CONG NGHE L/NG DUNG<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
SU* DUNG AC QUY<br />
HIEU QUA<br />
NGUYEN DUY DINH<br />
Oai hoc Bdch Khoa Hd Noi<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
Ac quy la mot thiet bj dien hoa, bien nang lirang tiT phan liTng hoa<br />
hoc thanh dien nang. Moi ac quy gdm nhieu phan tur (ngan - cell).<br />
Moi phan tilrgom dien cure duang, dien cUc am va chat dien moi.<br />
Tuy thuoc vao vat lieu lam dien cue va chat dien moi ma ta co<br />
nhieu loai ac quy khac nhau nhif: ac quy a xit chi (dien cUc chi), ac<br />
quy Niken (dien cUc Niken), ac quy kiem (dien ciTc Natri), ac quy<br />
Lithium - Ion (dien ciTc Lithium),... Chung ta co the bat gap ac quy<br />
•^ cf moi ncri: trong cac thiet bj dl dong nhu dien thoai, may tinh xach<br />
tay, may anh, dong hd, den p i n , . . . ; trong cac phuong tien giao<br />
thong nhir xe may, d td, xe dap dien, xe may d i e n , . . . Du vay, sur<br />
dung ac quy nhir the nao cho dung, cho hieu qua thi khdng phai ai<br />
ciing biet. Bai viet nay se gidii thieu mot sd loai ac quy thdng dung<br />
hien nay va each suT dung ac quy sao cho dat hieu qua suT dung cao<br />
nhat.<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
I ^S^K<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
Tv d^ng hoa ngdy nay / 3 , 2 0 1 1<br />
Hoiu t o use b a t t e r y efficiently<br />
Abstract:<br />
Battery is on electrochemical device, luhich change energy from chemical reaction to electric energy. Each<br />
battery has a lot of elements (cell). Each element includes positive electrode, negative electrode and dielectric<br />
material. Depend on the material to build electrode and dielectric material, there are many types of battery,<br />
such as: lead acid battery (lead electrode), Niken battery (Niken electrode), alkaline battery (Natri electrode).<br />
Lithium - Ion battery (Lithium electrode), ...UUe can see battery everyujhere: in mobile devices like mobile<br />
phones, laptops, cameras, ujatches, electric torch, ...; in transport vehicles like motobikes, autos, electric<br />
bicycle, electric motorbike, ...Houuever, houj to use battery efficiently, not every one knoms.. This article uuill<br />
introduce some common types of battery and the tuoys houu to use them uuith highest effectiveness<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
1. MOT SO KHAI NIEM • Hieu uTngtUxa: hau nhUtatea hoac mat nUde d ac quy hd.<br />
TrUdc khi bat dau di tim hieu ve ac cac loai ac quy deu tU mat dung<br />
quy, ta can nam dupc mpt sd khai lupng khi khdng dupe xa trong mdt<br />
2 . M O T SO LOAI AC Q U Y PHO<br />
niem, tham sd co ban sau: khoang thdi gian. Hien tupng nay<br />
BIEN<br />
• Oien ap danh dinh (V): la dien gpi la hieu Ung tU xa. Mdc dp tU xa<br />
