Sử dụng giá trị hợp lý trong kế toán Việt Nam - Một số bất cập cần được bổ sung hoàn thiện

KINH NGHIÏÅM - THÛÅC TIÏÎN<br /> <br /> SÛà DUÅNG GIAÁ<br /> YÁ TRONG<br /> TRÕ HÚÅP<br /> KÏË<br /> T NAM<br /> TOAÁN<br /> L - VIÏÅ<br /> MÖÅ<br /> T SÖË BÊËT CÊÅP CÊÌN ÀÛÚÅC BÖÍ SUN<br /> ÀINH THÕ MAI*<br /> Ngaây nhêån: 28/07/2017<br /> Ngaây phaãn biïån: 24/08/2017<br /> Ngaây duyïåt àùng: 28/09/2017<br /> <br /> Toám tùæt:<br /> Giaá trõ húåp lyá laâ möåt thuêåt ngûä múái trong lônh vûåc kïë toaán. Giaá trõ húåp lyá laâ giaá trõ àûúå<br /> coá thïí nhêån àûúåc khi baán möåt taâi saãn hoùåc chuyïín nhûúång möåt khoaãn núå phaãi traã taåi thúâi àiïím xa<br /> kïë toaán theo giaá trõ húåp lyá xuêët phaát trûåc tiïëp tûâ nhu cêìu sûã duång thöng tin minh baåch, àaåt àöå tin c<br /> vaâ nhûäng haån chïë cuãa caác phûúng phaáp tñnh giaá trûúác àoá. Trïn thïë giúái, giaá trõ húåp lyá bùæt àêìu trúã<br /> tûâ cuöëi nhûäng nùm 1990 búãi ûu àiïím nöíi tröåi cuãa noá vaâ àaä àûúåc quy àõnh trong nöåi dung cuãa möåt söë c<br /> - IAS/IFRS). Traãi qua thúâi gian, khaái niïåm cuäng nhû viïåc ào lûúâng Giaá trõ húåp lyá quy àõnh trong caác CMK<br /> cuå thïí gaâ phuâ húåp hún vúái sûå phaát triïín phûác taåp cuãa nïìn kinh tïë thïë giúái. Úà Viïåt Nam, giaá trõ húå<br /> hún 10 nùm nay vaâ tûâng bûúác trúã nïn phöí biïën, cêåp nhêåt hún. Tuy nhiïn, nhûäng quy àõnh vïì sûã duång gia<br /> vaá, thiïëu tñnh hïå thöëng vaâ coân nhiïìu bêët cêåp, cêìn àûúåc böí sung, hoaân thiïån nhùçm àaáp ûáng nhu cêìu<br /> thúâi àaãm baão cho hïå thöëng kïë toaán Viïåt Nam coá sûå haâi hoaâ, tûúng thñch vúái thöng lïå, CMKTQT tron<br /> Tûâ khoáa<br /> : Giaá trõ húåp lyá, kïë toaán Viïåt Nam<br /> <br /> USE OF REASONABLE VALUE IN VIETNAMESE ACCOUNTING SOME INADEQUACIES NEED T<br /> <br /> Abstract<br /> : Reasonable value is a new term in accounting. A reasonable value is a value that is determined in acco<br /> market price that may be obtained when selling an asset or assigning a liability at the time of valuation. The basi<br /> reasonable value derives directly from the need to use explicit information to get the high credibility of the users an<br /> of previous pricing methods. In the world, reasonable value began to become an assessing basis in accounting si<br /> because of its remarkable advantages and was specified in the content of several international accounting standards<br /> concept as well as the measurement The reasonable value set out in the international accounting standards have be<br /> complete, specific, clearer, and more suitable with the complicated development of the world economy. In Vietnam,<br /> been mentioned in accounting for more than 10 years and has gradually become more popular and updated. Howe<br /> using reasonable value still remain fragmented, lack systematicity and have many shortcomings that need to be<br /> completed to meet the need for expliciting the accounting information and ensure that the Vietnamese accounting s<br /> with normal practice and international accounting standards in the integration process.<br /> Keywords:<br /> reasonable value, Vietnamese accountancy.<br /> 1. Caác yïëu töë vaâ ghi nhêån caác yïëu töë trong vaâ chi phñ. Caác yïëu töë liïn quan trûåc tiïëp àïën doâng<br /> tiïìn cuäng nhû lûu chuyïín tiïìn thuêìn laâ caác khoaãn<br /> kïë toaán<br /> Kïë toaán laâ viïåc thu thêåp, xûã lyá, kiïím tra, phên tñch tiïìn vaâ tûúng àûúng tiïìn thu vaâo, chi ra vaâ lûúång lûu<br /> vaâ cung cêëp thöng tin kinh tïë, taâi chñnh dûúái hònh thûác chuyïín tiïìn thuêìn trong DN.