SKKN: Một số phương pháp giúp học sinh học tốt phần thơ hiện đại - Ngữ Văn 9

                                                                        1                                                              <br /> <br /> 1.TÊN ĐỀ TÀI<br />  MỘT SỐ PHƯƠNG PHÁP GIÚP HỌC SINH HỌC TỐT PHẦN <br /> THƠ HIỆN ĐẠI ­  NGỮ VĂN 9.<br /> <br /> 2. ĐẶT VẤN ĐỀ<br /> 2.1.Tầm quan trọng của vấn đề được nghiên cứu:<br /> Có thể  nói, thơ  là loại hình tác phẩm được cấu trúc bởi một kiểu  <br /> ngôn ngữ  đặc biệt, khác hẳn ngôn ngữ  đời thường và ngôn ngữ  văn xuôi. <br /> Thơ thường bộc lộ ý thức tình cảm con người một cách trực tiếp; là tiếng  <br /> nói của tình cảm mãnh liệt, là sản phẩm của những rung động độc đáo ­ <br /> thơ  trữ  tình đến với người đọc tự  nhiên mà nồng nàn, giản dị  mà sâu sắc,  <br /> dễ dàng mà khó quên, bất chợt để trường tồn, một chút xôn xao để rồi sâu <br /> lắng. Một cái nhìn, một ánh mắt, một tiếng gọi trong thơ ta gặp một lần để <br /> rồi cứ ngân nga trong ta mãi không thôi. Cái “tôi” trữ tình luôn cảm xúc thật  <br /> sự, bộc lộ hẳn ra. Tiếng nói trữ tình trở thành tiếng lòng thầm kín của mọi  <br /> người. Quả thật nó là “lời gửi của nghệ sĩ với cuộc đời”. Nói như nhà thơ <br /> Tố  Hữu: “Thơ  là tiếng nói của người nào đó đến với những người nào đó <br /> dựa trên cơ sở đồng ý, đồng tình, tiếng nói đồng chí”.<br /> Tuy nhiên có những bài thơ  ta đọc một lần rồi sau đó để  trong quên  <br /> lãng nhưng có những bài thơ  ta đọc đi đọc lại mãi không muốn thôi. Hoặc <br /> lại cũng có bài thơ, người này đọc thấy hay, thấy xúc động, người khác  <br /> chẳng thấy gì là thích thú. Đấy là do sức hấp dẫn từ bản thân tác phẩm và <br /> một điều vô cùng quan trọng nữa là do hứng thú và khả  năng cảm nhận ở <br /> mỗi người khi đến với văn bản thơ. Năng lực cảm thụ  của mỗi người  <br /> không giống nhau, cũng không phải tự  nhiên vốn sẵn có mà phải qua quá <br /> trình tìm hiểu, được bồi dưỡng. Nhất là đối với các em học sinh, đặc biệt  <br /> là học sinh lớp 9 lại có ý nghĩa vô cùng quan trọng. Để  các em có thể cảm  <br /> nhận tốt các văn bản thơ, làm được các bài nghị  luận hay, chính xác đồng <br /> thời trau dồi những nhận thức và tình cảm tốt đẹp, giúp các em tiếp tục <br /> nâng cao năng lực cảm thụ  khi học văn  ở  cấp Trung học phổ  thông, hay  <br /> những   kì   thi   vào   các   trường   chuyên,   lớp   chọn,   giáo   viên   cần   đổi   mới  <br /> phương pháp dạy học nhằm kích thích sự  hứng thú, phát huy tính tích cực, <br /> chủ động, sáng tạo của học sinh.<br /> 2.2 Những thực trạng liên quan đến vấn đề được nghiên cứu:<br /> Trong quá trình giảng dạy và dự giờ đồng nghiệp, tôi nhận thấy một <br /> số thực trạng sau:<br /> a. Về phía giáo viên:<br /> Giáo viên chưa phân biệt rạch ròi giữa phương pháp dạy học truyền  <br /> thống với phương pháp dạy học mới. Người thầy đóng vai trò chủ  động, <br /> tích cực trong việc dạy học, giờ  dạy học trên lớp giáo viên còn làm việc  <br /> nhiều, người thầy giảng bài, hướng dẫn, đưa ra các mẫu câu, học sinh tiếp  <br /> nhận chuyển thành kiến thức của mình, làm theo mẫu một cách thuần thục, <br />                                                                         2                                                              <br /> ít tư duy, sáng tạo, thầy giảng, trò nghe, ít thực hành, giao tiếp. Giờ học văn <br /> chỉ đơn thuần là thầy giảng, trò nghe.<br /> Giáo viên chưa phát huy tính tích cực chủ  động trong việc dạy học,  <br /> tiết học diễn ra không sinh động, học sinh không muốn tư duy, sáng tạo để <br /> tham gia tìm hiểu kiến thức mới. Trong giờ  học, học sinh còn thụ  động <br /> chưa mạnh dạn bày tỏ ý kiến, cách làm, cách hiểu, cách đánh giá của mình  <br /> về tác phẩm. Trong khi đó phương pháp dạy học mới, người thầy chỉ đóng <br /> vai trò dẫn dắt, hướng dẫn học sinh tự  khám phá tiếp nhận kiến thức mà  <br /> không đọc cho học sinh chép. Để đạt được điều đó người giáo viên phải có <br /> tâm huyết, lòng nhiệt tình, trang bị  kĩ năng  ứng dụng công nghệ  thông tin <br /> thật nhuần nhuyễn vào trong bài dạy của mình. Trong một năm học, giáo  <br /> viên Ngữ văn đăng kí dạy công nghệ  thông tin còn hạn chế. Giáo viên cần <br /> phải nhận thức rằng: Nếu trước đây giáo viên giảng cho hay, cho sâu, phân <br /> tích, cảm thụ hộ cho học sinh thì theo quan điểm đổi mới phương pháp dạy  <br /> học bây giờ đã đổi khác:<br />      “ Bài giảng của thầy, thầy giảng một nửa thôi<br />         Còn một nửa để cho học sinh làm lấy”<br />                                             ( Chế Lan Viên )<br /> Học sinh tham gia giờ học một cách sôi nổi, cởi mở, từ đó các em <br /> sẽ  cảm thấy thoải mái, tự  tin hơn trong quá trình chiếm lĩnh tri thức của <br /> mình tạo cho các em năng lực lắng nghe và thấu hiểu vấn đề một cách toàn  <br /> diện. Từ  đó, các em biết đưa ra ý kiến của mình chính xác, tự  tin, mạnh  <br /> dạn, phong phú và đúng đắn hơn. Lúc đó người thầy sẽ  kích thích tối đa <br /> năng lực tư  duy, sự  sáng tạo của học sinh, kích thích các em tự  khám phá  <br /> kiến thức mới, từ đó kiến thức mà các em tiếp nhận được từ bài học có tính <br /> sâu sắc và bền vững hơn.<br /> b. Về phía học sinh<br />  ­ Học sinh ngày nay rất lười đọc văn bản, không hiểu và không biết  <br /> được cách hành văn, nhiều em không thuộc thơ  mặc dù đó là bài thơ  rất <br /> ngắn như “Ánh trăng”, “Viếng lăng Bác”…<br /> ­ Nhiều em bị cuốn hút vào các trò chơi điện tử, game online, ham chơi, <br /> lười học không soạn bài, đến lớp nói chuyện, không phát biểu xây dựng  <br /> bài.  <br />   ­ Nhiều em khi thầy cô kiểm tra bài cũ thì trả lời không đắn đo “Thưa  <br /> cô, em không thuộc”, bên cạnh đó có em không đem vở, khi giáo viên hỏi thì  <br /> nói là quên ở nhà. <br /> ­ Học sinh không biết viết một đoạn văn cảm nhận, làm bài thì diễn  <br /> đạt ngô nghê. Ví dụ như em Nguyễn Anh Tài – học sinh lớp 9/6 (Năm học:  <br /> 2015­2016) viết đoạn phân tích về bài thơ  Viếng Lăng Bác: “Viễn Phương <br /> ra thăm Bác Hồ, Bác Hồ đã hy sinh trong một lần tham gia chiến dịch”. Khi  <br /> đọc câu văn như  vậy, người giáo viên không khỏi xót xa về  sự  thiếu hiểu  <br /> biết của học sinh về vị lãnh tụ  vĩ đại  của dân tộc Việt Nam. Thật là một  <br />                                                                         3                                                              <br /> lỗ hỏng kiến thức quá trầm trọng trong nhận thức và trình độ của một học  <br /> sinh lớp 9.<br /> ­ Khi tìm hiểu bài, tiếp thu bài, học sinh không tư  duy, sáng tạo, chủ <br /> yếu dựa vào sách tham khảo hoặc bài viết của anh chị lớp trước để lại để <br /> đối phó, không có khả  năng tự  học, không muốn suy nghĩ. Tóm lại đó là <br /> thực trạng đáng báo động về  tình hình học văn hiện nay, và là nỗi trăn trở <br /> lớn đối với chúng ta – những giáo viên dạy văn.<br /> * Nguyên nhân thực trạng:<br /> Có nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng trên như:<br /> ­  Phương pháp giảng dạy của đội ngũ giáo viên còn bộc lộ nhiều hạn  <br /> chế  và bất cập; việc  ứng dụng công nghệ  thông tin vào trong giảng dạy  <br /> chưa thực sự phổ biến, hợp lý và đồng bộ; bên cạnh đó trong mỗi tiết học <br /> vẫn còn tình trạng “đọc­chép” và “chiếu­chép” dẫn đến sự  nhàm chán  ở <br /> học   sinh,   nhiều   giáo   viên   còn   sa   vào   “độc   thoại”,   “độc   diễn”   trên   bục  <br /> giảng… Trong mỗi giờ dạy, giáo viên chưa hướng dẫn học sinh tìm hiểu, <br /> đánh giá về cách cảm thụ văn học, chưa đi sâu tìm hiểu tác phẩm bằng các  <br /> phương tiện, biện pháp hỗ  trợ như: làm việc nhóm, nêu tình huống có vấn  <br /> đề, sử dụng tư liệu, hình ảnh hay chiếu phim văn học. Bên cạnh đó, nhiều  <br /> phụ  huynh không muốn định hướng cho con em mình theo học môn Ngữ <br /> văn vì sau này ít có điều kiện thi được vào các trường kinh tế, tài chính, <br /> ngân hàng,… Vì thế, học sinh chỉ  chú trọng đầu tư  cho các môn học tự <br /> nhiên như: Toán, Lý, Hóa,…. Học sinh thích học những môn tự  nhiên hơn, <br /> thậm chí có nhiều em học đều tất cả  các môn, trong đó môn Ngữ  văn học  <br /> rất tốt nhưng khi giáo viên đặt vấn đề gợi ý cho em đi học bồi dưỡng và thi <br /> học sinh giỏi thì các em từ chối và chọn những môn tự nhiên như: Toán, Lý,  <br /> Hóa, Anh Văn … Bởi các em cho rằng học văn khó rồi, viết văn càng khó  <br /> hơn. Hơn nữa học sinh còn có quan niệm học lệch và học tủ.<br />  ­ Do không hiểu bài, các em sẽ thấy khó khăn, và khi thấy khó khăn thì <br /> học sinh sẽ  không thể nắm bắt được, vì không thể  nắm bắt được nên các <br /> em cảm thấy mọi thứ đều tù mù, không rõ ràng và vô hướng. Do đó, các em  <br /> đương nhiên không thể có hứng thú học và kết quả học tập luôn đi xuống  <br /> là điều dễ hiểu.<br /> ­ Đôi khi không có hứng thú học cũng bắt nguồn từ  công tác giảng  <br /> dạy. Chúng ta cần phải ý thức lại về việc giảng dạy. Giáo viên, trước hơn <br /> hết phải là người gợi mở, dẫn dắt và phải tạo được sự hứng thú trong việc <br /> tiếp thu kiến thức của học sinh. Một cô giáo nổi tiếng nghiêm khắc, thì <br /> đương nhiên khó có thể  tạo hứng thú học tập cho các em, mà thay vào đó  <br /> chỉ là tâm lý sợ  sai mà các em luôn phải duy trì trong suốt giờ học. Không <br /> những thế, ngày nay chúng ta còn mắc một lỗi phổ  biến khiến các em  <br /> không hứng thú học đó là thiếu tính sáng tạo trong giảng dạy. <br /> ­ Học sinh chưa có ý thức sưu tầm tư liệu có liên quan đến văn bản <br /> như tranh ảnh, văn thơ, video để bổ sung bài học thêm phong phú.<br />                                                                         4                                                              <br /> ­ Bước đầu còn gặp khó khăn khi vận dụng phương pháp tích hợp và <br /> việc gây hứng thú học tập cho học sinh .<br /> ­ Một số  học sinh có hoàn cảnh khó khăn, cha mẹ  đi làm ít quan tâm  <br /> đến việc học của con em, ảnh hưởng chất lượng học tập của học sinh.<br /> 2.3. Lý do chọn đề tài:<br /> Đổi mới phương pháp dạy học là vấn đề đã được đề cập bàn luận và <br /> thực hiện trong nhiều năm qua, đặc biệt trong những năm gần đây với việc <br /> thực hiện giảng dạy theo chương trình sách giáo khoa mới thì  đổi mới  <br /> phương pháp dạy học càng được thúc đẩy và phát huy một cách có hiệu <br /> quả.<br /> Định hướng phương pháp dạy học đã được thống nhất theo tư tưởng <br /> tích cực hóa hoạt động của học sinh dưới sự  tổ  chức, hướng dẫn của giáo <br /> viên. Để  đạt được mục đích hoạt động đổi mới của phương pháp dạy học <br /> môn Ngữ văn cũng như các môn học khác là tích cực hóa hoạt động học tập  <br /> của học sinh, bản thân người giáo viên phải tự  tìm tòi phương pháp thích  <br /> hợp nhằm giúp học sinh học tốt môn Ngữ  văn. Đó là động cơ  khiến người <br /> thầy tâm huyết phải tích cực tìm tòi những phương pháp tối  ưu trong môn <br /> Ngữ văn nói riêng và các môn học nói chung.<br /> Vậy làm thế nào để học sinh say mê, hứng thú trong giờ học Ngữ văn?<br /> Làm thế  nào để  phát huy trí lực sáng tạo của học sinh trong giờ  Ngữ <br /> văn?<br /> Làm thế nào để giải quyết mâu thuẫn giữa một bên là yêu cầu truyền  <br /> đạt khối lượng khổng lồ  của tri thức và bên kia là số  lượng thời gian thực  <br /> học của học sinh ngày càng ít đi do sự chi phối bởi nhiều nhu cầu của cuộc  <br /> sống hiện đại?