Stress, lo âu và trầm cảm ở sinh viên y khoa

Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 16 * Phụ bản của Số 1 * 2012<br /> <br /> STRESS, LO ÂU VÀ TRẦM CẢM Ở SINH VIÊN Y KHOA<br /> Trần Kim Trang*<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Mở đầu: Stress học đường cũng có những biểu hiện tiêu cực và tác hại cho cơ thể như mọi dạng stress khác<br /> nhưng có tác nhân, tỉ lệ, mức độ khác nhau giữa các cấp học và giữa các trường.<br /> Mục tiêu: Khảo sát tình trạng stress, lo âu và trầm cảm ở sinh viên y khoa.<br /> Đối tượng và phương pháp: Thiết kế cắt ngang mô tả có phân tích trên 483 sinh viên năm thứ 2 khoa y và<br /> răng hàm mặt Đại học y dược Thành phố Hồ Chí Minh trong tháng 6/2011. Sử dụng thang đánh giá DASS -21.<br /> Kết quả: Tỉ lệ sinh viên bị stress, trầm cảm và lo âu lần lượt là 71,4%, 28,8%, 22,4%, đa số ở mức độ nhẹ<br /> và vừa. 52,8% sinh viên có cùng 3 dạng rối loạn trên. Không khác biệt giữa các mức độ stress, lo âu, trầm cảm<br /> theo nguồn cư trú và giới tính, ngoại trừ trầm cảm- nhất là ở mức độ nặng và rất nặng thì nam nhiều hơn nữ.<br /> Kết luận: Sinh viên y khoa có tỉ lệ bị stress cao. Hướng dẫn sinh viên cách đối phó, giảm áp lực từ chương<br /> trình học và tăng cường sự hổ trợ của người thân sẽ cải thiện tình trạng này. Cần thêm nữa những nghiên cứu<br /> khác ở các trường y nước ta.<br /> Từ khóa: stress, lo âu, trầm cảm, sinh viên y.<br /> <br /> ABSTRACT<br /> STRESS, ANXIETY AND DEPRESSION AMONG MEDICAL STUDENTS<br /> Tran Kim Trang * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 16 - Supplement of No 1 - 2012: 355 - 361<br /> Background: School stress has the same negative manifestations and body harm as the various stress but the<br /> different agents, incidence and level between the grades or the universities.<br /> Objectives: To investigate the state of stress, anxiety and depression in medical students.<br /> Methods: A cross – sectional survey was carried out in June 2011 on 483 second year medical and dentistry<br /> students of University of medicine and pharmacy of HoChiMinh city by using DASS – 21 questionaire.<br /> Results: The prevalence of stress, anxiety and depression was 71.4%, 28.8%, 22.4%, respectively; almost in<br /> mild and moderate level. 52.8% of students had 3 states. There were no differencies between disturbance level<br /> with gender or accommodation, except depression; severe and very severe depression was greater in male than<br /> female subjects.<br /> Conclusion: There was a high prevalance of stressed medical students.Training students on coping<br /> strategies, reducing stressor-related medical training and enhancing relative supports to the students will<br /> improve this condition. Further studies from the medical schools in our country are also required.<br /> Keywords: stress, anxiety, depression, medical student.<br /> stress nghề nghiệp, cũng có những biểu hiện<br /> ĐẶT VẤN ĐỀ<br /> tiêu cực và tác hại lên cơ thể. Tuy nhiên có sự<br /> Áp lực của học và thi ở trường đại học góp<br /> khác biệt về tác nhân, tỉ lệ và mức độ stress giữa<br /> phần là tác nhân gây stress cho sinh viên, có thể<br /> các đại học. Do đó nghiên cứu này hướng đến<br /> được xem là một dạng của stress công việc,<br /> sinh viên y khoa, một đối tượng vốn được nghĩ<br /> *BM Nội – ĐH Y Dược TP.HCM<br /> Tác giả liên lạc: TS.BS. Trần Kim Trang,<br /> <br /> 356<br /> <br /> ĐT: 0989694263,<br /> <br /> Email: bskimtrang@yahoo.com.vn<br /> <br /> Chuyên Đề Nội Khoa I<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 16 * Phụ bản của Số 1 * 2012<br /> là hạnh phúc dù đối mặt thường xuyên với<br /> những gian nan trong học tập, nhằm có những<br /> biện pháp giải áp cho nguồn nhân lực quý này.