Sổ tay thủy văn cầu đường - Dự báo quá trình diễn biến lòng sông part 2

Chia sẻ: Ajdka Ajsdkj | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:5

Thêm vào BST

Báo xấu

70
lượt xem 16
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Hình 6-4: a) Đoạn sông Hồng từ Hà Nội đến Hưng Yên; b) Vòng sông Hữu Chung trên sông Luộc. Chú ý rằng, sự phân loại trên thích hợp trong điều kiện vận động hoàn toàn tự do của dòng sông, không bị cưỡng bức tự nhiên hoặc nhân tạo. Đối với một đoạn sông, loại hình sông có thể chuyển đổi khi có sự thay đổi lớn của các điều kiện ảnh hưởng. Sự chuyển đổi diễn ra theo một quá trình và có thể theo một chu kỳ nào đó. ...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Sổ tay thủy văn cầu đường - Dự báo quá trình diễn biến lòng sông part 2

cong cã chiÒu dµi lín, b¸n kÝnh cong bÐ, t¹o thµnh h×nh nót th¾t víi eo s«ng hÑp, th× gäi lµ vßng s«ng. H×nh 6-4a thÓ hiÖn mét ®o¹n s«ng uèn khóc, h×nh 6 -4b thÓ hiÖn mét vßng s«ng. H×nh 6-4: a) §o¹n s«ng Hång tõ Hµ Néi ®Õn Hng Yªn; b) Vßng s«ng H÷u Chung trªn s«ng Luéc. Chó ý r»ng, sù ph©n lo¹i trªn thÝch hîp trong ®iÒu kiÖn vËn ®éng hoµn toµn tù do cña dßng s«ng, kh«ng bÞ cìng bøc tù nhiªn hoÆc nh©n t¹o. §èi víi mét ®o¹n s«ng, lo¹i h×nh s«ng cã thÓ chuyÓn ®æi khi cã sù thay ®æi lín cña c¸ c ®iÒu kiÖn ¶nh hëng. Sù chuyÓn ®æi diÔn ra theo mét qu¸ tr×nh vµ cã thÓ theo mét chu kú nµo ®ã. 6.2.2. C¸c yÕu tè trªn mÆt c¾t ngang MÆt c¾t ngang lßng s«ng ®îc t¹o thµnh do kÕt qu¶ cña qu¸ tr×nh t¸c ®éng t¬ng hç gi÷a dßng níc vµ lßng dÉn víi c¸c ®i Òu kiÖn ®Þa h×nh, ®Þa c hÊt cña n ã, chÞu ¶nh hëng rÊt lín cña h×nh d¹ng vµ cÊu tróc thung lòng s«ng. a. ë vïng rõng nói N¬i dßng ch¶y t¹o lßng s«ng b»ng t¸c dông chñ yÕu lµ c¾t gät, x©m thùc ®Þa h×nh nguyªn sinh, th× mÆt c¾t ngang thêng cã h×nh d¹ng ch ÷ V hoÆc ch÷ U ph¸t triÓn kh«ng hoµn toµn nh h×nh 6-5 thÓ hiÖn.