<br /> giaá trõ, hiïån vêåt vaâ giúâ cöng lao àöång. Kïë toaán coá chûác Xaác àõnh vaâ ghi nhêån caác yïëu töë trong kïë toaán laâ<br /> nùng ghi nhêån vaâ cung cêëp thöng tin kinh tïë, taâi chñnh, möåt nöåi dung quan troång cuãa khuön mêîu lyá thuyïët vïì<br /> kïët quaã hoaåt àöång cuãa àún võ kïë toaán cho caác àöëi kïë toaán. Úà Viïåt Nam, viïåc xaác àõnh vaâ ghi nhêån caác<br /> yïëu töë cuãa kïë toaán àûúåc thûåc hiïån theo quy àõnh cuãa<br /> tûúång sûã duång trong vaâ ngoaâi àún võ.<br /> Àöëi vúái caác doanh nghiïåp (DN), caác yïëu töë liïn chuêín mûåc kïë toaán (VAS) söë 01, àöìng thúâi coá tham<br /> quan trûåc tiïëp àïën viïåc xaác àõnh tònh hònh taâi chñnh chiïëu vúái quy àõnh cuãa Höåi àöìng CMKTQT (IASB).<br /> - Caác yïëu töë trûåc tiïëp phaãn aánh tònh hònh taâi chñnh<br /> laâ taâi saãn, núå phaãi traã vaâ vöën chuã súã hûäu. Caác yïëu töë<br /> liïn quan trûåc tiïëp àïën àaánh giaá tònh hònh vaâ kïët quaã laâ taâi saãn, núå phaãi traã vaâ vöën chuã súã hûäu:<br /> hoaåt àöång kinh doanh laâ doanh thu, thu nhêåp kh aác *  Trûúâng  Àaåi  hoåc Cöng  àoaân<br /> <br /> 49 cöng àoaâ<br /> Taåp chñ Nghiïn cûáu khoa hoåc<br /> Söë 8 thaáng 9/2017<br /> <br /> KINH NGHIÏÅM - THÛÅC TIÏÎN<br /> Taâi saãn laâ nguöìn lûåc do DN kiïím soaát vaâ coá thïí 2. Ào lûúâng caác yïëu töë trong kïë toaán theo<br /> thu àûúåc lúåi ñch kinh tïë trong tûúng lai, coá giaá trõ xaác chuêín mûåc kïë toaán quöëc tïë<br /> àõnh möåt caách àaáng tin cêåy. TS àûúåc ghi nhêån vaâ<br /> Ào lûúâng caác yïëu töë kïë toaán laâ viïåc biïíu hiïån<br /> phaãn aánh trïn baáo caáo taâi chñnh (BCTC) khi DN coá bùçng tiïìn caác yïëu töë cuãa kïë toaán. CMKTQT àûa ra<br /> khaã nùng chùæc chùæn thu àûúåc lúåi ñch kinh tïë trong möåt söë phûúng phaáp àûúåc sûã duång àïí àaánh giaá caác<br /> tûúng lai vaâ giaá trõ TS àoá àûúåc xaác àõnh möåt caách yïëu töë trong kïë toaán àoá laâ:<br /> àaáng tin cêåy.<br /> Phûúng phaáp giaá göëc: Giaá göëc cuãa taâi saãn àûúåc<br /> Núå phaãi traã laâ nghôa vuå hiïån taåi cuãa DN phaát sinh<br /> tñnh theo söë tiïìn hoùåc tûúng àûúng tiïìn àaä traã hoùåc<br /> tûâ caác giao dõch vaâ sûå kiïån àaä qua maâ DN phaãi thanh phaãi traã hoùåc tñnh theo giaá trõ húåp lyá cuãa taâi saãn vaâo<br /> toaán trûâ caác nguöìn lûåc cuãa mònh. Möåt khoaãn núå phaãi<br /> thúâi àiïím taâi saãn àoá àûúåc ghi nhêån.<br /> traã àûúåc xaác àõnh vaâ ghi nhêån trïn BCTC khi gêìn<br /> Phûúng phaáp giaá hiïån haânh: Laâ söë tiïìn hoùåc tûúng<br /> nhû chùæc chùæn laâm giaãm lúåi ñch kinh tïë àïí thanh àûúng tiïìn seä phaãi traã nïëu taâi saãn tûúng ûáng àoá coá<br /> toaán nghôa vuå hiïån taåi vaâ núå phaãi traã coá giaá trõ coáàûúåc<br /> thïí trong hiïån taåi.<br /> xaác àõnh möåt caách àaáng tin cêåy.<br /> Phûúng phaáp giaá trõ thûåc hiïån: laâ söë tiïìn hoùåc<br /> Vöën chuã súã hûäu laâ giaá trõ vöën cuãa DN àûúåc tñnh<br /> tûúng tiïìn maâ hiïån thúâi coá thïí thu höìi àûúåc do nhûúång<br /> bùçng söë chïnh lïåch giûäa giaá trõ taâi saãn cuãa DN trûâ (-baán taâi saãn.<br /> ) núå phaãi traã. Vöën chuã súã hûäu bao göìm hai phêìn: Phûúng phaáp giaá trõ chiïët khêëu doâng tiïìn: taâi saãn<br /> Vöën goáp cuãa CSH vaâ phêìn vöën liïn quan àïën kïët àûúåc ghi theo giaá trõ hiïån taåi cuãa caác luöìng tiïìn vaâo<br /> quaã hoaåt àöång trong kyâ (lúåi nhuêån töíng húåp).<br /> trong tûúng lai dûå tñnh taåo ra trong kyâ hoaåt àöång saãn<br /> - Caác yïëu töë trûåc tiïëp phaãn aánh kïët quaã hoaåt àöång<br /> xuêët kinh doanh bònh thûúâng. Cöng cuå núå ghi theo<br /> laâ thu nhêåp vaâ chi phñ.