ap xay ra phan Ung hda hpe ben phu thudc vao loai ac quy, nhiet dp,<br />
a.Ac q u y acid chi<br />
trong moi phan t d ac quy. Oien ap<br />
danh djnh khac nhau ddi vdi moi • Tuoi t h o ac quy: Thdng<br />
loai ac quy. Chang han, dien ap thudng, dung luong eua ac quy se bj<br />
danh djnh cua ac quy acid chi la 2V; mat dl 20% so vdi dung lupng djnh<br />
cua ac quy Nikel la 1,2V; cua ac quy mUe sau vai tram den vai tram nghin<br />
Lithim - Ion la 3,5V; ...NhUvay, de ehu ky nap/xa. Sd chu ky nap xa nay<br />
cd dupe mdt ac quy acid chi 12V, ta phu thudc vao loai ac quy, dieu kien<br />
can mac song song 6 cell ndi tiep; sd dung, ... Tudi thp ac quy do do<br />
hoac 10 cell ndi tiep de dupe mdt ac dupe tfnh bang sd chu ky nap/xa tdi<br />
quy Nikel 12V, ... da ma dung lupng eua ac quy khdng<br />
• Dung lUofng (Ah): cda ac quy bj giam dudi 80% dung lupng djnh<br />
la tdng dien luong ma ac quy cd the mdc. Hinh 1. Ac quy acid- ehi<br />
chda hoac cung ed the hieu la ddng • Su chai ac quy: day la hien<br />
dien ma ac quy cd the phat ra dn tupng sulphat hda ban eUc eua ac Ac quy acid chi la ac quy phd<br />
djnh trong mdt dOn vj thdi gian. Vf quy acid chi. Oieu nay xay ra khi ac bien nhat hien nay do gia thanh re.<br />
du, ac quy lOOAh nghia la ac quy cd quy hoat ddng trong trang thai xa Mdi ngan ac quy acid chi gdm 2 ban<br />
the phdng ddng 10A dn djnh trong trong lien tue 2 tuan trd len. Khi dd, cue; ban eUc duong lam tU oxide chi,<br />
lOh hoac phdng ddng 20A dn djnh tinh the chi sulphat trong dung djch ban cue am lam bang chi nguyen<br />
trong 5h,... thi het dung lupng. se ke't tinh tren ban cUc ac quy lam chat; ea 2 ban cUc dupc dat trong<br />
• Nang luang (Wh): la cdng suat cho phan Ung hda hpe xay ra khd chat dien mdi la axit Sunfurie<br />
ma ac quy cd the phat ra trong mdt khan hon, dung luong ac quy bj suy H2S04. Ac quy acid chi thudng dupc<br />
don vj thdi gian, dupc tinh bang tich giam. Hien tUdng nay ed the khac phan thanh 2 loai nhU bang 1.<br />
cua dien ap ac quy vdi dung lupng. phue mdt phan bang each sac ac<br />
Vf du, ac quy 120Wh cd the phat ra quy vdi mdt ddng dien thfch hpp Chil difn moi li dung djch Kid Oiil diji mti tt tinh dii H:SO, d«ng gel<br />
<br />
cdng suat 12W dn djnh trong lOh lien tuc nhung khdng the khdi phue S u l ^ c H:SO, lollf<br />
<br />
<br />
hoac cdng suat 120W trong 1 h,... dupe trang thai nhu ban dau. Khofig dii u siu voi ddng cao vi s2 Cd dii la siu vdi d6ng cao mi khdng<br />
lim giim tudi 69 ic quy nhanh lim anh hirang nhiiu dio Qiii dip ic quy<br />
• Mat do nang luang (Wh/m^): • Su phong ac quy cua ac quy chdng<br />
<br />
la nang lupng cua Im^ ac quy. Mat Icin va sUcan dung djch cua ac quy T h u ^ xuyfn pbaibd xung au6c Khdng cin phij bd xung nudc<br />