<br /> Phương pháp mới, sách giáo khoa mới ra đời đã bước đầu giải quyết <br /> được mâu thuẫn đó, khi chú ý đến việc tự học của học sinh tức là thông qua  <br /> tri thức học mà dạy cho các em có thể  tự  học, giúp các em tiếp thu được  <br /> nhiều hơn, nhớ kiến thức sâu sắc hơn. Cách học mới này sẽ  tránh được sự <br /> nhàm chán, đơn điệu, tránh được sự quay cóp, làm bài thiếu sự sáng tạo, cảm  <br /> xúc khô cứng, gượng gạo trong tâm hồn các em.<br /> Từ lý do trên, người giáo viên muốn dạy văn hay và học sinh học văn  <br /> được tốt thì người dạy và người học phải có những nỗ lực nhất định để phát <br /> huy khả  năng của chính mình. Với tư  cách là một giáo viên đứng lớp trực <br /> tiếp giảng dạy môn Ngữ  văn trong thời gian qua, bản thân tôi luôn trăn trở, <br /> tìm tòi phương pháp tích cực nhằm gây hứng thú cho học sinh để các em yêu <br /> thích, say mê với môn học.<br /> Từ  thực tiễn giảng dạy, tôi nhận thấy được sự  chán nản của học  <br /> sinh khi đến giờ Ngữ văn, các em không thích học văn đó là hệ lụy dẫn đến <br /> sự  tiếp thu kiến thức của học sinh còn nhiều hạn chế, còn lạm dụng quá  <br /> nhiều vào sách tham khảo, không muốn tư duy, sáng tạo, đa số dựa chủ yếu <br /> vào bài văn mẫu dẫn đến học thuộc lòng, thụ động, không có thói quen đọc  <br /> sách, không phát biểu xây dựng bài, lỗi chính tả  ngày càng phổ  biến ngay  <br />                                                                         5                                                              <br /> cả  học sinh giỏi và đặc biệt không hứng thú khi đến giờ  học văn vì thế <br /> kiến thức về văn học ngày càng nghèo nàn, diễn đạt câu văn ngô nghê, khô <br /> khan, không có hồn, không soạn bài  ở  nhà, tỏ  ra thờ   ơ  với công việc quan  <br /> trọng này. Sự  giảm sút hứng thú và ý thức học văn, sự  nghèo nàn về  kiến <br /> thức văn học là một trong những nguyên nhân gây ra nhiều vụ bạo lực học  <br /> đường, của những lời nói thô tục thường ngày  ở  học sinh. Các em chưa <br /> nhận thức rõ được tầm quan trọng của văn học là nhân học, học văn để <br /> học làm người, để hiểu cuộc đời và biết yêu đời, yêu người và sống có ích. <br /> Bên cạnh đó nhiều giáo viên chưa chú trọng đến   việc đổi mới phương  <br /> pháp dạy học dẫn đến thực trạng học sinh ngày càng xao nhãng việc học.  <br /> Điều này khiến tôi phải luôn trăn trở suy nghĩ và tìm mọi cách để học sinh <br /> hứng thú hơn, hoạt động tích cực, chủ động, sáng tạo hơn, có niềm say mê <br /> và thực sự bị hấp dẫn và lôi cuốn trong giờ học văn. Bên cạnh đó, tôi thấy <br /> học sinh ngày nay có đủ điều kiện học tập, cùng với sự phát triển của khoa  <br /> học kỹ  thuật và công nghệ  thông tin. Vì vậy, mỗi giáo viên chúng ta phải <br /> biết tự học, tự bồi dưỡng, tự trang bị cho mình kiến thức và phương pháp <br /> mới trong quá trình giảng dạy để  đáp  ứng nhu cầu học tập, để  giúp học <br /> sinh học tập tốt hơn. Ngoài việc  ứng dụng công nghệ  thông tin, chúng ta  <br /> cần tìm cách đổi mới phương pháp dạy học phù hợp. Vậy, việc học văn và  <br /> dạy văn trong nhà trường nếu làm thật tốt sẽ đem lại cho mỗi học sinh một  <br /> hành trang tinh thần quý giá, một đời sống tình cảm phong phú, một nhận  <br /> thức sâu sắc về con người và cuộc đời.<br /> Chính vì tầm quan trọng trên và để  nâng cao chất lượng bộ  môn nên <br /> trong quá trình dạy học, nghiên cứu phương pháp mới cùng với những ý <br /> kiến đóng góp của đồng nghiệp, tôi mạnh dạn nghiên cứu đề tài: “Một số  <br /> phương pháp giúp học sinh học tốt phần thơ hiện đại ­ Ngữ văn 9.”<br /> 2.4 Phạm vi đề tài: Học sinh lớp 9 Trường THCS Nguyễn Trãi – Đại Lộc <br /> – Quảng Nam.<br /> 3. CƠ SỞ LÝ LUẬN<br /> Theo các nhà nghiên cứu giáo dục thì hiệu quả trong việc gây hứng thú <br /> cho học sinh trong giờ  dạy Ngữ  văn nói lên trình độ  giáo dục văn học của <br /> nhà trường nói chung và của từng giáo viên nói riêng. Văn học dễ làm say mê <br /> người học nếu người dạy tạo được sự  hứng thú tự  thân nơi người học.  <br /> Người học văn cảm thụ  được cái hay, cái đẹp trong từ  ngữ, bố  cục, vần <br /> điệu ... khi có được sự hứng thú tìm hiểu và đưa đến cảm xúc khi cảm thụ. <br /> Cái khó của người dạy là làm thế nào truyền được cảm xúc của tác giả đến <br /> với người học. Trong nhà trường phổ thông, đối tượng học sinh do đặc điểm <br /> tâm sinh lý lứa tuổi thích tìm hiểu và sáng tạo nhưng chưa có phương pháp  <br /> đúng để cảm thụ văn học, chưa hiểu rõ cái hay, cái đẹp ẩn chứa trong từng <br /> câu thơ, câu văn, chưa có cảm xúc thực sự  đồng điệu với cảm xúc của tác <br /> giả... Chính những thiếu sót trên học sinh thường không thích học và đọc <br /> văn. Nhiệm vụ  của giáo viên dạy văn là phải tạo sự  hứng thú, phải khiến <br />                                                                         6                                                              <br /> cho những từ ngữ khô khan biết nhảy múa, biết vẽ ra những khung cảnh lúc  <br /> yên bình, lúc dữ  dội, phải đi vào tâm hồn các em những tình cảm yêu, ghét, <br /> nhớ  nhung, mơ  mộng, phải mở  ra những cánh cửa từ  lâu được khóa chặt  <br /> bằng sinh hoạt đời thường.