Sử dụng methamphetamine trong nhóm nam quan hệ tình dục đồng giới tại Thành phố Hồ Chí Minh

TẠP CHÍ NGHIÊN CỨU Y HỌC<br /> <br /> SỬ DỤNG METHAMPHETAMINE TRONG NHÓM NAM<br /> QUAN HỆ TÌNH DỤC ĐỒNG GIỚI TẠI THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH<br /> Vũ Thị Thu Nga1,2, Nguyễn Nguyên Như Trang3, Phan Thị Thu Hương4<br /> 1<br /> <br /> Trung tâm Nghiên cứu Y Xã hội học, Đại học UNSW Australia<br /> Viện Đào tạo Y học Dự phòng và Y tế Công cộng, Đại học Y Hà Nội<br /> 3<br /> Trung tâm Nâng cao Chất lượng Cuộc sống (Life), thành phố Hồ Chí Minh<br /> 2<br /> <br /> 4<br /> <br /> Cục phòng chống HIV/AIDS, Bộ Y tế<br /> <br /> Sử dụng methamphetamine thường đi kèm các hành vi tình dục nguy cơ liên quan đến HIV và là một<br /> vấn đề y tế công cộng mới nổi trong nhóm nam quan hệ tình dục đồng giới (MSM) tại Việt Nam. Nghiên<br /> cứu được thực hiện năm 2014 trên 319 nam quan hệ tình dục đồng giới tại thành phố Hồ Chí Minh nhằm<br /> mô tả tình hình sử dụng methamphetamine và tìm hiểu các mối liên quan tới sử dụng methamphetamine<br /> trong nhóm nam quan hệ tình dục đồng giới . Trong tổng số 319 đối tượng nghiên cứu,26,0 % đã từng sử<br /> dụng methamphetamine, chủ yếu qua đường hút và hít khói;22,6 % đã từng sử dụng methamphetamine<br /> trước hoặc trong khi quan hệ tình dục; 19,7 % người sử dụng methamphetamines trong 3 tháng vừa qua<br /> được xếp loại là người sử dụng ở mức nguy cơ cao. Sử dụng methamphetamine có liên quan với nhận<br /> thức về sự phổ biến của methamphetamine trong cộng đồng nam quan hệ tình dục đồng giới và những<br /> nam quan hệ tình dục đồng giới tham gia vào hành vi bán dâm. Chúng tôi khuyến cáo việc triển khai các<br /> can thiệp với nhóm sử dụng methamphetamine, đặc biệt là những người sử dụng methamphetamine ở<br /> mức độ nguy cơ cao.<br /> Từ khóa: methamphetamine, nam quan hệ tình dục đồng giới, nghiên cứu cắt ngang, thành phố Hồ<br /> Chí Minh<br /> <br /> I. ĐẶT VẤN ĐỀ<br /> <br /> tình, quan hệ tình dục tập thể [2 - 4]. Việc<br /> <br /> Các chất kích thích tổng hợp dạng<br /> <br /> tiêm chích methamphetamine cũng có thể<br /> <br /> amphetamine (ATS), trong đó có metham-<br /> <br /> làm lây truyền HIV hoặc viêm gan C nếu thực<br /> <br /> phetamine là chất gây nghiện bất hợp pháp<br /> <br /> hành các hành vi tiêm chích không an toàn<br /> <br /> được sử dụng nhiều thứ hai trên thế giới [1].<br /> <br /> [5]. Một nghiên cứu phân tích gộp (meta -<br /> <br /> Methamphetamine thuộc phân nhóm am-<br /> <br /> analysis) gần đây đã chứng minh mối liên<br /> <br /> phetamine và có thể được dùng theo đường<br /> <br /> quan giữa sử dụng methamphetamine và lây<br /> <br /> uống, hút, hít và tiêm chích. Việc sử dụng<br /> <br /> nhiễm HIV trong nhóm nam quan hệ tình dục<br /> <br /> methamphetamine đã được chứng minh gắn<br /> <br /> đồng giới [6].