<br /> giaá hiïån taåi cuãa caác luöìng tiïìn chi ra trong tûúng lai<br /> Thu nhêåp laâ töíng giaá trõ caác lúåi ñch kinh tïë DN thudûå tñnh cêìn coá àïí thanh toaán cöng cuå núå trong kyâ<br /> àûúåc trong kyâ kïë toaán, phaát sinh tûâ caác hoaåt àöångkinh doanh bònh thûúâng cuãa DN.<br /> saãn xuêët kinh doanh thöng thûúâng vaâ caác hoaåt àöång<br /> CMKTQT khuyïën khñch caác DN sûã duång kïët<br /> khaác cuãa DN, goáp phêìn laâm tùng VCSH, khöng bao húåp caác phûúng phaáp àaánh giaá àïí ghi nhêån caác<br /> göìm khoaãn goáp vöën cuãa cöí àöng hoùåc CSH. Thu yïëu töë cú baãn cuãa kïë toaán nhùçm cung cêëp thöng<br /> nhêåp àûúåc xaác àõnh vaâ ghi nhêån trïn BCTC khi thu tin minh baåch, trung thûåc vaâ húåp lyá cho caác àöëi<br /> àûúåc lúåi ñch kinh tïë trong tûúng lai coá liïn quan àïën tûúång sûã duång, giuáp hoå àûa ra caác quyïët àõnh<br /> sûå gia tùng vïì taâi saãn hoùåc giaãm búát NPT vaâ sûå gia kinh tïë àuáng àùæn. Chùèng haån, haâng töìn kho àûúåc<br /> tùng àoá phaãi àûúåc xaác àõnh möåt caách àaáng tin cêåy. ghi nhêån vaâ trònh baây theo giaá thêëp hún giûäa giaá<br /> Chi phñ laâ töíng giaá trõ caác khoaãn laâm giaãm lúåi ñch<br /> göëc vaâ giaá trõ thuêìn coá thïí thûåc hiïån àûúåc, caác<br /> kinh tïë trong kyâ kïë toaán dûúái hònh thûác caác khoaãnkhoaãn núå lûúng nïn ghi nhêån theo giaá trõ hiïån taåi,<br /> tiïìn chi ra, caác khoaãn khêëu trûâ taâi saãn hoùåc phaát sinh taâi saãn cöë àõnh ghi nhêån theo giaá thêëp hún giûäa<br /> caác khoaãn núå dêîn àïën laâm giaãm VCSH, khöng bao giaá göëc vaâ giaá trõ coá thïí thu höìi.... Vò thïë, trong<br /> göìm khoaãn phên phöëi cho cöí àöng hoùåc CSH. Chi<br /> khuön mêîu ( Framework ) cuãa hïå thöëng CMKTQT<br /> phñ bao göìm caác khoaãn chi phaát sinh trong kyâ vaâ caác (IAS/IFRS) àûa ra caác phûúng phaáp àûúåc lûåa choån<br /> khoaãn löî. Chi phñ àûúåc xaác àõnh vaâ ghi nhêån khi caác àïí àaánh giaá caác yïëu töë trònh baây trïn BCTC laâ<br /> khoaãn naây laâm giaãm búát lúåi ñch kinh tïë trong tûúng phûúng phaáp chi phñ göëc hay giaá göëc (Historical<br /> lai coá liïn quan àïën viïåc giaãm búát taâi saãn hoùåc tùng cost ), phûúng phaáp chi phñ hiïån haânh hay giaá trõ<br /> núå phaãi traã vaâ chi phñ phaãi àûúåc xaác àõnh möåt caách<br /> thõ trûúâng taåi thúâi àiïím lêåp BCTCCurent cost<br /> (<br /> ),<br /> àaáng tin cêåy.<br /> phûúng phaáp giaá trõ thuêìn coá thïí thûåc hiïån àûúåc<br /> - Caác yïëu töë liïn quan trûåc tiïëp àïën viïåc àaánh giaá (Realizable settlemet value ), phûúng phaáp giaá trõ<br /> tònh hònh huy àöång vaâ sûã duång tiïìn cuäng nhû lûu hiïån taåi Present value<br /> (<br /> ). Trong tûâng CMKTQT cuå<br /> chuyïín tiïìn thuêìn trong BCTC laâ caác khoaãn tiïìn vaâ thïí àûa ra quy àõnh ghi nhêån vaâ trònh baây trïn<br /> tûúng àûúng tiïìn thu vaâo, chi ra vaâ lûúång lûu chuyïín<br /> BCTC theo nhûäng nguyïn tùæc nhêët àõnh àïì àaãm<br /> tiïìn thuêìn trong DN. Caác khoaãn tiïìn vaâ tûúng àûúng<br /> baão thöng tin trònh baây trïn BCTC laâ trung thûåc<br /> tiïìn göìm: tiïìn mùåt taåi quyä, tiïìn guãi ngên haâng, caác vaâ húåp lyá nhêët vïì tònh hònh taâi chñnh cuãa DN vaâ<br /> töí chûác tñn duång vaâ caác khoaãn àêìu tû taâi chñnh ngùænphuåc vuå töët nhêët cho viïåc ra caác quyïët àõnh àêìu<br /> haån khöng quaá 3 thaáng, coá khaã nùng dïî daâng chuyïín tû, cho vay...<br /> àöíi thaânh tiïìn vaâ khöng coá nhiïìu ruãi ro trong sûå chuyïín<br /> Àùåc biïåt trong nhûäng nùm gêìn àêy, hïå thöëng<br /> àöíi àoá.