dp nang lupng cang Idn, ac quy hd: Oay la hien tupng xay ra khi ac Tudi dio ngin: t r a 300 chu ky Tudi dio dit: tren 500 chu ky a^f/ji<br />
cang nhd gpn. quy dupc sae/xa vdi ddng dien qua oiP'xi<br />
<br />
• Nang lUorng rieng (Wh/kg): la Idn trong mdt thdi gian dai. Khi dd, GiiAinhRhoniciiayklid Giidiiilicaobiinicquydi<br />
<br />
nang lupng cda 1kg Se quy. Nang khf 02 va H2 sinh ra khdng kjp phan Thudng dimg titng de. chieu sing, TTludng dung Irong \e dien, cung cd dii<br />
cdi. ..-cboxemiy, dtd ding t m g di, den. cdu... cua 6 td, xc<br />
lupng rieng cang Idn, ac quy cang dng vdi nhau de trd thanh nUde ma<br />
miy<br />
nhe. bj thoat ra lam phdng ac quy kfn Bang 1: ede laai ac quy acid ehi<br />
<br />
<br />
<br />
Automation Today / 3, 2011 19<br />
Bang 2 md ta mdt sd thdng sd co b. Ac quy Kiem<br />
ban cua ac quy Acid chi:<br />
<br />
Gas Tight S * J |<br />
i^hi^iyi »isiMc i*ce - •:•*--»<br />
<br />
trntrnt^trnt 5f4S«MB3 Cai<br />
tnsutjtor<br />
n i . ^ 4 ^ ^ k ZV (.ilph.i-Alumina)<br />
•mtem^iii^A^c a<br />
<br />
nu^iicOK u Sudium<br />
<br />
Tin M * *<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
I<br />
S.ife<br />
ldi*. ai-aiAi^iifU<br />
<br />
f^mami^ It^iimiilmm B(it.i-Alumin.i<br />
<br />
•tcMMaSntac U«c .SulfiM El4K:tr(Mto<br />
l i i k a i i i i i Ciwffn/cadujwo<br />
<br />
attt* -OUB-OLlSIBDm<br />
<br />
<br />
Bdng 2: Thong so danh djnh cia acquy acid chi<br />
I Sulfur Housing Maj\<br />
ooiB Ma n<br />
Doie<br />
Tnermal enclosure<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
a. Ac quy Nikel<br />
Sodium-Sulfur (NaS) Batteries<br />
Hinh 3. Ac quy NaS<br />
<br />
<br />
La ac quy sd dung Natri Idng La ac quy sd dung Lithium<br />
lam dien cUc am. Diem dac biet lam dien cue am. Day la loai ac<br />
cua cac loai ac quy dUa tren Natri la quy t h u d n g gap nhat trong cac<br />
chi hoat ddng duoc d nhiet dp cao t h i e t bj di d d n g . Hien nay cd tdi<br />
khoang tren 300°C. Neu dung lUu ba loai ac quy Lithium phd bien<br />
huynh lam dien cUc duong ta cd ac g d m : ac q u y L i t h i u m Polimer,<br />
quy Natri Sulphur {Na2Sx); neu dung L i t h i u m M a n g a n Dioxide va<br />
Nikel Chloride lam dien cUc duong Lithium Ferro Photphat. Bang 5<br />
ta cd ac quy Natri Metal Chloride so sanh m d t sd dac diem cua 3<br />
(Zebra). Bang 4 so sanh mdt sd dae loai ac quy t r e n .<br />
diem cua 2 loai ac quy kiem tren.<br />
^^^^^^^^^^^^^^^^im<br />
NUthfBcUlii 130 WM| «.|IO«U|;<br />
^g^^^gOj^^^g^^^g<br />
m-^H^utk lOtlMK miMe M|li«BliCkifi( 3m«MB><br />
wmtt<br />
JOOWIv'cn' 220Wha'<br />
<br />
M(iipIOOOltekJ >2on(kikt<br />
La ac quy sd dung Nikel Oxi Wi •kin !««**<br />
1*1(1 i t Ha rile IHtl2000ctekya||i/n 3000 dnky BIP l i<br />
Hidroxide lam dien eUc duong. Neu Dtel«l'«l>ilka^ UV UV vdi dng dung cda minh, bai bao xin<br />
TbM c l u 19c d i i Ih Ih<br />