<br /> Trong việc đổi mới phương pháp giảng dạy các môn học nói chung và <br /> môn Ngữ văn nói riêng, việc lấy học sinh làm trung tâm thúc đẩy tư duy học  <br /> sinh, mở  cho các em hướng nghiên cứu và tự  mình giải quyết những thắc  <br /> mắc, những khó khăn trong việc tìm hiểu phân tích. Người giáo viên không <br /> còn giảng giải một cách say sưa khi không có phản hồi từ học sinh, các em  <br /> được làm quen với những câu hỏi gợi mở, những gợi ý cho một đề  tài thảo <br /> luận, các em có quyền nêu những nhận xét, những cảm nhận cá nhân về đề <br /> tài, về  nhân vật, về  tác giả... Từ  những cảm nhận đôi khi chưa chính xác,  <br /> gây tranh cãi góp phần rất lớn trong việc điều chỉnh nhận thức, gây hứng thú <br /> cho các em và văn học không xa lạ, không đóng khung trong Tháp ngà mà  <br /> thật sự gần gũi biết bao.... <br /> Học tốt môn Ngữ  văn sẽ  có tác động tích cực đến kết quả  của các <br /> môn khác, toát lên yêu cầu tăng cường thực hành, gắn với đời sống, góp <br /> phần hình thành những con người có trình độ  học vấn phổ  thông cơ  sở, <br /> chuẩn bị cho lớp trẻ  ra đời hoặc tiếp tục học lên cao hơn. Đó là những con  <br /> người có ý thức tự tu dưỡng, biết yêu thương, quý trọng gia đình, bạn bè, có <br /> lòng yêu nước, yêu chủ  nghĩa xã hội, biết hướng tới những tư  tưởng, tình <br /> cảm tốt đẹp, có lòng nhân ái, tôn trọng lẽ phải, công bằng, có lòng căm ghét  <br /> cái ác, cái xấu, có tư duy sáng tạo. Đó là những người biết cảm thụ cái hay, <br /> cái đẹp, biết hướng tới những giá trị của chân, thiện, mỹ …<br /> 4. CƠ SỞ THỰC TIỄN<br /> Trường   THCS   Nguyễn   Trãi   là   một   ngôi   trường   được   tách   ra   từ <br /> trường Trung học Đại Lộc sau năm 1975, trường cấp 1& 2 Đại phước là cơ <br /> sở của trường Trung học Đại lộc cũ ở Khu 7 Thị Trấn Ái Nghĩa. Đến năm  <br /> 1991, do nhu cầu phát triển của giáo dục huyện nhà và thực hiện đề  án <br /> trường Liên xã, trường Trung học cơ sở Nguyễn Trãi được thành lập  theo <br /> QĐ số  816/ QĐ­UB ngày 01tháng 8 năm 1991 của  Ủy ban nhân dân Huyện <br /> Đại lộc. Địa điểm trường đặt tại Khu 4 Thị Trấn Ái Nghĩa. Đến năm 1997  <br /> do sự phát triển về số lượng học sinh nên phải chia tách số học sinh xã Đại <br /> Hiệp về trường mới <br /> ( THCS Trần Phú). Hiện nay nhà trường chỉ còn học sinh của Thị Trấn Ái <br /> Nghĩa   và   một   bộ   phận   học   sinh   của   xã   Đại   Nghĩa.  <br />  <br /> Trong những năm qua, nhà trường đã từng bước khẳng định được uy <br /> tín, chất lượng của trường  so với các trường trong  địa bàn huyện. Nhà  <br /> trường đã xây dựng được đội ngũ giáo viên tương   Đội ngũ thầy cô giáo <br /> trong nhà trường tương đối đồng đều về  chuyên môn, nghiệp vụ.   Hằng <br /> năm, trường đều có giáo viên tham gia Hội thi giáo viên giỏi cấp trường và  <br /> huyện đạt thành tích cao. Nhiều cán bộ, giáo viên được công nhận danh <br />                                                                         7                                                              <br /> hiệu chiến sĩ thi đua các cấp. Đặc biệt, trong nhiều năm qua, nhà trường <br /> luôn có học sinh đạt giải HS giỏi các cấp; tỷ  lệ  học sinh được công nhận  <br /> xét tốt nghiệp THCS luôn đạt từ 98% trở lên.<br /> Không những thế, nhà trường có được đội ngũ giáo viên đoàn kết, <br /> nhiệt tình, năng nổ, yêu nghề  và dày dạn kinh nghiệm. Chính vì thế  mà <br /> trong những năm học 2014­2015; 2015­2016 trường  đã đạt được  những <br /> thành tích vượt bậc trong dạy và học, đặc biệt là phong trào học sinh giỏi  <br /> mũi nhọn đạt giải nhất năm học 2015­2016, chất lượng giáo dục và học <br /> tập ở trường khá cao và có uy tín trong cả huyện. <br />  Riêng tổ Ngữ văn năm học vừa qua đạt thành tích khá cao trong công <br /> tác bồi dưỡng học sinh giỏi cấp huyện – giải III toàn đoàn.<br /> Bên cạnh những thành tích kể trên, trong những năm học trước chất  <br /> lượng học sinh giỏi Ngữ văn 9 và học sinh đỗ vào trường chuyên chưa cao. <br /> Nhiều học sinh thi tuyển vào lớp chọn cũng không đạt bởi trong trường <br /> vẫn còn  nhiều học sinh chưa ngoan, chưa có ý thức tự giác trong học tập,  <br /> mải chơi, bị  lôi cuốn vào các trò chơi điện tử, bị  lôi kéo tham gia vào các  <br /> hoạt động làm mất trật tự trong trường học gây không ít phiền hà cho gia <br /> đình và nhà trường. Đặc biệt là  ở  học sinh khối 9, điều đó đã làm  ảnh <br /> hưởng đến chất lượng học tập của các em.<br /> <br /> 5. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU<br /> Vấn đề giúp học sinh học tốt trong giờ học Ngữ văn đi đôi với hiệu  <br /> quả  có tính giáo dục cao. Học sinh có thể có hứng thú nhưng hiệu quả giáo <br /> dục mới  là mục đích mà người  dạy cần  đạt. Tôi xin trình bày một số <br /> phương pháp đã áp dụng khi hướng dẫn học sinh tiếp xúc, tìm hiểu với văn <br /> bản thơ hiện đại như sau:<br /> 1. Phương pháp 1: Đảm bảo nguyên tắc dạy học văn theo hướng  <br /> tích hợp, tích cực; phát huy năng lực của người học; giúp các em nắm  <br /> vững kiến thức tiếng Việt để vận dụng phân tích văn bản thơ trữ tình.<br /> Phát hiện và phân tích bình giá các dấu hiệu nghệ  thuật, sử  dụng hệ <br /> thống câu hỏi hướng dẫn phân tích bình giá, sử  dụng phương pháp gợi tìm, <br /> phương pháp nghiên cứu để giúp học sinh làm tốt các bài nghị luận về đoạn <br /> thơ, bài thơ trong chương trình Ngữ văn 9.<br /> Về  chủ  quan, các văn bản thơ  trữ  tình được đưa vào chương trình <br /> trong thời điểm cụ thể từng bài, từng tuần đã đảm bảo tính tích hợp bởi đó <br /> là nguyên tắc xây dựng chương trình giáo dục. Tích hợp giữa Văn ­ Tiếng <br /> Việt ­ Tập làm văn (tích hợp ngang) và tích hợp dọc các nội dung, các kiểu <br /> văn bản đã học từ  lớp 6 đến lớp 9. Thực tế  dạy ­ học tiếng Việt từ  lớp 6  <br /> đến lớp 9 đã cung cấp cho học sinh tri thức về các dấu hiệu nghệ thuật trong <br /> văn bản, nhất là văn bản thơ. Các kiểu từ loại, các kiểu câu, cấu tạo câu, các  <br /> biện pháp tu từ, tất cả đều có giá trị sử dụng khi phân tích một văn bản thơ.  <br /> Ứng dụng các kiến thức tiếng Việt, các em sẽ phát hiện và phân tích bình giá <br />                                                                         8                                                              <br /> các tín hiệu nghệ  thuật  ấy để  cảm thụ  bài thơ  sâu sắc hơn. Song các kiến <br /> thức tiếng Việt học đã lâu các em sẽ  dễ  dàng quên. Vì thế  trong các tiết <br /> “Tổng kết từ vựng” các em cần được ôn tập kĩ càng để khắc sâu kiến thức.  <br /> Sau mỗi bài dạy ­ học văn bản thơ  cần có bài tập viết đoạn trình bày cảm  <br /> nhận để  học sinh luyện về  kiểu bài nghị  luận về  đoạn thơ, bài thơ. Thông <br /> thường, phần luyện tập của mỗi bài đều có, song không nhất thiết phải làm <br /> ngay trên lớp mà giáo viên có thể ra về nhà cho học sinh làm. Từ đó, các em  <br /> có thời gian nghiên cứu, tìm hiểu kỹ hơn và cảm nhận sẽ sâu sắc hơn. <br /> Phần vì đảm bảo thời gian, phần vì để học sinh có độ “ngấm” sâu hơn <br /> nên cho các em về nhà làm bài viết đoạn vào giấy và kiểm tra lại bằng cách  <br /> yêu cầu các em nộp lại cho giáo viên. Để  làm được điều này giáo viên cần  <br /> phải chịu khó chấm bài để nắm được trình độ hiểu biết, mức độ hiểu bài và <br /> khả  năng thực hành của học sinh. Đồng thời để  khuyến khích các em, giáo  <br /> viên có thể cho điểm thưởng với những em chăm làm, viết hay và có thể đọc  <br /> trước lớp thay cho phần kiểm tra bài cũ. <br /> Phương pháp dạy học tích cực chỉ ra rằng: người học – chủ thể hoạt <br /> động – phải tự  mình tìm ra kiến thức, với cách tìm ra kiến thức thông qua  <br /> hành động của chính mình. Chỉ có bằng hành động tự tìm hiểu khi các em tự <br /> nói ra những điều mình cảm nhận được thì bài thơ  sẽ  sống mãi, và lúc đó <br /> quá trình cảm thụ mới thật sự thành công.<br /> Có một nhà sư  phạm ví lớp học là một dàn nhạc, thầy giáo là nhạc <br /> trưởng. Nhạc trưởng chỉ  huy cả  dàn nhạc cùng hoạt động, nhạc trưởng <br /> không chơi đàn thay cho nhạc công. Sách giáo khoa hay văn bản, tác phẩm <br /> văn học, học sinh đọc tìm hiểu văn bản là nguồn kiến thức mà  giáo viên  <br /> hướng dẫn.<br /> Học sinh được giáo viên hướng dẫn sẽ  hình thành kiến thức mới trên <br /> cơ  sở  sách giáo khoa. Giáo viên có thể  phát huy được năng lực trí tuệ  của  <br /> học sinh, việc dạy văn thực sự là hoạt động rèn luyện con người một cách <br /> sáng tạo.<br /> Từ  nhận thức trên, tôi đưa ra một số  kinh nghiệm tích hợp trong việc  <br /> dạy văn bản thơ như sau:<br /> a. Quan điểm tích hợp:<br /> Tích hợp là quan điểm dạy học hiện đại đang được vận dụng rộng rãi <br /> trên thế giới. Ở nước ta cũng đang trên con đường vận dụng quan điểm tích  <br /> hợp vào việc xây dựng chương trình sách giáo khoa, bồi dưỡng giáo viên,  <br /> đổi mới phương pháp dạy học, dạy học và kiểm tra đánh giá kết quả  học <br /> tập theo định hướng phát triển năng lực học sinh. Môn Văn, Tiếng Việt, <br /> Tập làm văn gọi chung là môn Ngữ  văn. Ba môn này đều nhằm vào mục  <br /> đích hình thành cho học sinh năng lực phân tích, bình giá, cảm thụ văn học  <br /> nghệ thuật một cách chủ động, hình thành bốn kĩ năng nghe, nói, đọc, viết. <br /> Giáo viên hướng dẫn học sinh phân tích, bình giá và cảm thụ  văn học. Đó  <br /> chính là hướng phấn đấu theo quan điểm dạy theo hướng tích hợp, lấy học  <br /> sinh làm trung tâm của quá trình dạy học. Dạy như  thế  nào để  phối hợp  <br />                                                                         9                                                              <br /> được các tri thức, kỹ  năng thuộc từng phân môn. Tích hợp có thể  xem là <br /> nguyên tắc tổng quát để  xây dựng chương trình, định hướng phương pháp  <br /> giảng dạy cho người giáo viên.<br /> Vậy quan điểm tích hợp là phương hướng phối hợp một cách tối  ưu <br /> các quá trình học tập của các môn học, phân môn khác nhau để  đáp  ứng  <br /> mục tiêu, yêu cầu và nhiệm vụ cụ thể.<br /> b. Mức độ, phạm vi tích hợp:<br /> Theo tôi, người giáo viên cần xác định được mức độ tích hợp và phạm  <br /> vi tích hợp. Vấn đề là phải biết chọn nội dung gì, ở phần nào để tích hợp là  <br /> điều  không đơn giản. Chúng ta cần phải chú ý đến nội dung từng bài học  <br /> trong sách giáo khoa để  vận dụng vào bài dạy. Chúng ta thấy các tác giả <br /> soạn sách giáo khoa đã sắp xếp bài học có ý đồ tích hợp, nhưng không phải <br /> bài học nào cũng có. Vì vậy, chúng tôi phải dựa vào chương trình, sách giáo  <br /> khoa và thực tiễn, trình độ  học sinh, lượng thời gian…để  xác định mức độ <br /> phạm vi tích hợp, cần chọn nội dung, khía cạnh thích hợp, không được gò <br /> ép hoặc chăm chú vào tích hợp. Nghĩa là ta phải tích hợp đúng lúc, đúng <br /> chỗ, đúng mức.<br /> c. Quá trình tích hợp:<br /> c.1: Tích hợp thông qua việc kiểm tra bài cũ:<br /> Kiểm tra bài cũ là bước đầu tiên trong tiến trình tổ chức các hoạt động <br /> dạy học. Mục đích của hoạt động này là kiểm tra lại việc học bài ở nhà và  <br /> mức độ tiếp thu kiến thức, hiểu bài của học sinh. Đây cũng là hoạt động có  <br /> tính chất kết nối giữa bài cũ và bài mới. Nên kiểm tra bài cũ là cần thiết và <br /> thuận lợi cho việc dạy bài mới.<br /> Ví dụ: Dạy bài “Đồng chí” (tiết 2) tôi  tiến hành kiểm tra bài cũ như <br /> sau: <br /> + Đọc thuộc lòng 7 dòng thơ đầu bài thơ “Đồng chí” ­ Chính Hữu?<br /> + Nêu nội dung chính của đoạn thơ vừa đọc?<br /> + Cơ sở  nào hình thành tình đồng chí cao đẹp?<br /> + Biện pháp nghệ thuật  nào chủ yếu được sử dụng? Tác dụng?<br /> ( Tích hợp Văn học ­ Tiếng Việt)<br /> c.2: Tích hợp thông qua việc giới thiệu bài mới:<br /> Giới thiệu bài mới là thao tác đầu tiên giúp học sinh hiểu được tên bài <br /> học, chiếm một lượng thời gian nhỏ khoảng 2 ­ 3 phút nhưng không phải <br /> bài học nào ta cũng giới thiệu. Công việc này có ý nghĩa trong việc chuẩn bị <br /> hứng thú trước khi học bài mới cho người học.<br /> Ví dụ 1:  Khi dạy bài thơ “Bếp lửa” ­ Bằng Việt.<br /> Giáo viên hỏi: Trong chương trình Ngữ  văn Trung học cơ  sở, em đã được <br /> học bài thơ nào viết về hình ảnh người bà? Của tác giả nào? Nội dung của  <br /> bài thơ đó? Sau đó giáo viên chốt nội dung và đặc sắc nghệ thuật, dẫn vào <br /> bài mới. (Tích hợp ngang ­ dọc)<br /> Ví dụ 2: Khi dạy bài thơ “Ánh trăng” ­ Nguyễn Duy.