<br /> CMKTQT coá nhûäng thay àöíi theo hûúáng chuá troång<br /> 50 Taåp chñ Nghiïn cûáu khoa hoåc cöng àoaân<br /> Söë 8 thaáng 9/2017<br /> <br /> KINH NGHIÏÅM - THÛÅC TIÏÎN<br /> àïën viïåc phaãn aánh giaá trõ taâi saãn, NPT theo giaá trõsaãn, núå phaãi traã taåi thúâi àiïím lêåp BCTC. Àêy cuäng laâ<br /> húåp lyá<br /> . Cuå thïí, lêìn àêìu tiïn IASB àïì cêåp àïën giaá trõ möåt trong nhûäng lyá do laâm giaãm tñnh hûäu ñch cuãa<br /> húåp lyá<br /> (Fair value) trong IAS 16 (Chuêín mûåc kïë toaán thöng tin kïë toaán trïn BCTC, thêåm chñ coân gêy ngöå<br /> quöëc tïë söë 16) - Taâi saãn, nhaâ cûãa vaâ thiïët bõ nhûnhêån cho ngûúâi sûã duång, nhêët laâ baáo caáo àöëi vúái caác<br /> sau: “Giaá trõ húåp lyá laâ giaá trõ taâi saãn coá thïí àem trao<br /> cöng cuå taâi chñnh.<br /> àöíi giûäa caác bïn coá hiïíu biïët, coá thiïån chñ trong möåt<br /> Theo quy àõnh cuãa VAS, taâi saãn àûúåc ghi nhêån vaâ<br /> giao dõch trao àöíi ngang giaá” (4). Tiïëp theo, IFRS<br /> trònh baây theo giaá göëc khöng chó laâm giaãm chêët lûúång<br /> Framework (2010) àaä àûa ra möåt söë cú súã ào lûúâng<br /> thöng tin cung cêëp cuãa hïå thöëng BCTC maâ trong nhiïìu<br /> àûúåc sûã duång vúái mûác àöå, caách kïët húåp khaác nhautrûúâng húåp thöng tin trïn BCTC khöng phaãn aánh àûúåc<br /> trong BCTC vaâ àïën thaáng 5/2011, IASB àaä ban haânh<br /> thûåc chêët nùng lûåc taâi chñnh cuãa DN. Búãi vò, coá nhiïìu<br /> IFRS 13 (Chuêín mûåc baáo caáo taâi chñnh quöëc tïë söë loaåi taâi saãn giûäa giaá trõ thu höìi vaâ giaá göëc coá thïí khaác<br /> 13) - Ào lûúâng giaá trõ húåp lyá<br /> (Fair Value Measurenhau, giaá trõ ghi söí cuãa taâi saãn coá thïí chûa thûåc sûå<br /> ment)  coá hiïåu lûåc tûâ 01/01/2013.<br /> saát vúái giaá trõ coá thïí thu höìi cuãa taâi saãn, trong khi àoá<br /> Theo IFRS 13: “Giaá trõ húåp lyá laâ giaá seä nhêånrêët nhiïìu nhên töë dêîn àïën sûå suåt giaãm giaá trõ taâi saãn,<br /> àûúåc khi baán möåt taâi saãn hoùåc thanh toaán möåt khoaãnnhêët laâ trong thúâi kyâ khuãng hoaãng vaâ diïîn biïën cuãa thõ<br /> NPT trong möåt giao dõch thõ trûúâng coá trêåt tûå giûäa trûúâng coá nhiïìu biïën àöång nhû hiïån nay.<br /> caác thaânh phêìn tham gia thõ trûúâng taåi ngaây ào<br /> Bïn caånh quy àõnh vïì sûã duång giaá göëc laâ chuã<br /> lûúâng” (5) . Khaái niïåm giaá trõ húåp lyá trong chuêínyïëu, giaá trõ húåp lyá vaâ viïåc sûã duång giaá trõ húåp lyá trong<br /> mûåc naây nhêën maånh giaá trõ húåp lyá àûúåc xaác àõnh<br /> kïë toaán Viïåt Nam àaä coá bûúác khúãi àêìu nhêët àõnh<br /> trïn cú súã giaá thõ trûúâng, khöng phaãi giaá do DN êën nhûng vai troâ coân khaá múâ nhaåt. Àiïìu naây thïí hiïån<br /> àõnh. giaá trõ húåp lyá rêët cêìn thiïët àûúåc aáp duång trongtrong nöåi dung cuãa möåt söë VAS coá quy àõnh vïì sûã<br /> kïë toaán trïn caã phûúng diïån quöëc tïë vaâ vúái têët caãduång giaá trõ húåp lyá àöëi vúái möåt söë trûúâng húåp cuå thïí<br /> caác quöëc gia búãi ûu àiïím nöíi tröåi cuãa noá nhû: Phaãn nhùçm àaãm baão sûå phuâ húåp vúái chuêín mûåc, thöng lïå<br /> aánh àûúåc nhûäng thay àöíi cuãa thõ trûúâng; Nhûäng KTQT vaâ àiïìu kiïån cuãa Viïåt Nam. Thuêåt ngûä “giaá trõ<br /> giaã àõnh duâng àïí ûúác tñnh giaá trõ húåp lyá coá thïí àûúåc<br /> húåp lyá” àûúåc àïì cêåp úã möåt söë VAS tûúng ûáng nhû:<br /> xaác àõnh vaâ kiïím chûáng ngaây caâng mang tñnh khaách VAS 01, 02, 03, 04, 10, 14 coá thïí khaái quaát möåt söë<br /> quan hún vúái sûå phaát triïín cuãa hïå thöëng thöng tin àiïím chñnh nhû sau:<br /> vaâ sûå phaát triïín cuãa caác thõ trûúâng chuyïn ngaânh;<br /> - Sûã duång giaá trõ húåp lyá trong ghi nhêån ban àêìu:<br /> Caác mö hònh àõnh giaá cho nhûäng trûúâng húåp khöng Hònh thaânh TSCÀ, doanh thu vaâ thu nhêåp khaác, khoaãn<br /> coá giaá thõ trûúâng hiïån àang phaát triïín vaâ tûâng bûúácmuåc tiïìn tïå, phi tiïìn tïå coá göëc ngoaåi tïå,<br /> hoaân thiïån...