổng ­ Tỉ”, cac em ph<br /> ́ ải nắm được <br /> dạng toán, quy tắc, cách giải thì mới làm được bài.<br />           Một số  em còn mải chơi, chưa chăm chỉ  học tập, không thích tìm hiểu, <br /> khám phá.<br />           + Về phía cha mẹ học sinh : <br /> Một số  cha mẹ  học sinh chỉ  quan tâm đến dấu hiệu bên ngoài của việc  <br /> học tập đó là chỉ cần biết tính toán là được. Bên cạnh đó, phần đa hoàn cảnh gia <br /> đình các em còn khó khăn, cha mẹ học sinh chỉ chăm lo kinh tế mà chưa thực sự <br /> quan tâm tới việc học tập và giúp đỡ  các em tháo gỡ  kịp thời những khúc mắc,  <br /> khó khăn trong học tập khiến các em bỡ ngỡ khi làm bài, đặc biệt là giải toán có <br /> _______________________________________________________________<br /> 8<br />                                                                                      Trần Thị Thuận – Trường Tiểu học Võ Thị Sáu<br /> H ướng dẫn học sinh  giải toán dạng “Tìm hai số khi biết tổng và tỉ của hai số đó”lớp 4 đối với <br /> HSDTTS. <br /> <br /> lời văn,… dẫn đến sự  chán nản, thiếu tự tin, từ đó tạo nên những lỗ  hỗng kiến  <br /> thức trong học tập của các em.<br />         II.3. Giai phap, biên phap<br /> ̉ ́ ̣ ́<br />         a. Mục tiêu của giải pháp, biện pháp<br /> Giúp giáo viên có kĩ năng hướng dẫn học sinh phân tích đề toán và xác định <br /> đúng được dạng toán “ Tìm hai số khi biết tổng và tỉ  của hai số  đó”. Đồng thời <br /> biết dựa vào thông tin chính để thiết lập mối quan hệ giữa các đại lượng trong  <br /> bài toán, nắm vững cách tóm tắt đề, trình bày lời giải, từ đó nâng cao chất lượng <br /> học sinh đối với môn toán nói riêng và chất lượng toàn diện nói chung.<br />         b. Nội dung và cách thức thực hiện giải pháp, biện pháp<br />         Biện pháp 1 : Khắc sâu lí thuyết<br /> Tôi cho học sinh xác định đặc điểm ngôn ngữ  của tỉ số (còn tổng số các <br /> em đã thành thạo ở dạng Tổng – Hiệu). Khi bài toán có cụm từ gấp a lần hoặc  <br /> kém a lần, a  ở  đây là số  cụ  thể : ví dụ 2, 3, 4 … thì học sinh biết đó là tỉ  số   ở <br /> dạng số  tự  nhiên, và gặp bài có cụm từ  “bằng a/b” thì gần 100% học sinh kết <br /> 1 1 2<br /> luận là tỉ số ở dạng phân số (a/b là phân số cụ thể ví dụ :  2 ,  3 ,  3 , …)<br /> Từ chỗ hiểu thấu đáo ngôn ngữ, lời văn của dạng toán điển hình trên, 80% <br /> ­ 90% học sinh DTTS cũng đã xác định dễ dàng dạng toán Tổng ­ Tỉ.<br /> Trên cơ sở đã nhận dạng toán chính xác, các em cũng dễ dàng thiết lập sơ <br /> đồ  bằng đoạn thẳng theo đặc trưng của dạng bài và cũng dựa vào sơ  đồ  bằng  <br /> đoạn thẳng các em sẽ  đi giải bài toán đúng hướng. Đặc biệt, với bài toán dạng  <br /> 2 3<br /> Tổng ­ Tỉ mà khi gặp tỉ số dạng  ,  , … (tử > 1) thì trên sơ đồ trực quan đã lập,  <br /> 3 4<br /> học sinh sẽ tính chính xác số bé, số lớn (nếu em nào sai tôi gọi lên và hỏi : “số bé  <br /> gồm có mấy phần ? (2, 3 … phần) thì em phải lấy giá trị một phần nhân với số <br /> phần của số bé” và từ đó suy ra cách tìm số lớn theo từng dạng. Ví dụ như toán <br /> tổng­ tỉ thì số  lớn bằng tổng trừ số bé, hoặc giá trị  một phần nhân với số  phần <br /> của số lớn.  <br /> Trước khi giải bài toán dạng Tổng ­ Tỉ, tôi yêu cần học sinh nhắc lại các  <br /> bước để giải dạng toán Tổng ­ Tỉ. Các bước đó là :<br /> 1. Vẽ sơ đồ<br /> 2. Tìm Tổng số phần bằng nhau (Tổng số phần bằng nhau = S ố ph ần của  <br /> số lớn + số phần của số bé)<br /> 3. Tìm số bé (Số bé= Tổng : Tổng số phần  x   số phần của số bé(trên sơ <br /> đồ))<br /> <br /> <br /> _______________________________________________________________<br /> 9<br />                                                                                      Trần Thị Thuận – Trường Tiểu học Võ Thị Sáu<br /> H ướng dẫn học sinh  giải toán dạng “Tìm hai số khi biết tổng và tỉ của hai số đó”lớp 4 đối với <br /> HSDTTS. <br /> <br /> 4. Tìm số  lớn (Số  lớn = Tổng ­ số  bé hoặc (Tổng : tổng số  phần) x số <br /> phần của số lớn)<br /> 2<br />             Ví dụ 1 : Lớp 4A có 35 học sinh, trong đó số học sinh nam bằng   số học <br /> 3<br /> <br /> sinh nữ. Tìm số học sinh nam, số học sinh nữ?<br /> <br /> ̉ ́ ́ ́ ́ ̃ ̉ ức cho cac em t<br /> Đê khăc sâu li thuyêt cho cac em, tôi đa tô ch ́ ự chât vân v<br /> ́ ́ ới  <br /> nhau nhằm tăng cường tiếng Việt cho các em, cu thê la hoc sinh năng khi<br /> ̣ ̉ ̀ ̣ ếu đăṭ  <br /> ̉ ợi mở cho hoc sinh khó khăn trong h<br /> câu hoi g ̣ ọc tập.<br />    + Để giải một bài toán dạng Tổng ­ Tỉ, ta thực hiện mấy bước ?(4 bước)<br />    + Đó là những bước nào ?<br />         . Bước 1 : Vẽ sơ đồ.<br />         . Bước 2 : Tìm tổng số phần bằng nhau<br />         . Bước 2 : Tìm số bé (hoặc tìm số lớn)<br />         . Bước 3 : Tìm số lớn (hoặc số bé).<br />            Biện pháp 2 . Hướng dẫn học sinh phân tích đề<br /> Khi thực hiện việc hướng dẫn học sinh phân tích đề, tôi hướng dẫn hai <br /> cách phân tích, cách 1: từ phân tích đến tổng hợp, cách 2 : từ tổng hợp đến phân <br /> tích (hay còn gọi cho dễ hiểu là phân tích xuôi và phân tích ngược). <br /> Trở lại ví dụ 1, tôi hướng dẫn học sinh phân tích như sau :<br /> *Cách 1 : Từ phân tích đến tổng hợp (phân tích xuôi)<br /> Tôi yêu cầu nhiều học sinh đọc lại đề toán, đọc kĩ và trả lời :<br />   + Bài toán này cho biết gì ? (Lớp 4A có 35 học sinh, trong đó số học sinh  <br /> 2<br /> nam bằng   số học sinh nữ)<br /> 3<br />    + Bài toán yêu cầu chúng ta làm gì ? (Tìm số học sinh nam, số học sinh  <br /> nữ)<br />    + Bài toán này thuộc dạng toán gì ? (Tổng ­ Tỉ)<br />    + Tổng là bao nhiêu ? (35)<br /> 2<br />    + Tỉ là bao nhiêu ? ( )<br /> 3<br /> 2 2<br />    + Tỉ số   cho ta biết điều gì ? (Số học sinh nam bằng   số học sinh nữ,  <br /> 3 3<br /> 2<br /> tức là tỉ số giữa số học sinh nam và số học sinh nữ là  )<br /> 3<br />    +  Số học sinh nam là mấy phần ?