H×nh 6-5: MÆt c¾t ngang lßng s«ng miÒn nói Trong trêng hîp nµy, hai bê s«ng thêng dèc, mÆt dèc th¼ng hoÆc cong. ë n¬i cã ®Þa chÊt ph©n tÇng vµ tÝnh n¨ng chèng xãi kh¸c nhau, xuÊt hiÖn mÆ t c¾t ngang d¹ng bËc thang, gi÷a cã ®¸y vµ bê kh«ng cã ranh giíi râ rÖt. MÆt c¾t ngang lßng s «ng miÒn nói cã mÆt níc hÑp, gi÷a c¸c mïa níc lßng s«ng thêng kh«ng cã ph©n giíi ®Þa h×nh. Trong mét sè ®o¹n cã b·i bªn b»ng cuéi, sái. Mùc níc mïa kiÖt thêng ngang víi cao tr×nh ®Ønh b·i cuéi, sái ®ã. Tû lÖ chiÒu réng vµ chiÒu s©u trong mÆt c¾t ngang s«ng vïng nói thêng nhá xa 100, cã chç chØ 10  20. Tû lÖ ®ã, ë n¬i thung lòng hÑp thêng gi¶m nhá khi mùc níc lªn cao, ë nh÷ng n¬i kh¸c kh«ng thay ®æi nhiÒ u, khi mùc níc lªn xuèng. b. ë vïng ®ång b»ng trÇm tÝch MÆt c¾t ngang thung lòng s«ng thêng cã ®é dèc tho¶i, dèc vµ ®¸y khã ph©n biÖt, chØ nhËn thÊy ph©n giíi ë nh÷ng vïng hÑp. C¸c yÕu tè mÆt c¾t ngang dßng s«ng ®ång b»ng ®îc thÓ hiÖn trªn h×nh 6-6. §Æc ®iÓm râ nhÊt cña mÆt c¾t ngang s«ng ®ång b»ng lµ cã thÒm b·i s«ng réng, chØ bÞ ngËp trong mïa lò. Trong thêi gian níc lò trµn b·i, bïn c¸t båi l¾ng tËp trung ë d¶i gÇn bê, nªn mÆt b·i cã ®é dèc ngang: s¸t bê ®Þa thÕ cao nh mét tuyÕn ®ª tù nhiªn, cµng xa mÆt b·i cµng thÊp, h×nh thµnh vïng ao hå, ®Çm lÇy.
1.2.3 - Mùc níc mïa lò, mïa trung, mïa kiÖt; 4 - Dèc thung lòng d¹ng bËc trÇm tÝch; 5 - Ph©n giíi gi÷a dèc thung lòng vµ b·i s«ng; 6 - B·i s«ng; 7 - B·i bªn; 8 - MÐp bê ; 9 - §ª; 10 - TÇng trÇm tÝch; 11 - §¸ gèc. H×nh 6-6: MÆt c¾t ngang s«ng ®ång b»ng Trªn mÆt c¾t ngang lßng s«ng ®ång b»ng cã thÓ nhËn biÕt c¸c cÊp bËc lßng s«ng mïa níc. Cao tr×nh mÐp b·i bªn ngang víi mùc níc mïa kiÖt; cao tr×nh thÒm b·i s«ng ngang víi mùc níc mïa trung (øng víi lu lîng t¹o lßng); mïa lò, mùc níc cao h¬n mÆt b·i s«ng, nÕu cã ®ª, dßng níc ch¶y gi÷a hai tuyÕn ®ª. PhÇn lßng s«ng díi mùc níc mïa kiÖt gäi lµ lßng s«ng mïa kiÖt, phÇn lßng s«ng gi÷a mùc níc kiÖt vµ cao tr×nh mÆt b·i s«ng gäi lµ lßng s«ng mïa níc trung, phÇn lßng s«ng trªn mÆt b·i s«ng gäi lµ lßng s«ng mïa lò. Chó ý r»ng, mÆt c¾t ngang ®îc x¸c ®Þnh vu«ng gãc víi ph¬ng dßng ch¶y, nh×n tõ thîng lu vÒ h¹ lu. V× vËy, ë nh÷ng ®o¹n s«ng ph©n l¹ch, mÆt c¾t ng ang cã thÓ kh«ng cïng n»m trªn mét ®êng th¼ng mµ trªn mét ®êng gÉy khóc. MÆt c¾t ngang ®îc vÏ trªn c¬ së nh÷ng sè liÖu ®o ®¹c ®Þnh kú t¹i c¸c mÆt c¾t cè ®Þnh hoÆc tõ c¸c b×nh ®å cã ®iÓm ®o ®ñ dµy, tû lÖ 1:5000 hoÆc lín h¬n. MÆt c¾t ngang lßng s«ng thêng cã h×nh d¹ng phøc t¹p, ®é s©u biÕn ®æi nhiÒu trªn ph¬ng ngang. §é s©u trung b×nh mÆt c¾t díi mét mùc níc nµo ®ã