<br /> - Sûã duång giaá trõ húåp lyá àïí àaánh giaá sau ghi nhêån<br /> 3. Thûåc traång sûã duång giaá trõ húåp lyá trong kïë ban àêìu: àaánh giaá laåi taâi saãn, àaánh giaá laåi caác khoaãn<br /> toaán Viïåt Nam<br /> muåc tiïìn tïå coá göëc ngoaåi tïå úã thúâi àiïím cuöëi nùm taâi<br /> Trong kïë toaán Viïåt Nam, tûâ xa xûa cho àïën khi chñnh,<br /> coá Luêåt Kïë toaán, giaá göëc àûúåc quy àõnh laâ möåt nguyïn - Sûã duång giaá trõ húåp lyá laâm cú súã àïí ghi nhêån sûå<br /> tùæc cú baãn trong kïë toaán. Cho àïën nùm 2003 lêìn àêìu giaãm giaá taâi saãn.<br /> tiïn coá vùn baãn phaáp luêåt cao nhêëtvïì kïë toaán àûúåc<br /> Viïåc sûã duång giaá trõ húåp lyá trong kïë toaán Viïåt<br /> ban haânh - Luêåt Kïë toaán Luêåt söë 03/2003/QH11<br /> (<br /> Nam tuy àaä coá nhûäng bûúác khúãi àêìu nhêët àõnh song<br /> cuãa Quöëc Höåi khoáa 11 ban haânh ngaây 17 thaáng 06 vêîn mang tñnh chùæp vaá vaâ coân möåt söë bêët cêåp àaáng<br /> nùm 2003) , chó quy àõnh sûã duång giaá göëc àïí ào lûúâng, kïí trong quaá trònh thûåc hiïån. Nhûäng bêët cêåp chñnh<br /> phaãn aánh caác yïëu töë cuãa kïë toaán: “Giaá göëc laâ giaácoá<br /> trõ thïí chó ra nhû: Chûa xaác àõnh möåt caách roä raâng<br /> àûúåc ghi nhêån ban àêìu cuãa taâi saãn hoùåc núå phaãi traã”vaâ nhêët quaán vïì tñnh têët yïëu cuãa viïåc sûã duång giaá trõ<br /> (1), Luêåt Kïë toaán 2003 chûa coá quy àõnh vïì giaá trõ húåp lyá laâ cú súã àõnh giaá chuã yïëu trong kïë toaán; Àõnh<br /> húåp lyá. Tiïëp theo, hïå thöëng chuêín mûåc kïë toaán Viïåtnghôa giaá trõ húåp lyá trong VAS chûa roä raâng, chûa<br /> Nam (VAS) ban haânh tûâ nùm 2001 - 2005 (göìm 26<br /> àêìy àuã; Caác quy àõnh vïì giaá trõ húåp lyá vaâ sûã duång giaá<br /> chuêín mûåc) quy àõnh viïåc ghi nhêån vaâ trònh baây giaá trõ húåp lyá trong kïë toaán nùçm raãi raác trong möåt söë<br /> trõ taâi saãn, núå phaãi traã trong kïë toaán chuã yïëu vêîn<br /> chuêín mûåc, mang tñnh chùæp vaá, thiïëu tñnh hïå thöëng;<br /> theo nguyïn tùæc giaá göëc. Àùåc biïåt, quy àõnh duy nhêët Chûa coá hûúáng dêîn chñnh thûác vaâ thöëng nhêët vïì<br /> haåch toaán theo giaá göëc trong chuêín mûåc chung söë phûúng phaáp xaác àõnh giaá trõ húåp lyá trong kïë toaán;<br /> 01 (VAS 01) àaä khiïën cho thöng tin kïë toaán cung<br /> giaá trõ húåp lyá sûã duång chuã yïëu cho ghi nhêån ban àêìu,<br /> cêëp khöng phaãn aánh hïët tònh hònh biïën àöång cuãa taâi chûa sûã duång àïí trònh baây caác khoaãn muåc sau ghi<br /> <br /> 51 cöng àoaâ<br /> Taåp chñ Nghiïn cûáu khoa hoåc<br /> Söë 8 thaáng 9/2017<br /> <br /> KINH NGHIÏÅM - THÛÅC TIÏÎN<br /> nhêån ban àêìu, do àoá chûa àaåt àûúåc muåc àñch ghi àaãm baão cho hïå thöëng kïë toaán Viïåt Nam coá sûå haâi<br /> nhêån vaâ trònh baây caác khoaãn muåc theo nhûäng thay hoaâ, tûúng thñch vúái thöng lïå, CMKTQT, hïå thöëng<br /> àöíi cuãa thõ trûúâng.<br /> vùn baãn phaáp lyá cuãa kïë toaán Viïåt Nam cêìn phaãi<br /> Nguyïn nhên cuãa nhûäng bêët cêåp nïu trïn laâ do<br /> àûúåc böí sung, hoaân thiïån caác quy àõnh vïì sûã duång<br /> trong nhûäng nùm qua nïìn kinh thõ trûúâng Viïåt Nam<br /> giaá trõ húåp lyá. Coá thïí böí sung, hoaân thiïån caác quy<br /> àang dêìn dêìn àûúåc hoaân thiïån, caác chñnh saách vïì àõnh phaáp lyá vïì sûã duång giaá trõ húåp lyá trong kïë toaán<br /> quaãn lyá kinh tïë, chñnh saách taâi chñnh - tiïìn tïå àang theo hûúáng sau:<br /> àûúåc xêy dûång möåt caách àöìng böå nhùçm tûâng bûúác Thûá nhêët, vïì caác nguyïn tùæc kïë toaán trong<br /> hoaân chónh möåt hïå thöëng thõ trûúâng hoaåt àöång (ac- Chuêín mûåc chung<br /> tive market). Mùåt khaác, vêën àïì nhêån thûác vïì giaá trõ<br /> Chuêín mûåc chung söë 01 (VAS 01) quy àõnh vaâ<br /> húåp lyá vaâ niïìm tin vaâo tñnh àaáng tin cêåy cuãa giaá trõ<br /> hûúáng dêîn caác nguyïn tùæc, yïu cêìu kïë toaán cú baãn,<br /> húåp lyá cuäng nhû sûå thiïëu vùæng caác quy àõnh vaâ hûúángcaác yïëu töë vaâ ghi nhêån caác yïëu töë cuãa BCTC. VAS<br /> dêîn vïì giaá trõ húåp lyá, sûã duång giaá trõ húåp lyá cuäng01laâ<br /> vaâ Framework coá nhiïìu àiïím haâi hoâa vúái nhau<br /> möåt raâo caãn àaáng kïí ngùn caãn sûå phaát triïín vaâ sûãvò VAS 01 àûúåc xêy dûång trïn cú súã tham khaão<br /> duång giaá trõ húåp lyá trong kïë toaán Viïåt Nam. Hún thïëkhuön mêîu cuãa Framework vaâ vêån duång trong àiïìu<br /> nûäa, hïå thöëng CMKT Viïåt Nam àûúåc ban haânh tûâ kiïån cuå thïí cuãa VN. Tuy nhiïn, möåt söë khaái niïåm,<br /> nùm 2005 cho àïën nay chûa àûúåc sûãa àöíi, böí sung<br /> nguyïn tùæc trong Framework chûa àûúåc àïì cêåp hoùåc<br /> caác quy àõnh vïì sûã duång giaá trõ húåp lyá cho phuâ húåpàïì cêåp khöng àêìy àuã trong VAS 01. Àiïìu naây aãnh<br /> vúái thöng lïå, CMKTQT cuäng nhû àaãm baão sûå phuâ hûúãng àïën vai troâ cuãa VAS 01, àïën nguyïn tùæc<br /> húåp, cêåp nhêåt vúái nhûäng thay àöíi cuãa nïìn kinh tïë thõ soaån thaão vaâ trònh baây BCTC. Do vêåy cêìn böí sung<br /> trûúâng Viïåt Nam.<br /> vaâo VAS 01 nguyïn tùæc “Coi troång nöåi dung baãn<br /> Vïì Luêåt Kïë toaán, traãi qua hún 13 nùm triïín khai chêët kinh tïë hún hònh thûác phaáp lyá” trong viïåc ghi<br /> thûåc hiïån, Luêåt Kïë toaán 2003 àaä coá nhûäng àoáng goápnhêån, lêåp vaâ trònh baây caác yïëu töë trïn BCTC. Àêy<br /> tñch cûåc cho sûå phaát triïín cuãa nïìn kinh tïë. Tuy nhiïn, cuäng laâ möåt phêìn trong quan àiïím hûúáng túái tñnh<br /> bïn caånh nhûäng thaânh tûåu vaâ kïët quaã àaåt àûúåc, Luêåt hûäu ñch cuãa thöng tin kïë toaán trïn caác BCTC. Nguyïn<br /> cuäng àaä böåc löå möåt söë haån chïë cêìn sûãa àöíi, böí sungtùæc naây àûúåc thïí hiïån trong viïåc cho pheáp vêån duång<br /> àïí àaáp ûáng yïu cêìu àöíi múái maånh meä vaâ höåi nhêåptöíng húåp caác phûúng phaáp xaác àõnh giaá trõ taâi saãn<br /> sêu röång cuãa àêët nûúác. Trong böëi caãnh àoá, viïåc ban trònh baây trïn Baãng cên àöëi kïë toaán trong hïå thöëng<br /> haânh Luêåt Kïë toaán 2015Luêåt söë 88/2015/QH13 cuãa<br /> (<br /> caác CMKTQT nhùçm cung cêëp thöng tin trung thûåc,<br /> Quöëc Höåi khoáa 13 ban haânh ngaây 20 thaáng 11 nùm húåp lyá vïì giaá trõ taâi saãn cuãa àún võ baáo caáo. Thûåc<br /> 2015 ) thay thïë Luêåt Kïë toaán cuä laâ rêët thiïët thûåc vaâ coá<br /> hiïån töët nguyïn tùæc naây laâ cú súã àaãm baão thûåc hiïån<br /> yá nghôa khoa hoåc. Luêåt Kïë toaán 2015 àaä sûãa àöíi, böí töët caác nguyïn tùæc liïn quan (nguyïn tùæc thêån troång,<br /> sung khaá nhiïìu nöåi dung so vúái Luêåt Kïë toaán cuä, troång yïëu, phuâ húåp.....) vaâ laâ cú súã àaãm baão thöng<br /> trong àoá coá nöåi dung quan troång àoá laâ quy àõnh vïì tin trònh baây trïn BCTC minh baåch, trung thûåc, húåp<br /> giaá trõ húåp lyá. Luêåt àûa ra khaái niïåm: “Giaá trõ húåp lyá vaâ àêìy àuã hún.<br /> laâ giaá trõ àûúåc xaác àõnh phuâ húåp vúái giaá thõ trûúâng, Thûá hai, àiïìu chónh VAS 01 theo hûúáng àûa<br /> coá thïí nhêån àûúåc khi baán möåt taâi saãn hoùåc chuyïín giaá trõ húåp lyá laâ cú súã tñnh giaá trong kïë toaán song<br /> nhûúång möåt khoaãn núå phaãi traã taåi thúâi àiïím xaác àõnh<br /> haânh vúái cú súã giaá göëc<br /> giaá trõ” (2). Luêåt cuäng böí sung möåt söë quy àõnh chung<br /> Möåt trong nhûäng bêët cêåp lúán nhêët cuãa chuêín<br /> vïì àaánh giaá vaâ ghi nhêån theo giaá trõ húåp lyá taåi caác<br /> mûåc chung söë 01 (VAS 01) hiïån nay laâ trong nöåi<br /> khoaãn 1, 2, 3 Àiïìu 28.