(2 phần)<br />    +  2 phần được xem là số nào? (số bé)<br />    +  Số học sinh nữ là mấy phần ? (3 phần)<br />    +  3 phần được xem là số nào? (số lớn)<br /> <br /> _______________________________________________________________<br /> 1<br />                                                                                      Trần Thị Thuận – Trường Tiểu học Võ Thị Sáu<br /> H ướng dẫn học sinh  giải toán dạng “Tìm hai số khi biết tổng và tỉ của hai số đó”lớp 4 đối với <br /> HSDTTS. <br /> <br />    +  Muốn tìm Tổng số phần bằng nhau, ta làm thế nào ?( Lấy số phần của  <br /> số học sinh nữ cộng với số phần của số học sinh nam)<br /> ́ ọc sinh nam, ta lam thê nao ? (<br />    + Muôn tim sô h<br /> ́ ̀ ̀ ́ ̉<br /> ́ ̀ Lây tông chia cho T ổng số  <br /> phần nhân với số phần của số học sinh nam )<br /> ́ ̀ ́ ọc sinh nữ, ta lam thê nao ? <br />    + Muôn tim sô h ̀ ́ ̉<br /> ́ ̀ ( Cach 1 : Lây tông tr<br /> ́ ừ đi số  <br /> học sinh nam. Cach 2 : Lây tông chia cho T<br /> ́ ́ ̉ ổng số phần nhân với số phần của số  <br /> học sinh nữ).<br /> <br />  * Cách 2 : Từ tổng hợp đến phân tích (phân tích ngược)<br /> Tôi yêu cầu học sinh đọc kĩ đề toán và trả lời :<br />    + Bài toán yêu cầu chúng ta làm gì ? (Tìm số học sinh nam, số học sinh  <br /> nữ)<br /> ́ ọc sinh nam, ta lam thê nao ? (<br />    + Muôn tim sô h<br /> ́ ̀ ̀ ́ ̉<br /> ́ ̀ Lây tông chia cho T ổng số  <br /> phần nhân với số phần của số học sinh nam )<br />    +  Số học sinh nam là mấy phần ?(2 phần)<br /> 2<br />     + Vì sao em biết ? ( vì tỉ số giữa số học sinh nam và số học sinh nữ là <br /> 3<br /> )<br />    + Muôn tim sô h<br /> ́ ̀ ́ ọc sinh nữ, ta lam thê nao ? <br /> ̀ ́ ̉<br /> ́ ̀ ( Cach 1 : Lây tông tr<br /> ́ ừ đi số  <br /> học sinh nam. Cach 2 : Lây tông chia cho T<br /> ́ ́ ̉ ổng số phần nhân với số phần của số  <br /> học sinh nữ).<br />     +  Số học sinh nữ là mấy phần ? (3 phần)<br />       +  Muốn tìm Tổng số  phần bằng nhau, ta làm thế  nào ?(Lấy số  phần  <br /> của số học sinh nữ cộng với số phần của số học sinh nam)<br />    + Bài toán này thuộc dạng toán gì ? (Tổng ­ Tỉ)<br />    + Tổng là bao nhiêu ? (35)<br /> 2<br />    + Tỉ là bao nhiêu ? ( )<br /> 3<br />    + .....<br /> Như  vậy, tôi đã hướng dẫn cac em tìm m<br /> ́ ối quan hệ  giữa các đại lượng, <br /> xác định được đâu là tổng, đâu là tỉ, đâu là số lớn và đâu là số bé. Thông thường,  <br /> phân tích theo cách 1 học sinh dễ hiểu hơn. <br />                Biện pháp 3 . Hướng dẫn học sinh vẽ sơ đồ <br />          Đối với học sinh Tiểu học đi từ tư duy trực quan đến tư duy trừu tượng, vì  <br /> vậy, tôi đã biến những cái trừu tượng thành cái trực quan cụ thể (sơ đồ, hình vẽ, <br /> tóm tắt,…) học sinh dễ  hiểu và dễ  dàng tìm ra lời giải của bài toán. Với dạng <br /> toán Tổng ­ Tỉ, sơ đồ đoạn thẳng là một bước trong bài giải. Với tôi, sơ đồ đoạn <br /> thẳng gần như là đồ dùng trực quan để các em dễ hiểu nhất. Các em vẽ  được <br /> sơ  đồ  sẽ  là chính là thể  hiện sự  hiểu đề  toán của các em. Sơ  đồ  đoạn thẳng ở <br /> <br /> _______________________________________________________________<br /> 1<br />                                                                                      Trần Thị Thuận – Trường Tiểu học Võ Thị Sáu<br /> H ướng dẫn học sinh  giải toán dạng “Tìm hai số khi biết tổng và tỉ của hai số đó”lớp 4 đối với <br /> HSDTTS. <br /> <br /> dạng toán này chính là một phần của bải giải nên khi vẽ  sơ  đồ  thì ta đặt sơ  đồ <br /> dưới Bài giải.