"nMclM^vcM^ 2apMt 20|dA<br />
dua ra mdt vi du nhU sau:<br />
;T»«* OS^Oftj I^VORiy<br />
Gia sd ta ed mdt chiec xe dien<br />
lUl*» 1200 ctao ky ntfk'u looocbikyi^pKA<br />
NUfl«*U>*«(c -urc - wx ^'hi^dd nt6i vwdns nang 20kg dang chd mpt ngUdi<br />
IHcMJ t«twM RJtiMc TUn ihite (DA* aalmf<br />
nang 60kg can chay vdi tdc dp dn<br />
03 - I _^ L'SCVWh O J - I J USIVWh<br />
dinh khoang 18km/h trong 12h mdi<br />
M*^ « h . atia fhovi. aiAy usk lAcA 07. n i y i«be D ^ ^ d<br />
•A di^n nhu Fditl Think. Rctmk Cbo. Pn«coi lOd. phai nap dien. Suy ra:<br />
• Tdng trpng lupng ngudi va<br />
Bdng 3 : So sdnh ac quy NiCad va NiMH Hinh 4. Mpt so logi 6e quy Li-ion<br />
xe:P = 800N (coi g = 10;<br />
<br />
ZU Tv d ^ hoa ngay nay / 3, 2 0 1 1<br />
• Gia sd he sd ma sat lan f = 0.02 3. MOT SO LU'U Y KHI SOf • Ddi vdi ac quy acid - chi,<br />
• Suy ra lUe ma sat tae dpng len DUNG AC QUY do bj m a t k h o a n g 2 % d u n g<br />
xe: FI = P X f = 800 x 0.02 = 16N De giup sd dung ac quy m d t Idpng m d t ngay nen sau 6 tuan<br />
• Tdc d p d n d j n h cua xe: each hieu qua ma van dam bao khdng sd d u n g d e n , ta van nen<br />
18km/h = 5m/s tudi t h p , bai bao xin dUa ra m d t sac lai ac q u y vl khi d d , dung<br />
• Suy ra, t d n g cdng suat ma sd hudng dan n h d sau: lupng ac quy da gan he't.<br />
xe tieu t h u : P = 16 x 5 = SOW • Khdng nen dung can kiet • Ac q u y NiMH bj m a t<br />
• Tdng nang luong ma xe can dung luong ac quy 1%/ngay nen sau 3 t h a n g khdng<br />
tieu t h u : W = P x t = 8 0 x l 2 = • Khdng nen de ac quy lam sd d u n g ta nen sac lai ac quy.<br />
960Wh • Ac quy Zebra bj mat t d i<br />
viec qua tai m d t t h d i gian dai vl<br />
Coi hieu suat cua bd bien doi 18%/ngay nen d u k h d n g s d<br />
n h u the se lam ac quy de bj chai,<br />
la 100%, suy ra ta can chpn mdt p h d n g d u n g ta van phai sac lai moi 5<br />
bd ac quy ed nang lupng khoang ngay mdt lan<br />
• Mdi lan sd dung nen dung<br />
IkWh. Can c d vao eae bang sd eho den khi dung lUOng eua ac • Ac quy L i t h i u m - ion c h i<br />
lieu tren, ta cd bang 6 so sanh bj mat 0.2% moi ngay nen sau 1<br />
quy giam xudng khoang 7 - 10%<br />
nam k h d n g d u n g d e n ta m d i<br />
rdi mdi cam sac. Khi sac, nen c h d<br />
^^^^^^l^^ggg^^^g<br />
uii k m xuat -15k| -Iji, 7-ttg 9-llb|<br />
sac phai nap lai ac quy<br />
day han rdi mdi rut bd sac.<br />
M • Nen d u n g b d sac chfnh • ...<br />
TWHA 10-20 OB' 6 - 7 c a ' d-Tca* 3-4ea' 4-SeBl'<br />
hang di kem b d ac quy de dam • Nen bao quan ac quy d noi<br />
leal<br />
m It m 2-3k 2-3k bao ehe dp sac t h o a n g mat, dp am vda phai ( t r d<br />
>'I|«I"U<br />
ac quy kiem)<br />
• Khdng nen sac v d i ddng<br />
IM<br />
Taillkt SOO-OQO 1000 3000 1000 2000 dien qua Idn. Ddng dien qua Idn• Gia sd ac quy ddpc xa het<br />
l