®îc tÝnh b»ng tû sè gi÷a diÖn tÝch mÆt c¾t ít vµ chiÒu réng mÆt níc hîp lý. ë nh÷ng ®o¹n s«ng réng vµ n«ng, ®é s©u trung b×nh thêng ® îc dïng ®Ó thay thÕ cho b¸n kÝnh thñy lùc trong tÝnh to¸n gÇn ®óng. 6.2.3. C¸c yÕu tè trªn mÆt b»ng MÆt b»ng lßng s«ng ®îc thÓ hiÖn trªn c¸c b×nh ®å kh¶o s¸t theo c¸c tû lÖ quy ®Þnh, ®îc x¸c ®Þnh b»ng c¸c ®êng ®ång møc ®Þa h×nh (theo mét hÖ thèng cao ®¹c chuÈn), trªn níc vµ díi níc. Trong b×nh ®å ®Ó nghiªn cøu lßng s«ng, ®êng ®ång møc cã ®é chªnh cao lín nhÊt lµ 1 m. C¸c yÕu tè trªn mÆt b»ng cña lßng s«ng bao gåm: §êng tròng, trôc ®éng lùc, chiÒu dµi, hÖ sè uèn khóc, b¸n kÝnh cong... c¸c khèi bå i l¾ng vµ l¹ch s©u. a. §êng tròng lµ ®êng cong tr¬n thuËn, ®i qua c¸c ®iÓm thÊp nhÊt cña ®¸y s«ng theo l¹ch chÝnh. b. Trôc ®éng lùc lµ ®êng cong nèi c¸c ®iÓm cã lu tèc trung b×nh thñy trùc lín nhÊt qua c¸c mÆt c¾t, thêng ®îc coi lµ gÇn ®óng theo ®êng cã lu tèc mÆt lín nhÊt. Trôc ®éng lùc thêng b¸m s¸t ®êng tròng, nhng cã nh÷ng n¬i t¸ch rêi nhau, v× ngoµi yÕu tè ®é s©u, lu tèc cßn phô thuéc ®é dèc vµ hÖ sè nh¸m. C¸c mïa níc kh¸c nhau cã trôc ®éng lùc kh¸c nhau, cã khi lÖch xa nhau kh¸ xa, th Ëm chÝ gÇn vu«ng gãc víi nhau. c. ChiÒu dµi cña ®o¹n s«ng thêng ®îc tÝnh theo ®êng tròng (trong mïa lò thêng tÝnh theo chiÒu dµi tuyÕn ®ª). d. Tû sè gi÷a chiÒu dµi cña ®o¹n s«ng vµ chiÒu dµi ®o¹n th¼ng nèi trùc tiÕp hai ®iÓm ®Çu vµ cuèi cña ®o¹n s«ng gäi lµ hÖ sè uèn khóc. Trong mét khóc cong, hÖ sè uèn khóc lín h¬n 3 ®îc gäi lµ vßng s«ng. e. B¸n kÝnh cong cã ý nghÜa trong ®êng thñy lµ b¸n kÝnh cong cña ®êng tim l¹ch tÇu, thêng ®îc thay b»ng b¸n kÝnh cong ®êng tròng t¹i ®Ønh cong. Khi nghiªn cøu quan hÖ h×nh th¸i lßng s«ng, b¸n kÝnh cong thêng ®o theo trôc h×nh häc lßng s«ng, tøc lµ ®êng chia ®«i chiÒu réng mÆt níc ngang thÒm b·i s«ng. f. PhÇn lßng s«ng thÊp h¬n ®é s©u trung b×nh mÆt c¾t toµn ®o¹n th× gäi lµ l¹ch s©u. Trªn b×nh ®å thêng ® îc nhËn ra bëi c¸c ®êng ®ång møc khÐp kÝn cã mËt ®é dµy. Trªn c¸c s¬ ®å, khu vùc l¹ch s©u thêng ®îc g¹ch chÐo. Trªn cïng mét mÆt c¾t ngang cã thÓ cã nhiÒu l¹ch s©u, nhng chØ cã mét l¹ch s©u n»m trªn ®êng tròng, gäi lµ l¹ch s©u chÝnh. L¹ch s©u chÝnh kh«ng nhÊt thiÕt lµ l¹ch cã ®é s©u lín nhÊt. Trong c¸c trêng hîp nh trong h×nh 6-7 thÓ hiÖn, c¸c ®o¹n l¹ch s©u kh«ng n»m trªn ®êng tròng gäi lµ l¹ch thõa hoÆc l¹ch côt.