<br /> <br /> liền với các hành vi tình dục nguy cơ có thể<br /> <br /> Hầu hết các nghiên cứu về sử dụng ATS,<br /> <br /> dẫn tới lây nhiễm HIV như không sử dụng<br /> <br /> trong đó có methamphetamine đều được thực<br /> <br /> bao cao su khi quan hệ tình dục có nhiều bạn<br /> <br /> hiện ở các nước có thu nhập cao. Tại các<br /> nước thu nhập thấp và trung bình, có rất ít các<br /> <br /> Địa chỉ liên hệ: Vũ Thị Thu Nga, Viện Đào tạo Y học Dự<br /> phòng và Y tế công cộng, Trường Đại học Y Hà Nội<br /> Email: nga.vu@hmu.edu.vn<br /> Ngày nhận: 04/8/2016<br /> Ngày được chấp thuận: 28/12/2016<br /> <br /> 92<br /> <br /> nghiên cứu về vấn đề này. Một nghiên cứu<br /> được thực hiện năm 2011 tại Trung Quốc<br /> trong nhóm MSM báo cáo tỷ lệ từng sử dụng<br /> methamphetamine là 4% [7]. Tại Thái Lan, tỷ<br /> <br /> TCNCYH 104 (6) - 2016<br /> <br /> TẠP CHÍ NGHIÊN CỨU Y HỌC<br /> lệ từng sử dụng methamphetamine trong các<br /> <br /> tiêu chuẩn tham gia nghiên cứu phải đáp ứng<br /> <br /> khách hàng nam quan hệ tình dục đồng giới<br /> <br /> được các điều kiện sau:<br /> <br /> của một phòng khám sức khỏe tình dục trong<br /> giai đoạn 2008 - 2009 là 12,6% [8]. Tại Việt<br /> <br /> - Lớn hơn hoặc bằng 18 tuổi.<br /> <br /> Nam, không có nhiều nghiên cứu về sử dụng<br /> <br /> - Tự báo cáo có quan hệ tình dục qua<br /> đường hậu môn với ít nhất một nam giới khác<br /> <br /> methamphetamine trong nhóm nam quan hệ<br /> <br /> trong vòng 3 tháng vừa qua.<br /> <br /> tình dục đồng giới. Vì vậy, chúng tôi thực hiện<br /> nghiên cứu này với mục tiêu:<br /> 1. Xác định thực trạng sử dụng methamphetamine trong nhóm nam quan hệ tình dục<br /> đồng giới tại thành phố Hồ Chí Minh.<br /> 2. Tìm hiểu các mối liên quan của việc sử<br /> dụng methamphetamine trong nhóm nam<br /> quan hệ tình dục đồng giới tại thành phố Hồ<br /> Chí Minh.<br /> <br /> II. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP<br /> <br /> - Sống tại thành phố Hồ Chí Minh tính đến<br /> thời điểm phỏng vấn ít nhất là một tháng.<br /> - Có quốc tịch Việt Nam và nghe hiểu tiếng<br /> Việt tốt.<br /> - Đồng ý tham gia vào nghiên cứu.<br /> 2. Phương pháp<br /> Thiết kết nghiên cứu<br /> Nghiên cứu cắt ngang được thực hiện tại<br /> thành phố Hồ Chí Minh từ tháng 10 đến tháng<br /> 12, năm 2014.<br /> <br /> 1. Đối tượng<br /> <br /> Thu thập số liệu<br /> <br /> 319 đối tượng được tuyển chọn vào<br /> nghiên cứu theo phương pháp chọn mẫu<br /> thuận tiện, giới thiệu đồng đẳng. Nhóm nghiên<br /> cứu kết hợp với các nhóm cộng đồng của<br /> nam quan hệ tình dục đồng giới tại thành phố<br /> Hồ Chí Minh để tuyển chọn người tham gia<br /> nghiên cứu. Các đồng đẳng viên tiếp cận<br /> cộng đồng của các nhóm nói trên sẽ thông<br /> báo về nghiên cứu cho các thành viên nam<br /> quan hệ tình dục đồng giới trong cộng đồng<br /> và chuyển gửi những nam quan hệ tình dục<br /> đồng giới muốn tham gia nghiên cứu cho<br /> nhóm nghiên cứu để sàng lọc và tuyển chọn<br /> vào nghiên cứu. Mẫu phân tích cho bài báo<br /> này là mẫu nghiên cứu tại thành phố Hồ Chí<br /> Minh trong khuôn khổ một nghiên cứu lớn hơn<br /> về tình dục, chất gây nghiện và sức khỏe của<br /> nam quan hệ tình dục đồng giới tại Việt Nam.