<br />          Tôi lấy lại ví dụ 1, để hướng dẫn học sinh vẽ sơ đồ, tôi đã hướng dẫn học <br /> sinh xem trong bài toán nói về hai đối tượng nào (học sinh nam và học sinh nữ).<br />              + Học sinh nam biểu thị mấy phần ? (2 phần)<br />              + Học sinh nữ biểu thị mấy phần ? (3 phần)<br />              + Khi vẽ, các phần đó phải như thế nào ? (bằng nhau)<br />                     + Tổng của học sinh nam và học sinh nữ  được biểu thị  như  thế  nào?  <br /> (tổng được ghi sau dấu ngoặc đứng móc sơ đồ của học sinh nam và học sinh nữ)<br />               + Đơn vị là gì ? (học sinh)<br />               + Đơn vị ghi như thế nào ? (ghi sau số tổng và sau dấu hỏi của sơ đồ)<br /> Tôi hướng dẫn thêm : Vì bài toán yêu cầu tìm số  học sinh nam và số  học <br /> sinh nữ nên ta phải đặt dấu hỏi trên sơ đồ từng đối tượng.<br /> Ta có sơ đồ :<br /> Nam:<br /> Nam:<br /> .<br /> Nữ:<br />      Biện pháp 4. Hướng dẫn học sinh giải toán và trình bày bài giải<br />          Sau khi phân tích đề toán, vẽ sơ đồ, tôi yêu cầu học sinh nhìn vào sơ đồ để <br /> đặt lời giải (Tôi hướng dẫn học sinh có thể  tìm số  học sinh nữ  trước hoặc tìm <br /> số học sinh nam trước cũng được, đặc biệt tôi lưu ý với học sinh : Đối với dạng <br /> toán “Tổng (hiệu) ­ Tỉ” thì sơ  đồ chính là một phần của bài giải nên ta phải đặt  <br /> dưới chữ Bài giải.<br /> Tôi đã hướng dẫn học sinh giải toán và trình bày như sau :<br />           + Dựa vào đâu để chúng ta đặt được lời giải ? (Dựa vào câu hỏi để đặt) <br />           + Lời giải lùi vào mấy ô ? (lùi vào 2 ô)<br />            + Bài toán có mấy câu hỏi ? (2)<br />            + Hỏi về cái gì ? (Học sinh nam và học sinh nữ)<br />            + Khi tìm được số học sinh nam và số học sinh nữ  rồi thì viết đáp số như <br /> thế nào ? (Viết 2 đáp số : số học sinh nam và số học sinh nữ )<br />            + Đáp số  lùi vào mấy ô ? (lùi vào 2 ô so với lời giải)<br /> Dựa vào hướng dẫn của tôi, học sinh có thể  trình bày được một bài giải  <br /> hoàn chỉnh theo nhiều cách khác nhau . Ví dụ :<br /> <br /> . Trình bày theo cách 1 :<br /> <br />    Bài giải:<br />           Theo đề bài, ta có sơ đồ:<br /> _______________________________________________________________<br /> 1<br />                                                                                      Trần Thị Thuận – Trường Tiểu học Võ Thị Sáu<br /> Hướng dẫn học sinh  giải toán dạng “Tìm hai số khi biết tổng và tỉ của hai số đó”lớp 4 đối với <br /> HSDTTS. <br /> <br /> <br /> <br /> <br />                Nam:   <br /> <br />                                                                                      Nữ: <br /> <br />          Theo sơ đồ, tổng số phần bằng nhau là :   <br /> <br />                           2 + 3 = 5 (phần)<br /> <br />                     Số học sinh nam là:             <br /> <br />                          35 : 5 x 2 = 14 (học sinh)<br /> <br />                     Số học sinh nữ là:                 <br /> <br />                        35 – 14 = 21 (học sinh)<br /> <br />                        Đáp số:  Nam: 14 học sinh<br /> <br />                      Nữ :   21 học sinh<br /> <br /> . Trình bày theo cách 2 :<br />                                               Bài giải:<br />           Theo đề bài, ta có sơ đồ:<br /> <br />          Nam:<br /> <br />   <br /> <br />                                                                              Nữ: <br />                 <br /> <br /> <br /> <br />          Theo sơ đồ, tổng số phần bằng nhau là :   <br /> <br />                           2 + 3 = 5 (phần)<br /> <br />                     Số học sinh nữ là:             <br /> <br />                          35 : 5 x 3 = 21 (học sinh)<br /> <br />                     Số học sinh nam là:                 <br /> <br /> _______________________________________________________________<br /> 1<br />                                                                                      Trần Thị Thuận – Trường Tiểu học Võ Thị Sáu<br /> H ướng dẫn học sinh  giải toán dạng “Tìm hai số khi biết tổng và tỉ của hai số đó”lớp 4 đối với <br /> HSDTTS. <br /> <br />                        35 – 21 = 14 (học sinh)<br /> <br />                        Đáp số:  Nữ :   21 học sinh<br /> <br />                     Nam: 14 học sinh<br /> <br />  Biện pháp 5 :   Hương dân hoc sinh xây d<br /> ́ ̃ ̣ ựng đê toan va phat triên đê<br /> ̀ ́ ̀ ́ ̉ ̀ <br /> toan.<br /> ́<br /> Đê h̉ ương dân hoc sinh xây d<br /> ́ ̃ ̣ ựng đê toan va phat triên đê toan, tôi đa t<br /> ̀ ́ ̀ ́ ̉ ̀ ́ ̃ ổ <br /> chức trò chơi bằng hình thức tăng cường tiếng Việt cho các em như sau :<br /> Tôi chia lớp thành 4 nhóm, 4 nhóm cùng thảo luận xây dựng một đề toán. <br /> Đại diện bốn nhóm bốc thăm (thăm thứ tự số 1, 2, 3, 4) nhóm nào bốc được thăm <br /> số  1 thì được chất vấn nhóm 2. Nếu bạn trong nhóm hai trả  lời được thì được  <br /> quyền chất vấn nhóm ba. Nếu bạn trong nhóm ba trả  lời được thì được quyền  <br /> chất vấn nhóm bốn. Nếu bạn trong nhóm bốn trả lời được thì được quyền chất <br /> vấn nhóm một, nếu không trả lời được thì thua.<br /> Ví dụ : Đại diện nhóm bốc được thăm số 1 hỏi nhóm bốc thăm số 2:<br /> ­ Bạn hãy đặt một bài toán dạng toán “Tổng ­ Tỉ”.<br /> Nhóm bốc thăm số 2 thảo luận trong thời gian 2 phút (thảo luận và ghi vào  <br /> giấy nháp, nháp sao cho tổng phải chia hết cho tổng số phần), sau đó đại diện <br /> nhóm bốc được thăm số 2 đã tự đặt được đề toán. Ví dụ :<br /> 2<br /> Tổng của hai số là 80. Số thứ nhất bằng   số thứ hai. Tìm hai số đó.<br /> 3<br /> Các bạn khác nhận xét, bổ sung.<br /> Nhóm bốc được thăm số 2 được quyền hỏi lại nhóm bốc thăm số 3 :<br /> ­ Bạn hãy cho biết : <br />    + Bài toán này cho biết gì ? (Tổng của hai số là 80. Số thứ nhất bằng 2/3  <br /> số thứ hai)<br />    + Bài toán này hỏi gì ? (Tìm hai số đó?)