Sử dụng khẩu phần hỗn hợp hoàn chỉnh (Total Mixed Ration - TMR) nuôi vỗ béo bò thịt

Tạp chí Khoa học Công nghệ Nông nghiệp Việt Nam - Số 1(98)/2019<br /> <br /> SỬ DỤNG KHẨU PHẦN HỖN HỢP HOÀN CHỈNH<br /> (TOTAL MIXED RATION - TMR) NUÔI VỖ BÉO BÒ THỊT<br /> Trương La1, Ngô Văn Bình1, Hoàng Huy Liệu2, Trương Thị Minh Thư2<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Sử dụng 18 con bò đực lai Brahman, Drought Master từ 19 - 20 tháng tuổi để thí nghiệm đánh giá khả năng tăng<br /> khối lượng tuyệt đối và hiệu quả kinh tế của bò nuôi vỗ béo bằng khẩu phần hỗn hợp hoàn chỉnh - TMR. Bò được<br /> chia thành 6 lô, mỗi lô 3 con, được cho ăn 3 khẩu phần khác nhau có mức năng lượng và protein thô tương đương<br /> nhau nhưng khác nhau về nguyên liệu thức ăn tinh: bột ngô, cám gạo, bột sắn. Với mỗi khẩu phần, bố trí 01 lô thí<br /> nghiệm cho ăn khẩu phần TMR; 01 lô đối chứng cho ăn riêng lẻ các loại thức ăn (cho ăn theo kiểu truyền thống). Bò<br /> được nuôi vỗ béo trong 90 ngày. Kết quả cho thấy, trong cùng khẩu phần bò được nuôi bằng thức ăn TMR, bò tăng<br /> tăng khối lượng tuyệt đối cao hơn bò cho ăn truyền thống. Sử dụng khẩu phần TMR để nuôi vỗ béo bò thịt mang lại<br /> hiệu quả kinh tế cao hơn nuôi bò bằng cách cho ăn truyền thống. Nuôi bò vỗ béo bằng khẩu phần TMR sử dụng bột<br /> ngô, cám gạo hoặc bột sắn trong thành phần, bò tăng khối lượng là như nhau.<br /> Từ khóa: Khẩu phần hỗn hợp hoàn chỉnh, vỗ béo, bò thịt<br /> <br /> I. ĐẶT VẤN ĐỀ năng suất, chất lượng sản phẩm chăn nuôi, mang lại<br /> Kỹ thuật sử dụng khẩu phần hỗn hợp hoàn hiệu quả kinh tế và tận dụng được nguồn phụ phẩm<br /> chỉnh - TMR (Total Mixed Ration) để nuôi bò thịt, đang bị bỏ phí hiện nay.<br /> đặc biệt là nuôi vỗ béo hiện nay đang được áp dụng<br /> rộng rãi tại các nước trên thế giới như Mỹ, Nam Phi, II. VẬT LIỆU VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU<br /> Israel, Nhật Bản, Hàn Quốc và nhiều quốc gia khác 2.1. Vật liệu nghiên cứu<br /> (Trương La, 2017). - Các giống bò nuôi vỗ béo: Lai Brahman và lai<br /> TMR là khẩu phần kết hợp giữa thức ăn thô Drought Master.<br /> xanh, thức ăn tinh, các phụ phẩm nông công nghiệp, - Thức ăn sử dụng nuôi bò: Thức ăn hỗn hợp<br /> các chất khoáng, vitamin và các chất phụ gia được được phối trộn từ các thức ăn thô xanh: cỏ tươi, thức<br /> phối trộn với một tỉ lệ nhất định thành một khẩu ăn ủ chua cùng với các nguyên liệu: bột ngô, cám<br /> phần hỗn hợp hoàn chỉnh, đồng nhất và cân bằng gạo, bột sắn, cám hỗn hợp (công nghiệp), bột cá,<br /> dưỡng chất, đáp ứng nhu cầu dinh dưỡng cho từng premix khoáng.<br /> giai đoạn sinh trưởng và phát triển của bò.