<br /> <br /> Đối tượng nghiên cứu được phỏng vấn<br /> bằng bộ câu hỏi đã được thiết kế sẵn. Đối<br /> tượng nghiên cứu được giải thích về mục<br /> đích và nội dung nghiên cứu và các vấn đề<br /> đạo đức liên quan. Những người đồng ý<br /> tham gia nghiên cứu sẽ được yêu cầu ký vào<br /> bản đồng thuận tham gia nghiên cứu và sau<br /> đó được sàng lọc. Những người đủ tiêu<br /> chuẩn tham gia nghiên cứu sẽ được cung<br /> cấp một mã số nghiên cứu. Các cuộc phỏng<br /> vấn được bố trí trong các phòng riêng kín<br /> đáo hoặc các địa điểm thuận tiện đảm bảo<br /> tính bảo mật và riêng tư. Người tham gia<br /> nghiên cứu không phải cung cấp các thông<br /> tin cá nhân có thể làm tiết lộ danh tính của họ<br /> và hoàn toàn có thể chấm dứt phỏng vấn ở<br /> bất kỳ thời điểm nào nếu họ cảm thấy không<br /> thoải mái mà không phải chịu bất kỳ sự phán<br /> <br /> Tiêu chuẩn lựa chọn<br /> <br /> xét hoặc phân biệt đối xử nào từ nhóm<br /> <br /> Các nam quan hệ tình dục đồng giới đủ<br /> <br /> nghiên cứu.<br /> <br /> TCNCYH 104 (6) - 2016<br /> <br /> 93<br /> <br /> TẠP CHÍ NGHIÊN CỨU Y HỌC<br /> Các chỉ số đo lường<br /> Bộ câu hỏi được thiết kế bằng tiếng Anh<br /> sau đó được dịch sang tiếng Việt. Chúng tôi<br /> <br /> cộng sự [10], đánh giá trải nghiệm về kỳ thị,<br /> cảm nhận về kỳ thị và tự kỳ thị của nam quan<br /> hệ tình dục đồng giới.<br /> <br /> đã tổ chức các cuộc thảo luận nhóm với đại<br /> <br /> - Tham gia vào các hoạt động của cộng<br /> <br /> diện các nhóm nam quan hệ tình dục đồng<br /> <br /> đồng nam quan hệ tình dục đồng giới: bằng<br /> <br /> giới để thu thập các ý kiến đóng góp về sự<br /> <br /> các câu hỏi sử dụng thang đo dạng Likert<br /> <br /> phù hợp về ngôn ngữ, các cụm từ chỉ xu<br /> <br /> trong đó 1 là không bao giờ và 4 là thường<br /> <br /> hướng tình dục và tên gọi các chất gây nghiện<br /> <br /> xuyên.<br /> <br /> trong cộng đồng những người nam quan hệ<br /> <br /> - Quan niệm về sự phổ biến của việc sử<br /> <br /> tình dục đồng giới tại Việt Nam. Bộ câu hỏi<br /> <br /> dụng ATS (methamphetamine và ecstasy)<br /> <br /> sau đó được chỉnh sửa và thử nghiệm trước<br /> <br /> trong mạng lưới bạn bè nam quan hệ tình dục<br /> <br /> khi được chính thức sử dụng trong nghiên<br /> <br /> đồng giới: được hỏi bằng hai câu hỏi sử dụng<br /> <br /> cứu. Các thông tin sau đã được thu thập:<br /> <br /> thang đo dạng Likert trong đó 1 là hoàn toàn<br /> <br /> - Thông tin nhân khẩu học: tuổi, trình độ<br /> <br /> không đồng ý và 4 là hoàn toàn đồng ý.<br /> <br /> thu nhập, xu hướng tình dục, tuổi quan hệ tình<br /> <br /> - Hành vi xét nghiệm HIV gần đây: được<br /> đánh giá bằng việc xét nghiệm HIV ít nhất 1<br /> <br /> dục lần đầu với nam và với nữ, đã từng có<br /> <br /> lần trong 12 tháng vừa qua.<br /> <br /> học vấn, nghề nghiệp, tình trạng hôn nhân,<br /> <br /> hành vi bán dâm, đã có hành vi bán dâm trong<br /> 3 tháng vừa qua và tình trạng HIV.