2 1 1 2 1 1 - L¹ch s©u chÝnh; 2 - L¹ch thõa. H×nh 6-7: L¹ch s©u chÝnh vµ l¹ch thõa g. C¸c khèi båi l¾ng liÒn mét phÝa bê, cao tr×nh thÊp, Ýt cã thùc vËt sinh trëng gäi lµ b·i bªn. HÇu hÕt b·i bªn cã ®êng viÒn ngoµi cong tho¶i nh h×nh lìi trai. Khi b·i bªn cã phÇn ngoµi nhá hÑp kÐo dµi song song víi bê, nhng kh«ng liÒn 3 2 bê nh trong h×nh 3-8 thÓ hiÖn th× gäi lµ doi c¸t. 4 h. C¸c khèi båi l¾ng gi÷a hai l¹ch s©u 1 vµ kh«ng liÒn bê gäi lµ b·i gi÷a. B·i gi÷a cã cao tr×nh thÊp, ngang víi cao tr×nh b·i bªn kh«ng cã thùc vËt sinh trëng th× gäi lµ b·i gi÷a non. B·i gi÷a cã cao tr×nh ngang víi b·i 1- Doi c¸t; 2- B·i bªn; 3- B·i gi÷a; 4- Ngìng c¹n. trµn hai bªn bê, cã thùc vËt sinh trëng gäi lµ H×nh 6-8: Doi c¸t b·i ®¶o. i. C¸c khèi båi l¾ng nèi liÒn hai bê, hoÆc nèi liÒn mét bê vµ b·i gi÷a, hoÆc nèi liÒn hai b·i bªn, ng¨n c¸ch hai l¹ch s©u thîng, h¹ lu, gäi lµ ngìng c¹n. Ngìng c¹n cã nhiÒu lo¹i, sÏ ®îc th¶o luËn c hi tiÕt ë c¸c phÇn sau. Trong s¬ ®å, c¸c khèi båi l¾ng ®îc biÓu thÞ b»ng vïng c¸c dÊu chÊm nhá. 6.2.4. C¸c yÕu tè trªn mÆt c¾t däc MÆt c¾t däc lßng s«ng ®îc vÏ theo ®êng tròng. §êng ®¸y s«ng vÏ chi tiÕt th× rÊt phøc t¹p, cao tr×nh biÕn ®æi trong mét biªn ®é rÊt lín, cã khi hµng chôc mÐt, vùc s©u ®Ønh c¹n xen kÏ nhau theo h×nh r¨ng ca kh«ng ®Òu. NÕu vÏ mÆt c¾t däc lßng s«ng tõ nguån ®Õn cöa, ®¸y s«ng trung b×nh cã d¹ng mét ®êng cong lâm nh h×nh 6 - 9 thÓ hiÖn. §é dèc däc ®¸y s«ng ë vïng ®Çu nguån r Êt lín vµ gi¶m dÇn vÒ h¹ du. Do ®ã, s«ng thîng du (vïng I) qu¸ tr×nh xãi s©u chiÕm u thÕ, s«ng vïng h¹ du (vïng III) qu¸ tr×nh båi ®¾p chiÕm u thÕ, s«ng vïng trung du (vïng II), t¬ng ®èi æn ®Þnh. Z(m) MN mïamïa lò Mùc níc lò z MNníc mïa kiÖt Mùc mïa kiÖt 2 1