<br /> 2.2. Phương pháp nghiên cứu<br /> So với phương thức chăn nuôi bò cho ăn riêng lẻ<br /> - Bố trí thí nghiệm: Chọn bò đực các giống lai<br /> từng loại thức ăn, khi thừa khi thiếu chất dinh dưỡng<br /> cao sản: Brahman, Drought Master có độ tuổi từ 19<br /> này hoặc chất dinh dưỡng khác hoặc mất cân đối - 20 tháng. Sử dụng 18 bò chia thành 06 lô, mỗi lô<br /> khoáng và vitamin thì loại thức ăn TMR khắc phục 03 con. Bò được cho ăn 03 khẩu phần khác nhau có<br /> được tất cả các nhược điểm trên một cách hoàn hảo. mức năng lượng và protein thô tương đương nhau<br /> Do đó, thức ăn TMR giúp bò tăng khối lượng nhanh nhưng khác nhau về nguyên liệu thức ăn tinh có<br /> hơn, từ đó tăng lợi nhuận cho người chăn nuôi sẵn tại địa phương: bột ngô, cám gạo, bột sắn. Với<br /> (Trung tâm Khuyến nông TP. Hồ Chí Minh, 2015). mỗi loại khẩu phần, bố trí 01 lô TN cho ăn khẩu<br /> Ở Việt Nam, việc nuôi vỗ béo bò thịt bằng khẩu phần phối trộn hoàn chỉnh TMR; 01 lô đối chứng:<br /> phần TMR rất ít nơi áp dụng, chủ yếu vẫn cho riêng bò cho ăn riêng lẻ các loại thức ăn (nuôi theo truyền<br /> lẻ các loại ăn thức. Vì vậy, việc áp dụng vỗ béo bò thịt thống), nuôi vỗ béo trong thời gian 90 ngày. Sơ đồ<br /> bằng khẩu phần TMR là cần thiết, nhằm làm tăng thí nghiệm tại bảng 1.<br /> <br /> Bảng 1. Sơ đồ bố trí thí nghiệm nuôi vỗ béo bò thịt<br /> KP1 KP2 KP3<br /> TT Chỉ tiêu<br /> Lô TN1 Lô ĐC1 Lô TN2 Lô ĐC2 Lô TN3 Lô ĐC3<br /> 1 Số lượng bò (con) 03 03 03 03 03 03<br /> Cho ăn Cho ăn Cho ăn Cho ăn Cho ăn Cho ăn<br /> 2 Phương thức nuôi<br /> TMR1 riêng lẻ TMR2 riêng lẻ TMR3 riêng lẻ<br /> <br /> 1<br /> Viện Khoa học Kỹ thuật Nông Lâm nghiệp Tây Nguyên; 2 Chi cục Chăn nuôi, Thú y và Thủy sản Lâm Đồng<br /> <br /> 116<br />  Tạp chí Khoa học Công nghệ Nông nghiệp Việt Nam - Số 1(98)/2019<br /> <br /> Khẩu phần được xây dựng theo nhu cầu dinh thức ăn ủ chua; tiếp đến cho ăn cỏ xanh; cuối cùng<br /> dưỡng cho bò thịt nhiệt đới nuôi vỗ béo theo Tiêu cho ăn thức ăn tinh hỗn hợp được trộn đều các loại<br /> chuẩn của L.C Kearl (1982). Các giá trị dinh dưỡng (Bột ngô/cám gạo/bột sắn, bột cá, cám công nghiệp,<br /> thức ăn được tính toán dựa vào Thành phần và giá urê, khoáng) trước đó.<br /> trị dinh dưỡng thức ăn gia súc, gia cầm Việt Nam<br /> - Chỉ tiêu theo dõi:<br /> (Viện Chăn nuôi Quốc gia, 2001).<br /> + Tăng khối lượng bò: Xác định bằng cách dùng<br /> Công thức thức ăn cho bò vỗ béo được trình bày<br /> thước FAO để đo, đo lúc bắt đầu và lúc kết thúc thí<br /> tại bảng 2.<br /> nghiệm, đo 3 lần và lấy kết quả trung bình.<br /> Bảng 2. Công thức khẩu phần thức ăn + Ước tính hiệu quả kinh tế: Tính thu tăng thêm<br /> cho bò thịt vỗ béo<br /> của bò vỗ béo được ăn các khẩu phần khác nhau và<br /> Loại thức ăn giữa cách cho ăn TMR và cho ăn riêng lẻ các loại<br /> TT KP1 KP2 KP3<br /> (% VCK) thức ăn.<br /> 1 Cỏ VA06 50 60 55<br /> 2.3. Thời gian và địa điểm nghiên cứu<br /> Phụ phẩm (rơm,<br /> 2 - 16 20 Nghiên cứu được tiến hành từ tháng 6 đến tháng<br /> thân cây ngô)<br /> Cỏ ủ chua/phụ 12/2017 tại nông hộ ở xã Tân Hội, huyện Đức Trọng,<br /> 3 23 - - tỉnh Lâm Đồng.<br /> phẩm ủ chua<br /> 4 Bột ngô 15 - -<br /> III. KẾT QUẢ VÀ THẢO LUẬN<br /> 5 Cám gạo - 13 -<br /> 6 Bột sắn - - 12 3.1. Khối lượng và tăng khối lượng của bò thịt vỗ<br /> 7 Bột cá 3 3 6<br /> béo sử dụng khẩu phần TMR<br /> 8 Cám hỗn hợp 7 6 5 Sau thời gian nuôi bò 90 ngày, kết quả khối lượng<br /> 9 Urê 1 1 1<br /> và tăng khối lượng của bò được trình bày tại bảng 3.