<br /> <br /> Phân tích số liệu<br /> <br /> nghiên cứu được hỏi về việc đã từng sử dụng<br /> <br /> Số liệu nghiên cứu được nhập liệu kép<br /> bằng phần mềm EPIDATA 3.1 để giảm thiểu<br /> sai số nhập liệu. Các thống kê mô tả và phân<br /> <br /> methamphetamine và sử dụng methampheta-<br /> <br /> tích được thực hiện bằng phần mềm STATA<br /> <br /> mine trước và trong khi quan hệ tình dục. Việc<br /> <br /> bản 13.1 (Stata Corp, College Station, TX,<br /> USA). Chúng tôi báo cáo tần số và tỷ lệ của<br /> <br /> - Sử dụng methamphetamine: đối tượng<br /> <br /> sử dụng methamphetamine trong 3 tháng vừa<br /> qua được đánh giá bằng Bộ câu hỏi Sàng lọc<br /> sử dụng rượu, hút thuốc và chất gây nghiện<br /> (ASSIST) của Tổ chức Y tế Thế giới. Mức độ<br /> nguy cơ sử dụng methamphetamine được<br /> phân loại theo hướng dẫn kèm theo bộ câu<br /> hỏi ASSIST.<br /> - Xu hướng tìm kiếm cảm giác tình dục:<br /> nghiên cứu sử dụng thang đo đã được Kalichman xây dựng và chỉnh sửa năm 1995 [9].<br /> - Tình trạng rối loạn trầm cảm: được đánh<br /> <br /> các biến phân tầng (biến định tính) và giá trị<br /> trung bình (trung vị) của các biến liên tục.<br /> Chúng tôi thực hiện các phân tích thống kê<br /> liên quan bằng hồi quy logistic đơn biến. Các<br /> biến có liên quan tới sử dụng methamphetamine có ý nghĩa thống kê ở mức p < 0,05<br /> được đưa vào mô hình hồi quy đa biến. Mô<br /> hình hồi quy logistic đa biến cuối cùng được<br /> thiết lập với các biến độc lập, p < 0,05.<br /> 3. Đạo đức nghiên cứu<br /> <br /> giá bằng Thang đo sức khỏe bệnh nhân<br /> <br /> Nghiên cứu đã được Hội đồng Y đức đại<br /> học UNSW Australia (số phê duyệt HC14130)<br /> <br /> (Patient Health Questionnaire - 9).<br /> <br /> và Hội đồng Y đức đại học Y tế Công cộng<br /> <br /> - Kỳ thị và phân biệt đối xử liên quan tới<br /> đồng tính: sử dụng thang đo của Huy Hà và<br /> 94<br /> <br /> phê duyệt (số quyết định 014_262/DD YTCC).<br /> TCNCYH 104 (6) - 2016<br /> <br /> TẠP CHÍ NGHIÊN CỨU Y HỌC<br /> <br /> III. KẾT QUẢ<br /> 1. Thông tin nhân khẩu học và các thông tin cá nhân khác<br /> Bảng 1. Các thông tin nhân khẩu học và thông tin cá nhân khác<br /> Tần số (tỷ lệ (95% CI))<br /> Tuổi (Trung vị (IQR))<br /> Nhỏ hơn 20 tuổi<br /> <br /> 24,1 (18,2 - 47,2)<br /> 4 (14,7)<br /> <br /> Từ 20 tới ≤ 30 tuổi<br /> <br /> 192 (60,2)<br /> <br /> Từ 30 tới ≤ 40 tuổi<br /> <br /> 58 (18,2)<br /> <br /> Lớn hơn 40 tuổi<br /> <br /> 32 (6,9)<br /> <br /> Trình độ học vấn<br /> Từ trung học cơ sở trở xuống<br /> <br /> 74 (23,2)<br /> <br /> Trung học phổ thông và dạy nghề<br /> <br /> 90 (28,2)<br /> <br /> Cao đẳng, đại học và sau đại học<br /> <br /> 155 (48,6)<br /> <br /> Nghề nghiệp<br /> Sinh viên<br /> <br /> 69 (21,6)<br /> <br /> Lao động tại các công sở<br /> <br /> 85 (26,7)<br /> <br /> Lao động trong ngành dịch vụ<br /> <br /> 51 (16,0)<br /> <br /> Hành nghề tự do<br /> <br /> 98 (30,7)<br /> <br /> Thất nghiệp<br /> <br /> 16 (5,0)<br /> <br /> Thu nhập (trung vị (IQR))<br /> <br /> 5,0 (0,5 - 30,0)<br /> <br /> Nhỏ hơn 3 triệu đồng<br /> <br /> 50 (15,7)<br /> <br /> ≥ 3 triệu tới 5 triệu<br /> <br /> 109 (34,2)<br /> <br /> ≥ 5 triệu<br /> <br /> 160 (50,2)<br /> <br /> Xu hướng tình dục<br /> Đồng giới*<br /> <br /> 244 (76,7)<br /> <br /> Song tính**<br /> <br /> 39 (12,3)<br /> <br /> Dị tính*** và khác<br /> <br /> 35 (11,0)<br /> <br /> Hành vi bán dâm<br /> Đã từng bán dâm<br /> <br /> 122 (38,2)<br /> <br /> Đã bán dâm trong 3 tháng vừa qua<br /> <br /> 99 (31,0)<br /> <br /> Đã từng xét nghiệm HIV<br /> <br /> 215 (67,4)<br /> <br /> TCNCYH 104 (6) - 2016<br /> <br /> 95<br /> <br /> TẠP CHÍ NGHIÊN CỨU Y HỌC<br /> *: xu hướng tình dục đồng giới là chỉ xu hướng tình dục của những người có xu hướng hấp<br /> dẫn tình dục bởi những người đồng giới<br /> **: xu hướng tình dục đồng tính - xu hướng tình dục của những người có xu hướng bị hấp dẫn<br /> tình dục bởi cả hai giới.<br /> ***: xu hướng tình dục dị tính - xu hướng tình dục của những người bị hấp dẫn tình dục bởi<br /> những người khác giới.<br /> Chủ yếu người tham gia nghiên cứu<br /> <br /> lên, bên cạnh đó cũng có tới 15,7% người<br /> <br /> nằm trong độ tuổi từ 20 - 30 (60,2%), có<br /> <br /> tham gia nghiên cứu có trung vị thu nhập<br /> <br /> 14,7% nhỏ hơn 20 tuổi và chỉ có 6.9% lớn<br /> <br /> hàng tháng dưới 3 triệu. Về xu hướng tình<br /> <br /> hơn 40 tuổi. Gần một nửa người tham gia<br /> <br /> dục, 76,6% người tham gia nghiên cứu tự<br /> <br /> nghiên cứu có trình độ học vấn từ cao<br /> <br /> báo cáo mình là người có xu hướng tình<br /> <br /> đẳng, đại học trở lên (48,6%), 23,2% có<br /> <br /> dục đồng tính, 12,2% báo cáo là người có<br /> <br /> trình độ học vấn từ trung học cơ sở trở<br /> <br /> xu hướng tình dục song tính và 11,2% là<br /> <br /> xuống. Về nghề nghiệp, có 21,6% người<br /> <br /> người dị tính hoặc có xu hướng tình dục<br /> <br /> tham gia nghiên cứu là sinh viên, 26,7%<br /> <br /> khác. Tỷ lệ người tham gia nghiên cứu tự<br /> <br /> làm các công việc công sở, 16,0% làm<br /> <br /> báo cáo đã từng có hành vi bán dâm khá<br /> <br /> trong ngành dịch vụ, 30,7% là lao động tự<br /> <br /> cao (38,2%) và 31,0% vẫn tiếp tục hành vi<br /> <br /> do và 5,0% khai báo thất nghiệp. Có hơn<br /> <br /> bán dâm trong 3 tháng vừa qua. Về hành vi<br /> <br /> một nửa số người tham gia nghiên cứu<br /> <br /> xét nghiệm HIV: có 32,6% người tham gia<br /> <br /> trung vị thu nhập hàng tháng từ 5 triệu trở<br /> <br /> nghiên cứu chưa từng xét nghiệm HIV.<br /> <br /> 2. Sử dụng methamphetamine và các chất gây nghiện khác<br /> Bảng 2. Mô tả tỷ lệ và các cách thức sử dụng methamphetamine<br /> Tần xuất, tỷ lệ (%)<br /> (n = 319)<br /> Đã từng sử dụng methamphetamine<br /> <br /> 83 (26,0)<br /> <br /> Tuổi lần đầu sử dụng methamphetamine (Trung vị (IQR))<br /> <br /> 22 (14 - 40)<br /> <br /> Đường sử dụng (n = 83)<br /> Hút<br /> <br /> 68 (81,9)<br /> <br /> Hít chất thẳng vào mũi<br /> <br /> 0 (0,0)<br /> <br /> Hít khói<br /> <br /> 14 (16,9)<br /> <br /> Nuốt<br /> <br /> 1 (1,2)<br /> <br /> Đã từng sử dụng methamphetamine trước và trong khi quan hệ tình dục<br /> <br /> 72 (22,6)<br /> <br /> Sử dụng methamphetamine trong 3 tháng trước khi phỏng vấn<br /> <br /> 61 (19,1)<br /> <br /> Sử dụng methamphetamine trước và trong khi quan hệ tình dục<br /> trong 3 tháng trước phỏng vấn<br /> <br /> 55 (17,2)<br /> <br /> 96<br /> <br /> TCNCYH 104 (6) - 2016<br /> <br />