<br /> <br /> Mục tiêu nghiên cứu<br /> Mục tiêu tổng quát<br /> Khảo sát tình trạng stress, lo âu và trầm cảm<br /> ở sinh viên năm thứ 2 khoa y và răng hàm mặt<br /> Đại học y dược TPHCM.<br /> Mục tiêu chuyên biệt<br /> Xác định tỉ lệ stress, lo âu và trầm cảm theo<br /> thang DASS 21<br /> Đánh giá mức độ stress, lo âu và trầm cảm<br /> theo thang DASS 21<br /> Khảo sát mối liên quan của stress, lo âu và<br /> trầm cảm với các yếu tố dân số học.<br /> <br /> PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU<br /> Thiết kế nghiên cứu<br /> Tiền cứu, cắt ngang mô tả có phân tích.<br /> <br /> Nơi thực hiện<br /> Tổ bộ môn Nội Bệnh viện Nguyễn Tri<br /> Phương và Chợ Rẫy.<br /> <br /> Thời gian nghiên cứu<br /> Tháng 6/2011.<br /> <br /> Đối tượng nghiên cứu<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Phương pháp chọn mẫu<br /> Thuận tiện liên tiếp không xác suất.<br /> <br /> Tiêu chuẩn lọai trừ<br /> Sinh viên y năm thứ 2 hệ chuyên tu, < 17<br /> tuổi(theo yêu cầu sử dụng của thang DASS).<br /> <br /> Phương pháp thu thập số liệu<br /> Sinh viên đọc hướng dẫn trên phiếu thu<br /> thập và tự điền các dữ liệu vào bảng thu thập số<br /> liệu. Bản dịch tiếng Việt thang DASS của Viện<br /> sức khỏe tâm thần quốc gia.<br /> <br /> Liệt kê và định nghĩa biến số<br /> Giới: biến định tính nhị giá (nam & nữ)<br /> Nguồn cư trú: biến định tính nhị giá<br /> (thường trú tại TPHCM, tạm trú do hộ khẩu tỉnh<br /> khác)<br /> - Mức độ stress, lo âu và trầm cảm theo<br /> thang DASS 21: biến định lượng sau đó mã hóa<br /> thành biến định tính, mỗi dạng rối loạn có 5 giá<br /> trị như bảng sau:<br /> Mức độ<br /> Bình thường<br /> Nhẹ<br /> Vừa<br /> Nặng<br /> Rất nặng<br /> <br /> Stress<br /> 0 - 14<br /> 15 - 18<br /> 19 - 25<br /> 26 - 33<br /> ≥34<br /> <br /> Lo âu<br /> 0-7<br /> 8-9<br /> 10 - 14<br /> 15 - 19<br /> ≥20<br /> <br /> Trầm cảm<br /> 0-9<br /> 10 - 13<br /> 14 - 20<br /> 21 - 27<br /> ≥28<br /> <br /> Phương pháp phân tích số liệu<br /> <br /> Sinh viên năm thứ 2 thực tập tại Bộ môn Nội<br /> ĐHYDTPHCM.<br /> <br /> Nhập liệu bằng Excel.<br /> <br /> Cở mẫu<br /> <br /> Thống kê mô tả và thống kê phân tích.<br /> <br /> Theo công thức tính tỉ lệ lưu hành của 1<br /> quần thể: N= Z21- α/2 P(1-P)/d2<br /> <br /> Phân tích đơn biến:<br /> <br /> N: cỡ mẫu tối thiểu cần điều tra trên sinh<br /> viên = 59<br /> α: xác suất sai lầm lọai 1, chọn α = 0,05 thì Z1α/2 = Z0,975: trị số từ phân phối chuẩn = 1,96.<br /> d: sai số cho phép (độ chính xác mong muốn<br /> của ước lượng)= 0,05<br /> p: 0,96(theo nghiên cứu “Mức độ biểu hiện<br /> stress của sinh viên trường Đại học sư phạm –<br /> Đại học Đà Nẳng” của Ngô Hoàng Anh và cộng<br /> sự năm 2010, có 96% trên 200 sinh viên được<br /> khảo sát có biểu hiện stress)(5).<br /> <br /> Chuyên Đề Nội Khoa I<br /> <br /> Xử lý số liệu bằng chương trình Stata 10.0<br /> <br /> Biến số định lượng trình bày dạng trung<br /> bình +/- độ lệch chuẩn, kiểm định sự khác biệt<br /> thống kê bằng T test.<br /> Biến số định tính trình bày dạng tỷ lệ %,<br /> kiểm định sự khác biệt thống kê bằng chi bình<br /> phương hay Fisher test khi > 20% tần số mong<br /> đợi trong bảng < 5.