<br /> 10 Premix khoáng 1 1 1 Kết quả cho thấy, trong cùng khẩu phần bò được<br /> Tổng 100 100 100 nuôi bằng cách cho ăn thức ăn TMR, bò tăng khối<br /> lượng trong kỳ và tăng khối lượng tuyệt đối cao hơn<br /> Tỉ lệ protein thô<br /> 12,5 12,5 12,5 bò cho ăn truyền thống (P < 0,05). Đối với khẩu phần<br /> (%/kg VCK)<br /> 1 (KP1), lô TN tăng khối lượng trong kỳ đạt 55,0 kg/<br /> NLTĐ-ME<br /> 2.425 2.420 2.421 con, tương đương tăng khối lượng (KL) tuyệt đối là<br /> (Kcal/kg VCK)<br /> 882 g/con/ngày. Trong khi đó, bò ở lô ĐC chỉ tăng KL<br /> Khẩu phần hỗn hợp hoàn chỉnh-TMR được trộn là 47,3 kg/con và tăng KL tuyệt đối là 782 g/con/ngày.<br /> thủ công, cho bò ăn 2 lần/ngày, sáng lúc 8 giờ và Tương tự ở khẩu phần 2 (KP2), bò ở lô TN tăng KL<br /> chiều lúc 16 giờ. là 54,0 kg/con (870 g/con/ngày), bò ở lô ĐC tăng KL<br /> Đối với bò ở lô Đối chứng cũng cho ăn 2 lần ngày là 47,7 (782 g/con/ngày); ở khẩu phần 3 (KP3), lô TN<br /> nhưng cho ăn lần lượt các các loại thức ăn. Đầu tiên tăng KL là 52,0 kg/con (837 g/con/ngày), bò ở lô ĐC<br /> cho bò ăn phụ phẩm thô khô (rơm, cây ngô khô), tăng KL là 45,3 kg (784 g/con/ngày).<br /> <br /> Bảng 3. Khối lượng và tăng khối lượng của bò thịt vỗ béo<br /> KP1 KP2 KP3<br /> TT Chỉ tiêu<br /> Lô TN1 Lô ĐC1 Lô TN2 Lô ĐC2 Lô TN3 Lô ĐC3<br /> 1 KL đầu kỳ (kg) 244,3±6,0 242,7±2,5 245,0±4,4 243,3±1,5 245,0±3,0 246,0±2,0<br /> 2 KL cuối kỳ (kg) 327,7±4,5 313,0±2,7 323,3±6,7 313,3±4,5 320,3±6,4 313,3±1,5<br /> 3 KL tăng trong kỳ (kg) 55,0±1,2 a<br /> 47,3±1,6 b<br /> 54,0±2,0 a<br /> 47,7±4,6 b<br /> 52,0±5,3 a<br /> 45,3±1,2b<br /> Tăng KL tuyệt đối<br /> 4 882±17a 782±17b 870±28a 782±55b 837±45a 748±23b<br /> (g/con/ngày)<br /> Ghi chú: Các chữ cái trong cùng 1 hàng khác nhau biểu thị sự khác nhau có ý nghĩa thống kê (P < 0,05) đối với trung<br /> bình của từng cặp Lô Thí nghiệm và Lô Đối chứng tương ứng.<br /> <br /> 117<br /> Tạp chí Khoa học Công nghệ Nông nghiệp Việt Nam - Số 1(98)/2019<br /> <br /> Tại thí nghiệm này, tăng KL tuyệt đối của bò nuôi của bò vỗ béo không bị ảnh hưởng bởi các loại thức<br /> bằng khẩu phần TMR đạt từ 837 - 882 g/con/ngày, ăn tinh khác nhau có trong khẩu phần mà chủ yếu bị<br /> cao hơn một ít so với kết quả của Trương La và cộng ảnh hưởng bởi phương thức cho ăn khác nhau, đó là<br /> tác viên (2017) khi vỗ béo bò lai Brahman và lai sử dụng khẩu phần TMR.<br /> Drought Master tại Lâm Đồng có mức tăng KL tuyệt Như vậy, khi sử dụng khẩu phần TMR để nuôi vỗ<br /> đối là 801 - 833 g/con/ngày mặc dù cho ăn thức ăn béo bò thịt cao sản, tăng KL của bò cao hơn so với bò<br /> có mức năng lượng và protein như nhau. Sở dĩ như cho ăn riêng lẻ các loại thức ăn. Bò được nuôi bằng<br /> vậy là do bò tại thí nghiệm này được nuôi bằng khẩu khẩu phần TMR đã tận dụng thức ăn một cách triệt<br /> phần TMR, trong khi thí nghiệm trước đó bò được để, bò ăn được nhiều thức ăn hơn, ngoài ra khẩu<br /> cho ăn bằng thức ăn riêng lẻ các nguyên liệu, từ đó phần TMR đã cân đối các chất dinh dưỡng, từ đó<br /> ảnh hưởng đến tăng khối lượng của bò. giúp bò tiêu hóa tốt hơn, dẫn đến tăng khối lượng<br /> của bò cao hơn.