<br /> dung chó quy àõnh duy nhêët haåch toaán theo giaá<br /> Coá thïí thêëy, sûã duång giaá trõ húåp lyá trong kïë toaán<br /> göëc. Àiïìu naây àaä khiïën cho thöng tin kïë toaán cung<br /> Viïåt Nam àaä tûâng bûúác trúã nïn phöí biïën vaâ cêåp nhêåt cêëp khöng phaãn aánh hïët tònh hònh biïën àöång cuãa<br /> hún theo yïu cêìu cuãa höåi nhêåp quöëc tïë, song cho<br /> taâi saãn, núå phaãi traã taåi thúâi àiïím lêåp BCTC. Àêy<br /> àïën nay chûa coá quy àõnh cuå thïí, hûúáng dêîn thöëng cuäng laâ möåt trong nhûäng lyá do laâm giaãm tñnh hûäu<br /> nhêët vaâ roä raâng vêën àïì naây.<br /> ñch cuãa thöng tin kïë toaán trïn BCTC. Vò vêåy, Trûúác<br /> 4. Möåt söë àõnh hûúáng cú baãn nhùçm böí sung,<br /> hïët VAS 01 cêìn phaãi quy àõnh viïåc sûã duång kïët<br /> hoaân thiïån nhûäng quy àõnh vïì sûã duång giaá trõ<br /> húåp “Giaá trõ húåp lyá” cuâng vúái nguyïn tùæc giaá göëc.<br /> húåp lyá trong hïå thöëng kïë toaán Viïåt Nam<br /> Búãi trong thúâi àaåi khoa hoåc kyä thuêåt phaát triïín,<br /> Àïí àaáp ûáng nhu cêìu minh baåch thöng tin kïë möi trûúâng kinh doanh luön thay àöíi vaâ vêën àïì<br /> toaán cung cêëp cho caác àöëi tûúång sûã duång àöìng thúâi laåm phaát laâ têët yïëu, thöng tin vïì giaá trõ taâi saãn<br /> 52 Taåp chñ Nghiïn cûáu khoa hoåc cöng àoaân<br /> Söë 8 thaáng 9/2017<br /> <br /> KINH NGHIÏÅM - THÛÅC TIÏÎN<br /> trïn BCTC nïëu chó trònh baây theo giaá göëc seä khöng<br /> Thûá tû, cêìn xêy dûång danh muåc taâi saãn, núå<br /> thñch húåp vúái caác àöëi tûúång sûã duång thöng tin. phaãi traã àûúåc àaánh giaá theo giaá trõ húåp lyá<br /> Trong böëi caãnh àoá, nhiïìu hïå thöëng àõnh giaá khaác<br /> Cuâng vúái viïåc, sûãa àöíi, böí sung, cêåp nhêåt vaâ hoaân<br /> nhau àaä hònh thaânh vaâ coá taác àöång nhêët àõnh túáithiïån nöåi dung caác chuêín mûåc kïë toaán, Böå taâi chñnh<br /> thûåc tiïîn kïë toaán.<br /> cêìn nghiïn cûáu xêy dûång vaâ ban haânh danh muåc caác<br /> Trïn cú súã Luêåt kïë toaán vaâ VAS 01, Böå Taâi loaåi taâi saãn, núå phaãi traã àûúåc àaánh giaá vaâ ghi nhêån<br /> chñnh cêìn àaánh giaá, sûãa àöíi, böí sung, cêåp nhêåt theo giaá trõ húåp lyá nhû:<br /> nöåi dung caác CMKT hiïån haânh coá liïn quan àïën<br /> Caác cöng cuå taâi chñnh theo yïu cêìu cuãa chuêín<br /> giaá trõ húåp lyá theo hûúáng vêån duång coá choån loåc<br /> mûåc kïë toaán phaãi ghi nhêån vaâ àaánh giaá laåi theo giaá<br /> IFRS 13, ban haânh caác vùn baãn hûúáng dêîn aáp trõ húåp lyá,<br /> duång giaá trõ húåp lyá, giaãi thñch caác cêëp àöå, phûúng Caác khoaãn muåc tiïìn tïå coá göëc ngoaåi tïå àûúåc àaánh<br /> phaáp xaác àõnh giaá trõ húåp lyá, quy àõnh sûå cên àöëigiaá theo tyã giaá giao dõch thûåc tïë,<br /> giûäa caác àùåc tñnh chêët lûúång vaâ caác tiïu chuêín<br /> Caác Taâi saãn hoùåc núå phaãi traã khaác coá giaá trõ biïën<br /> àaánh giaá khi coá haån chïë thöng tin giûäa tñnh thñch àöång thûúâng xuyïn, theo yïu cêìu cuãa chuêín mûåc kïë<br /> húåp vaâ tñnh àaáng tin cêåy cuäng nhû nöåi dung vaâ toaán phaãi àûúåc àaánh giaá laåi theo giaá trõ húåp lyá,<br /> phaåm vi caác thöng tin cêìn cöng böë trong BCTC.<br /> Viïåc àaánh giaá laåi taâi saãn, núå phaãi traã theo giaá trõ<br /> Nhûäng hûúáng dêîn vaâ giaãi thñch naây seä laâ cú súãhúåp lyá phaãi àaãm baão coá cùn cûá xaác thûåc. Trûúâng húåp<br /> quan troång àïí tûâng bûúác taåo lêåp haânh lang phaáp khöng coá cú súã àïí xaác àõnh giaá trõ húåp lyá möåt caách<br /> lyá cho viïåc aáp duång giaá trõ húåp lyá trong kïë toaán,<br /> àaáng tin cêåy thò taâi saãn vaâ núå phaãi traã àûúåc ghi nhêån<br /> trûúác khi coá möåt chuêín mûåc chñnh thûác vïì ào lûúâng theo giaá göëc.<br /> giaá trõ húåp lyá trong kïë toaán Viïåt Nam.