<br /> Sự khác biệt có ý nghĩa thống kê với p< 0,05<br /> - Phân tích hàm đa biến bằng phương pháp<br /> tương quan với 3 biến ngẫu nhiên (stress, lo<br /> <br /> 357<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 16 * Phụ bản của Số 1 * 2012<br /> <br /> âu, trầm cảm), không đòi hỏimối quan hệ là<br /> phụ thuộc hay độclập.<br /> <br /> Vấn đề y đức<br /> Nghiên cứu không ảnh hưởng thời gian, tài<br /> chính, sức khỏe, và riêng tư của sinh viên.<br /> Thông tin của phiếu khảo sát được giữ bí<br /> mật.<br /> <br /> KẾT QUẢ<br /> 483 sinh viên được khảo sát, nam: 277<br /> (57,3%), nữ 206 (42,7%), tuổi trung bình 20,33<br /> ±0,84 (19-26).<br /> Bảng 1: Tỉ lệ và mức độ rối loạn<br /> Mức độ Stress n(%) Lo âu n(%)<br /> B/thường 138 (28,6)<br /> 344 (71,2)<br /> Rối loạn:<br /> 245 (71,4)<br /> 139(28,8)<br /> Nhẹ<br /> 135 (28,0)<br /> 75 (15,5)<br /> Vừa<br /> 137 (28,4)<br /> 47 (9,7)<br /> Nặng<br /> 46 (9,5)<br /> 12 (2,5)<br /> Rất nặng<br /> 27 (5,6)<br /> 5 (1,0)<br /> Tổng<br /> 483(100)<br /> 483(100)<br /> <br /> Bảng 3: Tương quan giữa 3 dạng rối loạn<br /> Biến số<br /> Trầm cảm<br /> Lo âu<br /> Stress<br /> <br /> Trầm cảm<br /> 1<br /> 0,428**<br /> 0,500 **<br /> <br /> Lo âu<br /> <br /> Stress<br /> <br /> 1<br /> 0,459**<br /> <br /> 1<br /> <br /> ** p < 0,001, tương quan chặt giữa các rối loạn(2 đuôi)<br /> <br /> Bảng 4: Điểm trung bình của các rối loạn<br /> Điểm<br /> Chung<br /> Giới:<br /> Nam<br /> Nữ<br /> <br /> Stress<br /> Lo âu<br /> Trầm cảm<br /> 13,4 ± 7,2 (0- 7,2 ± 5,7 (0- 6,2 ± 6,2 (040)<br /> 36)<br /> 38)<br /> 13,7 ± 7,4<br /> 12,9 ± 6,8<br /> P= 0,25<br /> <br /> ,3 ± 5,7<br /> 7,07±5,7<br /> P=0,63<br /> <br /> 6,5 ± 6,9<br /> 5,7 ± 5,1<br /> P=0,18<br /> <br /> 13,84<br /> 13,21<br /> P=0,35<br /> <br /> 7,86<br /> 6,77<br /> P=0,042<br /> <br /> 6,47<br /> 6,07<br /> P=0,50<br /> <br /> Nguồn cư trú<br /> Trầm cảm n(%)<br /> 375 (77,6)<br /> 108 (22,4)<br /> 54 (11,2)<br /> 39 (8,1)<br /> 4 (0,8)<br /> 11 (2,3)<br /> 483(100)<br /> <br /> Phép kiểm chi bình phương cho kết quả:<br /> P value stress < 0,0001 stress mức độ nhẹ và<br /> vừa cũng như sinh viên không stress chiếm tỉ lệ<br /> cao hơn mức độ stress nặng và rất nặng.<br /> P value lo âu < 0,0001 sinh viên không lo âu<br /> hay lo âu ít chiếm tỉ lệ cao hơn<br /> P value trầm cảm < 0,0001 tương tự, sinh<br /> viên không trầm cảm hay trầm cảm ít chiếm tỉ lệ<br /> cao hơn khác nhau có ý nghĩa thống kê.<br /> So sánh giữa từng cặp bằng phép kiểm chi<br /> bình phương:<br /> <br /> TPHCM<br /> Tỉnh<br /> <br /> Mẫu tương đối lớn, nên không tính trung vị<br /> và so sánh trung vị, các cận cũng không chênh<br /> lệch nhiều.<br /> Chỉ riêng tình trạng lo âu mới có sự khác<br /> biệt giá trị trung bình theo nơi cư trú(ở TPHCM<br /> có trị cao hơn).<br /> Bảng 5: Liên quan stress với giới tính<br /> Mức độ stress<br /> theo giới<br /> Bình thường<br /> Stress:<br /> Nhẹ<br /> Vừa<br /> Nặng<br /> Rất nặng<br /> Tổng<br /> <br /> Nam:<br /> n (%)<br /> 79 (57,2)<br /> 198(57,4%)<br /> 74(54,8)<br /> 76(55,5)<br /> 30 (65,2)<br /> 18 (66,7)<br /> 277 (57,3)<br /> <br /> Nữ:<br /> n (%)<br /> 59 (42,8)<br /> 147(42,6)<br /> 61(45,2)<br /> 61(44,5)<br /> 16(34,8)<br /> 9(33,3)<br /> 206(42,7)<br /> <br /> Tổng: n(%)<br /> 138 (100)<br /> 345(100)<br /> 135 (100)<br /> 137 (100)<br /> 46 (100)<br /> 27 (100)<br /> 483 (100)<br /> <br /> Stress và Lo âu: P < 0,001<br /> <br /> P=0,614, không khác biệt có ý nghĩa thống kê giữa các<br /> mức độ stress với giới tính.<br /> <br /> Stress và Trầm cảm: P