<br />    + Bài toán này thuộc dạng toán gì ? (Dạng “Tổng ­ Tỉ” )<br />    + Tổng là bao nhiêu ? ( tổng là 80)<br />    + Tỉ là bao nhiêu ? (Tỉ là 2/3 )<br />    + Hai số là số nào ? (sô th<br /> ́ ứ nhất (số bé), số thứ hai (số lớn))<br />    + Muốn giải bài toán này, ta thực hiện mấy bước ? (4 bước )<br />    + Đó là những bước nào ?<br />         . Bước 1 : Vẽ sơ đồ.<br />         . Bước 2 : Tìm tổng số phần bằng nhau<br />         . Bước 2 : Tìm số bé (hoặc tìm số lớn)<br />         . Bước 3 : Tìm số lớn (hoặc số bé).<br /> Qua cach lam nay, tôi đa kh<br /> ́ ̀ ̀ ̃ ơi dây trong cac em s<br /> ̣ ́ ự hưng thu, s<br /> ́ ́ ự mạnh dạn,  <br /> tự tin trước tập thể, ham thich hoc toan vi cac em đa hi<br /> ́ ̣ ́ ̀ ́ ̃ ểu được, tự  đăt đ<br /> ̣ ược đề <br /> _______________________________________________________________<br /> 1<br />                                                                                      Trần Thị Thuận – Trường Tiểu học Võ Thị Sáu<br /> H ướng dẫn học sinh  giải toán dạng “Tìm hai số khi biết tổng và tỉ của hai số đó”lớp 4 đối với <br /> HSDTTS. <br /> <br /> ́ ̣ ̉<br /> toan dang “ Tông – T ỉ”, biêt đ<br /> ́ ược đâu la tông, đâu la t<br /> ̀ ̉ ̀ ỉ va áp d<br /> ̀ ụng các bước giải  <br /> (từ bước 1 đến bước 4) để giai bai toan.<br /> ̉ ̀ ́<br /> <br /> c. Điều kiện thực hiện giải pháp, biện pháp<br /> <br />             Các biện pháp này phải được thực hiện đồng bộ  với nhau. Muôn th ́ ực  <br /> ̣ ̣ ̣ ̣ ̣ ́ ̉ ́ ̉<br /> hiên viêc day hoc đat kêt qua tôt, điêu cân thiêt nhât la giao viên phai manh dan đôi<br /> ̀ ̀ ́ ́ ̀ ́ ̣ ̣ ̉ <br /> mơi ph ́ ương phap day hoc phu h<br /> ́ ̣ ̣ ̀ ợp, thât s<br /> ̣ ự  quan tâm đên hoc sinh yêu, co tinh<br /> ́ ̣ ́ ́  <br /> ̀ ́ ̣<br /> thân trach nhiêm cao, năm v ́ ưng tâm li cua t<br /> ̃ ́ ̉ ưng em va tinh hinh hoc tâp cua cac<br /> ̀ ̀ ̀ ̀ ̣ ̣ ̉ ́ <br /> ̉ ́ ̣ ́ ́ ̣<br /> em đê co biên phap, uôn năn kip th<br /> ́ ơi. Bên canh đo, giao viên phai thât s<br /> ̀ ̣ ́ ́ ̉ ̣ ự tôn trong ̣  <br /> ̣ ̣<br /> hoc sinh, đông viên, tuyên d ương kip th<br /> ̣ ơi nh<br /> ̀ ưng tiên bô cua cac em, t<br /> ̃ ́ ̣ ̉ ́ ừ đo cac em<br /> ́ ́  <br /> ̣<br /> se không măc cam, t<br /> ̃ ̉ ự ti va se cô găng hoc tâp.<br /> ̀ ̃ ̀ ́ ̣ ̣<br /> <br /> d. Mối quan hệ giữa các giải pháp, biện pháp<br />          Các biện pháp này có mối quan hệ biện chứng với nhau. Biện pháp này làm  <br /> nền tảng, hỗ  trợ  cho biện pháp kia. Nếu học sinh không hiểu được đề  thì sẽ <br /> không tóm tắt được, không tóm tắt được bài toán đồng nghĩa với việc không giải <br /> được bài đúng.<br /> <br /> e. Kết quả khảo nghiệm, giá trị khoa học của vấn đề nghiên cứu<br />          Sau thời gian thực hiện đề tài, tôi thấy số lượng học sinh vẽ sơ đồ  đúng,  <br /> đặt lời giải và đáp số đúng, thực hiện phép tính đúng đã có nhiều tiến bộ rõ rệt. <br />            Ví dụ : Trở lại bài toán trang 148 SGK Toán lớp 4 :<br />  Hai kho chứa 125 tấn thóc, trong đó số  thóc  ở  kho thứ  nhất bằng 3/2 số <br /> thóc ở kho thứ hai. Hỏi mỗi kho chứa bao nhiêu tấn thóc ?