<br />                                                                         10                                                            <br /> <br /> Giáo viên tổ chức trò chơi “Đuổi hình bắt chữ” (Nhìn hình đoán tục ngữ, <br /> thành ngữ) để  tạo hứng thú cho học sinh trước khi học và sau đó hỏi các <br /> em: Tục ngữ, thành ngữ nào nói lên được đạo lý sống ân nghĩa thủy chung  <br /> cao quý của dân tộc ta? (Uống nước nhớ nguồn). <br /> Giáo viên động viên các em bằng cách cho các em trả  lời đúng chọn <br /> phần thưởng. Giáo viên chuẩn bị ba phần thưởng ứng với ba hộp quà: điểm <br /> 10, hộp kẹo và tràng pháo tay.<br /> Giáo viên chốt dẫn vào bài mới: Tại sao tác giả    trong bài thơ  hôm <br /> nay chúng ta học lại nhắc nhở với chính mình và với mọi người như  vậy, <br /> các em sẽ được tìm hiểu trong bài học hôm nay.<br /> c.3: Tích hợp thông qua tìm hiểu chú thích, bố cục:<br /> Đây là phần dễ  dàng nhất cho tích hợp ngang, liên hệ  kiến thức <br /> Văn ­ Tiếng Việt ­ Tập làm văn thông qua các dạng câu hỏi:<br /> ­ Xác định giọng điệu văn bản.<br /> ­ Xác định thể loại văn bản, xác định ngôi, trình tự  văn bản (Tích hợp <br /> Tập làm văn)<br /> ­ Giải thích từ khó (Tích hợp tiếng Việt)<br /> ­ Câu hỏi về tác giả, tác phẩm có liên quan (Tích hợp ngang, dọc)<br />           c.4: Tích hợp thông qua câu hỏi tìm hiểu bài:<br /> Trong dạy học Ngữ  văn hình thức nêu câu hỏi ­ đáp đóng vai trò  <br /> quan trọng, thể hiện tính tích cực chủ động của người học cũng như vai trò <br /> chủ động của giáo viên. Đây là hoạt động mang tính linh hoạt, nghệ  thuật. <br /> Tôi đã lồng ghép thông qua hệ  thống câu hỏi tích hợp Văn ­ Văn, Văn ­  <br /> Tiếng Việt, Văn ­ Tập làm văn.<br /> Ví dụ: Dạy bài Mùa xuân nho nhỏ ­ Tiết 116 (Ngữ văn 9). Tôi đã tích <br /> hợp Văn ­ Tiếng Việt thông qua các câu hỏi.<br /> ­ Hình  ảnh mùa xuân thiên nhiên được phác họa bằng những chi  <br /> tiết nào? Cấu tạo ngữ pháp trong hai câu đầu có gì đặc biệt? Tác <br /> dụng?<br /> ­ Ở hai câu tiếp theo tác giả sử dụng kiểu câu gì? Cảm xúc của tác <br /> giả?<br /> ­ Trong hai câu cuối của khố thơ đầu, em hiểu “giọt long lanh” ở <br /> đây là giọt gì?<br /> ­ Hãy xác định biện pháp nghệ thuật trong hai câu đó? Tác dụng?<br /> ­ Bức tranh mùa xuân hiện lên như thế nào?<br /> ­ Trong chương trình, em đã cảm nhận bức tranh xuân trong bài  <br /> thơ nào? So sánh để thấy sự khác nhau?<br /> Thông qua hệ  thống câu hỏi tích hợp, giáo viên đã cùng học sinh cảm <br /> nhận được bức tranh mùa xuân thiên nhiên của bài thơ, đảm bảo đặc trưng <br /> của một văn bản nghệ  thuật qua những biểu hiện nghệ thuật để  thể  hiện <br /> nội dung văn bản, hơn nữa còn góp phần mở rộng cho học sinh những kiến <br /> thức văn học có liên quan khi các em cảm nhận thơ văn.<br />                                                                         11                                                            <br /> <br /> c.5: Tích hợp thông qua tiểu kết từng phần hay tổng kết giờ học:<br /> Sau khi hướng dẫn học sinh tìm hiểu khám phá kiến thức, tích hợp <br /> qua lời giảng, có ý nghĩa khái quát lại vấn đề hoặc chuyển tiếp nếu là tiểu <br /> kết, nếu hết bài thì tổng kết. Tôi có thể liên hệ so sánh, đối chiếu.<br /> c.6: Tích hợp thông qua bài tập:<br /> Để đánh giá kiến thức đã tiếp thu bài học, giúp học sinh nắm chắc <br /> kiến thức, nhớ lâu bằng cách làm các bài tập trong sách giáo khoa. Giáo viên <br /> gọi học sinh lên bảng làm, học sinh  ở dưới nhận xét bổ  sung, nếu câu khó <br /> cho các em cùng thảo luận tổ và cử đại diện lên bảng ghi kết quả trả lời.<br /> Giáo viên nhận xét và chốt lại ý đúng.<br /> Ví dụ: Viết đoạn văn ngắn nêu cảm nhận của em về  ước nguyện của  <br /> nhà thơ Thanh Hải trong bài thơ “Mùa xuân nho nhỏ”, trong đó có khởi ngữ,  <br /> gạch dưới khởi ngữ (Tiết 93). Tích hợp Văn ­ Tiếng Việt ­ Tập làm văn.<br /> c.7: Tính tích h ợ p liên môn:<br />   D ạ y h ọ c tích h ợp liên môn là hình th ức tìm tòi nh ững n ộ i dung  <br /> giao thoa gi ữa các môn họ c, là con đ ườ ng tích h ợ p nh ững n ộ i dung t ừ <br /> mộ t s ố  môn h ọ c liên quan v ới nhau. Đây là m ộ t nguyên t ắ c quan tr ọ ng  <br /> trong d ạ y h ọc Ng ữ  văn nói chung và phân môn văn h ọ c nói riêng, đây <br /> là m ộ t quan đi ể m d ạ y h ọ c hi ện đ ạ i, nh ằ m phát huy tính tích c ự c c ủ a  <br /> họ c sinh đ ể  nâng cao ch ấ t l ượ ng giáo d ụ c. D ự  án d ạ y các văn b ả n th ơ <br /> hiệ n đ ạ i Ng ữ  văn 9 có sự  tích h ợ p r ộ ng rãi v ớ i các môn họ c GDCD,  <br /> Nh ạ c, H ọ a, L ị ch s ử, Đị a lý...<br /> <br /> ­Môn GDCD:<br /> +GDCD 6:  Bài  Bi ế t   ơn (Liên quan đ ế n các bài:   Ánh trăng;  B ế p  <br /> lử a; Vi ếng lăng Bác; Con cò; Nói v ớ i con)<br />   +GDCD 8:  Tình b ạ n trong sáng, lành m ạ nh (Liên quan  đế n các <br /> bài: Đ ồ ng chí; Bài th ơ  v ề  ti ể u đ ộ i xe không kính )<br /> <br />              + GDCD 9: Lý t ưở ng s ố ng c ủa thanh niên; Trách nhi ệ m c ủ a  <br /> thanh niên trong s ự  nghi ệ p công nghi ệ p hóa, hi ệ n đ ạ i hóa đ ấ t n ướ c;  <br /> nghĩa v ụ  b ả o v ệ  T ổ  qu ố c ( liên quan đ ế n các bài:  Đ ồ ng chí; Bài th ơ  <br /> v ề   ti ểu   đ ộ i   xe   không   kính;   Đoàn   thuy ề n   đánh   cá;   Khúc   hát   ru  <br /> nh ữ ng em bé trên lư ng m ẹ; Mùa xuân nho nh ỏ; Nói v ớ i con  ).<br /> <br /> ­Môn Nh ạ c:  <br />                                                                         12                                                            <br /> <br /> Đối với những văn bản thơ  đã được phổ  nhạc như  Đồng chí  của <br /> Chính Hữu, Đoàn thuyền đánh cá của Huy Cận, Khúc hát ru những em  <br /> bé trên lưng mẹ của Nguyễn Khoa Điềm, Mùa xuân nho nhỏ của Thanh <br /> Hải, Viếng lăng Bác của Viễn Phương nếu cho học sinh thưởng thức sẽ <br /> có tác dụng rất lớn trong việc tạo nên những xúc động mạnh mẽ  của học  <br /> sinh về văn bản mà mình được học. Công việc này cùng với việc đọc diễn <br /> cảm văn bản thơ  có khả  năng đánh thức cảm xúc về  nhịp điệu, giai điệu <br /> cho học sinh và cũng từ đó các em cảm nhận những cung bậc của tâm hồn <br /> đang hát lên trong những giai điệu đó.<br /> C ụ  th ể :<br /> <br />         + Đ ồ ng chí. ( Liên quan đế n bài  Đ ồ ng chí .)<br /> <br />         + Bài ca ng ườ i lái xe ( Liên quan đ ế n bài  Bài th ơ  v ề  ti ểu đ ộ i xe  <br /> không kính)<br /> <br />         + Bà tôi (Liên quan đế n bài  B ế p l ử a) <br /> <br />                +  Khúc hát ru nh ững em bé trên l ư ng m ẹ  (Liên quan đế n bài <br /> Khúc hát ru nh ữ ng em bé trên l ư ng m ẹ)<br /> <br /> + Mùa xuân nho nh ỏ  ( Liên quan đế n bài  Mùa xuân nho nhỏ)<br /> <br /> + Vi ế ng lăng Bác ( Liên quan đ ế n bài  Vi ế ng lăng Bác )<br /> <br /> ­Môn H ọ a :<br /> <br />                V ận d ụng ki ến th ức, kĩ năng c ủ a môn H ọ a đ ể  vẽ  tranh c ả m  <br /> nh ậ n v ề  hình  ả nh ng ườ i lính trong hai cu ộc kháng chi ế n ch ố ng Pháp <br /> và ch ố ng M ỹ ; c ả m nh ậ n v ề  v ẻ  đẹ p củ a bi ể n và hình  ả nh ng ườ i lao <br /> độ ng trên bi ể n;  c ả m nh ận v ề  hình  ả nh ng ườ i  bà, ng ườ i  m ẹ , ng ườ i <br /> cha th ể  hi ện qua các bài th ơ  mà các em v ừa h ọ c, c ả m nh ậ n v ề  b ức <br /> tranh thiên nhiên c ủ a mùa xuân, c ả m nh ậ n v ề  b ức tranh giao mùa t ừ <br /> h ạ  sang thu, v ề hình  ả nh đoàn ng ườ i vào viế ng lăng Bác.<br /> <br /> ­ Môn L ị ch s ử :<br /> <br /> M ộ t tác ph ẩ m văn h ọ c th ườ ng ph ả n ánh m ộ t s ự  ki ệ n, m ộ t b ố i <br /> c ả nh, m ộ t giai đo ạ n l ị ch s ử  nh ấ t đị nh và thông qua đó tác gi ả  nói lên <br /> suy nghĩ, tình c ảm, quan đi ể m c ủ a mình. Ki ế n th ức l ịch s ử  góp ph ầ n <br />                                                                         13                                                            <br /> làm cho bài gi ả ng thêm h ấ p d ẫ n, sinh  đ ộ ng, nâng cao h ứ ng thú họ c  <br /> t ậ p cho h ọ c sinh.  Ở  m ột tác ph ẩ m, gi ữa văn h ọ c và l ị ch sử  có  mố i  <br /> liên   quan   ch ặt   ch ẽ   v ới   nhau   nên   vi ệ c   tích   h ợ p   văn   h ọ c   v ớ i   l ị ch   s ử <br /> trong d ạ y h ọ c văn là c ầ n thi ế t.<br /> <br /> C ụ  th ể : <br /> <br /> +L ị ch   s ử   l ớp   9:   Nh ững   năm   đ ầ u   c ủ a   cu ộ c   kháng   chi ế n   toàn <br /> quố c  ch ố ng th ực  dân Pháp (1946 – 1950)  (Liên quan  đế n bài   Đ ồ ng  <br /> chí)<br /> <br /> + L ị ch s ử  9: Xây d ựng ch ủ  nghĩa xã h ộ i  ở  mi ề n B ắ c, đấ u tranh <br /> ch ố ng   đ ế   quố c   Mĩ   và   chính   quy ề n   Sài   Gòn   ở   miề n   Nam   (   1954   –  <br /> 1965) (Liên quan đế n bài  Đoàn thuy ề n đánh cá )<br /> <br /> + L ị ch s ử  9: C ả  n ướ c tr ực ti ếp chi ến đấ u ch ố ng Mĩ, cứ u n ướ c  <br /> (1965 – 1973) (Liên quan đ ế n bài  Bài th ơ  v ề  ti ểu đ ộ i xe không kính,  <br /> Khúc hát ru nh ữ ng em bé trên l ư ng m ẹ)<br /> <br /> +   L ị ch   s ử   9:   Vi ệ t   Nam   sau   cu ộc   chi ến   tranh   ch ống   M ỹ <br /> (Liên quan đ ế n bài  Ánh trăng, Mùa xuân nho nh ỏ, Sang thu, Nói v ớ i  <br /> con, Vi ế ng lăng Bác )<br /> <br /> ­ Môn Đ ị a lý:<br /> <br /> D ạ y   văn   không   ch ỉ   tích   h ợ p   ki ế n   th ức   v ới   môn   GDCD,   nh ạ c,  <br /> họ a,  l ị ch  s ử  mà  còn  có th ể   kế t h ợ p   đượ c   v ớ i  môn  đị a  lý. Việ c  xác <br /> đ ị nh v ị  trí đ ị a lý trên b ả n đ ồ  và tìm hi ể u về  đị a danh cũng góp ph ầ n <br /> làm  cho  phong phú   ti ế t  h ọ c,  h ướ ng   các  em nên  tìm  đ ế n  t ậ n n ơ i   để <br /> c ả m   nh ậ n   sâu   s ắ c   và   đ ầ y   đủ   h ơ n   hình   t ượ ng   và   ý   nghĩa   c ủ a   hình  <br /> t ượ ng th ơ  trong tác ph ẩ m.<br /> <br /> C ụ  th ể :<br /> <br /> +   Đ ị a   lý   l ớ p   8:   Đ ị a   hình   Vi ệ t   Nam   (Liên   quan   đ ế n   bài   Đ ồ ng  <br /> Chí, Bài th ơ  v ề  ti ể u đ ộ i xe không kính, Khúc hát ru nh ữ ng em bé  <br /> trên l ư ng m ẹ , Mùa xuân nho nh ỏ)<br />                                                                         14                                                            <br /> + Đ ị a lý l ớ p 9: Trung du và mi ề n núi phía B ắ c (Liên quan đ ế n  <br /> bài Đoàn thuy ề n đánh cá )<br /> <br /> 2. Phương pháp 2:  Ứng dụng công nghệ thông tin hiệu quả trong  <br /> tiết học thông qua cách thiết kế trò chơi, sử dụng tranh ảnh, video. <br />  Để thực hiện phương pháp dạy học hiện đại là phải nói đến phương <br /> pháp trò chơi học tập như: Đối đáp; đoán ô chữ; nhận biết tranh; kim tự <br /> tháp; ai nhanh hơn; trắc nghiệm vui; trò chơi đổi chỗ; mật thư; thi sắp xếp  <br /> từ ngữ...<br /> Tác dụng lớn nhất của phương pháp trò chơi là kích thích nhu cầu học  <br /> tập, tạo hứng thú, không khí sôi nổi trong giờ học, khắc sâu kiến thức hướng <br /> đến mục tiêu cao nhất là nâng cao hiệu quả  học tập. Đồng thời đây là hoạt  <br /> động quan trọng trong dạy học Ngữ văn giúp học sinh dễ  tiếp thu, giờ  học  <br /> sinh động, các em cảm thụ văn học tốt hơn. <br /> Muốn   có   phương   tiện   dạy   học,   giáo   viên   tìm   tòi,   nghiên   cứu,  <br /> chuẩn bị trước, công phu, biết đầu tư tri thức, công sức, vật chất, vận dụng <br /> một cách thích hợp.<br /> Ví  dụ  :   Tổ  chức  trò chơi  sau  khi  dạy văn  bản: “Mùa xuân nho  nhỏ” <br /> (Thanh Hải)<br /> ­ Câu 1: Thanh Hải quê ở đâu?<br /> ­ Câu 2: Thái độ của tác giả thể hiện qua động từ “hứng” là gì?