<br /> Toám laåi, giaá trõ húåp lyá àang dêìn khùèng àõnh nhûäng<br /> Thûá ba, böí sung vaâ hoaân thiïån nöåi dung möåt<br /> ûu thïë cuãa mònh trong àõnh giaá caác yïëu töí cuãa kïë<br /> söë chuêín mûåc kïë toaán liïn quan àïën giaá trõ<br /> toaán, sûã duång giaá trõ húåp lyá àûúåc IASB àaä vaâ àang<br /> húåp lyá<br /> chuêín bõ nhûäng cú súã quan troång cho viïåc aáp duång<br /> Trong quaá trònh raâ soaát vaâ àiïìu chónh caác chuêín röång raäi túái nhiïìu quöëc gia trïn thïë giúái. Quaá trònh<br /> mûåc kïë toaán àaä ban haânh, cêìn böí sung caác quy àõnh höåi nhêåp quöëc tïë vïì kinh tïë vaâ kïë toaán taåo ra sûác eáp<br /> vïì giaá trõ húåp lyá theo hûúáng tiïëp cêån phuâ húåp hún vúái<br /> maånh meä vïì viïåc nghiïn cûáu vaâ sûã duång giaá trõ húåp<br /> CMKTQT cuãa caác VAS 02, 03, 04, 05, 06, 10, 11,<br /> lyá trong hïå thöëng kïë toaán Viïåt Nam. Tuy nhiïn, viïåc<br /> 14... Caác quy àõnh böí sung cêìn hûúáng àïën viïåc taåo tiïën túái sûã duång giaá trõ húåp lyá nhû laâ möåt cú súã àõnh<br /> lêåp sûå thöëng nhêët, theo àoá, cêìn quy àõnh trong chuêín giaá chuã yïëu trong kïë toaán cêìn phaãi coá löå trònh húåp lyá<br /> mûåc caác yïu cêìu trònh baây thöng tin vïì giaá trõ húåp lyá. vúái sûå vaâo cuöåc tñch cûåc tûâ phña cú quan quaãn lyá nhaâ<br /> Trûúác mùæt, giaá trõ húåp lyá nhêët thiïët phaãi àûúåc sûã<br /> nûúác (Böå Taâi chñnh), töí chûác nghïì nghiïåp kïë toaán,<br /> duång sau ghi nhêån ban àêìu àöëi vúái: bêët àöång saãn kiïím toaán (Höåi Kïë toaán, Kiïím toaán) àïën caác àún võ<br /> àêìu tû, cöng cuå taâi chñnh, húåp nhêët kinh doanh; caác kïë toaán cuâng vúái nhûäng giaãi phaáp thñch húåp àûúåc<br /> khoaãn àêìu tû vaâo cöng ty liïn doanh, liïn kïët, àêìu tû<br /> thûåc hiïån àöìng böå, hiïåu quaã. Tin tûúãng rùçng trong<br /> vaâo cöng ty con, búãi leã, nïëu phaãn aánh theo giaá göëc thúâi gian túái, giaá trõ húåp lyá seä trúã thaânh cú súã àõnh giaá<br /> seä khöng phaãn aánh àûúåc nhûäng thay àöíi cuãa thõ chuã yïëu trong hïå thöëng kïë toaán Viïåt Nam, àaáp ûáng<br /> trûúâng, khöng phaãn aánh àûúåc laäi - löî chûa thûåc hiïån yïu cêìu höåi nhêåp quöëc tïë ngaây caâng sêu, röång vïì<br /> vaâo àuáng kyâ maâ noá phaát sinh.<br /> kinh tïë vaâ kïë toaán, kiïím toaán.<br /> <br /> Bïn caånh àoá, trong nhûäng nùm tiïëp theo, Böå taâi<br /> chñnh cêìn nghiïn cûáu ban haânh caác CMKT coân thiïëu Taâi liïåu tham khaão<br /> nhû: chuêín mûåc Ào lûúâng giaá trõ húåp lyá, Thanh toaán 1. Luêåt  Kïë  toaán  nùm  2003,  Luêåt söë  03/2003/QH11 cuãa<br /> bùçng cöí phiïëu, Cöng cuå taâi chñnh, Töín thêët taâi saãn... Quöëc  Höåi khoáa  11  ban  haânh  ngaây  17  thaáng  06  nùm<br /> Nöåi dung cuãa caác chuêín mûåc àûúåc xêy dûång theo<br /> 2003,<br /> 2. Luêåt Kïë toaán 2015, Luêåt söë 88/2015/QH13 cuãa Quöëc<br /> hûúáng cêåp nhêåt CMKTQT, àùåc biïåt laâ phuâ húåp vúái<br /> àiïìu kiïån aáp duång giaá trõ húåp lyá trong àõnh giaá vaâ Höåi  khoáa  13 ban  haânh  ngaây  20  thaáng  11  nùm  2015,<br /> IFRS 13. Búãi leä, hïå thöëng VAS khöng chó phuâ húåp 3. Böå Taâi chñnh, Hïå thöëng chuêín mûåc kïë toaán Viïåt Nam,<br /> 4. IAS 16: Chuêín mûåc kïë toaán quöëc tïë söë 16 - Taâi saãn,<br /> vúái CMKTQT maâ coân laâ caác vùn baãn phaáp lyá cuãa kïë<br /> toaán aáp duång giaá trõ húåp lyá laâm cú súã àõnh giaá chuãnhaâ cûãa vaâ thiïët bõ,<br /> yïëu, phuâ húåp vúái àiïìu kiïån cuå thïí cuãa nïìn kinh tïë thõ 5. IFRS13: Chuêín mûåc baáo caáo taâi chñnh quöëc tïë söë 13<br /> - Ào lûúâng giaá trõ húåp lyá.<br /> trûúâng Viïåt Nam.<br /> <br /> 53 cöng àoaâ<br /> Taåp chñ Nghiïn cûáu khoa hoåc<br /> Söë 8 thaáng 9/2017<br /> <br />