<br /> Cũng bài tập đó trong sách giáo khoa Toán 4, trước khi thực hiện đề tài thì <br /> học sinh làm chưa đúng nhưng sau khi thực hiện đề  tài thì học sinh đã làm đúng  <br /> hơn, chính xác hơn.<br /> VD bài làm của học sinh năm học 2013 – 2014 :<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> _______________________________________________________________<br /> 1<br />                                                                                      Trần Thị Thuận – Trường Tiểu học Võ Thị Sáu<br /> H ướng dẫn học sinh  giải toán dạng “Tìm hai số khi biết tổng và tỉ của hai số đó”lớp 4 đối với <br /> HSDTTS. <br /> <br />           <br /> <br /> <br /> <br /> <br />          II.4. Kêt qua thu đ<br /> ́ ̉ ược qua khao nghiêm, gia tri khoa hoc cua vân đê<br /> ̉ ̣ ́ ̣ ̣ ̉ ́ ̀ <br /> nghiên cưu ́<br /> <br /> Qua khảo nghiệm, kết quả thu được cuối năm của các năm học như sau :<br /> Vẽ sơ đồ Đặt lời giải và đáp số Thực hiện phép tính<br /> Năm  Lớp TS DT Đúng Sai Đạt Chưa đạt Đúng Sai<br /> học HS TS SL TL SL TL SL TL SL TL SL TL SL TL<br /> (%) (%) (%) (%) (%) (%)<br /> 2013­ 4A 28 27 21 75,0 7 25.0 19 67,9 9 32,1 20 71,4 8 28,6<br /> 2014 4B 26 26 20 76,9 6 23,1 17 65,4 9 34,6 20 76,9 6 23,1<br /> 2014­ 4A 24 24 20 83,3 4 16,7 20 83,3 4 16,7 21 87,5 3 12,5<br /> 2015 4B 25 25 23 92,0 2 8,0 22 88,0 3 12,0 22 88,0 3 12,0<br /> <br /> <br /> Nhìn vào bảng số  liệu, so sánh với thực trạng tôi đã nêu  ở  trên, tôi thấy <br /> kết quả  khảo nghiệm có tính khả  quan khi sử  dụng những biện pháp nêu trên <br /> trong việc hướng dẫn học sinh giải dạng toán “Tổng ­ Tỉ”. Số  lượng học sinh <br /> vẽ  sơ  đồ  sai, đặt lời giải và đáp số  sai, làm sai phép tính, đã giảm rõ rệt và số <br /> học sinh vẽ sơ đồ  đúng, đặt lời giải và đáp số  đúng, làm đúng phép tính đã tăng <br /> lên nhiều so với những năm học trước.<br /> <br /> <br /> <br /> _______________________________________________________________<br /> 1<br />                                                                                      Trần Thị Thuận – Trường Tiểu học Võ Thị Sáu<br /> H ướng dẫn học sinh  giải toán dạng “Tìm hai số khi biết tổng và tỉ của hai số đó”lớp 4 đối với <br /> HSDTTS. <br /> <br /> III. PHẦN KẾT LUẬN, KIẾN NGHỊ<br /> III.1. Kêt luân<br /> ́ ̣<br />         Để  thực hiện công tác Hướng dẫn học sinh giải toán có lời văn dạng <br /> Tìm hai số khi biết tổng và tỉ của hai số đó lớp 4 đối với học sinh DTTS  có <br /> hiệu quả, mỗi giáo viên cần phải tìm tòi biện pháp phù hợp mang lại hiệu quả <br /> cao nhất, cụ thể :<br />  ­ Phải nghiên cứu kĩ bài dạy. Xác định rõ kiến thức trọng tâm của mỗi  <br /> bài học. Phải có đồ  dùng trực quan (sơ  đồ, hình vẽ,…) để  giúp học sinh dễ <br /> hiểu, dễ lĩnh hội kiến thức. Cuối bài học, phải nhấn mạnh, kắc sâu những kiến  <br /> thức cơ bản, trọng tâm cần ghi nhớ.<br />           ­  Sử dụng biện pháp tăng cường tiếng Việt cho học sinh DTTS. Yêu cầu <br /> học sinh đọc kĩ đề toán, nhận biết được cái đã cho và cái phải tìm, mối quan hệ <br /> giữa các đại lượng trong bài để từ đó học sinh có thể tự tó