<br /> ­ Câu 3: Hãy nêu cảm xúc của nhà thơ ở khổ thơ thứ nhất?<br /> ­ Câu 4: Trong khổ 4, khung cảnh thiên nhiên như thế nào?<br /> ­ Câu 5: Ước nguyện của nhà thơ được biểu hiện ra sao?<br /> ­ Câu 6: Ước nguyện của nhà thơ được ghi lại qua từ nào?<br /> ­ Câu 7: Làn điệu dân ca xứ Huế được viết trong bài là gì?<br /> ­ Câu 8: Vì sao bài thơ dễ đi vào lòng người?<br /> Ô chữ  bí mật: Tên nhạc sĩ phổ  nhạc bài thơ  “Mùa xuân nho nhỏ” – Thanh <br /> Hải?<br /> Tìm ô chữ hàng dọc được 10 điểm. Với mỗi hàng ngang, giáo viên đưa ra từ <br /> khóa quan trọng. Và trả lời đúng ô chữ hàng ngang sẽ được một phiếu chọn <br /> hộp quà may mắn.<br /> Qua đây, tôi cũng đã giúp học sinh vừa khắc sâu kiến thức, vừa cảm <br /> thấy giờ học bớt nặng nề hơn, hứng thứ sôi nổi, hoạt động tích cực hơn.<br />  Ngoài ra, để  tiết dạy thực sự  sôi động, học sinh thực sự  bị  lôi cuốn,  <br /> trong giờ dạy các văn bản thơ, tôi chuẩn bị chân dung các nhà thơ giúp học  <br /> sinh có cái nhìn sâu hơn khi cảm nhận hồn thơ của mỗi tác giả. Bên cạnh  <br /> đó việc sử dụng tranh ảnh, video đã có tác dụng rất lớn trong việc nâng cao <br /> năng lực cảm thụ  ở học sinh và đặc biệt những văn bản thơ trong chương  <br /> trình Ngữ văn 9 thật sự là những tác phẩm có giá trị lớn cả về nội dung lẫn <br /> nghệ thuật và trở thành bài ca đi cùng năm tháng. Tuy nhiên, để một bài dạy <br /> thực sự có hiệu quả giáo viên cần phải đầu tư, biết phân bố  thời gian hợp <br />                                                                         15                                                            <br /> lý, không nên đưa quá nhiều tranh  ảnh làm cho giờ  dạy bị  loãng, không <br /> trọng tâm.<br /> Ví dụ  1: Khi dạy bài “Đồng chí” ­ Chính Hữu, tôi đã cho các em quan sát <br /> một số hình ảnh thể hiện tình đồng chí, đồng đội của những người chiến sĩ  <br /> để từ đó giúp các em thấy được những phẩm chất tốt đẹp của người lính ở <br /> mọi thời đại. Đồng thời các em cũng cảm phục, mến yêu và biết ơn những <br /> anh bộ  đội cụ  Hồ  đã quên mình, đem lại độc lập tự  do cho dân tộc Việt  <br /> Nam.<br /> Ví dụ  2:  Khi dạy bài thơ  “Bài thơ  về  tiểu đội xe không kính” ­ Phạm <br /> Tiến Duật, tôi cho học sinh quan sát hình  ảnh những chiếc xe không kính <br /> khi phân tích khổ  1 để  từ  đó các em sẽ  thấy được sự  trần trụi, biến dạng  <br /> của những chiếc xe.<br /> Qua những hình  ảnh này các em sẽ  cảm nhận tốt hơn và từ  đó sẽ <br /> hiểu rõ hơn về  phẩm chất hiên ngang, dũng cảm, trẻ  trung, sôi nổi của  <br /> người lính lái xe trên tuyến đường Trường Sơn rực lửa. Với những hình  <br /> ảnh ấy, các em phần nào hiểu được sự ác liệt ở chiến trường, từ đó không <br /> những giáo viên khắc sâu kiến thức cho học sinh mà chúng ta còn giáo dục <br /> cho các em lòng cảm phục, nhớ  ơn các anh hùng đã ngã xuống vì nền độc  <br /> lập dân tộc. Đồng thời các em còn cảm nhận được trong gian khổ  ác liệt  <br /> ấy, tình đồng đội, đồng chí càng gắn bó keo sơn và họ  vẫn lạc quan, yêu <br /> đời ­ một phẩm chất tốt  đẹp của người lính, sức mạnh làm nên chiến  <br /> thắng.<br />  Ví dụ  3: “Viếng lăng Bác” ­ Viễn Phương, tôi đưa vào một số  hình  ảnh <br /> từng dòng người vào viếng Bác sau khi phân tích khổ  thơ  thứ  hai. Thông  <br /> qua hình ảnh này giúp học sinh thấy được tấm lòng của dân tộc Việt Nam <br /> luôn luôn ghi  nhớ   ơn  Người.  Từ   đó  giáo  dục  cho các em truyền thống <br /> “Uống nước nhớ nguồn” và tiếp tục đẩy mạnh việc thực hiện phong trào “ <br /> Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh”.<br />              Bên cạnh việc sử  dụng chân dung tranh  ảnh, tôi còn sử  dụng video  <br /> trước hoặc sau khi kết thúc bài học. Bởi đối với những văn bản thơ  đã  <br /> được phổ  nhạc như  “Mùa xuân nho nhỏ” của Thanh Hải, “Đồng chí” của <br /> Chính Hữu, “Bài thơ  về  tiểu đội xe không kính” của Phạm Tiến Duật, <br /> “Viếng lăng Bác” của Viễn Phương, “Đoàn thuyền đánh cá” của Huy Cận,  <br /> nếu cho học sinh thưởng thức sẽ  có tác dụng rất lớn trong việc tạo nên  <br /> những cảm xúc mạnh mẽ của học sinh về văn bản. <br />  Vì tầm quan trọng ấy cho nên  tôi đã tự trang bị thêm đĩa CD chép lại <br /> các bài nhạc để sử dụng hoặc lên mạng tải bài hát, đoạn phim liên quan để <br /> soạn giảng trình chiếu powerpoint khi dạy bài học có liên quan. Nội dung <br /> của các phần trình chiếu có liên quan được sắp xếp theo trình tự  bài học:<br />             <br /> 1. “Đồng chí” và đoạn video bài hát “Chúng tôi là chiến sĩ Bác Hồ”.<br /> 2. “Bài ca người lái xe” hoặc “Trường Sơn Đông, Trường Sơn Tây”.<br />                                                                         16                                                            <br /> 3. “Đoàn thuyền đánh cá”.<br /> 4. “Mùa xuân nho nhỏ”.<br /> 5. “Viếng lăng Bác”.<br /> 6.Video ngày ra đi của Bác Hồ.<br />   Với các nội dung cần trình chiếu có liên quan, tôi có thể cho học sinh  <br /> thưởng thức trước hoặc sau khi học. Khi dạy “Bài thơ về tiểu đội xe không <br /> kính” tôi cho học sinh xem đoạn phim việc Mỹ  ném bom trên dải đường  <br /> Trường Sơn. Hay với thước phim tư  liệu về  ngày Bác mất, khi phân tích <br /> khổ thơ thứ 3 bài thơ “Viếng lăng Bác”, nói về nỗi đau của tác giả trước sự <br /> ra đi của Người… tôi sẽ chiếu cho học sinh xem những đoạn đó.<br /> 6. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU<br /> Qua thực hiện các phương pháp đã nêu, tôi nhận thấy các em học sinh  <br /> có nhiều tiến bộ  rõ rệt khi tìm hiểu những đặc sắc về  nội dung và nghệ <br /> thuật của tác phẩm, học sinh khắc sâu các kiến thức về  tiếng Việt, biết  <br /> cách áp dụng kiến thức tiếng Việt vào làm bài nghị  luận văn b