<br /> Khi nuôi bò vỗ béo bằng các khẩu phần TMR<br /> khác nhau (trong đó khác nhau về các loại thức ăn 3.2. Ước tính hiệu quả kinh tế<br /> tinh: bột ngô, cám gạo, bột sắn), tăng KL của bò ở cả Hiệu quả kinh tế của bò nuôi vỗ béo ở các khẩu<br /> 3 lô là tương đương nhau (P>0,05) và dao động từ phần ăn khác nhau và theo phương thức khác nhau<br /> 837 đến 882 g/con/ngày. Điều đó cho thấy, tăng KL được ước tính tại bảng 4.<br /> <br /> Bảng 4. Hiệu quả kinh tế của bò vỗ béo nuôi khẩu phần TMR<br /> KP1 KP2 KP3<br /> TT Chỉ tiêu<br /> Lô TN1 Lô ĐC1 Lô TN2 Lô ĐC2 Lô TN3 Lô ĐC3<br /> 1 KL tăng (kg/con) 55,0 47,3 54,0 47,7 52,0 45,3<br /> Chi phí thức ăn<br /> 2 1.318 1.295 1.191 1.172 1.364 1.298<br /> (1.000 đ/con)<br /> Thu tăng thêm<br /> 3 3.437,5 2.958,3 3.375,0 2.979,2 3.250,0 2.833,3<br /> (1.0000 đ/con)<br /> 4 Chệnh lệch thu-chi 2.119,5 1.663,0 2.183,7 1.807,4 1.885,7 1.535,0<br /> 5 So sánh TN/ĐC 456,4   376,3   350,7  <br /> 6 So sánh KP TMR 105,8 25,7   -  <br /> <br /> Các hộ chăn nuôi tự sản xuất cỏ và thức ăn chế IV. KẾT LUẬN VÀ ĐỀ NGHỊ<br /> biến như cỏ ủ, phụ phẩm ủ, do đó khi ước tính hiệu<br /> 4.1. Kết luận<br /> quả kinh tế không tính vào chi phí. Tất cả các chi phí<br /> này kể cả công lao động được xem là như nhau. - Sử dụng khẩu phần TMR nuôi vỗ béo bò thịt,<br /> Với giá bán bò là 62.500 đồng/kg, hiệu quả kinh bò tăng khối lượng tuyệt đối cao hơn bò nuôi theo<br /> tế của bò nuôi bằng các khẩu phần khác nhau được cho ăn riêng lẻ các loại thức ăn (tăng KL của bò:<br /> tính như sau: Chệnh lệch thu chi giữa bò cho ăn 837 - 882/748 - 782 g/con/ngày).<br /> khẩu phần TMR đều cao hơn bò cho ăn theo cách - Chênh lệch thu chi của bò vỗ béo nuôi khẩu<br /> truyền thống, cụ thể: ở KP1, chệnh lệch giữa 2 lô là phần TMR đều cao hơn bò nuôi truyền thống<br /> 456.400 đồng/con; khẩu phần 2, chệnh lệch là<br /> (350.700 - 456.400 đồng/con).<br /> 376.300 đồng/con; khẩu phần 3, chệnh lệch là<br /> 350.700 đồng/con. - Nuôi bò vỗ béo bằng khẩu phần TMR có sử<br /> Trong 3 khẩu phần TMR thì khẩu phần TMR1 dụng bột ngô, cám gạo hoặc bột sắn trong thành<br /> (bột ngô) và khẩu phần TMR2 (cám gạo) có chệnh phần, bò tăng khối lượng là như nhau.<br /> lệch cao hơn một ít bò sử dụng khẩu phần TMR3 4.2. Đề nghị<br /> (bột sắn), cụ thể: chệnh lệch TMR1 và TMR3 là<br /> 105.800 đồng/con; chênh lệch khẩu phần TMR2 và Sử dụng các khẩu phần thức ăn hỗn hợp hoàn<br /> TMR3 là: 25.700 đồng/con. chỉnh-TMR để nuôi vỗ béo bò thịt nhằm tăng hiệu<br /> Như vậy sử dụng khẩu phần TMR để nuôi vỗ béo quả kinh tế. Trong đó, cần ưu tiên sử dụng khẩu<br /> bò thịt đã mang lại hiệu quả kinh tế cao hơn nuôi bò phần với các nguyên liệu thức ăn tinh có sẵn tại địa<br /> bằng cách cho ăn truyền thống. phương để giảm giá thành thức ăn.<br /> <br /> 118<br />